|
ENFLASYON (inflation)
Latince'de
şişme anlamına gelmektedir.
Para değerinin düşmesine ve fiyatların yükselmesine yol açan bir olaydır.
I) Enflasyonlar, genellikle talep
şişkinliğinden ve maliyet masraflarının artmasından ortaya çıkabilmektedir.
a. Ençok rastlanan enflasyon tipi,
talep şişkinliğidir. Harcamalar ve ihracat toplamının üretim ve ithalat
tutarını aşması, talep enflasyonunun belirtisidir.
Talep enflasyonunu, formüle etmek gerekirse;
ÜRETİM + İTHALAT < TÜKETİM + YATIRIMLAR +
DEVLET MASRAFLARI + İHRACAT
formülü kullanılabilir. Talep Enflasyonları, moneter(parasal) karakterli
olabildiği gibi moneter olmayabilir de.
Moneter karakterli talep enflasyonunda;
[Satınalma gücü hacmindeki artış / Satınlma
gücü hacmi] > [Gelirlerdeki artış / Gelirler]
şeklinde bir durum söz konusudur.
b. Maliyet enflasyonları, başlıca 6
nedenden ortaya çıkabilir:
-Dış ticaretin kısıtlanmış bir rejime bağlı bulunmasıve gümrük vergilerinin
aşırı derecede yüksek olması,
-Gider, İstihlak, istihsal vergilerinin ağırlığı,
-Mali tekeller ve eksik rekabet koşulları,
-Faiz haddinin yüksekliği,
-Toplu sözleşmelerle ücretlere yapılan zamlar,
-Devalüasyon,
II) Enflasyon, hızına göre şu
şekillerde sınıflandırılabilir:
a. Aşırı enflasyon, daima moneter karakterli olan
bir talep şişkinliğidir. Emisyonun hızla artması, para önünden kaçış ve aşırı
tüketim, aşırı enflasyonun özelliklerindendir.
b. Kronik(müzmin) enflasyon, moneter karakterli olabilir
veya olmayabilir. Bu tip enflasyonların özelliği, hızının mutedil fakat
süresinin uzun olmasıdır.
c. Belirsiz(sürünen) enflasyon, fiyat artışlarının yavaş bir
seyir izlediği enflasyon türüdür. Bu tür enflasyonda; paranın değer
kaybetmesini, genelde faizler telafi edebilmektedir.
III) Enflasyonlar, iktisadi
faaliyetin akışını 3 yönden etkilemektedir:
- Gelirlerin dağılımı, haksız
bir değişikliğe uğrar. Halktan bir kısmının geliri enflasyon hızından
fazla, bir kısmının ise yavaş artar. Zengini daha zengin, fakiri daha
fakir yapan bir durum ortaya çıkar. Satınalma gücündeki haksız
değişiklikler, sosyal huzursuzluklara yol açar.
- Enflasyonun prodüktivite ve
kalite üzerinde zararlı etkileri vardır. İş bulma kolaylığı ve
kazançların rahatlığı, işçileri ve satıcıları kayıtsız ve rahat
davranışlara iter. Kolay kazanan ve kolay harcayan bir toplumun ortaya
çıkması, her türlü malı sürmek fırsatını sağlar.
- Enflasyon, dış ödemeler
dengesini de sarsar. Sermayeler, para kıymetinin güvenli ve faizin
yüksek olduğu yerlere, açık veya gizli yollarla yönelir. Enflasyon hızı
diğer ülkelerden yüksek ise, ihracatın tıkandığı, ithal mallara rağbetin
arttığı görülür.
IV) Enflasyon devrelerinde, sosyal
gerginlikler şiddetlenir.
DEVAM
»
|