Edukiak

• Sarrera
• Adibideak.
• Oharrak taulak ulertzeko.
• 1. taula. Diakritikorik ohikoenak.
• 2. taula. Beste karaktere berezi batzuk
• 3. taula. Diakritikoen konbinazioak (adibideak).
• 4. taula. Komatxo itxurako zeinuak.
• 5. taula. Diakritiko ez ohikoak.
• 6. taula. Diakritikorik arraroenak (ASR soluziorik ez oraingoz)

Sarrera

Alfabeto latinoan (eta hartara egokitutako transliterazioetan) karaktere berezi eta zeinu diakritiko mordo bat erabiltzen dira. HTML hizkuntzan batzuk ikus daitezke, baina ez beste batzuk. Hona HTMLz zuzenean idatz daitezkeen karaktereak (azalpen zehatzagoak hemen):

 

Áá Àà Ââ Ãã Ää Åå Ææ Çç Èè Éé Êê Ëë Ìì Íí Îî Ïï Ññ Óó Òò Ôô Öö Õõ Øø ß Ùù Úú Ûû Üü ÿ

Karaktere horiek behar direnean, halaxe idazten ditugu GeoNativen. Gainerakoentzat, gure sistema propioa asmatu dugu GeoNativen, eta ASR izena jarri diogu (Alphabet Street Representation). ASR-ren kakoa erraza da: HTMLz idatz daitezkeen Ascii zeinuak idazten ditugu aldatutako karakterearen ondoren, eta era berean HTML trukuak erabiltzen ditugu, hala nola estiloak (Strikethru edo gainmarra, eta azpimarra). Adibide batzuk:

Jatorrizko formak	ASR
	Chis¸ina(u Ly´dh»veldidh» Ísland Gradis<c<e Wloclawek

 

Fantasiazko adibideak	Diacritics	ASR
	[R Acute] [y Grave] [w Circumflex] [n Diaeresis] [u Tilde]	R´y`w^n¨u~
	[G Dot Above] [a Macron] [g Breve] [u Ring Above] [z Caron]	G·a¯g(u°z<
	[H Macron below] [o Macron Ogonek] [u Dot Below] [t Cedilla] [u Ogonek]	Ho¯«u!t¸u«
	[D Bar] [l Slash] [i Dotless] [Sami Eng] [o Double Acute]	Dli+ng»ö+

 

---

Tauletarako oharrak

 

Diakritikoen izen gehienak ingelesez utzi ditugu. Terminologia falta zitzaigun eta gaizki itzultzen hastea baino hobe zela uste dugu. Azalpenak gehitu ditugu eta goiko adibideetan ere ikus dezakezua ohikoenek ze itxura duten.

Karaktere berezi batzuk gutxi gora-behera adieraz daitezke HTMLren truku bat erabiliz: estiloak.

• Gainmarra edo Strikethru estiloa erabiltzen dugu marra horizontal eta diagonalez gurutzatutako karakterrentzat. Goragoko Poloniako Wloclawek adibidearekin egin dugu hori.
• Azpimarra edo Underline estiloa erabiltzen dugu behean doazen marra batzuetarako. Era berean, azpian doazen diakritikoak markatzen ditu. Adibidez, < zeinua Caron adierazteko erabiltzen badugu, azpimarratutako < zeinuak Caron Azpian esan nahi du. Netscape 2.0 bertsioak edo hortik beherakoek ez dute azpimarrarik ikusten uzten, adi beraz.

 

Unicode erakundea munduko idazkera eta karkatere guztiak katalogatzen ari da, ordenadoreetarako kode bateratu bat asmatzeko. Beren gunea bisita dezakezu eta hemen aipatzen diren karakereek zein itxura duten ikusi. Taula hauetan Unicode kode zenbakia aipatzen duzu, eta horri dagokion irudia azkar aurkituko duzu Unicoden:

• Zeinurik gehienak (U+0300tik gora) Unicodeko Combining Diacritical Marks orrian daude.
• U+01.. eran hasten diren zeinuak Unicodeko beste taula batzuetan daude: Latin Supplement 1, Latin Extended A, Latin Extended B.

ASRren bertsio honek 2.2 zenbakia darama. Lehena, 1.0, hobetu egin genuen bi lagunen aportazioekin: Peeter Pall (bere sistema propioa egin du Estonian; 2.0 dei geniezaioke horri), eta Thomas Tvegaard (bere bertsioa 2.1 litzateke). Esker mila biei. Beste iradokizun batzuk entzungo ditugu ASR hobetzeko, jakina.

