|
==================================
hierdie keer gebruik ek Courier ipv Times Roman.
==================
Kommentaar op die afrikaanse woordelys by www.afrikaans.com/taal.html#reken.
1998-01-17
Samuel Murray smurray@mweb.co.za
(Hierdie lysie bevat 42 inskrywinkies.)
ampersand: "en-teken" is nie terminologies onakuraat of te informeel nie; trouens, die 1989-Biblioteekwoordeboek (van die Vakterminologiediens) gee beide "en-teken" en "ampersand" aan, en die 1971-Drukkerstermlys (nouwel 'n bietjie oud) gee slegs "en-teken" aan.
aapstert: Hoewel "aapstert" nie standaard register is nie, is dit nietemin 'n baie beskrywende woord, eie aan die Afrikaans, en moet nie bloot a.g.v. ongunstige register verwerp word nie. Sekerlik moet eerder die woord "by" in formele tekste gebruik word. "aapstert" is beslis nie so sleg dat dit af te beveel is nie.
NOOT------>`n Woord moet deur selfs preskriptiewe leksikograwe nie afbeveel word nie tensy dit terminologies spesifiek onakuraat is. Daar kan eerder 'n registeraanduiding gegee word, soos "ongewoon", "minder aanvaarbaar" (indien die leksikograaf erg wil skimp, bv. "aanlyn" vir "online"), of "informeel" (wat hier van pas sou wees).
backslash: In die omgangstaal word "slash" vir "backslash" gebruik (in die rekenaarbedryf; in die algemene omgangstaal word "slash" vir beide "back=" en "forwardslash" gebruik). "wack" word ook in die rekenaarbedryf vir "forwardslash" (hoewel ek enkele gevalle van "backslash" al teengekom het) gebruik. By die lees van 'n webadres is korter woorde vir die karakters verkieslik. Aangesien die hardop lees van teks gewoonlik laerregisterwoorde toelaat, kan "vorentoe-streep-vorentoe-streep" met "flap-flap" vervang word. "flip" is dus "slash" (m.a.w. agtentoe-skuinsstreep) en "flap" is "wack" (m.a.w. vorentoe-skuinsstreep). Register is informeel/ geselstaal, en sou dus nie in formele tekste aangetref word nie.
backup (v): "dek" kom ook voor.
bounce: "terugbons" is dalk meer akuraat, maar "bons" is wel lekker kort.
bug: Van vroeg in die Afrikaanse rekenaarbedryf is "bug" met "vlooi" vertaal, en hoewel hierdie dalk deur sommige as 'n foutvertaling beskou mag word, is die woord rekelik ingeburger. Vir die woord "gogga" kom die Engels "glitch" by my op. Die verskil tussen die woorde "bug" en "glitch" is natuurlik baie kosmeties. 'n "glitch" kom in die voorvrystelweergawe van 'n program voor, en 'n "bug" in die vrystelweergawe, maar dis basies dieselfde ding.
caps lock: Om hare te kloof, die term "bokasslot" is foutief aangesien die sleutel nie soos by 'n tikmasjien 'n totale kasverandering teweegbring nie, maar slegs kasverandering vir lettersleutels. Die term "bokas" word egter in die tikbedryf verkies, en in die omgangstaal sou "bokasslot" by wyse van analogie heel waarskynlik wees. Kyk ook "shift".
CD-ROM: Sommige CD's en CD-aandrywers is steeds LAG, en om van "CD-ROM" te praat is dus geensins foutief nie. Selfs in gevalle waar die CD opneembaar is is dit meesal slegs eenmaal opneembaar, en word dus daarna 'n ware LAG-skyf.
chip: "tjip" is ongewoon maar korrek. "vlokkie" en "blokkie" (afhangende van of dit 'n "chip circuit" of 'n "chip"-blokkie is) is al ingeburger. "skyfie" vir "chip"-blokkie kom ook redelik voor.
connect: "koppel" is ook gebruiklik, veral by amperre‰le kommunikasie ("virtual communication", of meer korrek "virtuality communication") bv. die internet. Vergelyk "online" met "gekoppel", en "connected" met "gekoppel".
cookie: "koekie" is piekfyn, maar "kolwyntjie" klink ook mooi. Om hare te kloof, die woord "cookie" is Amerikaans en nie Brits nie, wat beteken dat 'n "cookie" 'n kolwyntjie en nie 'n koekie is nie ('n koekie is beskuitagtig; 'n kolwyntjie is sponsagtig en kom gewoonlik in 'n riffelpapierhouertjie voor; moet 'seblief nie vir my vra om tussen koekies en beskuitjies te onderskei nie - die verskil is baie tegnies en amper kosmeties). ;-)
cursor: "loper" kan wel werk, maar "por" is algemeen in gebruik vir 'n "line-cursor", teenoor 'n "mouse-cursor", waar "wyser" en eintlik verkieslik wysertjie" seker beter is. "Wyser" (sonder diminutief) word soms in dieselfde konteks vir 'n "hyperlink" gebruik, en dit mag verwarrend wees; buitendien is Afrikaans lief vir die diminutief waar dit van pas is.
