ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ " ΣΩΣΤΟ Ή ΛΑΘΟΣ"

Όταν στην αρχαία Ελλάδα, πριν από 2500 χρόνια, οι φιλόσοφοι άρχισαν να στρέφονται προς την πολιτική ένα από τα βασικά τους ενδιαφέροντα ήταν η ανάλυση των διαφόρων μορφών κράτους (πολιτείας). Συμφώνησαν ότι υπάρχουν τρία βασικά μοντέλα διακυβέρνησης, ανάλογα με το αν αυτή ήταν στα χέρια ενός ατόμου μιας μειοψηφίας πολιτών ή όλων των πολιτών.

Υπήρχαν αρκετές ονομασίες γι' αυτό το τριπλό μοντέλο. Οι όροι "Μοναρχία" (εξουσία του ενός) "Αριστοκρατία" (εξουσία των καλύτερων) και "Δημοκρατία" ( εξουσία του λαού) το εξέφραζαν θετικά, σε αντίθεσή με τους όρους "Τυραννία" (εξουσία ενός σφετεριστή) "Ολιγαρχία" (εξουσία των λίγων) και "Οχλοκρατία" (εξουσία του όχλου) που του έδιναν αρνητική χροιά. Και υπήρχα και άλλες παραλλαγές. Ο "Δεσποτισμός" ( η εξουσία των αφεντάδων) που ήταν μια ιδική μορφή ολιγαρχίας όπου οι εξουσιαστές μεταχειρίζονταν τους εξουσιαζόμενους σαν σκλάβους, η "Τιμοκρατία" (η εξουσία των ιδιοκτητών) που ήταν μια ειδική μορφή αριστοκρατίας, η Κλεπτοκρατία (η εξουσία των λιστών) που ήταν μια μορφή ολιγαρχία και τέλος η Αναρχία (η εξουσία κανενός) ήταν φυσικά η απόρριψη όλων των τύπων εξουσιαστικής διακυβέρνησης. Βέβαια οι ορισμοί αυτοί δεν είναι ακριβείς γιατί κανένα από αυτά τα συστήματα δεν λάμβανε υπόψη του τις γυναίκες και τους σκλάβους. Στην πολιτική θεωρία η ταξινόμηση αυτού του είδους είναι μάλλον μηχανιστική αλλά καλή για την εισαγωγή σε αυτήν, των φοιτητών και των απλών ανθρώπων. Πρακτικά αυτή η ταξινόμηση επέζησε όχι τόσο ως έγκυρη αλλά μάλλον σαν η πηγή για μερικούς χρήσιμους όρους στις πολιτικές συζητήσεις. Ένας κακός βασιλιάς μπορεί να περιγραφεί σαν τύραννος ακόμα και αν δεν έχει καταχραστεί περισσότερα από όσα έχει κληρονομήσει από την θέση του. Και ένας αντίπαλος οποιουδήποτε καθεστώτος μπορεί να περιγραφεί σαν δημοκρατικός ακόμα και αν είναι αριστοκρατικός, ή αναρχικός ακόμα και αν είναι δημοκρατικός. Η δημοκρατία έγινε τελικά δημοφιλής πρώτα στη δύση και στην συνέχεια σε όλον σχεδόν τον κόσμο βασικά εξ' αιτίας των παραδειγμάτων του αμερικανικού πολέμου της ανεξαρτησίας, και της πρώτης γαλλικής επανάστασης. Στο τέλος του 18^ου αιώνα. Και στις δύο περιπτώσεις, όπως επιβλήθηκε η δημοκρατία, οδήγησε σε ολιγαρχία στην πρώτη περίπτωση και σε αναρχία και δεσποτισμό στην δεύτερη όπως ακριβώς προέβλεψε και ο Πλάτωνας. Το ίδιο φαινόμενο επανεμφανίστηκε και σε μετέπειτα επαναστάσεις (Μεξικό, Ρωσία, Κίνα, Κούβα). Με όποιον τρόπο και αν εγκαθιδρύθηκε, από οποιουσδήποτε και αν περιγράφηκε, με οποιονδήποτε τρόπο και αν πέτυχε ή απέτυχε σπάνια ήταν αληθινή, συνήθως ήταν ψεύτικη.

