Turk Karikaturist & illustrator,Sanat Ogretmeni...

TURKIYE KARIKATURCULERI

Cemal Nadir GÜLER

GIRIS

Cemal Nadir Guler icin ne dediler?

Buyuk Karikaturist CEMAL NADIR GULER 100 Yasinda..

Gecen ay butun haber ajanslari 5-Aralik-1901'de dogan Walt Disney'in 100.dogum yildonumunun ulkesi ABD'nin cesitli kentlerinde kutlanacagini bildiriyordu. Canlandirma sinemasinin onculerinden ve hala izledigimiz bir cok cizgi kahraman yaraticisi olan Walt Disney'e ulkesi ve ulkesinin sanatcilari sahip cikiyor onu bir kez daha dunyaya hatirlatiyorlardi.Etkinlikler ay boyunca surdu.Bu yil da ayni sanat dunyasindan bizim bir sanatcimizin ,zamanin en unlu adi, bugun ise kendi alaninda bile bir cok kisinin unuttugu bir karikaturistimizin 100.dogum yildonumu..Cemal Nadir Guler 1902 yilinda dogmus ve 1947 yilinda oldugunde ardinda binlerce karikatur birakmisti. Ne zaman ve nasil yapilacagi onemli degil ama Cemal Nadir 'i bir sekilde anmamiz gerektigine inaniyoruz.Sanatcilarimiza sahip cikmak,onlari gelecek kusaklara aktarmak adina bunu yapmaliyiz.Hangi alanda olursa olsun tum sanatcilarimiz ve sanatseverlerimizin de buna katilacagina inaniyoruz.

Hurriyet Gosteri Sanat-Edebiyat Dergisi/Sayi-234/Sayfa-24,25,26/Ocak-2002

Cemal Nadir'i bir meslektasi,bir karikaturist Ibrahim Ersarac Anlatiyor..

