| ΚΑΒΕΙΡΙΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ |
| ΚΑΒΕΙΡΙΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ Δ. ΣΑΝΟΠΟΥΛΟΣ 1. ΜΥΘΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Τίποτα δεν είναι τόσο δύσκολο όσο ο σχηματισμός ακριβούς ιδέας για τη φύση των Καβείρων, καθώς τους περιβάλλει πυκνό μυστήριο, το οποίο δεν κατόρθωσε να διαλύσει ως σήμερα η επιστήμη. Σύμφωνα με τις αρχαίες διηγήσεις, στα πολύ παλιά χρόνια, στα νησιά του Αιγαίου και γενικά στα παράλια της Ανατολικής Μεσογείου, κατοικούσαν κάποια αποκρουστικά και δύσμορφα όντα που τα ονόμαζαν «Νάνους» και συγχρόνως «Μεγάλους Θεούς». Σ’ αυτούς περιλαμβάνονται οι Ιδαίοι Δάκτυλοι της Κρήτης, οι Τελχίνες της Ρόδου και οι Κάβειροι της Σαμοθράκης. Σύμφωνα με τους αρχαίους μύθους ήσαν παιδιά ή εγγόνια του Ηφαίστου. Ο Ήφαιστος με την Καβειρώ, κόρη του Πρωτέα, έκανε τρεις γιους, τους Καβείρους και τρεις κόρες, τις νύμφες Καβειρίδες ή σύμφωνα με άλλους μύθους ο Ήφαιστος με την Καβειρώ γέννησαν τον Καδμίλο, από τον οποίο προήλθαν οι τρεις αρσενικοί και οι τρεις θηλυκοί Κάβειροι. Οι αρχαίοι συγγραφείς αναφέρουν ότι οι Κάβειροι ήσαν ένας ή τρεις ή τέσσερεις ή επτά ή γενικά και αόριστα πολλοί. Όσον αφορά τα ονόματά τους, γενικά στην αρχαιότητα αποφεύγονταν από φόβο η χρήση των ατομικών τους ονομάτων, ακόμη και του συλλογικού Κάβειροι. Τους ονόμαζαν λοιπόν Μεγάλους Θεούς. Στη Λήμνο τους ονόμαζαν και Καρκίνους, τους παρομοίαζαν δηλαδή με καβούρια με μεγάλες δαγκάνες, εννοώντας πιθανότατα τις λαβίδες του σιδηρουργού. Στη Λήμνο επίσης πίστευαν ότι ο πρώτος άνθρωπος της γης υπήρξε ο Κάβειρος, που τον γέννησε η Λήμνος δι’ αρρήτων οργιασμών (με απόρρητες ιερές τελετές). Από τα αναθήματα του Καβειρίου της Θήβας φαίνεται ότι εκεί λατρεύονταν δύο Κάβειροι, ο ένας πατέρας, ηλικιωμένος και ο άλλος μικρός γιος «Κάβιρος και Παις). Αργότερα, σε μεταγενέστερες εποχές και κυρίως στην ελληνιστική και ρωμαϊκή περίοδο, παίρνουν συγκεκριμένα ονόματα, όπως άναξ Κασμείλος, Κοίος, Κρείος, Υπερίων, Ειαπετός, Δάρδανος και Ιασίων.Με το όνομα Ιασίων συνδέονται και τα Καβείρια με τα μεγαλύτερα μυστήρια της αρχαιότητας, τα Ελευσίνια, καθώς ο Κάβειρος Ιασίων ήταν εραστής της θεάς Δήμητρας και με συμβουλή της ίδρυσε τα Μυστήρια στη Σαμοθράκη. Στη Θεσσαλονίκη λατρευόταν ένας θεός με το όνομα Κάβειρος και σύμφωνα με το μύθο τα άλλα δύο αδέλφια του τον σκότωσαν και τον έθαψαν στις πλαγιές του Ολύμπου. Ο Κάβειρος