Hanenkraaimuseum

Op deze internetpagina een kleurrijke sfeerimpressie van de hanenkraaiwedstrijden van de afgelopen jaren, alsmede 'n toelichting bij 'n aantal interessante "links" naar andere websites die min of meer verband houden met de edele haan.
De foto- en curiosaverzameling is onder het vertrouwde beheer van de familie Eijkhout-Sagt, de eigenaren van Café De Bocht, dat tevens als clubhuis voor de hanenkraaiwedstrijdorganisatie fungeert.
Indien u denkt over materiaal te beschikken dat een aanvulling kan zijn op deze eregalerij van hanenglorie en u er bovendien geen bezwaar tegen hebt dat dit materiaal op deze internetsite wordt gepubliceerd, neem dan s.v.p. contact met ons op.

U kunt uw reacties sturen naar, Email adres tonlensvelt@wanadoo.nl

Jan Schalken (links) en z'n neefje Julian maken zich op voor hun rol in de speelfilm Schattebout van Hanro Smitsman. Julian's haantje Donder Kareltje geheten ondergaat daarbij ook zijn filmdoop.
Deze in stemmig grijs uitgevoerde haan sierde de rouwkaart die melding maakte van het overlijden van de kampioenshaan 1996 "De Witte Tornado". Deze gevederde vriend van de organisator van het hanenkraaien, Jan Schalken, kwam in 1998 te overlijden en werd door zijn uitzonderlijk bedroefde baasje met gepast ceremonieel en in aanwezigheid van vele vrienden in stamcafé De Bocht herdacht.
Gelukkig bleek de Witte Tornado voor de nodige nakomelingen gezorgd te hebben, zodat de traditie van het hanenkraaien in zijn geslacht mogelijkerwijze kan worden voortgezet door zijn nazaten welke hier door moeder Kloek zorgzaam worden vertroeteld.
Deze ruimte is gereserveerd voor een foto van de huiskapel die traditiegetrouw het hanenkraaifestijn opluistert. Deze familiekapel, luisterend naar de nietsverhullende naam "TIS VREED", is bij uitstek in staat om de stemming tot een waar hoogtepunt op te voeren. Op gezette tijden gaan zij zelfs zover dat de blaasmuzikanten de aanwezige hanen naar de kroon steken om zelf de boventoon te kunnen kraaien.
Een schitterend exemplaar gefotografeerd in zijn eigen rustieke omgeving. Z'n harem wordt enige weken voor dat de kampioenschappen plaatsvinden tijdelijk in een ander onderkomen ondergebracht. Want ook voor de "kapoenen" geldt, dat sex vóór een topprestatie, ten koste gaat van het beoogde eindresultaat. Waar hebben we dat toch meer gehoord ?
Een nieuwe hanenster aan het firmanent die volgens ingewijden hoge ogen gooit naar de binnenkort vacante hanenkraaikampioenstitel. Momenteel oefent hij naar hartelust. De buurt doet daarom al weken bijna geen oog meer dicht, ondertussen broedend op een adequate aanpak om deze hanenoverlast tot normale proporties terug te brengen.
Dit lijkt wellicht een wat bedeesd type, maar schijn bedriegt, want als hij eenmaal aan het kraaien slaat, dan is hij niet meer af te stoppen.
Zijn favoriete grap, richting collega-hanen:
Vraagt de ene haan aan de andere: "draag jij lenzen?"
Antwoord de tweede haan: "nee natuurlijk niet, ik ben niet kippig!"

