Adoro te devote, latens deitas, quae sub his figuris vere latitas: tibi se cor meum totum subicit, quia te conemplans totum deficit, visus, tactus, gustus in te fallitur. Sed auditu solo tuto creditur, credo quiquid deixit Dei Filius: nil hoc Verbo veritatis verius.
Sección Anecdotario: el credo de San Atanasio
Esta oración se conoce desde
antaño como “Credo de San Atanasio” o Quicumque y se recitaba antes en el Oficio Divino
de los domingos. Incluso algunos grupos protestantes lo incluyen entre sus
celebraciones.
El texto se atribuye a San
Atanasio (siglo IV), pero las iglesias de Oriente lo comenzaron a emplear hacia
el siglo XII. Algunos historiadores sitúan su origen en el sur de Francia en
el siglo V, ya que la copia manuscrita más antigua fue recolectada de la
colección de homilías de San Cesáreo de Arles (503-542).
Reproducimos este bello texto en
su original latino y su traducción al castellano.
Quicumque
vult salvus esse, ante omnia opus est, ut teneat catholicam fidem: |
Quienquiera desee salvarse debe,
ante todo, guardar la Fe Católica: |
Quam nisi
quisque integram inviolatamque servaverit, absque dubio in aeternam peribit. |
quien no la observare íntegra e
inviolada, sin duda perecerá eternamente. |
Fides autem catholica haec est: ut
unum Deum in Trinitate, et Trinitatem in unitate veneremur. |
Esta es |
Neque
confundentes personas, neque substantiam seperantes. |
Ni confundimos las personas, ni
separamos las substancias. |
Alia est enim persona Patris alia
Filii, alia Spiritus Sancti: |
Porque otra es la persona del
Padre, otra la del Hijo, otra la del Espíritu Santo: |
Sed Patris,
et Fili, et Spiritus Sancti una est divinitas, aequalis gloria, coeterna
maiestas. |
Pero la divinidad del Padre y del
Hijo y del Espíritu Santo es una, es igual su gloria, es coeterna su
majestad. |
Qualis Pater,
talis Filius, talis Spiritus Sanctus. |
Como el Padre, tal el Hijo, tal el
Espíritu Santo. |
Increatus
Pater, increatus Filius, increatus Spiritus Sanctus. |
Increado el Padre, increado el
Hijo, increado el Espíritu Santo. |
Immensus
Pater, immensus Filius, immensus Spiritus Sanctus. |
Inmenso el Padre, inmenso el Hijo,
inmenso el Espíritu Santo. |
Aeternus
Pater, aeternus Filius, aeternus Spiritus Sanctus. |
Eterno el Padre, eterno el Hijo,
eterno el Espíritu Santo. |
Et tamen non tres aeterni, sed
unus aeternus. |
Y, sin embargo, no tres eternos,
sino uno eterno. |
Sicut non
tres increati, nec tres immensi, sed unus increatus, et unus immensus. |
Como no son tres increados ni tres
inmensos, sino uno increado y uno inmenso. |
Similiter
omnipotens Pater, omnipotens Filius, omnipotens Spiritus Sanctus. |
Igualmente omnipotente el Padre,
omnipotente el Hijo, omnipotente el Espíritu Santo. |
Et tamen non tres omnipotentes,
sed unus omnipotens. |
Y, sin embargo, no tres
omnipotentes, sino uno omnipotente. |
Ita Deus
Pater, Deus Filius, Deus Spiritus Sanctus. |
Como es Dios el Padre, es Dios el
Hijo, es Dios el Espíritu Santo. |
Et tamen non
tres dii, sed unus est Deus. |
Y, sin embargo, no tres dioses,
sino un Dios. |
Ita Dominus
Pater, Dominus Filius, Dominus Spiritus Sanctus. |
Como es Señor el Padre, es Señor
el Hijo, es Señor el Espíritu Santo. |
Et tamen non
tres Domini, sed unus est Dominus. |
Y, sin embargo, no tres señores
sino un Señor. |
Quia, sicut singillatim
unamquamque personam Deum ac Dominum confiteri christiana veritate
compelimur: ita tres Deos aut Dominos dicere catholica religione prohibemur. |
Porque, así como la verdad cristiana
nos compele a confesar que cualquiera de las personas es, singularmente, Dios
y Señor, así la religión católica nos prohibe decir que son tres Dioses o
Señores. |
Pater a nullo est factus: nec
creatus, nec genitus. |
Al Padre nadie lo hizo: ni lo creó,
ni lo engendró. |