όμως ενίκησε το θάνατο και ανεστήθη ως θεός, πολιούχος και προστάτης των Θεσσαλονικέων. Στη Σαμοθράκη οι Κάβειροι είναι τέσσερεις θεοί, δύο θηλυκοί με ονομασίες Αξίερος και Αξιοκέρα και δύο αρσενικοί Αξιοκέρσος και Κάσμιλος. Οι δύο πρώτες ταυτίζονται με τη Δήμητρα και την Περσεφόνη και οι δύο επόμενοι με τον Άδη και τον Ερμή. 2. ΛΑΤΡΕΙΑ Η λατρεία των Καβείρων χάνεται στα βάθη του χρόνου. Όπως αναφέρει και ο Ηρόδοτος, ο οποίος φαίνεται να είχε μυηθεί στα μυστήριά τους, ήσαν θεοί των Πελασγών, ενός μεγάλου έθνους δηλαδή που κατοικούσε σε όλη την Ελλάδα, τις ακτές της Μ. Ασίας, τα νησιά του Αιγαίου και την Ιταλική Χερσόνησο. Η ανάμιξη των λαών αυτών με τους Αρείους που εισέβαλλαν στην Ελληνική Χερσόνησο τα τέλη της 3ης, αρχές της 2ης χιλιετίας π.Χ., δημιούργησε το Ελληνικό Έθνος. Οι λαοί αυτοί ονομάζονται σήμερα Προέλληνες κα η επίδρασή τους στη γλώσσα μας είναι ακόμη και σήμερα εμφανής. Ο πρώτος τους χαρακτήρας κατά την απώτατη αυτή εποχή είναι χθόνιος και συνδέονται με τη λατρεία της μεγάλης Μητέρας Φύσης και τη γονιμότητα της γης. Για το λόγο αυτό η λατρεία τους συνδέεται με ανάλογες πρακτικές άλλων παρόμοιων θρησκειών, όπως η διονυσιακή λατρεία. Χαρακτηριστική είναι η παράσταση σε καβειριακά αγγεία, όπου παριστάνεται ο Κάβειρος, ξαπλωμένος σαν Διόνυσος σε στάση οινοποσίας. Γενικά οι Κάβειροι παρουσιάζονται γελοιογραφικά, σαν κοντόχοντρες αστείες φιγούρες. Με την ανάπτυξη του πολιτισμού και της ναυσιπλοϊας γίνονται και προστάτες των τεχνιτών και των θαλασσινών. Είναι χαρακτηριστικός της λατρείας αυτής, που επικρατεί στην Ελλάδα κατά την κλασσική εποχή, ο μύθος των Αργοναυτών που πέρασαν από τη Σαμοθράκη και έφθασαν στην Τροία. Στην πορεία τους βρήκαν μεγάλη θαλασσοταραχή. Τότε ο Ορφέας (ο μόνος από τους Αργοναύτες που είχε λάβει μέρος στις μυστηριακές τελετές της Σαμοθράκης) έκανε προσευχή προς τους θεούς τους Σαμοθράκες και αμέσως κόπασε ο άνεμος, ενώ δύο αστέρια φάνηκαν πάνω από το κεφάλι των Διόσκουρων. Τότε κατάλαβαν ότι οι θεοί της Σαμοθράκης ήταν αυτοί που τους είχαν βοηθήσει. Όσοι λοιπόν κινδύνευαν στις θάλασσες επικαλούνταν τους θεούς αυτούς. Τέλος, η τελική εξέλιξη της λατρείας των Καβείρων έχει μυστηριακό και εσχατολογικό χαρακτήρα, ανάλογο με τα Ελευσίνια Μυστήρια. Στον Ελληνικό χώρο τα πιο γνωστά κέντρα λατρείας ήσαν στη Σαμοθράκη, όπου το Καβείριο χτίστηκε τον 7ο αι. π.Χ. και τα μυστήρα τελούνταν συνεχώς μέχρι και τον 4ο αι. μ.