New Mexico Pueblos

New Mexico Pueblos

The Pueblo indians of New Mexico are different ethnic groups and speak different languages, but live in quite similar towns (spanish: pueblo) and urban culture, firmly stablished in the area since centuries ago. The names their pueblos are known have traditionally been written in Spanish, but current anglicised forms have changed the spelling in several cases (see table). The languages of these peoples are Towa, Tiwa, Tewa, Keres and Zuñi.

Pueblo herriak

New Mexicoko Pueblo herriak talde etniko desberdinetakoak dira, hizkuntza desberdinekin, baina antzeko herri edo pueblo-etan bizi dira, kultur ezaugarri komun batzuekin. Mendeak dira kultura urbano hori garatu zutela. Beren herrien izen ezagunenak gaztelaniaren bidez iritsi zaizkigu, baina angloen ortografiak okertu egin du idazkera zenbait kasutan (ikus taula).Pueblo herrien hizkuntzak hauek dira: Towa, Tiwa, Tewa, Keres eta Zuñi.

Mapetan / Map name

Idazkera zuzena gaztelaniaz / Correct Spanish spelling

Nambe

Nambé

Sandia

Sandía

Zia

Cía

Zuni

Zuñi

Towa

Towa is a language of the Tanoan family, spoken by 1.300 speakers out of 1.500 members in the ethnic group. There is one recognised Towa Pueblo, Jemez, and their language is therefore also known as Jemez. the Jemez call themselves Hemish.

Towa

Towa hitz egiten duen Pueblo edo tribu ofizialki ezagututakorik bat bakarra dago, Jemez, eta izen hori ere ematen zaie (Jemeztarrak edo). Jemezen beren buruari Hemish esaten diote. 1.300 hiztun Towa dago 1.500 laguneko talde etnikoan. Hizkuntza hau Tano familiakoa da.

Towa herrixkak, antzinakoak eta oraingoak / Towa settlements, old and present

Mapako izena, edo antzinako hondakinen ohiko izena / Map name (or settlement as it is currently known)

Towa

Astialakwa

Astyalekwa

Bulitzequa

Buletsikwa

Jemez (1) (2)

Henwa

Kiashita

Kyashita

Patoqua

Patukwa

Pecos (2)

Pakyula

San Diego

Gyusewa

Seshukwa

Seshiukwa

Wabakwa

Wambakwa

(1) Ofizialki ezagututako Towa herri edo tribua / Recognised Towa-speaking Pueblo (Tribe or Nation)

(2) Gaur egungo herria / Present day pueblo

Towa izena Towa ez diren herrientzat / Towa names for non-Towa Pueblos

Mapetan / Map name

Towa

Acoma

Totyagyi

Cochiti

Kyatuge

Isleta

Tewagyi

Laguna

Kyowegyi

Nambe [Nambé]

Pashiukwa

Picuris

Peqileta

San Felipe

Kwili'wa

San Ildefonso

Pashiugyi

Santa Ana

Tundagyii

Santa Clara

Shapagyi

Santo Domingo

Tawiwa

Taos

Gyulata

Zia [Cía]

Sayakwa

Zuni [Zuñi]

Sunigyi

Tiwa

Linguists recognise two varieties or languages called Tiwa, Northern and Southern Tiwa. There are 4 Tiwa-speaking current Pueblos in New Mexico (Southern: Isleta, Picuris; Northern: Sandía, Taos). In all, there are 2.650 speakers out of 3.700 members in the ethnic groups. South and North Tiwa are languages of the Tanoan family.

Tiwa

Bi Tiwa mintzaira daude hizkuntzalarien arabera, Iparraldekoa eta Hegoaldekoa. Guztira 2.650 hiztun 3.700 laguneko talde etnikoan. Hizkuntza hau Tano familiakoa da. Lau herri Tiwa daude New Mexicon egun: Hegoaldekoak, Isleta eta Picuris; Iparraldekoak Sandia eta Tapos.

Tiwa lurrak / Tiwa territory

Mapetan / Map name

Hego Tiwa [Isletakoa] / Southern Tiwa (Isleta dialect)

Ipar Tiwa [Taoskoa] / Northern Tiwa (Taos dialect)

Isleta (3)

Shiehwibak / Tuei?

Chiahwipta

Picuris (3)

P'iwwel (1) / Pinweletha ? (1)

Wilata

Sandia [Sandía] (4)

Na-fiat (1) / Nanfinat

Nanfata

Taos (4)

Tuwirak

Hlauoma ? / Tâo / Teotho? / 'Ialophaymup'ohathaolbo (2)

Baldy Peak

Manhwaluva

(1) Herriko bertako izena / Local form.

(2) Izen errituaa / Ritual name.