Filius a Patre solo est: non
factus, nec creatus, sed genitus. |
El Hijo es sólo del Padre: no
hecho, ni creado, sino engendrado. |
Spiritus Sanctus a Patre et Filio:
non factus, nec creatus, nec genitus, sed procedens. |
El Espíritu Santo es del Padre y
del Hijo: no hecho, ni creado, ni engendrado, sino procedente de ellos. |
Unus ergo
Pater, non tres Patres: unus Filius, non tres Filii: unus Spiritus Sanctus,
non tres Spiritus Sancti. |
Por tanto, un Padre, no tres
Padres; un Hijo, no tres Hijos, un Espíritu Santo, no tres Espíritus Santos. |
Et in hac Trinitate nihil prius
aut posterius, nihil maius aut minus: sed totae tres personae coaeternae sibi
sunt et coaequales. |
In en esta Trinidad nada es
primero o posterior, nada mayor o menor: sino todas la tres personas son
coeternas y coiguales las unas para con las otras. |
Ita ut per
omnia, sicut iam supra dictum est, et unitas in Trinitate, et Trinitas in
unitate veneranda sit. |
Así, para que la unidad en |
Qui vult ergo salvus esse, ita de
Trinitate sentiat. |
Quien quiere salvarse, por tanto,
así debe sentir de la Trinidad. |
Sed
necessarium est ad aeternam salutem, ut incarnationem quoque Domini nostri
Iesu Christi fideliter credat. |
Pero, para la salud eterna, es
necesario creer fielmente también en la encarnación de nuestro Señor
Jesucristo. |
Est ergo
fides recta ut credamus et confiteamur, quia Dominus noster Iesus Christus,
Dei Filius, Deus et homo est. |
Es pues fe recta que creamos y
confesemos que nuestro Señor Jesucristo , Hijo de Dios, es Dios y hombre. |
Deus est ex substantia Patris ante
saecula genitus: et homo est ex substantia matris in saeculo natus. |
Es Dios de la substancia del
Padre, engendrado antes de los siglos, y es hombre de la substancia de la
madre, nacido en el tiempo. |
Perfectus Deus, perfectus homo: ex
anima rationali et humana carne subsistens. |
Dios perfecto, hombre perfecto:
con alma racional y carne humana. |
Aequalis
Patri secundum divinitatem: minor Patre secundum humanitatem. |
Igual al Padre, según la
divinidad; menor que el Padre, según la humanidad. |
Qui licet
Deus sit et homo, non duo tamen, sed unus est Christus. |
Aunque Dios y hombre, Cristo no es
dos, sino uno. |
Unus autem non conversione divinitatis
in carnem, sed assumptione humanitatis in Deum. |
Uno, no por conversión de la
divinidad en carne, sino porque la humanidad fue asumida por Dios. |
Unus omnino,
non confusione substantiae, sed unitate personae. |
Completamente uno, no por mezcla
de las substancias, sino por unidad de la persona. |
Nam sicut
anima rationalis et caro unus est homo: ita Deus et homo unus est Christus. |
Porque, como el alma racional y la
carne son un hombre, así Dios y hombre son un Cristo. |
Qui passus est pro salute nostra: descendit
ad inferos: tertia die resurrexit a mortuis. |
Que padeció por nuestra salud:
descendió a los infiernos, al tercer día resucitó de entre los muertos. |
Ascendit ad caelos, sedet ad
dexteram Dei Patris omnipotentis: inde venturus est iudicare vivos et
mortuos. |
Ascendió a los cielos, está
sentado a la derecha de Dios Padre omnipotente; de allí vendrá a juzgar a
vivos y muertos. |
Ad cuius
adventum omnes homines resurgere habent cum corporibus suis: et reddituri
sunt de factis propriis rationem. |
A su venida, todos los hombres
tendrán que resucitar con sus propios cuerpos, y tendrán que dar cuenta de
sus propios actos. |
Et qui bona
egerunt, ibunt in vitam aeternam: qui vero mala, in ignem aeternum. |
Los que actuaron bien irán a la
vida eterna; los que mal, al fuego eterno. |
Haec est fides catholica, quam
nisi quisque fideliter firmiterque crediderit, salvus esse non poterit. Amen. |
Esta es la fe católica, quien no
la crea fiel y firmemente, no podrá salvarse. Amén. |
Revista Digital Fides et Ratio - Febrero de 2009