1. Η ΓΕΩΡΓΙΑ ΑΠΟ ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ

Από τα παραδοσιακά συστήματα γεωργικής παραγωγής . . . . . . . στο σύγχρονο αδιέξοδο της τεχνολογικής Γεωργίας.

Ανθομελίδης Απόστολος

 

 

2. ΤΟ ΑΔΙΕΞΟΔΟ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΤΙΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ

Τσάτσου Βασιλική

 

 

3. Συνειδητοποίηση του προβλήματος και δράση . . . . . . . . . . . . . . . η Βιολογική Γεωργία στην Ελλάδα

Καλλίνικος Κωνσταντίνος

 

 

 

4. ΓΙΑΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΠΟΦΕΥΓΟΥΜΕ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΜΕ

ΦΥΤΟΦΑΡΜΑΚΑ

Αράτζιας Σωκράτης

 

 

 

 

 

 

Η ΓΕΩΡΓΙΑ ΑΠΟ ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ

Από τα παραδοσιακά συστήματα γεωργικής παραγωγής . . . . . . . στο σύγχρονο αδιέξοδο της τεχνολογικής Γεωργίας.

Η εμφάνιση της γεωργίας στη γη συμπίπτει περίπου με την αρχή απομάκρυνσης του ανθρώπου από τη νομαδική ζωή και την ενασχόλησή του με άλλα επαγγέλματα σε έναν συγκεκριμένο τόπο (ψάρεμα, συλλογή άγριων καρπών αυτοφυών φυτών κ.α.), δηλαδή γύρω στο 10.000 π.Χ.

Με το πέρασμα του χρόνου οι άνθρωποι δημιουργούν κάποια συστήματα γεωργικής παραγωγής με τα οποία προσπαθούν να βοηθηθούν. Κύρια χαρακτηριστικά αυτών των συστημάτων είναι:

  1. ο μικρός κλήρος,
  2. η μεγάλη ποικιλία των καλλιεργούμενων ειδών,
  3. η εναλλαγή και συγκαλλιέργειά τους,
  4. η καλλιέργεια ξηρικών ανθεκτικών φυτών και
  5. η λίπανση με οργανικά, φυτικά και ζωικά υλικά.

Τα συστήματα αυτά είχαν ως βασικό σκοπό την κάλυψη των οικογενειακών διατροφικών αναγκών της τοπικής κοινωνίας. Για τα συστήματα αυτά της παραδοσιακής γεωργίας, τα οποία ακόμη και σήμερα επιβιώνουν σε μερικά απομακρυσμένα μέρη της γης, τίποτα δεν είναι άχρηστο, κανένα υλικό δεν πετιέται κι όλα επιστρέφουν στο οικοσύστημα του αγροκτήματος. Δεν υπάρχουν ζιζάνια, αλλά όλα συνυπάρχουν μέσα σε ένα διαρκή χορό ζωής.

Τα παραδοσιακά αυτά συστήματα άσκησης της γεωργίας συνέχισαν να εξελίσσονται μέχρι τα μέσα του δεκάτου ενάτου αιώνα. Οι μεγάλες τεχνολογικές, κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές που εμφανίζονται τότε, όπως:

  1. η ανακάλυψη των μηχανών και η βιομηχανική επανάσταση,
  2. η αστικοποίηση,

αλλάζουν ριζικά το πλαίσιο μέσα στο οποίο ασκείται η γεωργία στον ανεπτυγμένο κόσμο.

Τώρα η παραδοσιακή γεωργία φαντάζει ανεπαρκής συγκρινόμενη με την ταχύτητα με την οποία ο άνθρωπος της σύγχρονης εποχής επιθυμεί να κυριαρχήσει στα πράγματα που τον περιβάλλουν. Δείχνοντας παιδική αλαζονεία αψηφά γνώσεις και παραδοσιακές πρακτικές δοκιμασμένες μέσα στους αιώνες (λίπανση με κοπριά, συγκαλλιέργεια κ.α.), αγνοεί επιδεικτικά τους χιλιόχρονους φίλους του(ωφέλιμους οργανισμούς) και τις ανάγκες τους, εξαφανίζει ενοχλητικές μειοψηφίες (πολλές ποικιλίες και είδη φυτών με μικρό οικονομικό ενδιαφέρον, ζιζάνια κ.α.) και ακολουθεί μια πορεία κυριαρχίας, καταδυνάστευσης και βιασμού της φύσης.

