BOŞANMANIN TANINMASI

Yabancı ülkelerde bulunan Türk vatandaşı kişilerin, kendilerine özgü hukuki sorunlarının başında, yabancı mahkeme kararlarının doğrudan Türkiye'de işlem görmemesi gelmektedir. Bunların çoğunluğu boşanma ilgilidir. Bize en çok sorulan, bilgi istenen bu dava hakkında, geneli ilgilendirdiği için buradan bazı uyarıcı bilgileri vermek istiyorum.

Yabancı mahkemelerin verdikleri boşanma kararları doğrudan Türkiye'de icra edilememekte, ayrıca Türk mahkemelerinde de dava açmak zorunluluğu bulunmaktadır. Türkiye'de açılan tanıma / tenfiz davası denilen bu davalar, her ne kadar çekişmesiz de olsa, usul yönünden diğer davalarla aynı prosedüre tabi kılınmıştır. Dolayısıyla davadaki usul işlemleri asıl dava kadar zahmetli ve uzayıcı olmaktadır.

Evlenen taraflardan birisi yabancı olduğunda, genellikle yabancı resmi kurumlar da evlilik işlemi yapılmaktadır.Yurt dışında yabancı resmi makamlar önünde yapılan evlilik işlemi Konsolosluk tarafından ilgili Nüfus müdürlüğüne bildirilmektedir. Dolayısıyla Türk vatandaşı yabancı makamlar önünde evlendiğinde nüfus kütüğüne evlenme kayıdı yapılmakta, dolayısıyla da yabancı ülkede evlenen birisinin, Türkiye'de tekrar evlenmesi önlenmiş olmaktadır.

Genellikle yaşanan sorun, yabancı mahkemeden alınmış boşanma kararı Türkiye'de nüfus siciline kayıt edilmemektedir. Bu durum bilinmediğinden ancak yeni bir evlilik işlemi yapılacağı sırada öğrenilmekte ve zaman sıkışıklığı nedeniyle kişiler mağdur olmaktadır. Bunun için yabancı ülkede alınan mahkeme kararının ve kesinleşme şerhi içeren belgenin türkçe çevirisiyle birlikte, Türkiye'deki mahkemeye sunulması zorunludur. Aksi halde yabancı ülkede boşanmış kişi, Türkiye'de nüfus sicilinde evli gözüktüğü için yeni bir evlilik işlemi yapamayacaktır.

Türkiye'de en son ikamet edilen her yerde, Aile mahkemeleri kurulmamışsa Asliye Hukuk Mahkemesine dava açılmalıdır. Davanın kısa sürede bitmesi isteniyorsa, boşanan diğer tarafın Türkiye'de bir avukata vekalet vermesi gerekecektir. Yoksa dava, tebligat yapılması ihtiyacı nedeniyle gereğinden fazla uzayıcı olacaktır. Yabancı mahkemenin kararı, ancak Türk Mahkemesinin kararıyla tanınmış olduğundan, Nüfus müdürlüğüne gönderilerek boşanma kayıtları yapılmaktadır. Keza Nafaka, tazminat alacağına ilişkin kararlar da ancak tanıma kararından sonra icra dairesine verilerek tahsil edilebilmektedir.Yine çocuklara ilişkin kararlarda, Türk Mahkemesinin tanıma kararından sonra uygulanabilir hale gelmektedir.

Avrupa ülkelerindeki boşanmaya ilişkin mahkeme masrafları 2-3 bin Euro civarında olup, ayrıca avukat ücretiyle beraber 5-6 bin Euro' yu bulmaktadır. Masrafların yüksek olduğu düşünüldüğünde boşanma davalarının yabancı mahkeme yerine Türkiye'de açılması kişinin menfaatine olacaktır. Eşlerden birisi yabancı olsa dahi yabancı ülkede boşanma davası açmak zorunluluğu yoktur. Keza Türk Mahkemelerinin boşanma kararları yabancı makamlara sunulduğunda resmi geçerliliğe sahiptir. Böylece ayrıca tanıma / tenfiz davası açılmasına gerek kalmadan, doğrudan boşanma davası açılmış olunacaktır. Özellikle her iki tarafın da Türk olması halinde Türkiye'de dava açılması her yönden isabetli olacaktır. Hatta eşlerden birinin yabancı olması halinde dahi, masrafın az olması nedeniyle Türkiye'de dava açılması tercih edilmelidir.

Hacı Ali Özhan

Bu makale vakit gazetesinde 27 aralık 2003 tarihinde yayımlanmıştır.