Get your own Free Home Page"Ní bheidh ár leithéidí arís ann" - sin an manadh a shamhailtear le Tomás Ó Criomhthain agus lena chuid saothar liteartha Gaeilge. Is é "An tOileánach" an teideal atá ar an leabhar is cáiliúla dá chuid, is é sin, a dhírbheathaisnéis féin. Chan fhuil mé róchinnte faoi cé a chuir in eagar é an chéad uair, ach b'é An Seabhac (Pádraig Ó Siochfhradha) a chuidigh le Tomás "Allagar na hInise", an dara leabhar is mó iomrá uirthi dá chuid, a fháil ar pár. Cur síos ar mhionrudanna an tseansaoil Ghaelaigh san Oileán atá ann.
"There will never again be people like us!" This is the words we associate with Tomás Ó Criomhthain and his Gaelic books. "The Islandman" is the most well-known of his books, his autobiography. I am not sure about who actually edited and published that book, but the other one, "Allagar na hInise", was written down by An Seabhac(Pádraig Ó Siochfhradha). The books mostly include detailed description of the daily life in the Gaeltacht.
"Es wird nie wieder solche Leute wie uns geben!" Diese Worte sind mit dem Namen von Tomás Ó Criomhthain verbunden. Von den Büchern dieses Fischers aus Corca Dhuibhne ist wohl seine Autobiographie "Die Boote fahren nicht mehr aus" (eigentlich "An t-Oileánach", "Der Inselbewohner") das bekannteste. Leider weiss ich nicht, wer es herausgegeben hat; sein zweitwichtigstes Werk, das Tagebuch "Allagar na hInise", wurde von An Seabhac (Pseudonym für Pádraig Ó Siochfhradha) aufgezeichnet. Diese Bücher enthalten grösstenteils detaillierte und konkrete Beschreibungen des alltäglichen Lebens in der Gaeltacht.
"Det skall aldrig finnas våra likar efter oss!" Dessa ord brukar associeras med Tomás Ó Criomhthains namn, hans som i allmänhet är känd som "Karg kust", An tOileánach (egentligen "Öbon"). Så heter hans mest berömda bok, hans autobiografi. Vem som ursprungligen nedtecknade hans berättelse och gav ut boken vet jag inte; däremot är det fullkomligt säkert att det var An Seabhac (Pádraig Ó Siochfhradha) som redigerade hans dagbok om det dagliga livet i hans gäliska bygd, "Allagar na hInise" ("Småkiv på ön").
Más minic a ghníthear gearán ar Pheig ar son í a bheith ag moladh is ag síormholadh dúinn ár dtoil a chur go foighdeach le toil Dé cibé tubaiste nó éagóir a rithfeas Leis a sháitheadh anuas orainn, cha dtig linn airí an achasáin chéadna a dhéanamh den Oileánach. Ní ag teagasc meon na géilliúlachta dúinn atá sé ach ag tabhairt tuairisc, agus sin go mionchruinn, ar mheon is ar shaol na Gaeltachta anallód. Is féidir fiú tromaíocht shóisialta a aireachtáil ar ar scríobhadh síos ón Oileánach: cuireann sé alltacht air an éagóir shóisialta is an míchothrom a fheiceáilt ag teacht ar tír mór an chéad uair dó. Is dóigh liom go sáraíonn sé Peig sa cheird seo, agus ós rud é go bhfuil a lán cuir síos aige ar mhodhanna oibre sa Ghaeltacht, is féidir Gaeilge na hoibre praiticiúla a fhoghlaim óna chuid leabhar. Is cuid tábhachtach í d'fhoghlaimeoireacht na teangan, ó tharla gurb ionann, nach mór, béarlagair na h-eolaíochta sna teangacha uilig; is í teanga na n-imeachtaí is na suíomh nithiúil coincréideach is deacra le foghlaim.
Peig is often criticised for recommending us to submit to God's will whatever disaster He vouchsafes to send down upon us. The same reproach doesn't hold for the Islandman's writings. He is not teaching us the mentality of resignation, but giving a detailed account of the life in the Gaeltacht in the old days. There are even some points of social criticism in his books: he seems amazed and shocked to see the social unequality around himself when he visits the mainland for the first time. For the learner, it is particularly useful that he gives us a lot of vocabulary and idioms of practical, physical work, which is one of the most difficult parts to learn in any language.
Peig Sayers wird oft vorgeworfen, sie verlange von uns, uns gehorsam dem Willen Gottes unterzuordnen, egal was für furchtbares Unrecht uns widerfahren sollte. Dasselbe gilt den Schriften von Tomás viel weniger. Statt uns Resignation beizubringen, beschreibt er eindringlich das tägliche Leben, und wer die gälische Sprache studiert, findet in seinen Büchern nützliche handfeste Ausdrücke der praktischen Arbeitssprache: konkrete Situationen in einer fremden Sprache zu schildern fällt oft viel schwerer als eine literaturwissenschaftliche Abhandlung zu schreiben.
Peig Sayers brukar kritiseras för den underkastelse till Guds vilja hon kräver av oss vilka motgångar Han än får för Sig att plåga oss med: denna mentalitet är ingenting för en modern människa. Detsamma gäller Tomás' böcker i betydligt mindre utsträckning. I stället beskriver han livet i gamla dagar i konkret och talspråklig stil, och man kan inte undgå att lägga märke till vissa socialkritiska poäng. För den språkintresserade ger hans bok massor av ord och idiomatik som har med kroppsligt arbete att göra: läsaren lär sig beskriva praktiska, konkreta situationer, vilket är det svåraste i alla språk.
I measc leabharthaí na mBlascaodaí is é "An tOileánach" an saothar is mó a dtearnadh aistriúcháin go teangacha iasachta air. Go bhfios domh tá Gearmáinis, Fraincis agus Sualainnis curtha air - diomaite den Bhéarla, gan amhras.
Among the Blaskets books The Islandman is probably the most widely translated one. As far as I know, there are versions in English, French, German and Swedish.
"An tOileánach" ist vielleicht das meistübersetzte Buch der Blasket-Literatur. Soweit ich weiss, gibt es eine englische, französische, deutsche und schwedische Version.
"An tOileánach" har utkommit på svenska år 1945 under titeln "Karg kust". Boken har också översatts till tyska och franska, givetvis även engelska.
Get your own Free Home Page