Οι περισσότεροι άνθρωποι της υπαίθρου μεταναστεύουν στις πόλεις, όπου βρίσκουν εργασία στις βιομηχανίες. Αυτοί που έμειναν για να καλλιεργούν πρέπει να καλλιεργούν και γι’ αυτούς που έφυγαν, ο γεωργικός κλήρος μεγαλώνει, ο αριθμός των καλλιεργούμενων ειδών και ποικιλιών περιορίζεται. Οι παραγωγοί πλέον, επιλέγουν τα καλλιεργούμενα είδη όχι βάσει της διατροφικής τους αξίας αλλά βάσει του εισοδήματος που αποφέρουν. Ο κοινωνικός ρόλος του γεωργού υποβαθμίζεται, παραβλέπεται και ξεχνιέται.

Ο παραγωγός σήμερα νιώθει δυσαρέσκεια, εκδηλώνει αδιαφορία και όλο και πιο εύκολα υιοθετεί τρόπους και λύσεις που φαινομενικά μειώνουν σημαντικά τις ώρες της ανθρώπινης απασχόλησης, όπως η χειρωνακτική εργασία, η επικοινωνία και ανταλλαγή απόψεων με άλλους παραγωγούς κτλ. Αγοράζει γεωργικά μηχανήματα και σταματά να χρησιμοποιεί ζώα για τις αγροτικές εργασίες. Έτσι κάνει πιο γρήγορα τη δουλειά του αλλά χάνεται η συνεργασία του με τα ζώα, επομένως και το πολύτιμο λίπασμα που αυτά παράγουν η κοπριά, ενώ συγχρόνως εξαρτάται από καύσιμα και ανταλλακτικά.

Είναι αναμφισβήτητο γεγονός πως η χρήση των μηχανημάτων, της συστηματικής άρδευσης και των αγροχημικών στη γεωργία του δυτικού κόσμου έφερε κατακόρυφη αύξηση της παραγωγής. Τα θεαματικά αποτελέσματα των πρώτων εφαρμογών τους οδήγησαν στη μαζική και ανεξέλεγκτη χρήση τους, στη δημιουργία πολυεθνικών κολοσσών που τα παράγουν και στην όλο και μεγαλύτερη εξάρτηση των παραγωγών από αυτές. Ο παραγωγός πλέον έχει μπει σε ένα χορό τεραστίων οικονομικών συμφερόντων και ασκεί μια γεωργία που εξαρτάται 100% από εισροές ενέργειας (καύσιμα, ηλεκτρικό ρεύμα κ.α.) ή αγροεφοδίων (λιπάσματα, σπόροι, γεωργικά φάρμακα, μηχανήματα κ.α.).

Από τα πρώτα κιόλας χρόνια των εφαρμογών αυτής της γεωργίας εμφανίζονται τα εξής προβλήματα:

  1. η ανθεκτικότητα πολλών φυτοπαράσιτων προς τα γεωργικά φάρμακα,
  2. η εξολόθρευση ωφέλιμων οργανισμών,
  3. η κατάρρευση της οικολογικής ισορροπίας των συστημάτων,
  4. η ρύπανση νερών με αγροχημικά,
  5. η ρύπανση εδάφους,
  6. οι παρενέργειες και δηλητηριάσεις των χρηστών και
  7. τα χημικά κατάλοιπα στα αγροτικά προϊόντα από φάρμακα, λιπάσματα,
  8. Γεωργικά προϊόντα όλο και λιγότερο νόστιμα.

Ανθομελίδης Απόστολος

Μαθητής της Β τάξης και μέλος

της περιβαλλοντικής ομάδας

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ΤΟ ΑΔΙΕΞΟΔΟ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΤΙΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ

 

Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότεροι άνθρωποι τόσο στην Ελλάδα ,όσο και σε πολλές άλλες χώρες, ευρωπαϊκές και μη, ανησυχούν για τη ρύπανση του φυσικού περιβάλλοντος, της θάλασσας, του αέρα και της γης, καθώς και για την ποιότητα της τροφής που καταναλώνουν. Φαίνεται πως ο άνθρωπος, στην προσπάθεια του να επιβιώσει, να εξασφαλίσει στέγη και τροφή, ξεπέρασε κάποια κρίσιμα όρια, τα οποία και θα πρέπει να επαναπροσδιορίσει άμεσα.