---

1. Taula. Diakritiko ohikoenak

Unicode	Izena	ASR
U+0300	GRAVE ACCENT Català hitzak katalanez duena	`
U+0301	ACUTE ACCENT Espainolezko Ramón izenak duena	´
U+0302	CIRCUMFLEX ACCENT txapel txorrotx bat	^
U+0303	TILDE Iñakik N gainean duena	~
U+0304	MACRON marra gainean	¯
U+0306	BREVE zirkulu laurdena gora begira gainean	(
U+0307	PUNTUA (DOT) GAINEAN	·
U+0308	DIAERESIS Zubererazko Ü ü horiek dutena	¨
U+030A	RING ABOVE Eraztun edo zirkulutxoa goian	°
U+030B	DOUBLE ACUTE ACCENT Acute bikoitza (hungarieraz)	ö+ ü+
U+030C	CARON v ttipi baten antzekoa gainean	<
U+0323	DOT BELOW (PUNTUA AZPIAN)	!
U+0327	CEDILLA François-ek duena c azpian	¸
U+0328	OGONEK - Cedillaren antzekoa, baina eskuinera begira	«
U+0331	MACRON AZPIAN Karaktere azpimarratua	Hefa
U+0335	MARRA ERDITIK (STROKE OVERLAY) Karakterea Strikethru estiloan	LkldD
U+0337	MARRA DIAGONALA ERDITIK (SOLIDUS OVERLAY) Karakterea Strikethru estiloan	LkldD
U+0180 U+01E4 U+019A	BAR: MARRA HORIZONTALA karakterearen besoetako batetik (ez erditik) Karakterea Strikethru estiloan	kD
U+0142	SLASH: MARRA DIAGONALA karakterearen besoetako batetik (ez erditik) Karakterea Strikethru estiloan	Lld

---

2. taula. Beste karaktere modifikatu batzuk

	Izena	ASR
	KARAKTERE BIREN MODIFIKATZAILEA Ligaturak eta balio bikoitzeko karaktereak	»
	KARAKTERE BAKARRAREN MODIFIKATZAILEA	+
Unicode adibideak	Izena
U+014B	LATIN SMALL LETTER ENG (samierazko Ng)	ng»
U+01DD	SCHWA (Azerierazko buelta emandako e)	ä+
U+0131	LATIN SMALL LETTER DOTLESS I (turkierazko i xehe puntugabea)	i+
U+0138	LATIN SMALL LETTER KRA (k modifikatu bat)	q+
U+0190	LATIN CAPITAL LETTER OPEN E (E berezi bat)	E+
U+00D0 U+01F0	ICELANDIC ETH (Islandieraz)	dh»
U+00DE U+01FE	ICELANDIC THORN (Islandieraz)	th»
U+01B7	CAPITAL EZH (Z modifikatu bat)	ZH»

 

3. taula. Diakritikoen konbinazioak (adibideak)

Unicode adibideak	Izena	ASR
U+01DF	A xehea + DIAERESIS + MACRON	ä¯
U+01E1	A xehea + DOT ABOVE (puntua goian) + MACRON	a¯:
U+01ED	O xehea + OGONEK + MACRON	o¯«

4. taula. Komatxo solte itxurako zeinuak.

 

Taula honetako karaktereak ez dira aurrekoaren modifikazioa adierazten duten ASR zeinuak, baizik eta bere hartan solte dauden apostrofe edo komatxo itxurako zeinuak, aurreko eta ondorengo karaktereetatik independenteak. Batez ere transliterazioetan ageri dira.

Izena	ASR
AYN ARABIARRA	`'
ZEINU "GOGOR" ZIRILIKOA	"
ZEINU "BIGUN" ZIRILIKOA	'
APOSTROFE SOILA (NENETS) Karakterea Strikethru estiloan	'
APOSTROFE BIKOITZA (NENETS) Karakterea Strikethru estiloan	"