Een prachtig exemplaar toch, maar dan wel een uit de categorie: "Deelnemen is belangrijker dan winnen". Dat vindt zijn baas trouwens ook !?
"Kukelekuuuu ! Kijk mij eens ! Ik mag van mijn baasje mee naar het hanenkraaifestijn bij Café De Bocht. Ik zeg altijd maar zo: Wie het laatst kraait, kraait het best".
Dit is een van de beroemste hanen uit België, die bovendien bij onze zuiderburen héél lang koning heeft gekraaid. Totdat hij het moest afleggen tegen 'n simpele verkiezingsslogan: "Als DeHaene blijft zitten, zijn de kippen genaaid". Sinds die tijd gaat hij als ambteloos burger door het leven en noemen zijn tegenstanders hem ook wel snerend: Dikkie Dioksien !
Ook elders in Nederland worden hanenkraai wedstrijden gehouden. Dit is een foto (gemaakt door P.Wouda) van de kampioenswedstrijd in JUBBEGA, Friesland. Deze winnaar haalde gedurende de toegestane 2 x 10 minuten een totaal aantal van 62 slagen (=kraaien). Blijkens het persbericht was het ook tijdens deze wedstrijd bere(burg)gezellig in het café waar een en ander zich afspeelde.
Zie site van Friese Hanenkraaikampioenschappen
Ook de hanenkraaivereniging "De Schellekraaiers" op de Schelfhorst te Paterswolde in Drenthe organiseren regelmatig hanenkraaiwedstrijden. Jan Tuttel heeft er 'n bijzonder interessant artikel over geschreven dat u kunt nalezen op z'n website Volkskunde en traditie
In de zeventiende eeuw leerden kinderen lezen uit zogenaamde "haneboeken". Hierin was het alfabet in verschillende lettertypen opgetekend. Het boek heette zo, omdat er vaak plaatjes van hanen in voorkwamen. Later ging de haan zelfs de titelpagina sieren. Dit hanenboek werd gedrukt in 1805.
Zie site van Museon Hanenboek
Dat het hanenkraaien is ingebed in de nederlandse cultuur mogen blijken uit het feit dat er zelfs een dialectische uitdrukking voor bestaat in het sappige limburgse dialect. Dat is het woord "Batte" hetgeen in het Limburgs Woordenboek wordt omschreven als: oever verstevigen, oeverbevestiging aanbrengen, houden van wedstrijden hanenkraaien, hanenvechten enz.
Zie ook de site van Limburgs Woordenboek Online
Het wapen van de gemeente Woudenberg, sinds 15 juli 1818. Het wapen is afkomstig van de ridderhofstad Groenewoude, vernoemd naar de familie Groenewoude. Het is niet bekend hoe deze familie aan dit wapen is gekomen. Zeker is wel dat voor Woudenberg de kippenindustrie en de daarbij behorende eierhandel van oudsher economisch gezien van groot belang waren.
Zie site van Gemeente Woudenberg
De Chinese Zodiac (=jaartelling) herhaalt zich elke 12 jaar, daarbij tevens gebruikmakend van de 5 elementen: Hout, Vuur, Aarde, Water en Metaal. Een van de 12 chinese dierenriemtekens is De Haan. Volgens de chinezen is De Haan: oplettend, zelfverzekerd, moedig, hardwerkend, ordelijk en getalenteerd. Bovendien blijft hij zichzelf, is ongecompliceerd, recht door zee en direkt. Wel wordt hem verweten, gesteld te zijn op vleierij en aandacht en een opschepper te zijn
Zie site van De Chinese Zodiac
"In keel een versmalde dwarsbalk, vergezeld van boven van 3 wassenaars, geplaatst 2 en 1, beneden van een broek, alles van goud, de broek getopt met een zittende hen van zilver, gekamd en geleld van keel, gebekt van goud. Het schild gedekt met een gouden kroon van 3 bladeren en 2 parels"

Zo luidt de beschrijving van het gemeentewapen van OBDAM in Zuid-Holland. Dit wapen is afgeleid van het wapen van de familie Wassenaar van Obdam, die in de 16e eeuw de heerlijkheid Obdam verwierven. Voor meer informatie:
Zie site van: Nederlandse Overheidswapens

Dit is het Geel-zwartstaart Chabo-haantje op Jan Steens schilderij De Hoenderhof, daterend uit 1660. Op dit schilderij, waarop wel een dozijn hoenders is afgebeeld, is dit haantje het enige exemplaar met gele benen en tenen. Het diertje toont enige baard van ontwikkeling. Nog altijd komen er Chabo's met baard in Japan voor, al behoren ze er nu tot de zeldzaamheden.
Voor een uitgebreide uitleg kunt u doorklikken naar:
De site van: Chabo Home Page
Met de taal der hanen is het in de wereld vreemd gesteld. In Nederland gaat het van "Kukeluku", in Frankrijk, het hanenland bij uitstek, kraait hij "Cocorico" en bij onze oosterburen in Duitsland "Kikeriki". In Engeland maken ze het echter wel heel bont met hun "Cock-a-doodle-doo"

