Türk Resim Sanatı

Türk Resminin 19. yy.dan önceki örnekleri, genel olarak el yazması kitap resmine dayanır. Batı'daki resim sorununun, zemininin ve anlayış gelişiminin bilincine varılmadan çabalar harcanmış ve dolaylı olarak olması gerekli bir gözlem dönemi geçirilmiştir. Sanatçılarımızın 19. yy.da geçirdiği ilk gözlem dönemi, batı sanat anlayışları oluşumlarının ve değişimlerinin nedenlerini anlamaya yeterli olamamıştır.

1908'lerden 1928'lere, yani bizde "Müstakiller Grubu" nun  kuruluşuna değin olan dönem, izlenimci akıma paralel sayılabilecek bir anlayışı paylaşan Nazmi Ziya, İbrahim Çallı, Hikmet Onat ve Feyhaman Duran gibi ressamlarımızın çalışmaları ile hareketlenir.

Batı'nın, Roman, Gotik ve Proto-Rönesans resminin, çizgisel kuruluş ve "düz-yüzey-boyama" aşamasından modleye geçiş ve giderek ışık-gölge modlesi anlatımından, renk ve boya soyutlamasına varışı ve bu biçimlemeler üstüne yüzyıllar boyunca oluşturulmuş düşüncelerle geliştirilen zengin resim kültürü, elbette öyle kolay çözümlenebilir yüzeysel bir sorun olamazdı.

Halil Paşa, portre alanında, bizde önemli ilk çalışmaları yapanlar arasında yer alır. Çünkü, her ne kadar ondan önce, birer portre bırakan iki sanatçımızın adı, Mir'at-ı Mühendishane'de yer almışsa da bunların nasıl ve ne oldukları bilinmemektedir. Bu yüzden bir hayli portre yapıtı bırakan Halil Paşa, bizde bu alanda portreci bir ressam olarak da nirengi noktası olur.

Harbiye'nin yetiştirdiği ilk ressamlardan biri olarak gösterilen Ferik Tevfik Paşa (1819-1866), aslında Ferik İbrahim Paşa ile aynı zamanda Avrupa'ya öğrenime gönderilmiş ve aynı eğitimi almıştır. Eldeki bilgiler, kendisinin daha çok desen çizdiğini ve bir de bizde ilk heykel yontan kişi olduğunu göstermektedir.

Kaynak: Batı Anlayışına Dönük Türk Resim Sanatı, Adnan Turani, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları