พระปิยมหาราช

• พระปิยมหาราช

๏ สยามินทร์ปิ่นธเรศเจ้า
นึกพระนามความหอม
อวลอบกระหลบออม
เพราะพระองค์ทรงอุ้ม จุลจอม จักรเอย
ห่อหุ้ม
ใจอิ่ม
โอบเอื้อเหลือหลาย ๚

จากลิลิต “สามกรุง” ของ น.ม.ส.

......

๏ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
“พระปิยมหาราช” รัชกาลที่ ๕ King RAMA V

พระปิยมหาราช ทรงเป็นกวีเอก อีกพระองค์หนึ่ง
ชึ่งมีผลงานพระราชนิพนธ์ ทั้งร้อยแก้วและร้อยกรอง

• ประเภทร้อยแก้ว
- พระราชพิธีสิบสองเดือน
- ไกลบ้าน
- พระราชวิจารณ์
• ประเภทกวีนิพนธ์ ( ร้อยกรอง ) ..................................................................
- ลิลิตนิทราชาคริต
- บทละครเรื่องเงาะป่า
- โคลงสุภาษิต
- สุภาษิตนฤทุมนาการ
- นิราศพระแท่นดงรัง
- กาพย์เห่เรือ และเห่ชมนก เห่ชมนาง

• โคลงสุภาษิต บทพระราชนิพนธ์ ของพระองค์

๏ ฝูงชนกำเนิดคล้าย
ใหญ่ย่อมเพศผิวพรรณ
ความรู้อาจเรียนทัน
ยกแต่ชั่วดีกระด้าง คลึงกัน
แผกบ้าง
กันหมด
อ่อนแก้ฤๅไหว ๚

• พระปิยมหาราช

พระราชสมภพ
เสด็จขึ้นครองราชย์
บรมราชาภิเษก
สวรรคต
ระยะทรงครองราชย์ ๒๐ กันยายน พ.ศ. ๒๓๙๖
๑ ตุลาคม พ.ศ. ๒๔๑๑
๑๑ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๑๑
๒๓ ตุลาคม พ.ศ. ๒๔๕๓ (๕๗ พรรษา)
พ.ศ. ๒๔๑๑ - ๒๔๕๓ (๔๒ ปี)

พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาจุฬาลงกรณ พระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่๕ เป็นพระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ และสมเด็จพระเทพศิรินทราบรมราชินี พระนามเดิมว่า สมเด็จเจ้าฟ้าชายจุฬาลงกรณ เมื่อพระชนม์ได้ ๙ พรรษา ได้รับสถาปนาเป็นกรมหมื่นพิฆเนศวรสุรสังกาศ ต่อมาอีก ๔ ปี ได้เลื่อนเป็น กรมขุนพินิตประชานาถ บรมราชาภิเษกครั้งแรกเมื่อวันที่ ๑๑ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๑๑ ทรงพระนามว่า พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาจุฬาลงกรณ พระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อพระชนมพรรษาได้เพียง ๑๖ พรรษา ยังไม่ทรงบรรลุนิติภาวะ สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์ จึงเป็นผู้สำเร็จราชการแผ่นดิน และทรงสถาปนากรมหมื่นบวรไชยชาญ ซึ่งเป็นโอรสองค์ใหญ่ของพระมหาสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว เป็นพระมหาอุปราช ซึ่งปรากฎพระนามในภายหลังว่า กรมพระราชวังบวรวิไชยชาญ ขณะที่สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์ เป็นผู้สำเร็จราชการนี้ เป็นโอกาสให้พระองค์ได้เล่าเรียนศิลปวิทยาเป็นอันมาก นอกจากอักขระสมัย เช่น โบราณราชประเพณี รัฐประศาสนศาสตร์ โบราณคดี ภาษาบาลี ภาษาอังกฤษ วิชาปืนไฟ วิชามวยปล้ำ วิชากระบี่กระบอง และวิชาวิศวกรรม ยิ่งกว่านั้น ยังได้เสด็จประพาสต่างประเทศ เพื่อทอดพระเนตรแบบแผนการปกครอง ทรงปฏิรูปการแต่งกายของชาวไทย ทรงให้เลิกตัดทรงผม มหาดไทย เลิกการหมอบคลานเวลาเข้าเฝ้า ทรงเลิกการตอกเล็บ บีบขมับ เกี่ยวกับการพิจราณาคดีทางโรงศาล และประการสำคัญอย่างยิ่งคือ ‘ทรงเลิกทาส’ ได้ทรงผนวชเป็นภิกษุ เมื่อวันที่ ๑๕ กันยายน พ.ศ. ๒๔๑๖ และลาผนวช เมื่อวันที่ ๑๑ ตุลาคม พ.ศ. ๒๔๑๖ แล้วบรมราชาภิเษก ครั้งที่ ๒ เมื่อวันที่ ๑๖ ตุลาคม พ.ศ. ๒๔๑๖ ทรงรับผิดชอบในการปกครองบ้านเมืองตั้งแต่นั้นมา และเสด็จสวรรคตเมื่อ วันที่ ๒๓ ตุลาคม พ.ศ. ๒๔๕๓

พระองค์ท่านได้บำเพ็ญกรณียกิจ อันเป็นประโยชน์แก่ชาวไทยและประเทศชาตินานับประการ ประชาชนพลเมืองรักใคร่พระองค์มาก จึงได้ขนานนามว่า พระปิยมหาราช

• หนังสืออ้างอิง
-- รอบรู้ประเทศไทย โดย วารี อัมไพวรรณ สน.พิมพ์ ภัทรินทร์
-- ประวัติ ยอดกวีสี่แผ่นดิน โดย ศรณรงณ์ ปิยะกาญจน์ สน.พิมพ์รวมสาส์น