Bron: De Joker * Sentir Le Sapin (5 c)
© Henk Ferkranus

Nog een gemeente die de trotse haan in het wapenschild voert, is de Gemeente BUNNIK in Utrecht.
In 1913 werd als eerste verzoek een wapen met de lelies van het wapen van het in de gemeente gelegen fort Rhijnauwen aangevraagd. Dit wapen werd afgewezen en de burgemeester zond toen het wapen met de haan in, als symbool van waakzaamheid, met een zoom die zou herinneren aan de forten Rhijnauwen en Vechten.
Voor aanvullende gegevens:
Zie site van: Nederlandse Overheidswapens
Hiernaast ziet u Stifje, de kampioenshaan van de C.V. K.E.T.E.L. leden Iwan Pols & Arwin Schalken. In 1998 waren zij, met Stifje, de apentrotse-winnaars van het hanenkraaifestijn. Ook in 1999 deden zij een gooi naar het eremetaal, echter zonder resultaat. Deze tegenvaller heeft de beiden Ketelaars behoorlijk aangegrepen, reden waarom zij zich thans bijna elk weekeinde op het nachtelijk discovermaak storten. Zulks heeft dan echter weer nadelige invloed op hun voetbalprestaties in de het 3de elftal van Dussense Boys, want zoals u ongetwijfeld weet: Brabantse nachten zijn lang. Het wordt dus de hoogste tijd dat de beide pechvogels zich aan deze vicieuze cirkel weten te ontworstelen. Wellicht moeten ze eens 'n keertje met de kippen op stok gaan.
Het succes van Stifje en zijn eigenaren Iwan & Arwin van C.V. K.E.T.E.L. leidde zelfs tot een TV optreden van de drie hoofdrolspelers. Op de foto maken beide heren zich gereed voor de opnamen voor het programma Explosief van SBS-6. Stifje zag al dat gedoe niet zo zitten en ontsnapte aan de aandacht van zijn bewakers. De ludieke vangpogingen van ons illustre duo werden haarscherp geregistreerd door de camera's en vervolgens voor het oog van heel Nederland uitgezonden.
Vanaf het moment dat Willen van Hanegem furore heeft gemaakt op neerlands voetbalvelden, is de haan een geliefkoosd dier geworden bij de voetbalsupporters. Met een zekere regelmaat wordt er dan ook een fraai exemplaar in de voetbalstadions losgelaten. Zulks natuurlijk het liefst voor het oog van de TV camera's. In dit geval werd hij gesnapt door onze oplettende fotograaf.
Hoe groter de belangen, hoe meer kans op excessen.
Hier doet Prins Karnaval van Klaiendam, Robert I, een vertwijfelde poging tot omkoping bij de nestor van de hanenkraaijury, Leen van den Oudenrijn. Leen laat zich echter - zoals te verwachten - niet verleiden tot het aannemen van steekpenningen. Prins Robert I mocht van geluk spreken dat zijn onoirbare praktijken niet hebben geleid tot diskwalificatie van de deelnemende haan van de Klaitrappers.
Nr. 36 Sjonnie, een deelnemer aan de kampioenschappen van 1999. Deze excellente haan werd aangemoedigd door een groot legioen van supporters en trouwe klanten van Wegrestaurant Napoleon uit Hank. Hun aanmoedigingen ten spijt, bracht Sjonnie het uiteindelijk toch niet verder dat een eervolle 6de plaats. Zijn supportsschare liet zich door deze uitslag het geestrijk vocht echter niet minder smaken. Peetvader en restauranteigenaar Ad Valk kwam aan de bar dan ook handen te kort.
Die zelfde Sjonnie was echter niet zomaar een uit de ren geplukte haan. Neen, verre van dat, Sjonnie bleek een haan met een heuse stamboom. Op de foto tonen zijn verzorgers de complete stamboom, waaruit we konden opmaken dat we hier met een regelrechte rashaan van doen hadden. Overigens bij zulk een haan, hoort gepaste kleding. Het Sjonnie-legioen had zich daarom een prachtige outfit laten aanmeten in de vorm van fraai bedrukte T-shirts.
Martin van Biesen en Jacques Roozendaal, de kampioenen van 1999, met de bekers, de wisseltrofee en hun eigen "goudhaantje". Foto uit Zundert Nieuwsblad.
Het organiseren van zo'n hanenkraaifestijn gaat je niet in de koude kleren zitten. Na afloop, tijdens 'n etentje in een locaal Thai's restaurant, werd organisator De Witte Jan dan ook overmand door vermoeidheid en viel hij tussen de soep en het hoofdgerecht uitgeput in slaap. Naar verluidt heeft ie wel mooi gedroomd. Foto: Thai's restaurant De Rietpluim Dussen.
Dat hanenkraaien ook een beetje carnaval is moge blijken uit de deelname van Hopbel Janus uit Schijndel. Deze oost-brabantse haan werd als deelnemer ingeschreven door carnavalsvereniging Balkenbrij uit Schorsbos zoals Schijndel tijdens de viering van vastenavond wordt genoemd. Dat het hanenkraaien de Schijndelnaren goed bevallen is kunnen we optekenen op eigen website Balkenbrij Home Page

Hanenzettingen in Vlaanderen
Ook in Vlaanderen in België wordt het hanenkraaien intensief beoefend. In Waregem en omgeving is de Algemene Krieleniersbond al ruim 50 jaar actief en kende hoogtepunten met kraaiwedstrijden met maar liefst ruim 500 deelnemers. In Waregem wordt gespeeld over één uur en ook daar is de meest kraaiende haan natuurlijk kampioen. In België spreekt men niet van hanenkraaiwedstrijden maar van hanenzettingen. Volgens onze contactpersoon Bernard Delange wordt er tijdens zo'n hanenzetting "wel tot 1500 kraaien in 't uur gepresteerd". Echter, tijdens het Kampioenschap van België op 4 maart 2007 te Zingem, werd dit aantal kraaien ruimschoots overtroffen. Bij de drieledigen kraaide de beste haan meer dan 3.000! kraaien per uur en bij de vierledigen nog altijd meer dan 2.000 kraaien per uur. {Bron Catherine De Stoop, e-mail 11 maart 2007].
Bernard is momenteel druk doende om allerhande informatie te verzamelen over het hanenkraaien en stelt ons de publicatie in het vooruitzicht van een heemkundige studie over deze volkssport in West- en Oost-Vlaanderen, België.
Voor meer in formatie kunt u schrijven naar Bernard Delange, Boulezlaan 12, 8790 Waregem, België. E-mailen kan natuurlijk ook bernarddelange@hotmail.com
De foto van de hanenzetting (boven) is genomen bij de viering van de gewestkampioen, Andre Delange met haan Cardijn, van het seizoen 1967-1968 van het Leieverbond Desselgem, Sint-Eloois-Vijve, Wakken en Olsene. Op de foto is de ontvangst te zien aan de woning van de gewestkoning. Verder op de foto: op de voorgrond, Arséne De Paepe en op de achtergrond Prudent De Stoop. Ook Désré De Stoop is op de groepsfoto terug te vinden.
De onderste foto toont een impressie van de rij wachtenden voor de hanenzetting (inkooien).

