Ook in het tijdschrift GTMWB is deze vraag aan de orde geweest (zie jaargang 8, 1984, blz. 63 en 333).

Een voor de hand liggende kandidaat zou kunnen zijn de predikant van Uitwijk/Waardhuizen, ds. Abraham van der Beke Torrentius (Torrentius of Torrentinus is de verlatijnste naam voor van der Beek).
Wat weten we van hem?
Hier volgen een aantal los van elkaar staande gegevens:

De antwoorden in het GTMWB 1993 blz 306 waren naar aanleiding van de vraag of Johannes en Abraham broers waren. Johannes was gehuwd met Anneken Blocx. Een tweede vraag was of Johannes een zoon Adriaan had, die gehuwd was met Herbeke Ariens.

De antwoorden:

Van Arie Jan Stassen:
"Ds Johannes Johannesz Torrentius (van der Beek) geboren Bremen, predikant te Sprang 1616-1620, en Giessen-Oudkerk (niet Giessen) 1620-1637, overl. voor 1737"

Van Peter van Eeten:
"Inderdaad heeft Uitwijk een ds Abraham van der Beek (Torrentius) gekend, van 1619 tot 1638 (kleine grafsteen in de kerk, als ik me wel herinner van hemzelf en/of twee van zijn kinderen). "

Dit klopt: De grafsteen vermeldt de volgende tekst:
randschrift: "Dit isde sepulture va Abrahamus Torrentinus kerckendienaer tot WTWIICK Anno 1633"
in het midden: "Hier leggen begraven den eerste sone Abraham van der Beke sterf den 19en MAII1626 out 6 dagen. Den tweede sone genaemt Abraham vander Beke sterf den 17en November 1632 out 8 weken"

Van Mr. J.L. Rijndorp:
" Toen 10.8.1623 te Klundert (R99) Jan Berchems een regeling trof voor zijn wezen bij wijlen Janneke van der Beke traden voor deze wezen op de omen Johannes van der Beke v.d.m (=verbi divini minister = dienaar des goddelijken woords) te Giessen-Oudkerk en Abraham van der Beke v.d.m. te Uitwijk. Deze dominees waren dus broers.
In bundel 10 van het weeskamerarchief van Klundert ligt een kennelijk daarin verdwaald verhaal dd 12.4.1611 over een bezoek van een burgemeester en een ouderling van Klundert aan Maasdam omdat zij ds. C. Simonides aldaar in Klundert benoemd wilden zien omdat ds Jan van der Beecke was overleden.
Deze had te Klundert (R97) 6.11.1610 met zijn tweede vrouw Anneke Blocx getesteerd waarbij hij opmerkte, dat hij twee zoons op studiums" had. Geboorteplaatsen en leeftijden der studenten zijn meestal vermeld in de Alba Studiosorum der univesiteiten, in die tijd denk ik alleen aan Leiden. De loopbaan van predikanten kan men volgen in de predikantenlijsten per plaats in de jaarboeken der Ned. Herv. Kerk, iedere provincie een deel, welke als ik me goed herinner naar de redacteur Van Alphen heten.
Het Latijnse Torrens betekent snel stromend water."

(In Leiden is Abraham Torrentius niet gevonden als student.)

Abraham Torrentius predicant tot Uutwijck, gestorven 1636/37; Johannes Torrentius tot Gysen Ouderkerck, gestorven 1637. Bron: W.P.C. Knuttel, Acta der Particuliere Synoden van Zuid-Holland 1621-1700, deel II, pag. 149 en 180, 's-Gravenhage, 1908 IRGP, Kleine Serie no. 5)

Johannes Torrentius wordt op 3 november 1616 in de Classis van Dordrecht geexamineert "om te dienen op Sprang"; Abrahamus Torrentius wordt in 1618 in de Classe van Gorinchem geexamineert "om te dienen tot Uitwijc". Bron: J. Reitsma en S.D. van Veen, Acta der Provinciale en Particuliere Synoden, deel III, pag. 466 en 468, Grongongen, 1894