(3) Ofizialki ezagututako herri edo tribua (Hego Tiwa) / Southern Tiwa speaking currently recognised Pueblo (Tribe or Nation)

(4) Ofizialki ezagututako herri edo tribua (Ipar Tiwa) / Northern Tiwa speaking currently recognised Pueblo (Tribe or Nation)

Tiwa izenak Tiwa ez diren herrientzat / Tiwa names for non-Tiwa Pueblos

Mapetan / Map name

Hego Tiwa [Isletakoa] / Southern Tiwa (Isleta dialect)

Ipar Tiwa [Taoskoa] / Northern Tiwa (Taos dialect)

Acoma

Tuhlawei

Akomava

Cochiti

Pahlak

Koatuava

Hopi territory

Mbuhiek

Jemez

Hiemai

Hiemma

Laguna

Kunhweai / Bierai

Pahwiaba

Nambe [Nambé]

Nammuluva

Pecos

Hiyokuk

San Felipe

Patiuk

Patuata

San Ildefonso

Pahwuhlita

San Juan

Pakafalayan

Santa Ana

Hwewroi

Santanava

Santa Clara

Haipata

Santo Domingo

Tuwiai

Tuwita

Tesuque

Totsoiva

Zia [Cía]

Tunavak

Siyava

Zuni [Zuñi]

Sarai

Sunñiaba

Tewa

Tewa is spoken in several separatedly recognised Pueblos (Nambé, Pojoaque, San Ildefonso, Santa Clara, San Juan and Tesuque) of Rio Grande valley, in New Mexico. There are also 300 Tewas in Arizona, living in the Hopi reservation, in Hopi Mesa. In all, there are 1.300 speakers out of 2.400 members in the ethnic groups. Tewa is a language of the Tanoan family.

Tewa

Tewa: 1.300 hiztun 2.400 lagunen artean. Hizkuntza hau Tano familiakoa da, eta ofizialki ezagututako zenbait herritan mintzatzen da (Nambé, Pojoaque, San Ildefonso, Santa Clara, San Juan eta Tesuque) Rio Grande bailaran, New Mexicon. Horiez gain, 300 Tewa bizi dira Arizonan Hopi Mesa-n, Hopien erreserban.

Tewa herrixkak, antzinakoak eta oraingoak / Tewa settlements, old and present

Mapako izena, edo antzinako hondakinen ohiko izena / Map name (or settlement as it is currently known)

Tewa

Abechiu

Aveshunun

Abiquiu

Feshunun

Chamita

Yungeonwinge

Chimayo

Tsimayo

Cuyamunque

Kuyemoge

Fesere

Fesere

Hano

Tanoge

Homayo

Hunpovi

Howiri

Howiri

La Puebla

Tsanwari

Nambe [Nambé] (1)

Nambee

Navawi

Navawii

Ojo Caliente / Posege

Posii

Otowi

Potsuwii

Perage

Perage

Pioge

Fioge

Pojoaque (1)

Posunwange

Posege / Ojo Caliente

Posii

Puye

Puye

San Ildefonso (1)

Pohwoge

San Juan (1)

Ohke

Santa Clara (1)

Ka'po

Sepawi

Sanpanwi

Shufina

Shufinne

Teeuinge

Teewionwinge

Tesuque (1)

Tetsuge

Tsankawi

Sankewii

Tshirege

Tsirege

Walpi (2)

Walabi

(1) Ofizialki ezagututako Tewa herri edo tribuak / These are recognised current Tewa-speaking Pueblos (Tribes or Nations)

(2) Arizonako Tewen tokia / Placename of the Arizona Tewa.

Tewa izenak Tewa ez diren herrientzat / Tewa names for non-Tewa Pueblos

Mapetan / Map name

Tewa

Acoma

Akuma / Akomage

Cochiti

Kutee

Isleta

Tsihwevege

Jemez

Wange

Laguna

Tunqage / Poqinge

Picuris

Pinwii

San Felipe

Nanqanrige / Tsinwige

Sandia [Sandía]

Sandiage

Santa Ana

Hyarege

Santo Domingo

Tewige

Taos

Tawii

Zia [Cía]

Okuware

Zuni [Zuñi]

Sunyunge

Keres

The Keres peoples speak two varieties or distinct languages, Eastern Keres and Western Keres, totalling 9.000 speakers out of 11.500 members in the ethnic groups. Both languages form the small Keresan family, while external links to other languages have not been clearly established. The Keres peoples live in several separatedly recognised Pueblos (Eastern: Cochiti, San Felipe, Santa Ana, Santo Domingo and Cía; Western: Laguna and Acoma).

Keres

Kerestarren hizkuntzak bi dira hizkuntzalarien arabera. Ekialdeko Keres eta Mendebaldeko Keres, guztira 9.000 hiztun 11.500 lagunen artean. Hizkuntza hauei ez zaizkie ahaideak aurkitu segurtasun osoz. Ofizialki ezagututako Keres herriak honako hauek dira: Ekialdekoak, : Cochiti, San Felipe, Santa Ana, Santo Domingo eta Cía; Mendebaldekoak, Laguna eta Acoma.