5. taula. Karaktere ez ohikoak

Unicode adibideak	Izena	ASR
U+0336	STROKE OVERLAY LUZEA Karakterea Strikethru estiloan	LkldD
U+0338	SOLIDUS OVERLAY LUZEA Karakterea Strikethru estiloa	LkldD
U+030D	MARRA BERTIKALA GOIAN	]
U+030E	MARRA BERTIKAL BIKOITZA GOIAN	]]
U+0310	CANDRABINDU (Indiako hizkuntzen transliterazioan)	(·
U+0311	Buruz beherako BREVE	>
U+0312	Buruz beherako KOMA GOIAN nonbait Letonierazko g xehean soilik	`
U+0315	KOMA GOIAN ESKUBITARA nonbait txekeraz (d t) eta eslovakieraz (d l t) soilik	´
U+0305	OVERLINE Macron-en berdina: marra goian	¯
U+0309	HOOK ABOVE (kakoa goian)	?
U+0181 U+01B3 U+01B4	INTEGRATED HOOK (karaktereari lotutako kakoa)	?
U+0182 U+018C	TOPBAR Karakterearen luzapen horizontala goian	¬
U+0316	GRAVE AZPIAN Azpimarratutako zeinua	`
U+0317	ACUTE AZPIAN Azpimarratutako zeinua	´
U+031B	HORN (adarra, goian)	#
U+031F	PLUS ZEINUA AZPIAN Azpimarratutako zeinua	+
U+0320	MINUS ZEINUA AZPIAN Azpimarratutako karakterea	Hefa
U+0321	PALATALIZED HOOK BELOW Kako mota bat azpian - Azpimarratutako zeinua	?
U+0322	RETROFLEX HOOK BELOW beste kako mota bat azpian	¿
U+0324	DIAERESIS AZPIAN Azpimarratutako zeinua	¨
U+0325	RING AZPIAN Azpimarratutako eraztun edo zirkulutxoa	°
U+0326	KOMA AZPIAN Cedilla bezala adieraziko dugu	¸
U+032C	CARON AZPIAN Azpimarratutako zeinua	<
U+032D	CIRCUMFLEX AZPIAN Azpimarratutako zeinua	^
U+032E	BREVE AZPIAN Azpimarratutako zeinua	(
U+032F	BREVE BURUZ BEHERA AZPIAN Azpimarratutako zeinua	>
U+0330	TILDE AZPIAN Azpimarratutako zeinua	~
U+0332	LOW LINE Azpimarra mota bat: azpimarratutako karakterea	Hefa
U+0340	GRAVE TONE MARK Grave bezalakoxea	`
U+0341	ACUTE TONE MARK Acute bezalakoxea	´
U+0360	TILDE BIKOITZA	~»
U+0361	Buruz beherako BREVE BIKOITZA	>»
U+0140 U+013F	PUNTUA ERDIAN ESKUBITARA Katalanez soilik l·l idazteko	L· l·

 

6. taula. Diakritikorik arraroenak

Ez dute ASR soluziorik oraingoz. Asmatuko dugu zerbait behar izanez gero.

Unicode adibideak	Izena
U+0313	COMMA ABOVE (koma goian)
U+0314	REVERSED COMMA ABOVE (eskuinetara begira dagoen koma goian)
U+030F	DOUBLE GRAVE ACCENT (Grave bikoitza)
U+0318	LEFT TACK BELOW (hau da tack bat: ¬)
U+0319	RIGHT TACK BELOW
U+031A	LEFT ANGLE ABOVE
U+031C	LEFT HALF RING BELOW
U+031D	UP TACK BELOW
U+031E	DOWN TACK BELOW
U+0329	VERTICAL LINE BELOW (marra bertikala azpian)
U+032A	BRIDGE BELOW (zubia azpian)
U+032B	INVERTED DOUBLE ARCH BELOW (arku moduko bat azpian)
U+0333	DOUBLE LOW LINE (azpimarra bikoitza)
U+0334	TILDE OVERLAY (tildea karakterearen erditik)
U+0339	RIGHT HALF RING BELOW (eraztun zatia azpian)
U+033A	INVERTED BRIDGE BELOW (zubi itzulia azpian)
U+033B	SQUARE BELOW (karratu bat azpian)
U+033C	SEAGULL BELOW (kalatxori bat azpian)
U+033D	X ABOVE (ixa goian)
U+033E	VERTICAL TILDE (tilde bertikala)
U+033F	DOUBLE OVERLINE (marra bikoitza erditik)

Eguneratua: 1997-10-24 

 

Main page	Table index	Looking for info	Links / Loturak	Your comments
Sarrera orrira	Taulen aurkibidea	New! / Zer berri?	Alphabet Street	Bisitarien iritzia

geonative@oocities.com Your comments, corrections, additions ... Zure iritziak, zuzenketak, gehikuntzak ...

Alphabet Street © Luistxo Fernandez & Marije Manterola

This page hosted by

Get your own Free Home Page