In Vlaanderen bestaat er al een lange traditie van hanenzangwedstrijden. De volkssport is in Oost- en West-Vlaanderen gestructureerd binnen de Algemene Krieleniersbond A.KRI.BO, die werd opgericht in 1952. Maar reeds voordien zijn er meldingen van hanenkraaiwedstrijden. Zo bestond er op het Leeuwke in Waregem reeds een hanenclub begin vorige eeuw en waren een aantal verenigingen vlak na WO II reeds aangesloten bij de zogenaamde Noorderbond. In tegenstelling met bijvoorbeeld Belgisch Limburg en Nederland, waar de hokken een vaste plaats hebben, komen de Vlaamse liefhebbers met hun eigen kooi of "bak" naar de zetting. Een bak is dus een typische wedstrijdkooi met gebogen dak op een harde houten vloer (zie foto boven). De kooi wordt tegen de winterse weersomstandigheden beschermd met een mousse.
Een zetting of wedstrijd duurt juist één uur en heeft meestal plaats op een rustige landelijke plaats de zondagvoormiddag tussen 9.15 en 10.15 u. De haan die in dat uur het meest heeft gerkraaid wint de wedstrijd. Momenteel presteren de lieve diertjes 1500 tot 2000 kraaien. De baasjes kunnen dan met een bloemtuil en een kleine geldprijs naar huis.

Bron: Bernard Delange e-mail 8-12-2003

Sedert kort heeft Catherine De Stoop een webblog geopend van de Klubkraaiers in Zingem (Oost-Vlaanderen België) waar men hanenzettingen organiseert. Weliswaar zoals in Vlaanderen gespeeld wordt: in hanenbakken in de open lucht, om ter meeste kraaien op een uur, met zettingen voor drieledige en vierledige hanen afzonderlijk, en in de winter. Voor meer informatie kunt u terecht op haar website Klubkraaiers Zingem

In Wallonië wordt in "Le Journal de Charleroi" in 1902 al melding gemaakt van een "grand concours des coqs anglais, au chant". Niet geverifieerde bronnen situeren het ontstaan van deze wedstrijden in Wallonië omstreeks 1880. Ook voor Brussel en Antwerpen is er informatie over kraaihanenwedstrijden omstreeks 1900. Zo ging er een hanenzangwedstrijd door in november 1904 in de rand van de tweede tentoonstelling van 'Les Jeunes Aviculteurs de Belgique' in Brussel. De zangwedstrijd werd gehouden onder alle hanen der krielrassen. Enige tijd later werd met waar succes ook een wedstrijd gehouden in de "Laiterie de Bempt" te Vorst. Uit mondelinge overlevering is bekend dat zeker al in het interbellum hanenkraaiwedstrijden doorgingen over heel Henegouwen, Oost- en West-Vlaanderen. Waar die wedstrijden in aanvang werden georganiseerd door herbergiers, die daar brood en ontspanning in zagen voor hun café, kreeg het volksgebruik later een meer gestructureerd verenigingsleven.
Veel meer informatie over de roemrijke historie van het Belgische hanenkraaien is te vinden op de website van de Krieleniers

Voor u gelezen in het Brabants Dagblad van 22 maart 2007
Bewoners zijn overlast hanen zat
Donderdag 22 maart 2007 - HALSTEREN - De gemeente Bergen op Zoom bekijkt of een aanscherping van de Algemeen Plaatselijke Verordening (APV) de overlast van kraaiende hanen in Halsteren kan tegengaan. Een bewoner in de Vijverstraat heeft een stel hanen in zijn tuin lopen. Meerdere omwonenden zeggen hier al geruime tijd last van te hebben en hebben zich tot de gemeente gewend, die van 'serieuze overlast' spreekt. De gemeente heeft al eerder ingegrepen, toen zonder resultaat.

