LATAR BELAKANG
• Menulis persamaan kimia merupakan satu masalah yang dihadapi oleh kebanyakkan pelajar.
• Masalah ini telah menimbulkan perasaan di kalangan pelajar yang menganggapkan bahawa KIMIA ini sebagai satu mata pelajaran yang susah.

OBJEKTIF
Latihan ini disediakan bertujuan untuk membantu para pelajar,
• menguasai kemahiran menulis formula sebatian-sebatian kimia,
• menguasai kemahiran menulis persamaan kimia yang seimbang.

PENDAHULUAN
Apabila disuruh menulis persamaan kimia bagi suatu tindak balas, pelajar-pelajar biasanya akan cuba menceraikan huruf-huruf dalam formula yang diberikan dan cuba menyusun atau mengabungkan semula huruf-huruf tersebut untuk menghasilkan sesuatu "formula" yang mereka sendiri pun tidak faham.

Misalnya apabila diminta menulis persamaan bagi tindaka balas antara asid sulfurik cair dengan natrium hidroksida, pelajar-pelajar mungkin memberikan jawapan seperti berikut.

HSO₄ + NaOH -------> NaSO₄ + H₂O û

H₂SO₄ + NaOH ---------> NaO₄ + H₂SOH û

Pelajar-pelajar yang membuat demikian disebabkan mereka tidak faham atau tidak tahu langsung tentang peraturan untuk menulis persamaan kimia.

Seperti pemainan bola sepak, badminton, hoki, dan sebagainya, setiap pemainan mempunyai peraturannya yang tersendiri. Begitu juga untuk menulis persamaan kimia, anda mesti tahu peraturannya dahulu ! Jika tidak, anda tidaklah layak untuk mengambil bahagian dalam "pemainan" yang menarik ini.

PERATURAN UNTUK MENULIS PERSAMAAN KIMIA
Berikut ialah langkah-langkah yang patut diikuti semasa menulis sesuatu persamaan kimia.

Setiap langkah tersebut akan dibincang dengan teliti dalam bahagian-bahagian yang berikut.

1. Meramalkan hasil tindak balas.
Untuk meramalkan hasil bagi sesuatu tindak balas anda perlu menggunakan pengetahuan yang sudah dipelajari.
Misalnya, Asid + Alkali ----------> Garam + air
maka, asid sulfurik cair (asid) + natrium hidroksida (alkali) ---> natrium sulfat (garam) + air

Sekiranya anda tidak ada pengetahuan langsung tentang sesuatu tindak balas, maka adalah tidak mungkin untuk meramalkan apakah hasil tindak balas itu. Seterusnya anda tidak dapat menulis persamaan kimia tindak balas tersebut.

2. Menulis formula yang betul
(a) Setiap unsur, molekul, sebatian atau ion mempunyai formula yang tersendiri. Formula tersebut adalah tetap dan tidak boleh diubah. Misalnya formula bagi natrium hidroksida ialah NaOH, maka anda tidak boleh menulis formulanya sebagai NaH, NaOOH, Na(OH)2 dan sebagainya. Anda perlu menghafalkan formula bagi beberapa unsur, molekul dan ion yang umum.

(b) Formula bagi sebatian ionik
Jumlah cas dalam formula bagi sesuatu sebatian ionik adalah neutral. Jadi kita boleh menentukan formula bagi sesuatu sebatian ionik, misalnya magnesium klorida, seperti berikut.

Magnesium klorida

                         Mg²⁺      Cl^- <----------- Tuliskan formula bagi setiap ion.
                                    X
      1 (Cas ion klorida)     2 (cas ion Mg) <----------- Tuliskan bilangan cas secara bersilang

    MgCl₂<----------- Jadi formula tersebut terdiri daripada 1 ion Mg²⁺ dan 2 ion Cl^- .
 

Perhatian :
• Nombor yang mewakili bilangan ion ditulis pada sebelah kanan, di bahagian bawah ion tersebut.
• Nombor 1 tidak perlu dituliskan.

Misalnya,
Na₂ SO₄ (2 ion natrium dan 1 ion sulfat)
Al₂O₃ (2 ion Aluminium dan 3 ion oksigen)
Ba(OH)₂ (1 ion barium dan 2 ion hidroksida)

Cuba ini !
Tuliskan formula bagi setiap sebatian yang berikut.

3. Menulis persamaan kimia yang seimbang.
Dalam bahagian 2, anda sudah mempelajari menulis formula kimia dengan betul. Jadi, anda boleh menulis formula bagi setiap sebatian dalam persamaan yang mewakili tindak balas antara asid sulfurik dengan natrium hidroksida dalam bahagian 1 seperti berikut.,

Persamaan di atas belum lengkap. Suatu persamaan mesti seimbang, iaitu jumlah atom setiap unsur di sebelah kiri mesti sama dengan yang di sebelah kanan.

Untuk mengimbangkan sesuatu persamaan, ikutlah langkah-langkah berikut

Misalnya,

H₂SO₄   +  NaOH ------->   Na₂SO₄   +    H₂O
(kiri =1 Na) (kanan = 2 Na) Tidak seimbang

Jadi, tambahkan 2 di depan NaOH supaya bilangan Na sama dengan bilangan Na di sebelah kanan dan semak bilangan atom bagi setiap unsur semula.