Lieburg duidt Abraham aan aan Abraham Johzn, hetgeen zou kunnen betekenen dat hij één van de twee zonen is van Johannes van der Beek uit Klundert. De Johannes van der Beek uit Sprang / Giessen Oudkerk zou dan een broer kunnen zijn. Johannes uit Klundert zou geboren zijn in Sluis (Vlaanderen) en de andere Johannes in Bremen.
In Bremen komen we de naam van der Beek verschillende keren tegen, met name als herkomst van 2 takken in de Verenigde Staten, namelijk die van Paulus van der Beek en Jan van der Beek. Bij hun nakomelingen komen we ook de naam Isaak tegen. Verder is ook het volgende interessant:

NOTES ON THE VAN DER BEECK FAMILY
By Louis F. deBoer, M.A.

An important article on the oldest known history of this family appears in
(1) MUCHARD'S Monumenta nobilitatis antique familiarum illustrium in primis ordinis equestris in ducatibus Bremensi et Verdensi-Lunenburg", (dus: Monumenten van de illustere families van de oude adel, in het bijzonder van de ridderstand in de hertogdommen van Bremen en V.L) , under the
heading Ven der Beeck, Van der Beck (Bremen) pp 101 -103 (folio pages).

SIDE NOTE: Book in NYC Public Library Room 328 ?

The earliest date given there are the dates A.D. 1248 and concern certain
'CONRADUS ET HERMANUE DE BECK, testes. "i.e. CONRAD AND HERMAN VAN DER BEECK,
witnesses." and further "Theodoricus et Conradus filii Hermi de Beck", i.e.
"Theodoric and Conrad, sons of Herman Van der Beeck."
 
 

Opvallend is uiteraard dat de naam Herman hier opduikt. De naam Herman van der Beke duikt in Zwolle ook weer op in de laatste helft van de 15e eeuw, ditmaal gaat het om een leraar in de rhetorica (1490):

Citaat uit het Woordenboek van Nederlandse Godgeleerden:

Hermannus Torrentinus of van der Beke, in de laatste helft der vijftiende eeuw te Zwolle geboren ving zijne studien te Deventer aan, onder de leiding van Hegius. Tot de broederschap van Geert Groote toegetreden, was hij leeraar in de rhetorica te Groningen omstreeks 1490. Daar de dood zijns vader zijne moeder in bekrompene omstandigheden had achtergelaten, besloot hij naar Zwolle terug te keeren en door het geven van onderwijs in hare behoeften te voorzien. Dit deed hij in weerwil van zoo toenemende gezigts-zwakheid, dat hij zich door een zijner leerlingen moest laten geleiden. Hij overleed waarschijnlijk omstreeks 1520. Torrentinus behoorde tot den kring van leerlingen en vrienden welken Wessel Gansfort om zich henen had verzameld. Groeten invloed had deze meester der tegensprekingen op zijne denkwijze. Torrentinus was dan ook, zonder tot de zaak van Luther toe te treden, een verlicht man die het zijne gedaan heeft om bijbelkennis te verspreiden. De leerling van Hegius en de vriend van Wessel moest eene rigting hebben, die aan de voorbereiding der Hervorming bevorderlijk was. Als letterkundige maakte hij zich verdienstelijk door zijne poging tot het vereenvoudigen der latijnsche spraakkunst, iets, wat door de grammatica van zijnen tijd voor onvergevelijke ketterij werd uitgekreten en hem veel onrust verwekte. Tevens betrad hij het gebied der theologie. Wat hij daarop geleverd heeft, want het vermelden der litterarische schriften behoort niet tot onze taak, bestaat in.- Scholia Evangeliorum et epistolarum, quac diebus Dominicis ui flestis in templis leguntur ex translatione S. Hieronymi, Col. 1499, met eenigzins veranderden titel Antv. 1533, Davent. 1599, Hymni et prosae ecclesiavlicae, vulgo sequentiae dictae, breviuscula guidem, sed maxime commode explanatione illugtrati, Dav. 1516, Antv. 1550, Colon.

Helaas duikt de naam Herman niet op in relatie tot Abraham van der Beke Torrentius van wie we hier een akte uit het weeskamerarchief aantreffen.

Weeskamer Rotterdam, inv. nr. 606, f. 189, 15-6-1640.

