น.พ.เสรี หงษ์หยก

หลายท่าคงเคยเห็นขาของใครบางคน เช่น ขาของผู้หญิงที่นุ่งกระโปรงสั้น ๆ มีเส้นเลือดดำโป่งขด มีลักษณะเป็น แนวยาวคดเคี้ยว หรืออาจหงิกงอไปมา ดูคล้ายงู ซึ่งสังเกตเห็นได้ชัดเจนขณะยืน นั่นแสดงว่า ผู้หญิงคนนั้น มีภาวะของการเป็นเส้นเลือดขอด ตามธรรมชาติผู้หญิงเป็นเพศที่รักสวยรักงาม จึงไม่มีผู้หญิงคนใด ปรารถนา ที่จะเห็นรอยขยุกขยิก ของเส้นเลือด ปรากฏอยู่บนเรียวขา อันสวยงาม ของตนเอง เพราะนอกจากไม่เป็นที่ต้องตรา ตรึงใจ แก่ผู้พบเห็น ก่อให้เกิดความไม่มั่นใจ ในบุคลกภาพ เวลาเดินไปไหนมาไหน ในที่สาธารณชนแล้ว ยังเป็นผลเสียต่อสุขภาพอีกด้วย

สาเหตุสำคัญของการเกิดภาวะเส้นเลือดขอด มีหลายประการด้วยกัน

• ประการแรก เกิดจากการทำงานของเส้นเลือดดำที่ขา โดยปกติร่างกายของคนเราจะมีหลอดเลือดดำที่ขา ซึ่งแบ่งออกได้เป็นสองแขนง แขนงหนึ่ง จะอยู่ลึก ภายในกล้ามเนื้อ และอีกแขนง อยู่ใต้ผิวหนัง จะมีปริมาณเลือดไหลเวียน อยู่ในเส้นเลือด 2 ใน 3 ของ ปริมาณเลือด ในร่างกายทั้งหมด และยังมีหลอดเลือดดำอื่น ๆ ที่ช่วยทำหน้าที่ เชื่อมโยง ให้หลอดเลือด ทั้งสองแขนงนี้ ติดต่อกันได้ ซึ่งการทำงาน จะเป็นไปอย่างสม่ำเสมอตลอดไป นอกจากนี้ ยังมีลิ้นเปิดปิด ช่วยป้องกัน ไม่ให้ปริมาณของเลือดดำ ไหลลงสู่เบื้องล่าง ถึงแม้ว่า เราจะอยู่ในท่ายืนก็ตาม การไหลเวียนของเลือดที่ขา ก็จะ "ไหลขึ้น" กลับสู่หัวใจได้ตามปกติ หากมีความผิดปกติ ของการทำงานของลิ้นเปิดปิดเส้นเลือดดำส่วนนี้ จะทำให้เกิดเส้นเลือดขอดได้
• ประการที่สอง พบได้หลังจากเส้นเลือดดำส่วนลึกเคยมีการอักเสบและแข็งตัวมาก่อน หรือมีความผิดปกติของการเชื่อมต่อระหว่างเส้นเลือดแดงและเส้นเลือดดำ โดยไม่ผ่านเส้นเลือดฝอย (A-V malfcrmation)
• ประการที่สาม พบว่าคนเป็นเส้นเลือดขอดได้มากขึ้นตามอายุ ในเพศหญิง จะเป็นมากกว่าเพศชาย โดยเฉพาะผู้หญิง ที่มีบุตรมาก หรือขณะตั้งครรภ์ จะพบภาวะเส้นเลือดขอดมากขึ้น เชื่อว่า เกิดจากปริมาณฮอร์โมน ที่เพิ่มขึ้น และมีเลือดมาเลี้ยงมากขึ้น ในบริเวณอวัยวะ อุ้งเชิงกราน และมดลูก มีขนาดโตขึ้น ส่วนในคนที่อายุน้อย จะเกิดเส้นเลือดขอด ต่างจากสาเหตุอื่น ๆ ดังกล่าวมาแล้วข้างต้น นอกจากนี้ สาเหตุจากพันธุกรรม ก็พบได้เช่นกัน กลุ่มเสี่ยง ที่จะเป็น โรคนี้ ได้แก่ ผู้ที่มีอาชีพ ต้องยืน หรือนั่งนาน ๆ โดยมีการเคลื่อนไหวน้อยมาก
  

• ประการแรก จะมีอาการกดเจ็บ รู้สึกตึงที่ขา หรือรู้สึกไม่สบายที่ขาพับ ในตอนเช้า หรือหลังจากยืน -นั่งเฉย ๆ เป็นเวลาหลายชั่วโมง โดยไม่ขยับเขยื้อน ผู้หญิงส่วนใหญ่ จะมีอาการมากขึ้น ในช่วงก่อนมีประจำเดือน
• ประการที่สอง จะมีอาการปวดและบวมบริเวณขา และเท้า เกิดจากปริมาณของเลือด และน้ำเหลือง ไปคั่งบริเวณขา และเท้ามากกว่าคนปกติ มีผลทำให้น้ำเหลืองซึมออกนอกเส้นเลือด
• ประการต่อมา อาจเป็นตะคริวที่ขา เนื่องจาก เกิดการเกร็ง ของกล้ามเนื้อ บริเวณน่องและเท้า ในตอนกลางคืน มักเป็น 2-3 ชั่วโมง หลังจากมีอาการบวม

สำหรับการสวมถุงน่อง รัดประคองเส้นเลือดดำ ซึ่งมีจำหน่ายตามร้านขายยาทั่วไป โดยมีเภสัชกร ให้คำแนะนำ จะต้องเลือกขนาด ให้เหมาะสม กับขนาดขาของแต่ละคน ในช่วงการทำงานตอนกลางวัน จะช่วยลดอาการบวมของขาได้ หากใช้ขนาด ไม่เหมาะสม เช่น ใช้ขนาดที่มีแรงรัดมากเกินไป จะทำให้เกิดอาการปวดได้

หากในรายที่เป็นเส้นเลือดขอดมากขึ้น และปฏิบัติด้วยวิธีดังกล่าวมาแล้วไม่ได้ผล จำเป็นต้องไปพบแพทย์ ผู้เชี่ยวชาญเฉพาะทาง เพื่อรับบริการบำบัดรักษา ด้วยวิธีฉีดยาเข้าเส้นเลือดขอด หรือรักษา โดยการผ่าตัดต่อไป

น.พ.เสรี หงษ์หยก
ร.พ.พระนั่งเกล้า นนทบุรี

main