Η ανώνυμη και μαζική παραγωγή τροφίμων φάνηκε πως μερικές φορές μπορεί να οδηγήσει σε ακατάλληλα τρόφιμα. Η εντατική καλλιέργεια και εκτροφή ζώων των τελευταίων 70 χρόνων εξασφαλίζει μεν ποσότητες πρώτης ύλης για τις γεωργικές βιομηχανίες , δεν παράγει όμως “τροφή που να είναι το φάρμακο του ανθρώπου ” , όπως υποστήριζε ο Ιπποκράτης .

Η γεωργία, μια από τις παλαιότερες ανθρώπινες δραστηριότητες, που τις περισσότερες φορές, ακολουθούσε και σεβόταν τους φυσικούς νόμους, με τον εντατικό τρόπο που ασκείτε τις τελευταίες δεκαετίες, επέφερε τη μείωση των καλλιεργούμενων φυτικών ειδών και τη συνεχώς μεγαλύτερη εξάρτηση του παραγωγού από τις πάσης φύσεως εισροές, πολλές από τις οποίες είναι ιδιαίτερα επικίνδυνες .

Είναι αλήθεια ότι η χημική τεχνολογία πέτυχε να βελτιώσει θεαματικά την απόδοση των καλλιεργειών αρχικά. Όμως οι ποσότητες των χημικών λιπασμάτων, που έπρεπε να χρησιμοποιηθούν για να παραχθούν συγκεκριμένα κιλά συγκεκριμένου προϊόντος, έπρεπε συνέχεια να αυξάνουν. Κάτι ανάλογο συνέβη και με τα φυτοφάρμακα. Η σχεδόν απόλυτη, αποτελεσματικότητα τους τα πρώτα χρόνια των εφαρμογών έδωσε τη θέση της σε προβλήματα όπως :

Βασιλική Τσάτσου

Μαθήτρια της Β τάξης και

μέλος

της περιβαλλοντικής ομάδας

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3. Συνειδητοποίηση του προβλήματος και δράση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . η Βιολογική Γεωργία στην Ελλάδα

Η συνειδητοποίηση του προβλήματος που δημιουργούν οι μέθοδοι της σύγχρονης εντατικοποιημένης γεωργίας – κτηνοτροφίας, η αυξανόμενη ευαισθησία για το φυσικό περιβάλλον και η ζήτηση από πλατιά στρώματα καταναλωτών τροφίμων απαλλαγμένων από υπολείμματα δηλητηρίων-φυτοφαρμάκων, οδήγησε τις τελευταίες δεκαετίες, σε εντυπωσιακή ανάπτυξη το κίνημα της Βιολογικής Γεωργίας, στις περισσότερες περιοχές της γης. Οι πρώτες προσπάθειες βιολογικής καλλιέργειας στην Ελλάδα εμφανίζονται στις αρχές της δεκαετίας του ’80. Πρόκειται για παραγωγούς που έχουν ευαισθησία στα θέματα του περιβάλλοντος ή και της υγιεινής διατροφής. Οι προσπάθειες αυτές (καλλιέργεια ελιάς, αμπελιού, κηπευτικών κ.α.). γίνονται σε μικρή κλίμακα και έχουν ερασιτεχνικό χαρακτήρα. Τα προϊόντα προορίζονται για αυτοκατανάλωση και σπανιότερα για διάθεση στο εμπόριο.

Οι πρώτες αυτές αναζητήσεις ακολουθούνται σύντομα και από οργανωμένα προγράμματα βιοκαλλιέργειας σε επιχειρηματική βάση. Είναι η Ένωση Συνεταιρισμών Αιγιαλείας, η οποία το 1982 αρχίζει τη καλλιέργεια 130 στρεμμάτων. Στην Μεσσηνιακή Μάνη, το 1988, ξεκινάει η πρώτη οργανωμένη ελαιοκαλλιέργεια από ομάδα 8 παραγωγών σε έκταση 100 στρεμμάτων. Η ετήσια παραγόμενη ποσότητα λαδιού και ελιών εξάγεται κυρίως στην Κεντροευρωπαϊκή αγορά βιολογικών προϊόντων.