Hic bir sanat eseri dusunulemez ki ,iyiye,guzele ,dogruya yonelmemis olsun . Totemik magara figurunden Henri Matisse, Marc Chamgall, Picasso resmine ;Rodin torsuna, Steinberg ya da Cemal Nadir Karikaturune kadar hepsinde ayni gercegi gormek mumkundur. Buna aykiri bir ornek aransa bile o muhakkak bir sanat eseri olma niteleginden yoksun bulunacaktir.
Buyuk Karikatur Ustaniz Cemal Nadir'in her eseri karsisinda bu goruse katilmamak mumkun degil.
1902 yilinda Bursa'da dogan sanatci, 1947'de cok genc denilebilecek yasinda aramizdan ayrildi. 1950 kusagi karikaturculerinin hemen hepsinin oykundugu ve daha sonralari gelenlerin de takdirle izledikleri sanatci yasasaydi bu yil yuz yasina basacakti.
Bugun dahi gunumuz gercekleri ile bagdasan calismalari ile kalplerimizde her zaman yasiyor.cemal Nadir Guler 100 Yasinda.
"Sanatimda gayem: Tarihinde bir Nasrettin Hoca,bir Karagoz yasayan Turk Mizahini, Turk nukte ve cizgileriyle ifade etmektir."diyen buyuk usta , kisa omru icerisinde birbirinden guzel eserleriyle karikatur sanatina cok hizmetleri olmus, onu sevdirmis ve halka ulastirabilmistir.
Dusundurerek gulduren, kimi zaman buruk bir tebessum yaratan mizah anlayýsýyla konularini sade cizgilerle, saglam desenlere oturtmustur.
Rodin,"bir heykeli yokustan yuvarlayin, asagida kalan ne ise esas heykel odur"der. Yersiz detaydan arinmis ve yerinde cizilmis parcalardan olusmus kompozisyonlarla Cemal Nadir'in her karikaturunu gordugumde bu tanimi hatirlarim.
Babasi ruhen sanatkar bir memurdu. Sanatci ilk ogrenimini Bursa'da ve idadi kismini Bilecik'te yapti. Butun aile, devasi para olan bir hastaliga tutuldugu icin Cemal Nadir o zayif ve celimsiz haline ragmen bir kasnakcinin yaninda calismaya basladi.
Daha sonra bir tabela atolyesi acti. Arada suluboya peyzajlar calismayi ihmal etmiyordu. Bursa'nin dusman isgalinden kurtulusunun ardindan Milli Egitim Mudurlugu onu yedi ilkokulun seyyar resim ogretmenligine tayin etti.Yorucu olmakla beraber bu gorevden sonsuz haz aliyordu.
Ilk karikaturu 1920 yilinda Sedat Semavi'nin yayinladigi "Diken Mecbuasi"nda cikti.Her amator gibi ismini matbu gormenin atesli heyecanini yasadi. Gozu hep bu tarzda surekli karikatur cizmekti.
Bu yayinin tesvikiyle Bursa'dan Istanbul'daki bir cok mizah mecbuasina calismalarini gondermeye basladi. Arada takdir edilen karaikaturlerin yenilerini gondermesi icin yayincilardan heveslandirici yazilar aldi.
1926 Yilinda Istanbul'a yerlesti ve gecimini yine tabelacilik ve karikaturculukle saglamaya calistiysa da karikaturlerini yayinlatti ama gecimini saglayamadi. Bursa'ya donup ogretmenligini ve tabelaciligini surdurdu. Gazetelere yine karikaturlerini gonderiyordu.
Tekrar Bursa'ya dondugunde "Harf Devrimi" olmustu ve yazinin kabulu ile her muesseseye yeni tabelalar gerekiyordu. Hemen ise koyuldu, bir sure basini kasiyacak kadar yogunlukta bir faaliyet icerisinde bunaldi kaldi. Eskisine gore cok iyi para kazanmaktadir ama bu tabela isinin bir gun gelecek yavaslayacaginin da farkindadir.
Boyle karisik bir psikoloji icerisinde iken Istanbul'dan bir mektup alir. Aksam Gazetesi, yeniliklerle ve yeni harflerle basilacaktir. Cemal Nadir'i de kadrosuna alip hergun bir karikatur cizmesini itemektedirler.
Kisa bir tereddutten sonra sanatci tasi taragi toplayyip Istanbul'un yolunu tutar.1928'den itibaren uzun yillar Aksam Gazetesinde yayinlanan gunluk karikaturleri ile kisa zamanda kendini sevdirerek basin alemine kabul ettirir. Bu arada gazetenin yeni hamleler gereksinimine o da "Amcabey" tipini yaratarak katkida bulunur. Amcabey tonton hali ile halk tarafindan cok sevilen bir tip olmustur.
Bu tipi yaratirken neler dusundugunu daha sonra soyle olacaktir;
"Elbisesini Sarlo'nun halka cok sirin gorunen kiyafetindeki mantiksizliktan aldim. Sismanliga gelince... Ben cok zayiftim fakat sismanlara bayilirim. Sismanlarin daimi ve devamli bir neseleri vardir. Ekseriya nesesizim; neselilerin hayraniyim. Sapkasina gelince, Amcabey'in sapkalarin en guluncunu giymesi gerekiyordu. Onun icin melon!"
Daha sonralari tiplerini cogaltti. Bunlar arasinda "Dede ile Torun,Akla Kara,Harp Zengini,Salamon,Dalkavuk" ayri ayri maceralari anlatirlar ve halk tarafinda sevilirler.
Uzun yillar Aksam Gazetesi'nde calistiktan sonra Cemal Nadir Cumhuriyet Gazetesi'ne gecer. Orada da en olgun calismalarini verir. Cesitli dergilerde en usta buluslarini, anlamli ve kivrak cizgileriyle cizer, haftalik kompozisyonlar yapar.
Bu arada albumler de cikartir. Amcabey Dergisi'ni ve ardindan egitim agirlikli Arkadas Dergisi'ni yayinlar. Bu dergiler bir cok amator cizerin calismasina olanak saglar.
Cemal Nadir Guler, cok yonlu bir sanatci oldugundan karikatur disinda da eseler verir. Radyoya skecler hazirlar, hikayeler yazar, hat sanati uzerine kompozisyonlar, gravur ve peyzaj agirlikli yagliboya tablolar yapar. Bir ara Dram Tiyatrosu'nda ahnelenen bir de tiyatro eseri (yuzkarasi,1949) yazmistir.
Cemal Nadir, Guzel Sanatlar Akademisi'ne girmek icin basvurur ve resim imtihanina girer, ancak basarili olamaz. Yilar sonra bir yemekte kendisini Akademi'ye almayan ressam Ibrahim Calli ile karsilasir..."Beni,Akademi'ye almamistiniz" dediginde Ibrahim Calli,"Seni o zaman kabul etseydik sayisi yuzleri asan ressamlara bir yenisini katmis olacaktik. Ama karikatur dunyasi cok degerli ustat bir karikatur sanatcisindan yoksun olacakti" der.
Konferanslari, sergileri, yazilari ve birbirinden degerli karikaturleri il halkin sevgilisi olan anatci amansiz bir hastaliktan kurtulamayak en verimli doneminde 45 yasinda aramizdan ayrilir.
Binlerce eseri ve dahiyane nukteleri ile bizi ne kadar cok guldurdu ise, o kadar cok aglatmis, milletce duyulan teesur yarattigi neseyi golgede birakacak kadar buyuk olmustur.
Karikatur dunyamizi ince zekasi ve keskin isiklariyla bir mesale gibi yillarca aydinlatan buyuk ustamizin arkasindan neler yazildi ve soylendi.
Simdi, Cagaloglu'nda adina Cemal Nadir Sokagi'ndan baska bir sey goremiyoruz.
Renkli,renksiz karikaturleri, yagliboya tablolari, gravurleri, yazi levhalari, yayimlanan albumleri, mecbualari, yazi, hikaye, skec ve piyes bir muzede toplanabilir ve cok sevildigi Amcabey ve diger tipleri bugun koselerde yer alarak bir de heykeli dikilerek buyuklugune uygun faaliyetler gosterlebilirdi...
Nedense bizde hala ilmin, alimin, sanatin ve sanatcinin da kiymeti gerektigi gibi bilinmiyor, yillar icinde unutulmaya birakiliyor...
2002 Yilinda buyuk karikatur ustamiz Cemal Nadir Guler 100.Yasinda.
Saygi ile kutlayarak, onu kalplerimizde yasatiyoruz!

Geri Ileri