| Ο ΓΕΝΑΡΗΣ ΤΟΥ ΛΑΟΥ ΜΑΣ Μήνας χαράς και γλεντιού ο Γενάρης και μήνας παγερός, που, όμως, κάνει ένα διάλειμμα… αβροφροσύνης, για να διαβούν οι αλκυονίδες ημέρες. Ο λαός μας τον λέει Μεγάλο μήνα, Τρανό και Μεγαλομήνα, Γεννολογητή, γιατί είναι ο πρώτος του χρόνου με τις 31 ολόκληρες ημέρες του. Τον ονομάζει Καλαντάρη, για της Πρωτοχρονιάς τα κάλαντα, Μεσοχείμωνο, Κρυαρίτη για τα κρύα του, Κλαδευτή, Γατόμηνα – οι γάτες ξέρουν πολύ καλά το γιατί…, αλλά τον κανακεύουν αποκαλώντας τον και Γελαστό, για χάρη των ηλιόλουστων ημερών της Αλκυόνης. Οι γιορτές του Γενάρη αρχίζουν από την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, με τις προετοιμασίες για το εορταστικό τραπέζι και την βασιλόπιτα, με τραγούδια και κάλαντα. Το σπάσιμο του ροδιού, με το ποδαρικό, το πρωί της Πρωτοχρονιάς, το κλαδί ελιάς, δάφνης (βυζαντινό έθιμο) στην εξώπορτα ή το κρέμασμα του «σκιλλοκρέμμυδου» στην είσοδο του σπιτιού (πανάρχαιο Ελληνικό έθιμο) είναι για να φέρνουν τύχη και για να διώξουν το κακό. Και το φλουρί στη βασιλόπιτα, επίσης, για τον τυχερό που θα το βρει. Απομεινάρι, εξάλλου, των αρχαίων Ελληνικών και των Ρωμαϊκών πρωτοχρονιάτικων ξεφαντωμάτων είναι, σε ορισμένες περιοχές της Β. Ελλάδας, και το έθιμο της μεταμφίεσης, συνοδεία παραστάσεων που καταδεικνύουν, με αστεία και υπερβολές, την νεκρανάσταση της φύσης, προκαλώντας έτσι τη γονιμοποιό ενέργειά της. «Μεγάλη γιορτή, θεότρομη» θεωρούνται από τους Χριστιανούς τα Θεοφάνεια, «πότε ανοίγουν οι ουρανοί» και «αγιάζονται τα νερά». Όλοι και όλα πλέον καθαίρονται, εξαγνίζονται, φωτίζονται και, ανανεωμένοι, ελπίζουν τα καλύτερα για το νέο χρόνο που ξεκινά. ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ… Οι αρχαίοι Αθηναίοι είχαν υιοθετήσει το σεληνιακό ημερολόγιο, με 12 μήνες, οι οποίοι εναλλάξ είχαν από 29 (κοίλοι μήνες) και από 30 (πλήρες μήνες) ημέρες. Το έτος, οπότε, άθροιζε 354 ημέρες και ξεκινούσε από την πρώτη νουμηνία, δηλαδή τη νέα Σελήνη, μετά το θερινό ηλιοστάσιο (21 Ιουνίου). Άρα, γιόρταζαν την Πρωτοχρονιά τους στα μέσα, περίπου, του δικού μας Ιουλίου! Οι ονομασίες των μηνών είχαν άμεση σχέση με τις αντίστοιχες γιορτές προς τιμήν των θεών. Στον Ιανουάριο του Γρηγοριανού ημερολογίου αντιστοιχούσαν το δεύτερο δεκαπενθήμερο του μήνα Ποσειδεώνα και το πρώτο του Γαμηλιώνα. Την 26η του Ποσειδεώνα, δηλαδή λίγο μετά το πρώτο δεκαήμερο του δικού μας Γενάρη, οι Αθηναίοι τελούσαν στην Αθήνα και την Ελευσίνα τα Αλώα (άλως, δηλαδή: αλώνι, χωράφι ή κήπο, μποστάνι), γιορτή προς τιμήν της θεάς Δήμητρας, της κόρης της, Περσεφόνης, και του θεού Διονύσου. Στο τέλος έκαναν πομπή για να τιμήσουν το θεό Ποσειδώνα τον Γαιήοχο (θεό της