STATUT

VIALIKAHA
KNIASTVA
LITOŬSKAHA

1588

 

 

 

 

 

 

 

RAŹDZEŁ TRECI.

Ab šlachieckich volnaściach 
i
pašyreńni
Vialikaha Kniastva Litoŭskaha.

 

 

 

 


Artykuł 1.

Ab pašyreńni 
Vialikaha Kniastva Litoŭskaha.

Artykuł 2.

Ab šlachieckich volnaściach.

Artykuł 3.

Ab zachavańni ŭ spakoi 
ŭsich paddanych Našych, hramadzianaŭ hetaha haspadarstva, 
z boku roznaha razumieńnia 
i ŭžyvańnia nabaženstva chryścijanskaha.

 Artykuł 4.

My, Haspadar, abiacajem pašyrać
Vialikaje Kniastva Litoŭskaje;
a toje, što było zabranaje j adyjšło,
da jaho varacić.

Artykuł 5.

Ab niepadnačaleńni šlachty 
dy jaje majontkaŭ, ludziaŭ, ziemlaŭ 
i  niepazbaŭleńni jaje
ad ŭsialakich volnaściaŭ, 
i, taksama, 
ab nievydavańni listoŭ i pryviljaŭ 
nasuproć hetamu Statutu.

Artykuł 6.

Ab Sojmie Volnym;
ab Sojmikach paviatovych
i spravavańni ich,
dy pasłańni ź ich ziamlackich pasłoŭ na Volny Sojm;
ab sojmavych kurjerach, vyzvalenych ad vajskovaje pavinnaści;
taksama
 ab pryjazdžańni panoŭ Radcaŭ, ziamlackich uradnikaŭ i šlachty.

Artykuł 7.

Ab straŭnych hrošach ziamlackim pasłam, vypraŭlajučy ich
na Volny Sojm.

Artykuł 8.

Ab Sojmiku
albo Hałoŭnym Źjezdzie
ŭ Słonimie
pierad Vialikim Volnym Sojmam.

Artykuł 9.

Ab składańni Sojmikaŭ
paśla Volnaha Sojmu,
i ab vydavańni darma z Kancylaryi Sojmavych spravaŭ.

Artykuł 10.

Kab šlachcič
nia byŭ schoplenym biaspraŭna.

Artykuł 11.

Kab panovie nikoha
nie pazbaŭlali samačynna
ad šlachieckaha honaru.

Artykuł 12.

Ab niedavańni čužaziemcam hodnaściaŭ i pasadaŭ usialakich,
a pierasialencam ź inšych haspadarstvaŭ i asiełaści
nie davać.

Artykuł 13.

Ab zachoŭvańni ŭ sucelnaści hodnaściaŭ i ŭsialakich pasadaŭ hetaha haspadarstva.

Artykuł 14.

Ab niepazbaŭleńni
ad hodnaściaŭ i pasadaŭ
paśla zavočnaha abmaŭleńnia.

Artykuł 15.

Ab dziejničańni starych pastanovaŭ,
a novych biaz Sojmu Volnaha
nie pastanoŭvać.

Artykuł 16.

Ab volnaści pajechańnia
z haspadarstvaŭ Našych
da inšych haspadarstvaŭ chryścijanskich,
aproč ziemlaŭ niepryjacielskich,
i ab dahladzie za ichnymi majontkami.

Artykuł 17.

Apaśla skonu baćkoŭ i matak
dy inšych rodnych i blizkich ichnych
dzieciaŭ, naščadkaŭ i blizkich
dziedzičstva, spadčyny, vysłuhaŭ i ŭsialakaha nabyćcia
nie pazbaŭlać;
i ab spadčynie na Nas, Haspadara, paśla biespatomnych.

Artykuł 18.

Ab niedavańni
adkaznaściaŭ, pasadaŭ
ludziam prostaha stanu.

Artykuł 19.

Ab davodžańni šlachiectva
paśla abmovy.

Artykuł 20.

Ab žanimstvie šlachciča
na niešlachciancy,
i ab naščadkach takovych ludziaŭ.

Artykuł 21.

Ab čužaziemcy,
źniavažanym z-za niešlachietnaści,
i ab nabyćci im asiełaści.

Artykuł 22.

Kali by toj, chto źniavažanyŭ,
sam nia byŭ šlachcič.

Artykuł 23.

Ab źniavažańni zabitaha šlachciča.

Artykuł 24.

Ab šlachcie,
jakaja majontki svaje raspradaŭšy,
lichviarstvam bavicca.

Artykuł 25.

Ab šlachcie,
jakaja ŭ horadzie asieła.

Artykuł 26.

Ab niepryŭłaščańni volnaściaŭ šlachieckich
ludźmi prostaha stanu.

Artykuł 27.

Kali by šlachcič šlachciču
abmovu jakuju ŭčyniŭ
tak ab šlachiectvie,
jak i ab inšych rečach
ŭ vočy j zavočna.