"Overlast" van het gekraai van hanen is echter van alle tijden. Zo schreef Ton Lensvelt uit Dussen een column in de locale carnavalskrant De Klaiendammer over hanenperikelen die zich afspeelden in het dorp rond carnaval 1998 in Dussen (Klaiendam). Voor deze column kunt u doorklikken naar Daktari in Den Hoek

In 1954 publiceerde W. Knippenberg een artikel over hanen- en hoendervennen in Noord-Brabant in het heemkundeorgaan Brabants Heem. Een integrale weergave van dit artikel vindt u onder de navolgende link Hanen- en hoendervennen

Een vrachtauto vol hanen op weg naar de Hanenkraaiwedstrijden

Terug naar home page

	Jan Schalken (links) en z'n neefje Julian maken zich op voor hun rol in de speelfilm Schattebout van Hanro Smitsman. Julian's haantje Donder Kareltje geheten ondergaat daarbij ook zijn filmdoop.
	Deze in stemmig grijs uitgevoerde haan sierde de rouwkaart die melding maakte van het overlijden van de kampioenshaan 1996 "De Witte Tornado". Deze gevederde vriend van de organisator van het hanenkraaien, Jan Schalken, kwam in 1998 te overlijden en werd door zijn uitzonderlijk bedroefde baasje met gepast ceremonieel en in aanwezigheid van vele vrienden in stamcafé De Bocht herdacht.
	Gelukkig bleek de Witte Tornado voor de nodige nakomelingen gezorgd te hebben, zodat de traditie van het hanenkraaien in zijn geslacht mogelijkerwijze kan worden voortgezet door zijn nazaten welke hier door moeder Kloek zorgzaam worden vertroeteld.
	Deze ruimte is gereserveerd voor een foto van de huiskapel die traditiegetrouw het hanenkraaifestijn opluistert. Deze familiekapel, luisterend naar de nietsverhullende naam "TIS VREED", is bij uitstek in staat om de stemming tot een waar hoogtepunt op te voeren. Op gezette tijden gaan zij zelfs zover dat de blaasmuzikanten de aanwezige hanen naar de kroon steken om zelf de boventoon te kunnen kraaien.
	Een schitterend exemplaar gefotografeerd in zijn eigen rustieke omgeving. Z'n harem wordt enige weken voor dat de kampioenschappen plaatsvinden tijdelijk in een ander onderkomen ondergebracht. Want ook voor de "kapoenen" geldt, dat sex vóór een topprestatie, ten koste gaat van het beoogde eindresultaat. Waar hebben we dat toch meer gehoord ?
	Een nieuwe hanenster aan het firmanent die volgens ingewijden hoge ogen gooit naar de binnenkort vacante hanenkraaikampioenstitel. Momenteel oefent hij naar hartelust. De buurt doet daarom al weken bijna geen oog meer dicht, ondertussen broedend op een adequate aanpak om deze hanenoverlast tot normale proporties terug te brengen.
	Dit lijkt wellicht een wat bedeesd type, maar schijn bedriegt, want als hij eenmaal aan het kraaien slaat, dan is hij niet meer af te stoppen. Zijn favoriete grap, richting collega-hanen: Vraagt de ene haan aan de andere: "draag jij lenzen?" Antwoord de tweede haan: "nee natuurlijk niet, ik ben niet kippig!"
	Een prachtig exemplaar toch, maar dan wel een uit de categorie: "Deelnemen is belangrijker dan winnen". Dat vindt zijn baas trouwens ook !?
	"Kukelekuuuu ! Kijk mij eens ! Ik mag van mijn baasje mee naar het hanenkraaifestijn bij Café De Bocht. Ik zeg altijd maar zo: Wie het laatst kraait, kraait het best".
	Dit is een van de beroemste hanen uit België, die bovendien bij onze zuiderburen héél lang koning heeft gekraaid. Totdat hij het moest afleggen tegen 'n simpele verkiezingsslogan: "Als DeHaene blijft zitten, zijn de kippen genaaid". Sinds die tijd gaat hij als ambteloos burger door het leven en noemen zijn tegenstanders hem ook wel snerend: Dikkie Dioksien !
	Ook elders in Nederland worden hanenkraai wedstrijden gehouden. Dit is een foto (gemaakt door P.Wouda) van de kampioenswedstrijd in JUBBEGA, Friesland. Deze winnaar haalde gedurende de toegestane 2 x 10 minuten een totaal aantal van 62 slagen (=kraaien). Blijkens het persbericht was het ook tijdens deze wedstrijd bere(burg)gezellig in het café waar een en ander zich afspeelde. Zie site van Friese Hanenkraaikampioenschappen
	Ook de hanenkraaivereniging "De Schellekraaiers" op de Schelfhorst te Paterswolde in Drenthe organiseren regelmatig hanenkraaiwedstrijden. Jan Tuttel heeft er 'n bijzonder interessant artikel over geschreven dat u kunt nalezen op z'n website Volkskunde en traditie