γης) και Φυτάλμιο, δηλαδή γονιμοποιό, θεό της βλάστησης: πολύ πριν γίνει θεός της θάλασσας, ο Ποσειδώνας στην αρχέγονη μορφή του ήταν η προσωποποίηση των γλυκών υδάτων που έκαναν τη γη να βλασταίνει και να αποδίδει καρπούς. Τα Αλώα ήταν γιορτή γυναικεία. Τα χαρακτήριζε η ελευθεροστομία και οι τελετές που αποσκοπούσαν να προκαλέσουν τη γονιμότητα και ευφορία – της φύσης αλλά και των ανθρώπων. Έτσι, οι γυναίκες κρατούσαν και έσειαν ομοιώματα ανδρικών και γυναικείων γεννητικών οργάνων, κραυγάζοντας και κινούμενες άσεμνα. Και, βέβαια, έρρεε ο οίνος και πλούσια ήταν τα ελέη των θεών στα μακριά τραπέζια… Κατά την 8η έως και την 11η ημέρα του μήνα Γαμηλιώνα, εξάλλου, δηλαδή προς τα τέλη του δικού μας Γενάρη, γιορτάζονταν στην Αθήνα, γύρω από το θέατρο του Διονύσου, τα Λήναια (ληνός: το πατητήρι των σταφυλιών), προς τιμήν του Ληναίου Διονύσου. ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥΣ Ένα σωρό λαχανικά θα βρείτε, τον Γενάρη, στα οπωροπωλεία. Καταπράσινα μπρόκολα, «σφιχτά» κουνουπίδια και λάχανα, τρυφερά μαρούλια, σαλάτες, καρότα, σέλινο. Με λίγα λόγια, καιρός για λίγη αποτοξίνωση, μετά την κρεοφαγία κατά τις ημέρες των γιορτών. Ακόμα, τα λεμόνια, τα πορτοκάλια και τα μανταρίνια είναι αυτή την περίοδο ζουμερά και με άρωμα. ΥΔΡΟΧΟΟΣ 21 Ιανουαρίου – 19 Φεβρουαρίου Κατά τους αρχαιοελληνικούς και ρωμαϊκούς χρόνους, η θεότητα που αντιστοιχούσε σε αυτό το μήνα και σε αυτό το ζώδιο ήταν η Ήρα. Ως αστερισμός, αποτελείται από 100 και πλέον άστρα. Η μυθολογία λέει πως ο Δίας μεταμόρφωσε τον ευνοούμενό του, τον πανέμορφο οινοχόο Γανυμήδη, σε αστερισμό, για να τον γλιτώσει από το μένος τους ήρας. Ως ζώδιο, κυβερνάται από τον Ουρανό. Όσες και όσοι γεννήθηκαν κάτω από τον αστερισμό του Υδροχόου είναι άτομα κοινωνικά, αν και κάπως εσωστρεφή, επινοητικά, οπαδοί του καινούργιου και του πρωτοποριακού, ιδεολόγοι, πεισματάρηδες, συναισθηματικοί, πιστοί τους φιλίες και τους σχέσεις τους, κάποτε εκκεντρικοί και, σε ορισμένες περιπτώσεις, αδιάφοροι. Διαθέτουν διαίσθηση, φαντασία και τόλμη. Στο μόνο που φαίνονται κάπως διστακτικοί είναι η επιλογή συντρόφου, επειδή αναζητούν τον ιδανικό. Δεν είναι λίγες, ωστόσο, οι φορές που παντρεύονται άτομα με εντελώς διαφορετικά τους τα δικά τους γούστα. Γενέθλιοι λίθοι των υδροχόων είναι ο Αμέθυστος και το Άκουα μαρίνα, τυχερά μέταλλα το Αλουμίνιο και ο Μόλυβδος και τυχερό τους χρώμα το Μπλε. Ο ΦΛΕΒΑΡΗΣ ΤΟΥ ΛΑΟΥ ΜΑΣ «Συμόγιορτα» λέγονται οι τρεις γιορτές των πρώτων ημερών του Φεβρουαρίου: του Αγίου Τρύφωνα (1/2), της Υπαπαντής (2/2) και του Αγίου Συμεών (3/2). Ο Άγιος Τρύφωνας θεωρείται φύλακας των αμπελιών και προστάτης των αγρών. Την ημέρα της