Artykuł 28.

Pra abmovu,
byccam mieŭ być
nieprystojnaje maci synam,
i pra abmaŭleńnie
žanočych asobaŭ šlachieckich.

Artykuł 29.

Ab vyźvaleńni ad novych apłataŭ, ad "padvodaŭ", budavańnia zamkaŭ i maščeńnia mastoŭ, taksama i ab "stancyjach" 
na darohach.

Artykuł 30.

Kali by jaki z paddanych Našych
u kniazioŭ, panoŭ
albo ŭ kaho inšaha
vysłužyŭ majontak nieruchomy.

Artykuł 31.

Ab nievyklikańni śvieckich asobaŭ u duchoŭnyja sudy
z-za rečaŭ śvieckich.

Artykuł 32.

Ab učynieńni spraviadlivaści
ŭ kryŭdach:
śvieckich sa stanami duchoŭnymi, taksama duchoŭnych stanaŭ
sa śvieckimi.

Artykuł 33.

Ab sprečkach ziamielnych
spamiž stanami
duchovym j śvieckim.

Artykuł 34.

Ab vyklikańni ŭ sud apiakunoŭ abo vykanaŭcaŭ zapaviečańnia duchovych asobaŭ.

Artykuł 35.

Ab haradžanach
miesta Našaha Vilenskaha
(dy inšych haradoŭ Našych)
jak šlachcie spraviadlivaść ź imi ŭčyniacca pavinna.

Artykuł 36.

Ab mierach i łokciach
kab byli roŭnyja,
i cana trunkam i rečam straŭnym była pastanoŭlenaja
cieraz urad zamkavy.

Artykuł 37.

Ab haradžanach -
što nia majuć na kirmašy
sialanaŭ rabavać.

Artykuł 38.

Ab słužboŭcach i padnačalenych šlachieckich,
i ab pasłužnikach chatnich,
jakija da haradoŭ sychodziać.

Artykuł 39.

Kniahiniaŭ, paniaŭ, udovaŭ, kniazioŭnaŭ, panienak, dzievaŭ nia majem prava ni za koha
hvałtam
u zamužastva addavać.

Artykuł 40.

Baćka j maci dzieciam svaim
pry žyćci pad prymusam
nie pavinnyja majontki sastupać, aproč taho, što by sami žadali
sa svajoje dobraje voli.

Artykuł 41.

Usim stanam
supolstva šlachieckaha
dazvolena majontkami svaimi
jak karcić rasparadžacca.

Artykuł 42.

Ab dazvole šlachcie
majontki nieruchomyja
dy inšuju majomaść svaju
nam, H-daru, zapisyvać.

Artykuł 43.

Chto čaho za Vialikim Kniaziem Kazimiram i Alaksandram,
i za Vialikim Kniaziem
Jahonaje miłaściu Žyhimontam,
i Druhim Žyhimontam Aŭhustam byŭ u vaładarańni,
toj tym viečna maje prava vałodać.

Artykuł 44.

Chto by majontak,
ad Nas, H-dara, atrymany,
u kaho adyjmaŭ.

Artykuł 45.

Što by kamu
ceraz list było dadzienaje,
albo što by im było ŭprošanaje,
a jon by taho nie ŭžyvaŭ
i ŭ maŭčańni byŭ
na praciahu daŭnaści ziamlackaje ŭ dziesiać hadoŭ;
i chto by, taksama, u čužoje ziamli byŭ.

Artykuł 46.

My, Haspadar, abiacajem
adnolkava roŭnuju spraviadlivaść čynić usim;
dy chabaru My j pany Rada Našaja brać nie pavinny;
i, taksama ž, ab honary
tolki My sami, Haspadar,
sudzić majem prava.

Artykuł 47.

Ab tych, jakija ŭ padarožžy budučy, na paloch stanoviacca
dy zbožžu škodu čyniać.

Artykuł 48.

Ab vyvazie rečaŭ vajskovych
i ŭsialakaha zaleza
da ziamli niepryjacielskaje.

Artykuł 49.

Ab zbudavańniach šlachieckich
u miestu Vilenskim
i ŭ inšych haradoch Našych, Haspadarskich.

Artykuł 50.

Pra abmienu ziemlaŭ Našych
ź ziemlami šlachieckimi.

Artykuł 51.

Ab manapolii,
heta značyć ab niedavańni
adnoje asobie
ŭ arendu j kiravańnie nabytkaŭ, usioj Rečy Paspalitaj naležačych.

 

 

 


© pierakład sa stara
žytnaje Juraja Kasiča,
16.05.1992 – 16.06.2000, Vitabsk.
Skarystany
Cyr/Lat Converter v.1.10 Viktara Aŭtuški.
Pamyłki, zaŭvahi dy ŭražańni.

 

History of Statut