…ปิดเทอมแล้ว… 
แต่ผมก็ไปโรงเรียน ไม่ได้ไปเรียนหนังสือ ผมมีนัดกับไอ้เปี๊ยกลูกป้าเรียบ 
และเพื่อนอีกหลายคน กระเป๋งเก่า ๆ ที่ก้นมีรอยรั่วนิดหน่อย 
พวกเราได้น้ำจากบ่อโยกหลังโรงเรียน น้ำจากขันพลาสติกเก่า ๆ 
ถูกเทลงไป บุ๋ง ๆ น้ำไหลลงรูอย่างรวดเร็วไปหลายขัน 
รูลึกวะ แม่งกินน้ำฉิบ… ไอ้เปี๊ยกบ่น 
ผมเกือบจะหน้ามืด บ่อโยกหน้าแล้ง จะแข็งมาก 
กำลังผมมีจำกัด ผมเลือกที่จะประหยัดน้ำเพื่อการยังชีพ…
	

…หน้าแล้ง บ่อน้ำประจำหมู่บ้านมักแห้ง พ่อรู้วิธีเอาชนะธรรมชาติ 
พลั่ว…อุปกรณ์ขุดดิน พ่อแทงลงไปครั้งแล้วครั้งเล่า ที่บริเวณน้ำแห้ง 
ลึกลงไป ๆ ผมเห็นหัวพ่อกับปลายด้ามพลั่ว สลับกับดินเหนียว 
ซึ่งถูกโยนขึ้นมาด้วยพลั่วของพ่ออย่างชำนิชำนาญ 
รุ่งเช้า จะมีน้ำซึมออกมาจากใต้ดิน ผู้คนในหมู่บ้านมีน้ำใช้ 
พ่อขุดไว้หลายบ่อ เพื่อทุกคน…
	

…ต่อเมื่อภายหลัง…
…พ่อกับลุงหวัง ได้ช่วยกันทำบ่อสาว 
พ่อใช้เวลาร่วมเดือน เพื่อขุดดินแห้งที่ในหมู่บ้านให้เป็นวงกลม 
งานนี้พ่อเสี่ยงด้วยชีวิต หากดินถล่ม หายนะย่อมเกิดขึ้น 
ทุกอย่างต้องประณีต ลงตัว สมบูรณ์แบบ และปลอดภัย 
พ่อไม่มีประสบการณ์ แต่พ่อมีเพื่อน…

	

…วงซีเมนต์ถูกหย่อนลงไปเป็นชั้น ๆ 
พ่อบอกเราต้องเสี่ยงดวง พวกเราโชคดี เราพบตาน้ำที่ใต้ดิน 
เชือกผูกที่หูกระเต๋ง เดี๋ยวนี้เรามีน้ำใช้ในหมู่บ้านแล้ว 
ไม่ต้องเดินไปตักที่หนองน้ำให้ไกล 
ผมรักพ่อ ผมรักลุงหวัง แกอยู่การ้อง เพื่อนบ้านที่ไม่ห่างไกลนัก 
ลุงหวังแกมีฟันน้อย หัวล้าน เวลาขุดดิน ที่หัวแกมีเหงื่อโชก 
พ่อช่างหาคนเก่ง ๆ มาช่วยงานในหมู่บ้านเสมอ…
	

…ย้อนกลับมาที่หลังโรงเรียน…
จิ้งหรีดตัวใหญ่เท่าหัวแม่มือ บางรู กรอกแค่ขันเดียว 
ก็จะวิ่งสวนน้ำขึ้นมา แล้วกระโดด หยอง ๆ ผมวิ่งไล่กระคลุบ 
เรามักโชคดี ด้วยน้ำเพียงขั้นเดียว จิ้งหรีดมันตื่นกลัวน้ำจะท่วมรู 
การออกมาในที่โล่งแจ้ง ย่อมเป็นเรื่องอันตรายยิ่งนัก 
มันกระโดดได้ไกล ขาหลังมันยาวมาก แต่ขาและมือผมยาวกว่า 
ผมจับใส่ถุงพลาสติกที่เตรียมมา หากวันไหนลืม ก็หาแถว ๆ นั้น 
ปิดเทอมอย่างนี้ เศษกระดาษ ถุงพลาสติก มีเยอะ 
ครูมักใช้นักเรียนเก็บเสมอ ผมมักแย่งเก็บได้มากกว่าใครเพื่อน 
ผมชอบเอาหน้า… 

	

…วันนี้ได้หลายตัว จิ้งหรีดฉลาดบางตัว ขุดปล่องไว้หายใจ 
มันจะมีรูสำรองไว้ยามฉุกเฉิน หากเราไม่สังเกตก็อาจถูกหลอก
ให้กรอกน้ำจนเกลี้ยงกระเต๋ง น้ำและจิ้งหรีดจะขึ้นอีกทางหนึ่งที่มันซ่อนไว้ 
แล้วกระโดด หยอง ๆ หายเข้าพงหญ้าไป 
หมดปัญญาติดตามนำตัวมันมาลงโทษ 
บางรูกรอกรูนี้ น้ำไปโผล่รูนั้น หรือรูอื่น ๆ ถ้ามันไม่ใช่ญาติกัน 
มันก็ต้องแอบเป็นชู้กันแน่ ๆ ผมคลาดเดาได้แม่นยำเสมอ 
เพราะรูลักษณะเช่นนี้ มักจะมีสองตัว 
ถึงจะมีจิ้งหรีดออกมาแล้วหนึ่งตัว
แต่ก็กรอกต่อ และแน่นอนที่สุด ผมได้เพิ่มอีก…