Het huwelijk tussen Abraham Torrentius (of van der Beecq) en Franchina Pedi wordt ook in andere akten bevestigd die ik in Rotterdam gevonden heb. Helaas wordt in geen enkele akte de naam Herman genoemd.

In een tweede akte (blz. 183) komen we een zelfde zinsnede tegen:

Ook in een 12 pagina's tellend testament van Claes Jansz Pedi van 4-1-1635 komen we de naam van Francina tegen. Haar kinderen erven een legaat. Helaas worden ze weer niet met name genoemd :
1.  de kinderen van Robbert Pedi zijn
2.  comp[eteren]de ... Jan Pedi ...
3.  eens de somme van vierhondert
4.  guldens van XX groten? den gulden. \
5.  Item aende kinderen van Francijna Pedi
6.  zijn comparanten zuster met...
7.  saemen eenen gelijcke vierhondert
8.  guldens van XX groten? tstuck, als ...
9.  ... aen Anneken Pedi zijn comparanten
10. zuster in? gevalle ...
(met dank aan Jos de Kloe die onderstaand fragment transcribeerde, daar ik hier zelf niet helemaal uit kwam)

1 Abraham VAN DER BEKE, geboren op 13 mei 1626 Uitwijk, overleden op 19 mei 1626
aldaar, begraven in de kerk van Uitwijk (grafsteen), 6 dagen oud.
 

2 Ds. Abraham VAN DER BEKE TORRENTIUS, predikant te Waardhuizen/Uitwijk,
overleden in het jaar 1637 Uitwijk.
Hij is getrouwd in 1625 of 1626 met
3 Francina PEDI, overleden voor 1640.
Uit dit huwelijk:
- Abraham VAN DER BEKE, geboren op 13 mei 1626 Uitwijk, zie 1.
- Abraham VAN DER BEKE, geboren in september 1632 Uitwijk, overleden op 17
november 1632 aldaar, 2 maanden oud.
- Abraham en Joannes

4 Johannes VAN DER BEKE TORRENTIUS, geboren Sluis, overleden tussen 6 november
1610 en 12 april 1611 Klundert.
Hij was gehuwd met
5 Anneke BLOCX.
Uit dit huwelijk:
- Ds. Johannes VAN DER BEKE TORRENTIUS, geboren in het jaar 1589 Bremen,
overleden in het jaar 1637 Giessen Oudkerk (volgens GTMWB, maar volgens bovenstaande akte in 1640 nog springlevend ;-)
Hij was gehuwd met Neeltgen Jaspers.
- Samuel VAN DER BEECK, schrijnwerker, overleden voor 1632.
Hij was gehuwd met Elisabeth Jans, overleden op 10 mei 1662 Niervaart,
dochter van Jan.
- Ds. Abraham VAN DER BEKE TORRENTIUS, zie 2.
- Janneke VAN DER BEKE, overleden voor 10 augustus 1623 Klundert (?).
Zij was gehuwd met Jan BEECKMANS.
6 Jan PEDI.
Zijn kinderen bij een onbekende vrouw:
- Francina PEDI, zie 3.
- Robbert PEDI.
- Willem PEDI, koopman, overleden voor 8-7-1648, gehuwd met Geertgen CENTIEN
- Claes PEDI, steenhouwer.
Hij was gehuwd met Aaltgen Lucasdr.
- Annetgen PEDI.
Zij was gehuwd met Jacob Jacobsz, overleden voor 21 juni 1627.
 

Verder zijn van deze Abraham verslagen uit de classis bekend waaruit bleek dat het met zijn studie niet zo vlotte en nog een affaire met een zekere Metgen Hendricksen die beweerde dat Abraham een kind bij haar had verwekt. Na gedegen onderzoek door 2 collega predikanten werd Abraham van alle blaam gezuiverd en werd Metgen bevolen om Abraham met rust te laten en in een andere plaats te gaan wonen.  (Archief classis Heusden, inv. nr. 3, 27 januari en 7 april 1625, 5 en 6 oktober en 18 november 1626) Zie ook Oud Rechterlijk Archief Gorinchem, deel 142, folio 361