Ekialdeko Kerestarren herriak / Eastern Keres Pueblos

Mapetan / Map name

Mendebaldeko Kereseraz [Lagunakoa] / Western Keres [Laguna dialect]

Ekialdeko Kereseraz [Cochitikoa] / Eastern Keres [Cochiti dialect]

Cochiti

Kotyity

Kotyit

San Felipe

Ktstya

Katstya

Santa Ana

Tamaya

Tamaiya

Santo Domingo

Tyiwi

Kyiwa (1) / Tyiwa

Zia [Cía]

Tsiya

Tsi'ya

Herri guztiak dira ofizialki ezagututako tribuak / All Pueblos are currently recognised Tribes or Nations.

(1) Herriko bertako izena / Local form.

Mendebaldeko Kerestarren herrixkak, antzinakoak eta gaurkoak /
Western Keres settlements, old and present

Mapetan / Map name

Mendebaldeko Keres [Laguna dialektoa] / Western Keres [Laguna dialect]

Acoma (2)

Ako

Casa Blanca

Putsutsutyo

Cubero

Puñitsiyama

Encinal

Puñikaiya

Laguna (2)

Kawaika / Kawaka (1)

Paguate

Qishtyi

Paraje

Tsimuna

Philadelphia

Puhaitstyoha

Puertecito

Waputyutsiyama

Santa Ana (3)

Puñistyi

(1) Izen hau ekialdeko Kereseraz / Name in Eastern Keres.

(2) Ofizialki ezagututako herri edo tribuak / Currently recognised Pueblos (Tribes or Nations).

(3) Ez nahastu Santa Ana Pueblo delakoarekin, Ekialdeko Keres herriarekin / Not the Santa Ana Pueblo, an Eastern Keres town.

Keres izena Keres ez diren herrientzat / Keres names for non-Keres Pueblos

Mapetan / Map name

Mendebaldeko Kereseraz [Lagunakoa] / Western Keres [Laguna dialect]

Ekialdeko Kereseraz [Cochitikoa] / Eastern Keres [Cochiti dialect]

Isleta

Tiwaani

Leleta

Jemez

Hemish

Ha'mishi-tse

Nambe [Nambé]

Nambee

Pecos

Peakoni

Pakona / Peakona

Picuris

Pikuli

Pojoaque

Pohwak

San Ildefonso

Paqet

San Juan

Sahwa

Sandia [Sandía]

Waso-tse

Waso-tse

Santa Clara

Kaipa

Taos

Tyity'shuk

Tesuque

Tyutsoko

Zuni [Zuñi]

Suñi-tse

Su'ñi-tse

Zuñi

Zuñi (4,500 speakers out of a population of 6.000), is an isolate language, spoken in the Zuni Reservation, in the western border of New Mexico. The Zuñi call themselves Shiwi (plural: Ashiwi).

->

Shiwi

Zuñi erreserba eta Puebloko indiarren mintzaira (New Mexicoko mendebaldeko mugan) hizkuntza isolatua da, ahaide ezagunik gabea. 4,500 hiztun daude 6.000 laguneko taldean. Zuñitarrek Shiwi esaten diote beren buruari (plurala Ashiwi).

Zuñi izenak / Zuñi names

Mapetan / Map name

Zuñi

Acoma

Hakukya

Cochiti

Kutita

Hano

Tewanna

Isleta

Kyashitannawa

Jemez

Hemishina

Laguna

Kyanahlanna

San Felipe

Wephlapatsa

San Ildefonso

Tap'liana

Sandia [Sandía]

Mohluala

Santa Ana

Tawaiya

Santo Domingo

Wehluala

Tesuque

Tetsukyaa

Zia [Cía]

Tsia'aa

Zuni [Zuñi] (1)

Shiwinna

Zuñi territory (1)

Shiwinnaqe

(1) Toki hauek dira soilik Zuñienak, gainerakoak beste herri batzuenak dira / Only these are Zuñi places, the rest are other Pueblos.

Zuñien antzinako herrixkak, hondakinak gaur egunean / Old Zuñi settlements, now ruins

Antzinako hondakinen ohiko izena / Old settlement as it is currently known

Izen zuzena Zuñieraz / Correct Zuñi name

Halona

Halonawa

Hampasawan

Hampasawa

Hawikuh

Hawikku

Heshokta

He'shakta

Kechipawan

Kyechipawa

Kiakima

Kyakyimma

Kwakina

Qa'kinna

Matsaki

Matsakya

Pinawan

Pinnawa / Pinnawan

Wimian

Wimaiawa

Mapak / Maps

Mapak beste leiho batean irekiko zaizkizu.
Maps will open in a new window.