	In de zeventiende eeuw leerden kinderen lezen uit zogenaamde "haneboeken". Hierin was het alfabet in verschillende lettertypen opgetekend. Het boek heette zo, omdat er vaak plaatjes van hanen in voorkwamen. Later ging de haan zelfs de titelpagina sieren. Dit hanenboek werd gedrukt in 1805. Zie site van Museon Hanenboek
	Dat het hanenkraaien is ingebed in de nederlandse cultuur mogen blijken uit het feit dat er zelfs een dialectische uitdrukking voor bestaat in het sappige limburgse dialect. Dat is het woord "Batte" hetgeen in het Limburgs Woordenboek wordt omschreven als: oever verstevigen, oeverbevestiging aanbrengen, houden van wedstrijden hanenkraaien, hanenvechten enz. Zie ook de site van Limburgs Woordenboek Online
	Het wapen van de gemeente Woudenberg, sinds 15 juli 1818. Het wapen is afkomstig van de ridderhofstad Groenewoude, vernoemd naar de familie Groenewoude. Het is niet bekend hoe deze familie aan dit wapen is gekomen. Zeker is wel dat voor Woudenberg de kippenindustrie en de daarbij behorende eierhandel van oudsher economisch gezien van groot belang waren. Zie site van Gemeente Woudenberg
	De Chinese Zodiac (=jaartelling) herhaalt zich elke 12 jaar, daarbij tevens gebruikmakend van de 5 elementen: Hout, Vuur, Aarde, Water en Metaal. Een van de 12 chinese dierenriemtekens is De Haan. Volgens de chinezen is De Haan: oplettend, zelfverzekerd, moedig, hardwerkend, ordelijk en getalenteerd. Bovendien blijft hij zichzelf, is ongecompliceerd, recht door zee en direkt. Wel wordt hem verweten, gesteld te zijn op vleierij en aandacht en een opschepper te zijn Zie site van De Chinese Zodiac
	"In keel een versmalde dwarsbalk, vergezeld van boven van 3 wassenaars, geplaatst 2 en 1, beneden van een broek, alles van goud, de broek getopt met een zittende hen van zilver, gekamd en geleld van keel, gebekt van goud. Het schild gedekt met een gouden kroon van 3 bladeren en 2 parels" Zo luidt de beschrijving van het gemeentewapen van OBDAM in Zuid-Holland. Dit wapen is afgeleid van het wapen van de familie Wassenaar van Obdam, die in de 16e eeuw de heerlijkheid Obdam verwierven. Voor meer informatie: Zie site van: Nederlandse Overheidswapens
	Dit is het Geel-zwartstaart Chabo-haantje op Jan Steens schilderij De Hoenderhof, daterend uit 1660. Op dit schilderij, waarop wel een dozijn hoenders is afgebeeld, is dit haantje het enige exemplaar met gele benen en tenen. Het diertje toont enige baard van ontwikkeling. Nog altijd komen er Chabo's met baard in Japan voor, al behoren ze er nu tot de zeldzaamheden. Voor een uitgebreide uitleg kunt u doorklikken naar: De site van: Chabo Home Page
	Met de taal der hanen is het in de wereld vreemd gesteld. In Nederland gaat het van "Kukeluku", in Frankrijk, het hanenland bij uitstek, kraait hij "Cocorico" en bij onze oosterburen in Duitsland "Kikeriki". In Engeland maken ze het echter wel heel bont met hun "Cock-a-doodle-doo" Bron: De Joker * Sentir Le Sapin (5 c) © Henk Ferkranus
	Nog een gemeente die de trotse haan in het wapenschild voert, is de Gemeente BUNNIK in Utrecht. In 1913 werd als eerste verzoek een wapen met de lelies van het wapen van het in de gemeente gelegen fort Rhijnauwen aangevraagd. Dit wapen werd afgewezen en de burgemeester zond toen het wapen met de haan in, als symbool van waakzaamheid, met een zoom die zou herinneren aan de forten Rhijnauwen en Vechten. Voor aanvullende gegevens: Zie site van: Nederlandse Overheidswapens
	Hiernaast ziet u Stifje, de kampioenshaan van de C.V. K.E.T.E.L. leden Iwan Pols & Arwin Schalken. In 1998 waren zij, met Stifje, de apentrotse-winnaars van het hanenkraaifestijn. Ook in 1999 deden zij een gooi naar het eremetaal, echter zonder resultaat. Deze tegenvaller heeft de beiden Ketelaars behoorlijk aangegrepen, reden waarom zij zich thans bijna elk weekeinde op het nachtelijk discovermaak storten. Zulks heeft dan echter weer nadelige invloed op hun voetbalprestaties in de het 3de elftal van Dussense Boys, want zoals u ongetwijfeld weet: Brabantse nachten zijn lang. Het wordt dus de hoogste tijd dat de beide pechvogels zich aan deze vicieuze cirkel weten te ontworstelen. Wellicht moeten ze eens 'n keertje met de kippen op stok gaan.