Dit alles overziend zijn er zeer veel vraagtekens te plaatsen bij de relatie Herman Abramse / Abraham Torrentius. Wanneer we naar de naamgeving van de kinderen kijken:
Wijnand, Isaack, Jenneken, Maike ,
dan missen we elk verband met de familie van Abraham Torrentius en zijn vrouw . Je zou dan namen hebben verwacht als Franchina en Johannes. Nu kan het zijn dat er in de periode 1657-1670 te Babylonienbroek nog kinderen zijn gedoopt (het doopboek bevat daar een hiaat), maar ook verderop komen deze namen niet voor.
Overigens heette de eerste predikant van Zoetermeer Wijnand Gerritszoon van Beeck (1575-1605) maar van hem heb ik geen nageslacht gevonden.

In het doopboek van Babylonienbroek vond ik nog twee zonen van ene Herman (zonder achternaam) De ene zoon, Cornelis, werd gedoopt op 29 maart 1655 en de tweede, Abraham, op 25-2-1657. Gezien het feit dat er hier geen achternaam genoemd wordt en de naamgeving van de kinderen perfect klopt met de grootouders, zou het ook kunnen betekenen dat Herman zijn achternaam pas hierna heeft aangenomen. Verder kwam ik nog een Jan Hermanszn en een Jacob Hermanszn tegen in de kerkenraadsverslagen van Babylonienbroek uit begin 17e eeuw. Voorts een huwelijk op 7-6-1650 tussen Andries Adrianus van Beeck, tolmeester te Rijswijk ende Lijsbeth Meeuwis, zijn huisvrouw.
Andries Adriaense Van BEECK, geboren circa 1622 te Giessen.
Gehuwd (1) met Elisabeth MEEUSSEN, geboren circa 1626 te Giessen, overleden voor 1657.
Gehuwd (2) 01-1657 te Herwijnen met Elisabeth ARIENS, geboren circa 1636 te Herwijnen.

Er is nog een andere Abraham van der Beek gevonden in Groot Ammers:
Ik citeer uit een brief van L.M. v/d Hoeven aan G.F. van der Beek te Den Haag (7-4-1997)
:
                  In Groot-Ammers, in de Alblasserwaard, leefde in het midden van de 17e eeuw een
                  Abraham van der Beeck.  In een publikatie in het genealogische tijdschrift 'Kronieken'
                  lezen wij over hem het volgende: 'Op 31 oktober en 21 november 1656 procedeerde
                  mr Andries [Nachtegaal] tegen Abraham van der Beeck, gewezen korenmolenaar -
                  bakker - herbergier te Groot-Ammers, wegens een schuld van 30 gulden of zoveel als
                  schepenen redelijk zouden vinden.  De gedaagde was gevallen en daarna ziek gewor-
                  den, waarvoor mr Andries hem behandeld en medicijnen geleverd gehad.  De
                  gedaagde verzocht om aanhouding van de zaak, totdat hij de veroorzaken van de
                  kwetsuur, Cornelis Cornelisz Schep uit Brandwijk, via de rechter tot
                  schadeloosstelling had gedwongen.  Mr Andries sloeg dit verzoek echter af, en de
                  gedaagde werd veroordeeld tot betaling van 16 gulden binnen drie maanden en een
                  borgstelling binnen 10 dagen.  Restte de gedaagde, c.q. de veroordeelde, niets anders
                  dan de kosten te verhalen op Cornelis Schep, middels een proces dat (reeds) diende
                  op 25 en 28 november en 9 december van hetzelfde jaar. [noot: ARA, Recht.  Arch.
                  Gelkenes, inv.no. 9]

                  Over dezelfde Abraham van der Beeck werden klachten ingediend door Sijmon
                  Willemsen, Cornelis de Groot, schepen, en Floris Claesz, diaken, van Groot-
                  Ammers, op 27-4-1656 bij de classis Gouda, waaronder Groot-Ammers resulteerde
                  (Archief classis 2, dd. 27-4-1656).