	

…บางรูจิ้งหรีดจะทำขุยปิดปากไว้ ลวงให้เราหลงทาง 
ความจริงมันมีรูอีกต่างหาก ซึ่งไม่ไกลจากตรงนั้นนัก 
ผมฉลาดและคาดการณ์ทันมันเสมอ ถึงมันจะเป็นแมลงใต้ดิน 
ชำนาญการขุดเจาะ แต่สมองผมใหญ่กว่ามันเยอะ 
ผมเอาชนะธรรมชาติด้วยปัญญา เช่นเดียวกับบิดาของผม 
เราซึมซับประสบการณ์เพื่อความชำนาญและยิ่งใหญ่ในวันหน้า 
ถ้าวันนี้เราเอาชนะจิ้งหรีดไม่ได้ 
จะต่อสู้กับโลกภายนอกที่โหดร้ายได้อย่างไร…

	

…ไอ้รูนี้มันกินน้ำไปหลายกระเต๋ง ผมเดือดร้อน 
ต้องโยกน้ำอีกแล้ว และอีกแล้ว ผมเครียดแค้นมัน 
มันกล้าลบเหลี่ยมลูกชาวนาไทย ผู้ปราดเปรื่อง 
ผมตั้งสติใช้สมองอันกลวงโบ๋ของผม พินิจพิจารณา 
ไอ้เปี๊ยก… ขุด… 
ผมย่องไปแอบหยิบเสียมในโรงเกษตรของโรงเรียน 
โอกาสเหมาะภารโรงไม่อยู่ ไม่อย่างนั้นต้องเปลี่ยนแผน…

	

…ผมรูดใบกานใบหางนกยูงฝรั่งจนหมดใบ 
พืชชนิดนี้ มีดอกสีแดงปนส้ม สวยสดงดงามมาก 
ในสวนป่าของพ่อ พ่อปลูกไว้เยอะ 
ฝักของมันกินได้ เมล็ดอันโอชะซ่อนอยู่ภายใน 
นำฝักตีที่ต้นของมันนั่นแหละ ก่อนจะใช้มือบิด 
เป้าะ… รอยแยะปรากฏ รสชาติรอลิ้มลอง… 
ผมมักนั่งแกะกับเพื่อน ๆ ไว้กินเป็นถุง ๆ ผมนั่งแกะไปกินไป 
ค่อย ๆ ฉีกเปือกฝักไปเรื่อย บางทีดึงแรงไป เมล็ดภายในกระเด็น 
ผมว่องไวเสมอ และมักคว้าได้ก่อนใคร 
หากใครทำเมล็ดตก อันนี้ถือว่า ไม่ได้เป็นเจ้าของแล้ว 
มือใครยาว สาวได้สาวเอา เทคนิคเล็ก ๆ น้อย ๆ ที่ผมพัฒนาขึ้นเอง 
แต่มักมีเสียงสนทนาของเพื่อน ๆ ไอ้งก… 
ผมนิ่งแล้วค่อย ๆ หยิบใส่ปากเคี้ยว ด้วยท่าทางแบบกวนโทสะเล็กน้อย 
บ่นไปเถอะ ระยะนี้หูผมไม่ค่อยดี บางทีกินไปจะมีพังพืดใส ๆ ติดที่เหงือก 
มันทำให้ผมรำคราญ และอับอายเพื่อน 
เพราะต้องหยุดเอานิ้วที่มีขี้เล็บสีดำล้วงออก เพื่อน ๆ หัวเราะชอบใจ 
กรรมตามสนอง… ไอ้จา เมื่อกี้มันสูญเสียให้ผมเมล็ดหนึ่ง กล่าวถากถาง…


	

…ไอ้เปี๊ยก… ขุดต่อ… 
ผมใช้ก้านใบหางนกยูงแหยงลงไป เพื่อป้องกันเวลาขุดดิน ดินจะอุดรู 
ทำให้ทิศทาง และเป้าหมายในการขุดเสียหาย 
ภูมิปัญญาท้องถิ่นนี้ กว่าผมจะเรียนรู้ได้ ก็นานเหมือนกัน 
บางทีการขุดที่ผิดพลาด ขาดความชำนาญ 
ก็ทำให้ก้านหางนกยูงเสียหาย หารูที่จะขุดต่อไม่เจอ 
จะต้องใช้แผนสอง คือใช้นิ้วดุน ๆ เขี่ย ๆ หารูต่อไป 
ท้ายที่สุด ถ้าจนปัญญาจริง ๆ ก็จะใช้วิธีดูลักษณะของดินที่ชุ่มน้ำ 
ซึ่งเรากรอกนำร่องไว้ หากทุกสิ่งอย่างไม่เกิดผล อุปสรรคมากมาย 
การละทิ้งรูนี้ แล้วไปหารูใหม่ จะเป็นวิธีที่ดีที่สุด 
พร้อมกับบ่นไปด้วย แม่งเอ้ย… ฝากไว้ก่อน 
แต่สำหรับรูนี้… ไม่…