γιορτής του γιορτάζουν οι κηπουροί και οι αμπελουργοί με αγιασμό, αρτοκλασία και κόλλυβα. Τον αγιασμό δεν τον πίνουν αλλά ραντίζουν με αυτόν τα αμπέλια τους. Την ημέρα της Υπαπαντής οι μύλοι δεν αλέθουν. Οι γεωργοί αυτή την ημέρα κάνουν προβλέψεις για τον καιρό των επόμενων 40 ημερών. Του Αγίου Συμεών, οι έγκυες γυναίκες απέχουν από κάθε εργασία και παίρνουν χίλιες δυο προφυλάξεις «για να μη βγει το παιδί σημειωμένο». Στις 10 Φεβρουαρίου εορτάζεται ο Άγιος Χαράλαμπος, προστάτης των βοσκών – σφάζουν αρνιά, κατσίκια έως και ταύρους (στη Λέσβο) στα πανηγύρια του- αλλά και προστάτης άγιος κατά της πανούκλας, αρρώστια που, παλιότερα, μάστιζε την ύπαιθρο. Στις 11 του μήνα εορτάζεται ο Άγιος Βλάσιος, ο οποίος θεωρείται ότι προστατεύει τους χωρικούς από τους λύκους, τα τσακάλια και τα άλλα άγρια ζώα. Την ημέρα της γιορτής του κανένας γεωργός δεν δουλεύει. Πολλά τα … «παρατσούκλια» του Φλεβάρη, που έχουν να κάνουν είτε με τη διάρκειά του, όπως Μικρός, Κουτσοφλέβαρος, Κουτσός κ.ά., είτε με τις εργασίες που γίνονται αυτή την εποχή, όπως Κλαδευτής. Λέγεται, όμως και Φλιάρης, Γκουζούκης και Αϊ-Τρύφωνας. ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ Αλλά και στην αρχαία Αθήνα, το μήνα Ανθεστηριώνα, τον αντίστοιχο μήνα του χρόνου, γίνονταν οι εορτές των Ανθεστηρίων, αφιερωμένες στο θεό Διόνυσο. Κύριος τόπος του εορτασμού ήταν το κοίλωμα μεταξύ της Ακρόπολης, της Πνύκας και του Αρείου Πάγου. Διαρκούσαν τρεις ημέρες, από την 11η έως τη 13η ημέρα του μηνός Ανθεστηριώνα. Την πρώτη ημέρα ετελούντο τα Πιθοίγια, που σηματοδοτούνταν από το άνοιγμα των πιθαριών με το νέο κρασί, τη δεύτερη οι Χόες, με οινοποσία από κοινό κρατήρα και αγώνες ταχυποσίας, και την τρίτη ημέρα οι Χύτροι, αφιερωμένοι στους νεκρούς, με προσφορές πανσπερμίας (κόλλυβα). Κατά την δεύτερη ημέρα των Ανθεστηρίων, οι Αθηναίοι αναπαριστούσαν το θεό Διόνυσο να κάνει την είσοδό του στην πόλη πάνω σε τροχοφόρο πλοίο, κρατώντας στα χέρια λουλούδια, και να τη διασχίζει παρέα με τη συνοδεία του από Σατύρους που έπαιζαν αυλούς. Την ίδια ημέρα στεφάνωναν με λουλούδια τα τρίχρονα παιδιά και ετελείτο η εορτή της Αιώρας και ο γάμος του θεού Διονύσου με την «βασίλιννα», την κορυφαία ενός μαιναδικού θιάσου. ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥΣ Τούτο το μήνα θα βρείτε στην αγορά μήλα, πορτοκάλια, λεμόνια, λάχανα, καρότα. Όσο κι αν… λιγουρεύεστε τις ντοματούλες και τα υπόλοιπα λαχανικά που μπορεί να υπάρχουν στα οπωροπωλεία, η νοστιμιά τους είναι στον… καιρό τους… ΙΧΘΥΕΣ 20 Φεβρουαρίου – 20 Μαρτίου Είχαν προστάτη θεό τους τον Ποσειδώνα. Ως ουράνιος αστερισμός περιλαμβάνει 76 άστρα, όχι ιδιαίτερα λαμπερά. Όταν ο