Στην Βόρεια και κεντρική Ελλάδα, τα πρώτα βήματα της συστηματικής βιοκαλλιέργειας γίνονται το 1985 στο Νεοχώρι Πηλίου με καλλιέργεια αρωματικών φυτών, το1989 στη Νάουσα με έναν οικογενειακό αμπελώνα 100 στρεμμάτων, 1990 στα Γιαννιτσά με ετήσιες καλλιέργειες. Το 1991 στην Αλεξάνδρεια Ημαθίας, ομάδα 15 παραγωγών σε έκταση 300 στρεμμάτων παράγει σιτηρά, τομάτες, όσπρια, αμύγδαλα, βερίκοκα, κεράσια, δαμάσκηνα, κ.α.

Εξίσου σημαντικές προσπάθειες έχουμε στη σκάλα Λακωνίας με καλλιέργειες εσπεριδοειδών και ελιάς, στην Αργολίδα με εσπεριδοειδή, στο Λασίθι με κηπευτικά και μπανάνες, στα Χανιά με ελιές στην Ξάνθη με αμπέλια και κηπευτικά και στις Σέρρες με σιτάρι και κηπευτικά

Αν και το ποσοστό των εκτάσεων που καλύπτει η βιολογική γεωργία είναι αναλογικά μικρό, υπάρχει έντονη τάση επέκτασης και μια δυναμική που θα επηρεάσει σίγουρα την μελλοντική εξέλιξη της γεωργίας συνολικά.

 

ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

  1. Μετά την συντονιστική επιτροπή Βιοκαλλιεργητών (1984)

ιδρύεται ο Σύλλογος Οικολογικής Γεωργίας Ελλάδας (ΣΟΓΕ).

Εκδίδεται το περιοδικό Βιοκαλλιέργειες

    1. Δραστηριοποιούνται διάφοροι φορείς στον ελληνικό χώρο:

Δίκτυο Δράσης για τα φυτοφάρμακα, Εργαστήρι Οικολογικής

Πρακτικής, τοπικές προσπάθειες παραγωγής με τις πρώτες

πετυχημένες εξαγωγές κλπ

    1. Το ελληνικό Υπουργείο Γεωργίας με την προοπτική εφαρμογής του κανονισμού 2992/91 ορίζει υπεύθυνους και στην συνέχεια δημιουργεί γραφείο Βιολογικών Προϊόντων.
  1. Ιδρύεται ο πιστοποιητικός οργανισμός Δηω (αρχαϊκό όνομα

της θεάς της γεωργίας Δήμητρας). Ιδρύεται η Ένωση

Επαγγελματιών Βιοκαλλιεργητών Ελλάδος(ΕΕΒΙΕ). Η πανελλήνια

Συνομοσπονδία Ενώσεων Γεωργικών Συνεταιρισμών

(ΠΑ.Σ.Ε.ΓΕ.Σ.) αρχίζει να πραγματοποιεί σεμινάρια. Και ημερίδες

ενημέρωσης παραγωγών.

    1. Αναγνωρισμένοι από το Υπουργείο Γεωργίας φορείς πιστοποίησης είναι:

1996 Το 1996 ιδρύεται η ΡΕΑ (επιστημονική εταιρεία για την Βιολογική Γεωργία)

 

Καλλίνικος Κωνσταντίνος

Καθηγητής ΠΕ14, συντονιστής

του περιβαλλοντικού προγράμματος

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4. ΓΙΑΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΠΟΦΕΥΓΟΥΜΕ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΜΕ ΦΥΤΟΦΑΡΜΑΚΑ

Τα φυτοφάρμακα του εμπορίου είναι χημικές ουσίες που κατασκευάστηκαν από τον άνθρωπο κυρίως τα τελευταία 50 χρόνια, και από τότε διασκορπίζονται αλόγιστα και ασυλλόγιστα.

Όταν δημιουργήθηκε η ζωή στη γη, αυτές οι ουσίες ήταν άγνωστες, άρα και όλοι οι ζωντανοί οργανισμοί εξελίχθηκαν εκατομμύρια χρόνια χωρίς αυτές. Τα τελευταία όμως 50 χρόνια παρόλο που αυτές είναι επικίνδυνες τις διασκορπίζουμε στην φύση ενώ οι οργανισμοί δεν έχουν προλάβει να προσαρμοστούν . Τα 50 αυτά χρόνια είναι πολύ λίγα συγκρινόμενα με τα χιλιάδες ή εκατομμύρια χρόνια εξέλιξης που χρειάζονται οι οργανισμοί για να αποκτήσουν αντοχή σε εχθρικούς παράγοντες σαν και αυτούς.