	

…ก้านหางนกยูงฝรั่งนำร่อง 
ไอ้เปี๊ยกขุดได้สวยงาม อย่างเมามัน ประณีตจริง ๆ วันนี้ 
ผมอยากจะดูหน้ามันหนัก ไอ้จิ้งหรีดจอมอึด 
ทำไมมันถึงได้กินน้ำมากมายขนาดนี้ 
ผมเข้าใจเอาเองว่า น้ำที่พวกผมกรอกลงไปในรูนั้น 
จิ้งหรีดมันกินเข้าไป ซึ่งไม่เป็นความจริงเลย 
แต่ผมก็คิดเช่นนั้น หากไม่คิดเช่นนี้แล้ว 
ผมคงจะสงสัยอย่างจนหาที่จะจบสิ้นไม่ได้ 
ความอยากรู้ทำให้วิทยุของพ่อพังไปหลายเครื่อง…

	

…ไอ้เปี๊ยกไม่ลดละความพยายาม 
มันปราดเหงื่อ ผมแค้นแทนเพื่อน มันทำกับเพื่อนที่ผมรัก 
อย่างน่าอเนจอนาถใจถึงเพียงนี้ สุดก้านใบหางนกยูงไปแล้วสองถึงสามครั้ง 
โอ้โฮ… ไอ้เปี๊ยกมันเริ่มบ่น กำลังใจมันเริ่มอ่อนล้า รูลึกกว่าที่พวกเราคิดไว้มาก 

...มันต้องอยู่กันเป็นฝูงใหญ่… 
ผมเริ่มออกแรงกระตุ้นเพื่อเพิ่มขวัญกำลังใจ 
ไอ้เปี๊ยก…มองหน้า...

...มันขุดต่ออย่างขันแข็งยิ่งนัก เพื่อนหลายคนได้ยินเรื่องฝูงใหญ่ 
ต่างละจากรูของตนเอง มาดูของผมกับไอ้เปี๊ยกหมด…

…บัดนี้…การขุดค้นเริ่มขยายวงกว้างขึ้น 
จนยากจะคิดถอย เรามาไกลเกินกว่าจะเหลียวหันหลังกลับ 
พระแม่ธรณีคงจะปวดร้าวกับสิ่งที่เรากำลังกระทำ…

	

…หากมีใครอยู่ในละแวกนั้น คงจะตื่นตนกอย่างสุดขีด 
เด็กวงแตกวิ่งกระจัดกระจาย กระเจิดกระเจิง ไปคนละทิศละทาง 
ภาพสยดสยองของหัวงูตัวใหญ่ แลบลิ้น แพลบ ๆ อยู่ที่ก้นรู 
ช่างเป็นสิ่งที่น่ากลัวยิ่งนัก และเป็นต้นเหตุแห่งความอัปยศ 
ในการขุดรูจิ้งหรีดของไอ้เปี๊ยก โดยการสั่งการ จากสมองมันกวงโบ๋ของผม…

	

…การกรอกรู หาจิ้งหรีดมาคั่ว หรือเผากินของเด็กบ้านนอก 
เป็นภาพชีวิตที่ชินตาสำหรับชาวบ้าน ไม่มีใครหวง หรือห้ามปรามขัดขวาง 
การหากินของเด็กถือเป็นเรื่องของการดิ้นรน เพื่อประหยัดรายจ่ายของครอบครัว 
ยกเว้น…ตาชม ภารโรงวัยดึก 
พวกมึงทำกูแล้ว ครูใหญ่เล่นงานกูแน่ หลุมขนาดใหญ่หลังโรงเรียน 
ตาชมไม่เคยพบเห็นมาก่อน อย่างเก่งก็แค่ถังน้ำ หรือกระเต๋ง หล่นอยู่กลาดเกลื่อนเท่านั้น 
แต่วันนี้หาเป็นเช่นปกติไม่…

	

…หลังโรงเรียนเป็นหลุมบ่อขนาดใหญ่โต ดั่งผิวของดวงจันทร์ 
มันไม่ได้เกิดจากฝีมือของธรรมชาติแน่นอน เสียมเป็นพยานได้ 
มันเหมือนกับหลุมบังเกอร์ขนาดใหญ่ในสมรภูมิรบ 
นี่คือสิ่งตอกย้ำ ความอัจฉริยะในการคิดค้น 
ดัดแปลง…
ความเอาจริงเอาจัง…
ความตั้งใจ …
ที่จะเอาชนะไอ้จิ้งหรีดจอมอึด และที่สำคัญมันเกิดจาก
สมองอันปราดเปรื่องกลวงโบ๋เบ๋… ของกระผมเช่นเคย…