Καθώς αυτό το μοντέλο διακυβέρνησης καταστάλαζε η παλιά πολιτική ανάλυση χρησιμοποιείτο ολοένα και ποιο λανθασμένα. Η λαθεμένη χρήση της έννοιας "Αναρχία" είναι το ποιο κοινό παράδειγμα για τους αναρχικούς, αλλά η λαθεμένη χρήση της έννοιας "Δημοκρατία " είναι ποιο γνώστή. Ο όρος "Δημοκρατία" χρησιμοποιείτο σαν συνώνυμο του χάους, ακόμα και στις προοδευμένες δυτικές κοινωνίες μέχρι και το τέλος του 19^ου αιώνα οπότε αντικαταστάθηκε (πάλι λανθασμένα) από τον όρο "Αναρχία".

Αφού η λέξη δημοκρατία έγινε κοινός όρος, απόκτησε όλο και περισσότερες σημασίες με τον καιρό. Σήμερα χρησιμοποιείται για να περιγράψει την λειτουργία μιας επιχείρησης, τον τρόπο διεξαγωγής εκλογών και συνελεύσεων, τον τρόπο με τον οποίο διορίζετε το ιερατείο, το πώς ένα καθεστώς βασίζεται σε εκλογές ή σε στρατιωτική διακυβέρνηση, τον τρόπο που τα αριστερά κόμματα ισχυρίζονται ότι είναι δημοκρατικά επειδή παίρνουν μέρος σε κάποιές εκλογές, τον τρόπο που οι άνθρωποι απολαμβάνουν την ελευθερία της έκφρασης.

Σε κάθε περίπτωση η δημοκρατία είναι ένας θαυμαστός κόσμος που τυγχάνει ευρείας αποδοχής. Είναι ένα εξαιρετικά ισχυρό εργαλείο τέτοιο ώστε βοήθησε ιδιαίτερα στο να πειστούν οι απέξω ότι το Κομμουνιστικό καθεστώς της Ρωσίας ήταν τουλάχιστον αποδεκτό αφού διατηρούσε τις δημοκρατικές φόρμες.

Ένα πρόβλημα είναι ότι η δημοκρατία είναι αδύνατη σε μεγάλες κοινωνίες. Απευθυνόταν σε μικρές κοινωνίες στις οποίες ο καθένας ήταν γνωστός με τον άλλο και όλοι μπορούσαν να πάρουν μέρος σε κάθε τι, όπου όλοι ήταν πολίτες και κανένας δεν ήταν πολιτικός. Μια ουτοπία ίσως. Όμως αυτό στο οποίο εξελίχθηκε είναι το υποκατάστατό της βασισμένο όχι στην αυτοκυβέρνηση μικρών περιοχών αλλά σε αντιπροσωπευτικές κυβερνήσεις μεγάλων περιοχών, όχι σε άμεσες εκλογές αλλά σε αντιπροσωπευτικές εκλογές όπου κυριαρχούν κόμματα και κλίκες με πλεονεξία και φιλοδοξίες, αδυνατισμένη από σκάνδαλα και διαφθορά, ψέματα και νοθείες.

Λοιπών ποιο είναι το συμπέρασμα ;

Ο Τσόρτσιλ είχε πει κάποτε : " H δημοκρατία είναι το χειρότερο πολίτευμα εκτός από αυτά τα πολιτεύματα που έχουν εφαρμοστεί κατά καιρούς μέχρι τώρα " .

Σημείωση της μετάφρασης :

Ίσως να δίνετε η αίσθηση ότι το παραπάνω άρθρο της αγγλικής εφημερίδας FREEDOM έχει μια φιλική στάση προς αμεσο-δημοκρατικές σκέψεις. Πρέπει όμως να τονίσουμε πως η αναρχία και η άμεση δημοκρατία έχουν πολλές διαφορές.

Η κυριότερη από τις οποίες είναι η πλειοψηφική λογική που υπάρχει στην άμεση δημοκρατία, ενώ είναι ασαφείς οι απόψεις αυτών που προτείνουν την άμεση δημοκρατία, στα θέμα της ιδιοκτησίας, του στρατού, των εθνικών διαχωρισμών κτλ.

Αρχικό άρθρο: αναρχική εφημερίδα "FREEDOM" (λονδίνο)τεύχος 61/4

Μετάφραση: "Απείθεια"