                  In de doop-, trouwboeken van Groot-Ammers, die overigens in 1643 beginnen,
                  vinden we Abraham, nu Verbeeck genaamd, terug.  Hij liet de volgende kinderen
                  dopen: Johannes 9-7-1645; Willemijntje 18-8-1647; Pieter 12-12-1649 en Sara 28-1-
                  1652.  Zijn vrouw heette Maria.  Zij en haar man worden op 22-4-1643 als lidmaat
                  vermeld.

  In 1662 leefde er een Abraham van der Beek in Bergambacht (notarieel archief Gouda, 14-5-1662, toeg. 366II / 189) Het is mij niet duidelijk of het hier om dezelfde persoon gaat.
 

De naam Wijnand komen we ook tegen in:

Rechterlijk Archief Loon op Zand
inventarisnummer 69, 1639-1641
Folio 77
1. Wouter Joris de Roij, schout van Dussen-Muilkerk en gehuwd met Cornelia, 2. Jan Janssen Storm, gehuwd met Cathelijn, dochters van Jan Ferdinandus en Anneken Wijnant Ghijsberts de Beckere, 3. Ferdinand Balthazars, als voogd over Elisabeth, onmondige dochter van Jan en Anneken, maken een boedelscheiding van de goederen van hun ouders.
30-12-1639
 
Samengevat kunnen we dus voorzichtig concluderen:

- Herman Abramse van der Beek is naar alle waarschijnlijkheid geen wettige zoon van Abraham Torrentius en Francina Pedi.
- Er zijn in het kerkboek van Babilonienbroek geen aanknopingspunten te vinden omtrent zijn herkomst. Hoogstwaarschijnlijk is hij hier niet gedoopt.

Hypothesen:

1). Metgen Hendrix heeft haar zoon, van wie zij overtuigd was dat Abraham Torrentius de vader was, de naam ....Abramse van der Beek meegegeven.
2). Onze Herman was gewoon de eerste van der Beek en heeft zijn achternaam na 1657 aangenomen.
3). Herman kwam van elders (Delft?, Gorinchem?, Zwolle?, Bremen?, Nuenen?, Groot-Ammers?). Dit zou kunnen betekenen dat er een verband bestaat tussen onze  en andere van der Beek-families, hetgeen uiteraard weer nieuwe perspectieven zou bieden.

Het zoeken naar bewijzen van één van deze hypothesen is bijna onbegonnen werk. In Heusden is tot op heden niets gevonden. Ook in de uittreksels van Grabowski van het Gorinchemse notarieel- en oud rechterlijk archief heb ik de missing link  niet gevonden.
Maar indien iemand bij toeval stuit op een akte die van belang kan zijn, noteer het toegangsnummer, maak zo mogelijk een kopie en laat het me weten.
Ik zal je uiteraard zeer dankbaar zijn.

Tot slot nog een bijdrage per e-mail van Hessel de Walle
In de kerk van Anjum ligt een grafsteen mey het volgende opschrift:
Ao 1636 den 30 aprilis sterf den eersamen Abraham Samuelis Torenius out 3[1?] iaren
Ao 1636 den 17 aprilis sterf Nicolaus Abrahami Torenius out 2 jaeren [1]9 weken en leggen alhier begraven
Ao 1637 den 8 octobr sterf Abrahamus Abrahami Torenius olt een jaer min 2 dage
Abraham Samuelis Torenius wordt in 1626 als student te Franeker.
(Zou dit een neef van onze Abraham zijn??)
In 1609 begint ene Abraham Torenius te Franeker met theologie
In 1614 Gualterius Torenius met theologie
In 1626 Abraham Torenius , niet vermeld
Ze worden wel alledrie uitdrukkelijk T(h)orenius genoemd
En verder:
Uit Naamlijst der predikanten van Romein:
162 . Woltherus Samuelis schreef zich ook Gualtherus Thorrenius, Sam. Wolt. zoon te Lippenhuizen, kwam hier omstreeks 1626, en overleed in Maart 1635. Volgens eene algemeene overlevering werd hij tusschen Beetsterzwaag en Lippenhuizen door een onweder doodgeslagen; ter plaatse, waar dit geschiedde, zag men, na hot midden der voorgaande eeuw, nog de letteren W. S. diep in do heide uitgesneden.
EMAIL

INDEX