H₂SO₄   + 2 NaOH ------->   Na₂SO₄   +    H₂O
(kiri = 2 H + 2 H = 4 H) (kanan = 2H) Tidak seimbang

Tambahkan 2 di depan H₂O dan semak bilangan atom bagi setiap unsur semula. Anda akan mendapati persamaan sudah seimbang.

H₂SO₄   + 2 NaOH ------->   Na₂SO₄   +    2H₂O

Semak :

Sesuatu persamaan kimia yang seimbang perlu juga dilabelkan keadaan fiziknya . Berikut ialah beberapa simbol yang digunakan.

Maka, persamaan kimia yang lengkap bagi tindak balas di antara asid sulfurik dan natrium hidroksida ialah :

H₂SO₄(ak)   + 2 NaOH(ak) ------->   Na₂SO₄(ak)   +    2H₂O(ce) 

Cuba ini !
Seimbangkan persamaan kimia yang berikut.
1. Mg + O₂ --------> MgO
2. N₂ + H₂ ----------> NH₃
3. CuO + NH₃ ---------> Cu + N₂ + H₂O
4. CaCO₃ + HCl ----------> CaCl₂ + CO₂ + H₂O
Nyatakan juga keadaan fizik bagi setiap bahan dalam persamaan itu.

LATIHAN

1. Lengkapkan.
   Logam + oksigen ------> ________________________
2. (a)Nyatakan hasil pemanasan logam kuprum dalam oksigen.
   (b) Tuliskan formula bagi oksigen dan kuprum(II) oksida.
   (c) Tuliskan persamaan kimia yang seimbang bagi pemanasan logam kuprum dalam oksigen.
3. Gunakan maklumat daripada soalan 1, tuliskan persamaan kimia yang seimbang bagi tindak balas berikut.
   (a) pemanasan logam magnesium dalam oksigen,
   (b) pemanasan logam natrium dalam oksigen,
   (c) pemanasan logam aluminium dalam oksigen,
4. Lengkapkan :
   Jika logam A lebih reaktif daripada logam B, maka,
   A + oksida B --------> _______ + _______  
5. (a) Nyatakan hasil bagi pemanasan campuran serbuk logam zink dan serbuk kuprum (II) oksida,
   (b) Tuliskan formula bagi zink oksida dan kuprum.
   (c) Tuliskan persamaan kimia yang seimbang bagi pemanasan campuran serbuk logam zink dan kuprum(II) oksida.
6. Gunakan maklumat daripada soalan 4, tuliskan persamaan kimia yang seimbang bagi setiap tindak balas berikut.
   (a) Pemanasan karbon dengan plumbum(II) oksida,
   (b) Pemanasan kalsium dengan megnesium oksida,
   (c) Pemanasan aluminium dengan ferum(III) oksida,
   (d) Pemanasan gas karbon dioksida dengan magnesium,
   (e) Pemanasan gas hidrogen dengan kuprum(II) oksida,
7. Logam yang lebih elektropositif boleh menyesalkan logam yang kurang elektropositif daripada larutan garamnya. Jika logam A lebih elektropositif daripada logam B, maka
   Serbuk A(p) + larutan B sulfat (ak) -------> _____(p) + ________(ak)
8. Gunakan maklumat daripada soalan 7, tuliskan persamaan kimia bagi setiap tindak balas berikut.
   (a) Serbuk logam magnesium ditambahkan kepada larutan zink sulfat.
   (b) Serbuk logam magnesium ditambahkan kepada larutan aluminium nitart.
   (c) Serbuk logam aluminium ditambahkan kepada larutan stanium(II) klorida.
9. Lengkapkan .
   Asid + bes ---------> ________________ + _______________
10. Gunakan maklumat di atas, tuliskan persamaan kimia bagi setiap tindak balas berikut:
    (a) Serbuk kuprum(II) oksida ditambahkan kepada asid hidroklorik cair.
    (b) Serbuk aluminium oksida ditambahkan kepada larutan asid sulfurik cair.
    (c) Natrium hidroksida ditambahkan kepada larutan asid nitrik cair.
11. Lengkapkan
    Asid + logam -------> ________________ + _______________
12. Gunakan maklumat di atas, tuliskan persamaan kimia bagi setiap tindak balas berikut.
    (a) Serbuk aluminium ditambahkan kepada larutan asid hidroklorik cair.
    (b) Serbuk magnesium ditambahkan kepada larutan asid sulfurik cair.
    (c) Serbuk kalsium ditambahkan kepada larutan asid nitrik cair.
13. Lengkapakan.
    Asid + garam karbonat -------> _____________ + _____________
14. Gunakan maklumat di atas, tuliskan persamaan kimia bagi setiap tindak balas berikut.
    (a) Kalsium karbonat + asid nitrik cair,
    (b) natrium karbonat + asid sulfurik cair,
    (c) aluminium karbonat + asid hidroklorik,  

This page hosted by Get your own Free Home Page