debug: Kyk ook "bug". "ontgogging" klink oulik, maar is dalk effens laag t.o.v. register.
default: "grondwaarde" kan ook werk.
dialler: "inbeller" is dalk meer korrek. Oppas ook: Engels kan 'n werkwoord makliker as Afrikaans in 'n snw. verander - oppas vir anglisistiese termskepping.
disconnect: Analogie met "connect".
entry-level: dis 'n ekonomieterm, en verwys na die minimumstandaard wat op die mark beskikbaar is. Om daarna as "beginnersrekenaar" te verwys is dus slegs relatief korrek (moontlik gepas vir 'n niegespesialiseerde doelgehoor). "ingangsvlak" is meer akuraat, of "ingangstandaard", of selfs "grondstandaard".
firewall: Dis jammer dat "vuurmuur" so'n assonansie bevat (wat ongelukkig onbedoeld die register beinvloed). "vuurmuur" klink ook meer korrek, maar selfs die Vlaams gebruik "brandmuur" (aldus kila@innet.be).
flame: "afskiet" gee nie die betekenis akuraat deur nie. 'n "flame" is 'n belediging of 'n skelargument. "flame" (v) beteken om te beledig in 'n brief of briefie (gewoonlik elektronies). Die gees van die woord "-skiet" is egter heel gepas. Vir "flame" (n) kan "skelvuur" en vir "flame" (v) bloot "skel" of "(met) skel skiet" dalk werk.
freeware: "vryware" by wyse van analogie met "harde-", "sagte-", "vaste-" en "fermware" is ook aanvaarbaar.
harddrive: Die verouderde term "starskyf" kan steeds in 'n hoëregisterteks gebruik word, of indien dit paslik is.
hardware: U (mnre Combrink et.al.) verstaan blykbaar die term verkeerd as u meen dat handdoeke sagteware is. Die ou term "programmatuur" verduidelik dalk beter wat die verskil is. Hardeware is toerusting; sagteware is prosedures. Die stippe op 'n CD-skyf is hardeware, maar die volgorde van die stippe maak die sagteware. Die term "programmatuur" is verouderd en beslaan nou 'n hoër register as wat gewoonlik vereis word. "sagteware" en "hardeware" is aanvaarbaar. Wanneer die term "programmatuur" in 'n konteks teenoor "apparatuur" gebruik word kan dit natuurlik meer as net sagteware insluit (bv. data).
icon: "ikoon" voel na 'n geforseerde vertaling; "prentjie" of "vlaggie" klink vir my beter.
local area network: Ek wonder waarom bevat u woordelys "plaaslike netwerk" (wat die korrekte term is) vir die vertaling van "LAN", maar "lokaleareanetwerk" (wat Onafrikaans is) vir "local area network"? Die afkorting "LAN" is wel korrek en aanvaarbaar in Afrikaans.
Mb: Iewers sal iemand moet besluit of die afkording vir "byte" 'n B of 'n b is.
password: "toegangswoord" kan ook werk.
peripheral: "randtoestel" is ook korrek.
public domain: Kyk "shareware"
RFC: U kan nie "RFC" met "KV" vertaal nie, want "RFC" is 'n titelafkorting (asook 'n opdragafkorting). Die volle woord is egter aanvaarbaar in Afrikaans.
scroll up/ down: Die woorde "oprol" en "afrol" herinner aan 'n boekrol wat oop of toe gerol word. "na bo rol" en "na onder rol" is meer akuraat. "afrol" is aanvaarbaar, maar dan het dit nie 'n tweelingterm nie.
shareware: Shareware is sagteware waarvan registrasie wettiglik vertraag is. Public Domain is soortgelyk, maar nie dieselfde nie (hoewel die verskil baie effentjies is). Die term "deelware" kan wel vir albei gebruik word, maar is ongelukkig beskrywend onakuraat. Die woorde kan direk geleen word, bv. "shareware-sagteware" en "public-domain-sagteware".
shift: "kassleutel", n.a.v. "bokas" en "onderkas".
site: "werf" klink mooi.
slash: Kyk "backslash".
software: Kyk "hardware".
spreadsheet: "spreiblad" word ook algemeen gebruik.