Οι βιομηχανίες που κατασκευάζουν αυτές τις ουσίες τις δοκιμάζουν σε περιορισμένο χώρο και για λίγο χρόνο. Τα αποτελέσματα είναι ότι κάποιες απ’ αυτές τις ουσίες που αρχικά θεωρούνταν ασφαλείς, μετά από κάποια χρόνια να χαρακτηρίζονται ως άκρως επικίνδυνες. Αυτό συνέβη με το “DTT”, το Dieldrin κ.α. Δυστυχώς όμως οι επικίνδυνες επιπτώσεις τους γίνονται αντιληπτές με το πέρασμα λίγων χρόνων ή λίγων δεκαετιών. Εκτός όμως απ’ τα φάρμακα αυτά, και οι ίδιες οι βιομηχανίες που τα κατασκευάζουν είναι επικίνδυνες λόγω των αποβλήτων τους όπως π.χ. η διοξίνη.

Το κράτος για να προστατέψει τους πολίτες, θέσπισε κάποια ανώτερα επιτρεπτά όρια ποσότητας των φυτοφαρμάκων που είναι δυνατό να υπάρχουν στα τρόφιμα. Όμως τα μέτρα αυτά είναι ανώφελα για τους εξής λόγους:

  1. Τα όρια αυτά θεσπίστηκαν για 400 χημικές ουσίες αλλά μόνο οι 70 μπορούν να ανιχνευτούν και να υπολογιστεί η ποσότητα τους σε ζωντανούς ιστούς.
  2. Όταν έχουμε να κάνουμε με πολλές ουσίες τότε αυτές με κάποιες αντιδράσεις ανεβάζουν την τοξική τους δράση λόγω του φαινόμενου της συνεργίας.
  3. Τα όρια θεσπίζονται για το ποσοστό της αρχικής τοξικής που χρησιμοποιήθηκε. Έτσι με το φαινόμενο των μεταβολιτών είναι δυνατόν η αρχική ουσία να μεταβληθεί σε άλλη πολύ πιο τοξική.
  4. Τα όρια αυτά ορίζονται με βάση τα ζώα τα οποία όμως σε αντίθεση με τους ανθρώπους μπορεί να αντέχουν περισσότερο ή λιγότερο τα φυτοφάρμακα.
  5. Τα όρια αναφέρονται σε υγιείς ανθρώπους καθώς κι ενήλικες. Τι γίνεται όμως με τους αρρώστους, τους υπερήλικες και τα παιδιά;
  6. Το χειρότερο απ’ όλα είναι ότι τα όρια αναφέρονται σε άμεσες αρνητικές συνέπειες των φυτοφαρμάκων. Τι γίνεται όμως με τις αρρώστιες που κάνουν την εμφάνισή τους μετά από χρόνια;

Ένα ακόμη πρόβλημα είναι ο υποχρεωτικός χρόνος αναμονής, από τον ψεκασμό με τα φυτοφάρμακα ως τη συγκομιδή. Συνήθως οι άνθρωποι τον γνωρίζουν λόγω του ότι αναγράφεται στη συσκευασία του προϊόντος. Όμως τα πουλιά και τα ζώα δεν το γνωρίζουν αυτό, με αποτέλεσμα να τρωνε και να δηλητηριάζονται.

Το χειρότερο όμως είναι ότι πολλές φορές, ενώ τα βλαβερά έντομα αποκτούν σιγά-σιγά αντοχή στα φυτοφάρμακα, δεν συμβαίνει το ίδιο στα ωφέλιμα έντομα. Έτσι τα ωφέλιμα ελαττώνονται, τα βλαβερά αυξάνονται και η οικολογική ισορροπία κινδυνεύει με κατάρρευση.

ΑΡΑΤΖΙΑΣ ΣΩΚΡΑΤΗΣ

Μαθητής της Γ’ Γυμνασίου και μέλος της

Περιβαλλοντικής Ομάδας