Χ. Άλλα σημαντικά μέρη λατρείας ήσαν η Λήμνος και η Θήβα, αλλά και η Θεσσαλονίκη, όπου ορισμένοι ισχυρίζονται ότι η Ροτόντα ήταν ο ναός του Καβείρου. Σε νόμισμα της Θεσσαλονίκης της Ρωμαϊκής Εποχής, ο Κάβειρος παρίσταται ως ώριμος άνδρας με πέλεκυ και κέρας. Η λατρεία τους στη Λήμνο σχετίζεται με την προστασία των τεχνιτών και της τεχνολογίας γενικότερα, ενώ στη Θήβα έχει ένα γεωργικό και μυητικό χαρακτήρα για τους εφήβους. 3. ΤΑ ΚΑΒΕΙΡΙΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ Οι γνώσεις μας για τα μυστήρια των Καβείρων, όπως και για τα άλλα μυστήρια της αρχαιότητας είναι αδρομερέστατες γιατί καλύπτονται από το απόρρητο των μυημένων. Οι τελετές θα πρέπει να περιλάμβαναν καθαρμούς, εξομολογήσεις, εποπτεία των ιερών συμβόλων και ιερά δρώμενα. Στα μυστήρια γίνονταν δεκτοί όλοι οι άνθρωποι ανεξαρτήτως φυλής, φύλου και κοινωνικής τάξεως, ακόμη και οι δούλοι, αρκεί να μην επιβαρύνονταν με ανόσιες πράξεις. Σκοπός των μυστηρίων ήταν να απομακρύνει το φόβο του θανάτου και να αποκαλύψει αιώνιες αλήθειες που σχετίζονται με την τύχη της ψυχής μετά το θάνατο. Οι αλήθειες αυτές δεν θα μπορούσαν να γίνουν κατανοητές από τους αμύητους και κάθε οφέλειά τους θα χανόταν γι’αυτό τα τελεστήρια αναλάμβαναν να εξαγνίσουν και να μυήσουν άμεμπτους ηθικά ανθρώπους για να τους αποκαλύψουν τελικά τις σωτηριακές αλήθειες. Αξίζει να αναφερθεί ότι η αποκάλυψη των τεκταινομένων κατά τη διάρκεια τέλεσης των μυστηρίων επέφερε την ποινή του θανάτου. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Ιωάννης Κακρυδής: «Ελληνική Μυθολογία», τόμ.2: Οι Θεοί, ΕΚΔ. ΑΘΗΝΩΝ, Αθήνα ,1986 2. Pierre Grimal: «Λεξικό της Ελληνικής και Ρωμαϊκής Μυθολογίας», University Studio Press, ISBN: 960-12-0273-0, Θεσ/νίκη, 1991 3. Αικ. Τσοτάκου-Καρβέλη: «Λεξικό της Ελληνικής Μυθολογίας», Εκδ. ΣΟΚΟΛΗ, Αθήνα, 1990 4. Γεώργιος Σιέττος: «Τα Καβείρια Μυστήρια», Πύρινος Κόσμος, Αθήνα 1993 5. Ιάκωβος Πηλίλης: «Η θρησκεία των αρχαίων Ελλήνων», Αθήνα, 1995 6. Martin P. Nilsson: «Ελληνική Λαϊκή Θρησκεία», Μετ. Ι. Θ. Κακρίδης, Σειρά «Η Βιβλιοθήκη του Φιλολόγου», Άρ. 8, Αθήνα, 1979 7. C. Kerenyi: «Τα μυστήρια των Καβείρων», από το συλλογικό έργο «Ελληνικά Μυστήρια», ISBN 960-268-023-7, ΙΑΜΒΛΙΧΟΣ, Αθήνα, 1992 8. W. Burket: «Αρχαία Ελληνική Θρησκεία», ΚΑΡΔΑΜΙΤΣΑ, Αθήνα, 1993 9. Περικλής Ροδάκης: «Τα Καβείρια Μυστήρια», ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ, Αθήνα, 1997, ISBN: 9607107-51-9 |
 |
 |
|
|