พระคง

พระคงหรือบางท่านก็เรียกว่า "พระลำพูน" อาจจะเป็นเพราะว่าเป็นพระที่มีการขุดพบกรุพระสกุลมหาศาล จนกลายเป็นสัญลักษณ์ของเมืองลำพูน สันนิษฐานว่าพระคงหรือพระลำพูนมีอายุการสร้างเท่าพระรอด กล่าวคือสร้างขึ้นมาพร้อมกับพระรอดนั่นเอง แต่พระคงจะมีลักษณะทางศิลปกรรมที่สะท้อนรูปแบบศิลปปาละของอินเดียได้อย่างชัดเจนมากกว่าพระรอด และองค์ประกอบโดยรวมจะมีความงดงามมากกว่าพระรอด แต่ด้วยความที่พระคงมีจำนวนมากกว่า และหาได้ง่ายกว่พระรอด ความนิยมในพระคงจึงเป็นรองพระรอดทั้งๆที่พุทธคุณแทบจะไม่แตกต่างกันเลย

พระคงลำพูนมีอยู่ด้วยกันทั้งหมด ๖ สี คือ

๑. สีขาว

๒. สีพิกุล (สีเหลือง)

๓. สีเขียวคราบเหลือง

๔. สีเขียวคราบแดง

๕. สีเขียวหินครก

๖. สีดำ

สาเหตุที่พระคงมีสีที่แตกต่างกันก็เนื่องมาจากกรรมวิธีการสร้างพระเครื่องเนื้อดินเผาในยุคนั้น เมื่อกดพิมพ์แล้วตากพระแห้งเรียบร้อยแล้ว ก็จะนำพระมาเผาในหม้อดิน โดยสุมไฟด้สนล่าง ทำนองเดียวกันกับการหุงข้าวต้มแกงของคนสมัยโบราณ และพระที่บรรจุอยู่ในหม้อดินมีจำนวนมาก ความร้อนที่เผาทำให้พระที่อยู่ในหม้อดินมีสีที่แตกต่างกันไปในระดับความร้อนที่แผ่กระจายขึ้นมา นอกจากสีของะรัแล้วความร้อนห้ขนาดของพระอตกต่างกันอีกด้วย โดยพระที่โดนความร้อนมากจะหดตัวและมีขนาดเล็ก พระที่โดนความร้อนน้อยก็จะมี ขนาดใหญ่ พอจะสรุปได้ดังนี้

๑. พระคงที่อยู่ก้นหม้อดินจะอยู่ใกล้ความร้อน ที่สุดจะเป็นพระคงสีเขียวหินครก และจะมีขนาดเล็กที่สุด เพราะโดนความร้อนมากที่สุด

๒. พระคงที่อยู่เหนือพระคงสีเขียวหินครกจะเป็นพระคงสีเขียวคราบแดงและมีขนาดใหญ่กว่าพระคงสีเขียวหินครก เพราะความร้อนน้อยกว่าพระคงสีเขียวหินครก

๓. พระคงที่อยู่เหนือพระคงสีเขียวคราบแดง จะเป็นพระคงสีเขียวคราบเหลืองและมีขนาดใหญ่กว่าพระคงสีเขียวคราบแดง เพราะความร้อยแผ่กระจายมาน้อยกว่าพระคงสีเขียวคราบแดง

๔. พระคงที่อยู่เหนือพระคงสีเขียวคราบเหลืองจะเป็นพระคงสีพิกุล (สีเหลือง) และมีขนาดใหญ่กว่าพระคงสีเขียวคราบเหลือง เพราะความร้อนแผ่ออกมาน้อยกว่าพระคงสีเขียวคราบเหลือง

๕. พระคงที่อยู่บนสุดหรือที่เรียกว่าบริเวณปากหม้อ จะเป็นพระคงสีขาวและมีขนาดใหญ่ที่สุดในบรรดาพระคงสีต่างๆ เพราะพระคงสีนี้ได้รับความร้อนน้อยที่สุดในบรรดาพระคงสีต่างๆ

๖. สำหรับพระคงสีดำนั้น เป็นปรากฎการณ์ที่มีได้เกิดขึ้นพร้อมกับพระคงสีต่างๆ ทั้ง ๕ สีดังกล่าว เป็นปรากฎการณ์ที่เกิดขึ้นภายหลัง พระคงสีดำอาจจะเป็นพระคงสีต่างๆ ทั้ง ๕ สี ดังกล่าวที่บรรจุอยู่ในพระสถูปบ้าง หรือเมื่อพระสถูปทลายลงมาพระคงก็กระจัดกระจายไป เมื่อชาวบ้านสุมไปบ้าง (สมัยก่อนพระเครื่องยังไม่มีราคาค่างวดเหมือนสมัยนี้) ไฟป่าลุกลามมาไหม้โดนพระคงสีต่างๆ (ทั้ง ๕ สีดังกล่าว) พระคงเหล่านั้นกลายสีเป็นสีดำเพราะถูกไฟไหม้โดยตรงอีกครั้งหนึ่ง

เอกลักษณ์พระคง

๑. พระหัตถ์ซ้าย

พระหัตถ์ซ้ายของพระคงปรากฏพระอังคุฏ (นิ้วหัวแม่มือ) ชี้ขึ้นเฉียงไปทางพระนาภี (สะดือ) และตรงปลายพระอังคุฏ (นิ้วหัวแม่มือ) ปรากฏพระนขา (เล็บ) ยาวขึ้นเฉียงตามแนวพระอังคุฏ (นิ้วหัวแม่มือ) ซึ่ฃเอกลักษณ์ประการนี้จะปรากฏชัดเจนในองค์ที่มีความคมชัดมาก แต่ขอให้สังเกตให้ดีว่าทุกองค์ (ที่เป็นของแท้) จะต้องทีรายละเอียดมากบ้างน้อยบ้าง สำหรับองค์ที่จิดชัดเจนมาด เช่น พระคงสีพิกุล, สีเขียวคราบเหลือง, และพระคงสีเขียวคราบแดง

๒. ใบโพธิ์

ลักษณะขใบโพธิ์ของพระคงทุกใบปลายจะเรียวแหลมและพลิ้วไหว ต่างกีบของปลอมที่มีลักษณะตรงข้ามคือ แข็งกระด้างและปลายไม่เรียวแหลม

๓. ก้านใบโพธิ์

ลักษณะก้านใบโพธิ์ของพระคงโดยเฉพาะพื้นผิวพระบริเวณข้างก้านใบโพธิ์จะปรากฏเส้นเป็นเเสี้ยนเล็กๆแซมอยู่ ขนานไปกับก้านใบโพธิ์ สันนิษฐานว่าน่าจะเกิดจากการแกะแม่พิมพ์ (แม่พิมพ์ตัวผู้) ของช่าง โดยเกิดจากการใช้เครื่องมือเซาะตกแต่งแม่พิมพ์นั่นเอง เส้นหรือเสี้ยนแซมเหล่านี้จะคู่ขนานและอ่อนช้อยตามก้านใบโพธิ์ เอกลักษณ์ประการนี้ไม่มีในพระคงปลอม

เนื้อหาจากหนังสือ " เคล็กลับการศึกษาพระเนื้อดิน หริภุญไชย "

 

Copy Right 1999 - 2002, BestAmulet All Rights Reserved