URL: "bronadres" is goed, maar dis 'n programmeertaal-opdragafkorting, en slegs die afkorting "URL" moet in afrikaans aangemoedig word.
virtual reality: "amperrealiteit" klink baie goed. Die woord "amperreële" kan as vertaling van "virtual" in baie gevalle dien, bv. "virtual connection" ("amperreële koppeling") en "virtual computer" ("amperreële rekenaar").
window: Indien "window" verwys na 'n raamblok in 'n program soos Windows95, is "venster" heel aanvaarbaar. In die sin "The application layer (in OSI) serves as a window for application processes to access network services." beteken die woord "window" (of: "process window) eerder 'n gaping of deurtjie. "deurtjie" sal dus doen.
===========================
Kommentaar: dis ook maar goed ek't nie die kommentaar die eerste keer sommer direk gepos nie. By die inskrywing "stiffie" het ek behoorlik galafgeblaas. En by die inskrywing "e-pos" was ek maar ewe sarkasties. Skies, hoor.
===========================
stiffy: As 'n woordeboek vir my sê dat 'n "stiffy" 'n "starskyf" is, gooi ek dit sommer weg (en ek't selfs nie eens my Smuts & Smuts weggegooi nie...) - behalwe miskien om as afskrikmiddel op my boekrak teen ongewenste kliënte te dien. So'n leksikograaf moet eerder 'n beroep as straatveër oorweeg (net 'n grappie).
NOOT ------> Die term "starskyf" kom uit 'n effens vorige rekenaargenerasie. Om te verduidelik:
1. Daar is twee soorte skywe: beweeglike en onbeweeglike skywe.
2. Beweeglike skywe het as't ware uit die rekenaar gewip, en is "wipskywe" genoem. Die term "wipskyf" is tans baie ongewoon, maar ek't dit al teengekom in afgesonderde gemeenskappe (byvoorbeeld by 'n meganikalektor wat 20 jaar gelede rekenaars as vak studeer het).
3. Onbeweeglike skywe was as't ware verstar, en is "starskywe" genoem.
4. Tans is hardeskywe hoofsaaklik maar die enigste soort starskyf, maar daar is hoofsaaklik twee soorte wipskywe, naamlik 'n slapskyf en 'n styfskyf (lg. ook genoem: 'n mikroslapskyf).
NOOT2 -----> Daar sal natuurlik baie verwarring in albei tale wees oor "floppy" wat slap is en "floppy" wat styf is (soms 'n "stiffy" genoem). Dit sou gaaf gewees het as die rekenaarbedryf die term "wipskyf" steeds aanvaar het, want dit gee Afrikaans die voordeel om 'n genusnaam wat van die spesienaam verskil te hê, in teenstelling met Engels waar die genus met 'n spesienaam "floppy" oorvleuel. ('n Mens sou dus twee soorte wipskywe kry, nl. slapskywe en styfskywe: One would therefore find two types of floppies, namely floppies and stiffies.)
e-mail: En daar spring die Akademie agter dieselfde bos as die Anglisisme uit! Ongelukkig staan dit in klip in die AWS geskryf dat ons hoofletters by lettersamestellings moet gebruik.
WEL -----> Kom ons verander dit - maar dan op 'n verantwoordelike wyse. Hier's die argument:
1. Dis die neiging in Afrikaans om oormatige hooflettergebruik uit te skakel, selfs waar eiename ter sprake is (vergelyk "voltmeter", "baudtempo" en "dieselenjin").
2. Selfs waar die hoofletter vroeër gebruik is word die kleinletter gebruik wanneer 'n woord ingeburger raak (bv. "diesel", "kiekie").
3. Slegs waar dit noodsaaklik is word daar gewoonlik van die gees van Afrikaanse spelwyses afgewyk.
4. Dus: kom ons skryf lettersamestellings deurgaans met 'n kleinletter, behalwe by enkele uitsonderings (kyk punt 5).
5. Moontlike uitsonderings op die reël dat alle lettersamestellings met 'n kleinletter geskryf word is:
5.1 Waar die vorm van die letter 'n rol in die beskrywing speel (bv. "H-balk", "T-aansluiting", "Y-verbinding").
5.2 Waar 'n rangorde ter sprake is (bv. "A-klas", "B-plan").
5.3 Waar 'n nommering ter sprake is (bv. "C-aandrywer).
5.4 Waar 'n hoofletter gewoonlik maar gebruik word, soos aan die begin van 'n sin, by 'n eienaam (en verwante name soos historiese gebeure) ens. (bv. "D-dag").
6. In gevalle waar 'n woord as eenheid reeds ingeburger is kan die uitsonderingsreël soms ook verval (bv. "t-hemp", wat 'n T-vormige hemp is)
Volgens die hierdie reël sou ons dus die volgende kon skryf: "x-straal", "b-fliek" ("b-fliek" is histories gesproke 'n rangorde, maar die woord is as 'n aparte eenheid reeds ingeburger), "r-aansluiting" (in hierdie geval is die kleinlettervorm juis nodig as deel van die beskrywing), t-hemp, en helaas, "e-pos".
|
|