	Het succes van Stifje en zijn eigenaren Iwan & Arwin van C.V. K.E.T.E.L. leidde zelfs tot een TV optreden van de drie hoofdrolspelers. Op de foto maken beide heren zich gereed voor de opnamen voor het programma Explosief van SBS-6. Stifje zag al dat gedoe niet zo zitten en ontsnapte aan de aandacht van zijn bewakers. De ludieke vangpogingen van ons illustre duo werden haarscherp geregistreerd door de camera's en vervolgens voor het oog van heel Nederland uitgezonden.
	Vanaf het moment dat Willen van Hanegem furore heeft gemaakt op neerlands voetbalvelden, is de haan een geliefkoosd dier geworden bij de voetbalsupporters. Met een zekere regelmaat wordt er dan ook een fraai exemplaar in de voetbalstadions losgelaten. Zulks natuurlijk het liefst voor het oog van de TV camera's. In dit geval werd hij gesnapt door onze oplettende fotograaf.
	Hoe groter de belangen, hoe meer kans op excessen. Hier doet Prins Karnaval van Klaiendam, Robert I, een vertwijfelde poging tot omkoping bij de nestor van de hanenkraaijury, Leen van den Oudenrijn. Leen laat zich echter - zoals te verwachten - niet verleiden tot het aannemen van steekpenningen. Prins Robert I mocht van geluk spreken dat zijn onoirbare praktijken niet hebben geleid tot diskwalificatie van de deelnemende haan van de Klaitrappers.
	Nr. 36 Sjonnie, een deelnemer aan de kampioenschappen van 1999. Deze excellente haan werd aangemoedigd door een groot legioen van supporters en trouwe klanten van Wegrestaurant Napoleon uit Hank. Hun aanmoedigingen ten spijt, bracht Sjonnie het uiteindelijk toch niet verder dat een eervolle 6de plaats. Zijn supportsschare liet zich door deze uitslag het geestrijk vocht echter niet minder smaken. Peetvader en restauranteigenaar Ad Valk kwam aan de bar dan ook handen te kort.
	Die zelfde Sjonnie was echter niet zomaar een uit de ren geplukte haan. Neen, verre van dat, Sjonnie bleek een haan met een heuse stamboom. Op de foto tonen zijn verzorgers de complete stamboom, waaruit we konden opmaken dat we hier met een regelrechte rashaan van doen hadden. Overigens bij zulk een haan, hoort gepaste kleding. Het Sjonnie-legioen had zich daarom een prachtige outfit laten aanmeten in de vorm van fraai bedrukte T-shirts.
	Martin van Biesen en Jacques Roozendaal, de kampioenen van 1999, met de bekers, de wisseltrofee en hun eigen "goudhaantje". Foto uit Zundert Nieuwsblad.
	Het organiseren van zo'n hanenkraaifestijn gaat je niet in de koude kleren zitten. Na afloop, tijdens 'n etentje in een locaal Thai's restaurant, werd organisator De Witte Jan dan ook overmand door vermoeidheid en viel hij tussen de soep en het hoofdgerecht uitgeput in slaap. Naar verluidt heeft ie wel mooi gedroomd. Foto: Thai's restaurant De Rietpluim Dussen.
	Dat hanenkraaien ook een beetje carnaval is moge blijken uit de deelname van Hopbel Janus uit Schijndel. Deze oost-brabantse haan werd als deelnemer ingeschreven door carnavalsvereniging Balkenbrij uit Schorsbos zoals Schijndel tijdens de viering van vastenavond wordt genoemd. Dat het hanenkraaien de Schijndelnaren goed bevallen is kunnen we optekenen op eigen website Balkenbrij Home Page
	Hanenzettingen in Vlaanderen Ook in Vlaanderen in België wordt het hanenkraaien intensief beoefend. In Waregem en omgeving is de Algemene Krieleniersbond al ruim 50 jaar actief en kende hoogtepunten met kraaiwedstrijden met maar liefst ruim 500 deelnemers. In Waregem wordt gespeeld over één uur en ook daar is de meest kraaiende haan natuurlijk kampioen. In België spreekt men niet van hanenkraaiwedstrijden maar van hanenzettingen. Volgens onze contactpersoon Bernard Delange wordt er tijdens zo'n hanenzetting "wel tot 1500 kraaien in 't uur gepresteerd". Echter, tijdens het Kampioenschap van België op 4 maart 2007 te Zingem, werd dit aantal kraaien ruimschoots overtroffen. Bij de drieledigen kraaide de beste haan meer dan 3.000! kraaien per uur en bij de vierledigen nog altijd meer dan 2.000 kraaien per uur. {Bron Catherine De Stoop, e-mail 11 maart 2007]. Bernard is momenteel druk doende om allerhande informatie te verzamelen over het hanenkraaien en stelt ons de publicatie in het vooruitzicht van een heemkundige studie over deze volkssport in West- en Oost-Vlaanderen, België. Voor meer in formatie kunt u schrijven naar Bernard Delange, Boulezlaan 12, 8790 Waregem, België. E-mailen kan natuurlijk ook bernarddelange@hotmail.com De foto van de hanenzetting (boven) is genomen bij de viering van de gewestkampioen, Andre Delange met haan Cardijn, van het seizoen 1967-1968 van het Leieverbond Desselgem, Sint-Eloois-Vijve, Wakken en Olsene. Op de foto is de ontvangst te zien aan de woning van de gewestkoning. Verder op de foto: op de voorgrond, Arséne De Paepe en op de achtergrond Prudent De Stoop. Ook Désré De Stoop is op de groepsfoto terug te vinden. De onderste foto toont een impressie van de rij wachtenden voor de hanenzetting (inkooien).