Ήλιος κάνει την είσοδό του στο ζώδιο των Ιχθύων, έχουμε την Εαρινή Ισημερία. Οι αρχαίοι μύθοι λένε διάφορα για τους Ιχθύς: πως είναι η Αφροδίτη και ο Έρωτας μεταμορφωμένοι σε ψάρια, για να γλιτώσουν από το Γίγαντα Τυφώνα, ή τα δυο ψάρια που οδήγησαν τη θεά και το γιο της σε καταφύγιο, όταν τους κυνηγούσε στον ποταμό Ευφράτη ο γιος του Τάρταρου και της Γης, ή τέλος, πως είναι τα δυο δελφίνια – ακόλουθοι του θεού Ποσειδώνα. Τα ψαράκια είναι άτομα ευαίσθητα, ονειροπόλα, συμπονετικά, με πολλή υπομονή αλλά και φαντασία,. Συνήθως παρασύρονται, δεν αναπτύσσουν πρωτοβουλία, είναι συχνά αφηρημένα και μιλούν με εικόνες και… ασάφειες. Χαρακτηρίζονται από γενναιοδωρία και μπορούν να θυσιαστούν για τα παιδιά τους. Στις σχέσεις τους είναι τρυφεροί και τους αρέσει να τους φλερτάρουν. Γενέθλιος λίθος τους είναι ο Αιματόλιθος, τυχερά μέταλλα ο Κασσίτερος και η Πλατίνα και χρώμα τους το Πράσινο. Ο ΜΑΡΤΗΣ ΤΟΥ ΛΑΟΥ ΜΑΣ Ο Μάρτης «δεν λείπει απ’ τη Σαρακοστή» αλλά συνήθως… δεν του λείπουν και οι Απόκριες! Οι ημέρες και κυρίως οι νύχτες της Αποκριάς είναι κεφάτες, γλεντζέδικες. Τα πάντα επιτρέπονται. Κρατούν ακόμη σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδας οι μεταμφιέσεις με τους «Κουδουνάτους», τις «Καμουζέλες», τους «Καλογέρους» και την «Μπάμπω» με τους «Κατσίβελους» και τους «Ζαπτιέδες», τον «Γέρο» και την «Κορέλλα», τον «Κούκερο» και την «Κουκερίνα». Όλες έχουν να κάνουν με το θάνατο και την ανάσταση του κεντρικού προσώπου, αναπαράσταση που συμβολίζει την αναγέννηση της φύσης και επικαλούνται την καρποφορία της. Γιορτή γονιμότητας και αναγέννησης, το Καρναβάλι έχει τις ρίζες του στην αρχαιότητα, στις εορτές των Λουπερκαλίων, γιορτές ποιμενικές, αγροτικές, με γονιμικό χαρακτήρα, των Ανθεστηρίων και των Μεγάλων Διονυσίων. Στις μέρες μας, βέβαια, ο χαρακτήρας του έχει αλλάξει, μια και οι άνθρωποι όλο και περισσότερο απομακρύνονται από τη μάνα και τροφό γη. Πάντα, όμως, οι μασκαράδες θα σκορπούν το κέφι με τις φωνές και τα τραγούδια τους, πάντα θα υπάρχουν κάποιοι που θα διηγούνται τολμηρές ιστορίες – κατάλοιπο εκείνων των πανάρχαιων εορτών και εθίμων. Με την Καθαρά Δευτέρα ξεκινά η Σαρακοστή, «με νηστεία και προσευχή». Την 1η Μαρτίου συνήθιζαν παλιότερα να δένουν στον καρπό του δεξιού χεριού βραχιόλι από άσπρη και κόκκινη κλωστή, για να μην τους κάψει ο ήλιος. «Κρόκη», είδος κλωστής, έδεναν και οι μύστες των Ελευσινίων στο δεξί χέρι και το αριστερό τους πόδι. Σε ορισμένες περιοχές της χώρας μας, τα παιδιά λένε την Πρωτομαρτιά τα «Χελιδονίσματα», που κατάγονται και αυτά από την αρχαιότητα, ενώ οι γυναίκες μελετούν τα «μερομήνια» για να μαντέψουν τον καιρό και το τι μέλλει γενέσθαι. Για την κυκλοθυμία του ο Μάρτης βαπτίστηκε Γδάρτης και Παλουκοκαύτης, Κλαψομάρτης και Πεντάγνωμος, τον λένε Φυτευτή, επειδή είναι μήνας κατάλληλος για το φύτεμα των δέντρων, και Βαγγελιώτη, λόγω της γιορτής του Ευαγγελισμού. Οι πρώτες ημέρες του Μάρτη θεωρούνται αποφράδες, γρουσούζικες, επειδή τότε οι «Δρίμες», όντα δαιμονικά, βλάπτουν ανθρώπους, ζώα και φυτά. ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ Στην περίοδο του σημερινού Μαρτίου, στην αρχαία Αθήνα, αντιστοιχούσε το δεύτερο 15ήμερο του μήνα Ανθεστηριώνα και το πρώτο του Ελαφηβολιώνα. Στο διάστημα αυτό, οι Αθηναίοι γιόρταζαν τα Διάσια (23 Ανθ.), προς τιμήν του Μειλίχιου Δία, τα Ανθεσφόρια, προς τιμήν της Δήμητρας και της Κόρης, τα Μικρά Ελευσίνια ή «τα εν άστει», και πάλι για τη Δήμητρα, τα Ελαφηβόλια, προς τιμήν της «ελαφηβόλους θεάς» Άρτεμης, τα Μεγάλα ή Κατ΄ Άστει Διονύσια, τα Ιλάρια, κατά τα οποία οι εορτάζοντες φορούσαν στεφάνια και αστεία προσωπεία, και τα Αδώνια ή Αδώνεια, προς τιμήν του Άδωνη και της Αφροδίτης, που διαρκούσαν δύο ημέρες: κατά την πρώτη, τον «αφανισμό», οι γυναίκες θρηνούσαν το θάνατο του Άδωνη, κατά τη δεύτερη, την «εύρεση», γιόρταζαν την ανάστασή του. ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥΣ Ο Μάρτης είναι ο πρώτος μήνας της Άνοιξης, αλλά ακόμα η φύση δεν δίνει τους ανοιξιάτικους καρπούς της με γαλαντομία. Έτσι, ανακαλύψτε ξανά, μετά ένα χρόνο, τη νοστιμιά της αγκινάρας και του αρακά, μαγειρέψτε το κουνουπίδι, τα ραδίκια, το σπανάκι και αρωματίστε τα φαγητά σας με φρέσκο κρεμμυδάκι, άνηθο και μαϊντανό. Η περίοδος της νηστείας, για όσους νηστεύουν, έχει αρχίσει, αλλά τα λαδερά φαγητά, έτσι κι αλλιώς είναι ό,τι πρέπει για την υγιεινή διατροφή μας. ΚΡΙΟΣ 21 Μαρτίου – 20 Απριλίου Είναι το ζώδιο της πρωτοπορίας. Ως ουράνιος αστερισμός, αποτελείται από 65 άστρα, με λαμπρότερο το Χαμάλ, που στα αραβικά σημαίνει πρόβατο. Έχει πλανήτη τον Άρη και, από το δωδεκάθεο, του αντιστοιχεί η υφάντρα Αθηνά. Κατά τη μυθολογία, ο Κριός είναι το Χρυσόμαλλο Κριάρι που μετέφερε τον Φρίξο και την ΄Έλλη στην Κολχίδα, θυσιάστηκε στον Δία και η προβιά του, το «χρυσόμαλλο δέρας» ήταν το τρόπαιο του Ιάσωνα κατά την Αργοναυτική Εκστρατεία. Τα Κριάρια είναι άτομα παρορμητικά, ενθουσιώδη, θαρραλέα, υπερασπιστές του δίκαιου και της αλήθειας, γενναιόδωρα, με περισσή ενεργητικότητα. Πολλές φορές όμως, «κλωτσάνε την καρδάρα με το γάλα», διότι είναι ευέξαπτα, επιθετικά, εγωκεντρικά και καταπιέζουν τις ευαισθησίες τους. Τους αρέσει να ταξιδεύουν και να διοικούν. Γενέθλιος λίθος των Κριών είναι το Διαμάντι, τυχερό μέταλλο ο Σίδηρος και χρώμα το Κόκκινο Kείμενα Ντάνυ Πιέρου |
 |
 |
 |
|
|