	In Vlaanderen bestaat er al een lange traditie van hanenzangwedstrijden. De volkssport is in Oost- en West-Vlaanderen gestructureerd binnen de Algemene Krieleniersbond A.KRI.BO, die werd opgericht in 1952. Maar reeds voordien zijn er meldingen van hanenkraaiwedstrijden. Zo bestond er op het Leeuwke in Waregem reeds een hanenclub begin vorige eeuw en waren een aantal verenigingen vlak na WO II reeds aangesloten bij de zogenaamde Noorderbond. In tegenstelling met bijvoorbeeld Belgisch Limburg en Nederland, waar de hokken een vaste plaats hebben, komen de Vlaamse liefhebbers met hun eigen kooi of "bak" naar de zetting. Een bak is dus een typische wedstrijdkooi met gebogen dak op een harde houten vloer (zie foto boven). De kooi wordt tegen de winterse weersomstandigheden beschermd met een mousse. Een zetting of wedstrijd duurt juist één uur en heeft meestal plaats op een rustige landelijke plaats de zondagvoormiddag tussen 9.15 en 10.15 u. De haan die in dat uur het meest heeft gerkraaid wint de wedstrijd. Momenteel presteren de lieve diertjes 1500 tot 2000 kraaien. De baasjes kunnen dan met een bloemtuil en een kleine geldprijs naar huis. Bron: Bernard Delange e-mail 8-12-2003
	Sedert kort heeft Catherine De Stoop een webblog geopend van de Klubkraaiers in Zingem (Oost-Vlaanderen België) waar men hanenzettingen organiseert. Weliswaar zoals in Vlaanderen gespeeld wordt: in hanenbakken in de open lucht, om ter meeste kraaien op een uur, met zettingen voor drieledige en vierledige hanen afzonderlijk, en in de winter. Voor meer informatie kunt u terecht op haar website Klubkraaiers Zingem
	In Wallonië wordt in "Le Journal de Charleroi" in 1902 al melding gemaakt van een "grand concours des coqs anglais, au chant". Niet geverifieerde bronnen situeren het ontstaan van deze wedstrijden in Wallonië omstreeks 1880. Ook voor Brussel en Antwerpen is er informatie over kraaihanenwedstrijden omstreeks 1900. Zo ging er een hanenzangwedstrijd door in november 1904 in de rand van de tweede tentoonstelling van 'Les Jeunes Aviculteurs de Belgique' in Brussel. De zangwedstrijd werd gehouden onder alle hanen der krielrassen. Enige tijd later werd met waar succes ook een wedstrijd gehouden in de "Laiterie de Bempt" te Vorst. Uit mondelinge overlevering is bekend dat zeker al in het interbellum hanenkraaiwedstrijden doorgingen over heel Henegouwen, Oost- en West-Vlaanderen. Waar die wedstrijden in aanvang werden georganiseerd door herbergiers, die daar brood en ontspanning in zagen voor hun café, kreeg het volksgebruik later een meer gestructureerd verenigingsleven. Veel meer informatie over de roemrijke historie van het Belgische hanenkraaien is te vinden op de website van de Krieleniers
	Voor u gelezen in het Brabants Dagblad van 22 maart 2007 Bewoners zijn overlast hanen zat Donderdag 22 maart 2007 - HALSTEREN - De gemeente Bergen op Zoom bekijkt of een aanscherping van de Algemeen Plaatselijke Verordening (APV) de overlast van kraaiende hanen in Halsteren kan tegengaan. Een bewoner in de Vijverstraat heeft een stel hanen in zijn tuin lopen. Meerdere omwonenden zeggen hier al geruime tijd last van te hebben en hebben zich tot de gemeente gewend, die van 'serieuze overlast' spreekt. De gemeente heeft al eerder ingegrepen, toen zonder resultaat.
	"Overlast" van het gekraai van hanen is echter van alle tijden. Zo schreef Ton Lensvelt uit Dussen een column in de locale carnavalskrant De Klaiendammer over hanenperikelen die zich afspeelden in het dorp rond carnaval 1998 in Dussen (Klaiendam). Voor deze column kunt u doorklikken naar Daktari in Den Hoek
	In 1954 publiceerde W. Knippenberg een artikel over hanen- en hoendervennen in Noord-Brabant in het heemkundeorgaan Brabants Heem. Een integrale weergave van dit artikel vindt u onder de navolgende link Hanen- en hoendervennen