| ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΘΕΑΤΡΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ Από τη στιγμή που το ζητούμενο στη θεατρική παράσταση αποτελεί η ενεργοποίηση του επικοινωνιακού σχήματος ανάμεσα στη σκηνή και την πλατεία, με συνέπεια την πρόσληψη του σκηνικά εκφερομένου μυνήματος από το κοινο, γίνεται αντιληπτό, ότι ο ρόλος του θεατρικού χώρου ως αναγκαία μορφή εποπτείας καθίσταται πρωταρχικός. Λέγοντας "Θεατρικό χώρο" εννοούμε αρχικά την ύπαρξη και θέση του συγκεκριμένου οικοδομήματος μέσα στον πολεοδομικό σχηματισμό της πόλης (κέντρο, περιφέρεια, συνοικία) ή τον προσδιορισμό του σε αναφορά με γεωφυσικές και άλλες περιβαλλοντικές συντεταγμένες (σε περίπτωση που πρόκειται για υπαίθριο κτίσμα). Στη συνέχεια λαμβάνουμε υπόψη την αρχιτεκτονική του κτιρίου με τους κύριους και βοηθητικούς χώρους και την ιδιαιτερότητα της σκηνής σε σχέση με την πλατεία (boite italienne, αμφιθέατρο, ελισαβετιανή σκηνή). Εννοούμε ακόμα τα αποκλειστικά γνωρίσματα του χώρου, όπως το άν και κατά πόσο προορίζεται μόνο για θεατρική χρήση ή ταυτόχρονα εξυπηρετεί και άλλες ανάγκες, την ενδεχόμενη λειτουργία του μόνο κατά την χειμερινή ή και τη θερινή περίοδο, τον πιθανό ιστορικό/αρχαιολογικό χαρακτήρα του και τα γνωρίσματα εκείνα που προσδιορίζουν τη θεατρική δραστηριότητα τόσο στο επίπεδο της παραγωγής, όσο και της πρόσληψής της. Γιατί, όπως γίνεται αντιληπτό, οι διαστάσεις και δυνατότητες που προσφέρει η σκηνή, με την ευκολία ή δυσκολία στην εναλλαγή των σκηνικών και την κίνηση των ηθοποιών σε αυτή, ευνοεί ή δυσχεραίνει την απόδοση κάποιας μορφής θεατρικού λόγου, ενθαρρύνοντας ή αποθαρρύνοντας το ενδεχόμενο σκηνικών και εκφραστικών πειραματισμών, άρα καθορίζοντας ουσιαστικά τη δραματουργία. Περισσότερο όμως από τις σκηνικές, οι δυνατότητες της πλατείας είναι αυτές που προσδιορίζουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του θεατρικού χώρου, αφού αυτές καθορίζουν την κρίση του θεατή. Αυτό συντελείται γιατί ο χώρος επηρεάζει όχι μόνο τις νοητικές και ψυχολογικές προσλαμβάνουσες του κοινού, αλλά και τις κοινωνικές συνθήκες μέσα από τις οποίες πραγματοποιείται η θεατρική επικοινωνία. Η οπτική γωνία θέασης της παράστασης και η ακουστική επάρκεια, σε συνδιασμό με την σφαιρική αντίληψη των σκηνικών δρώμενων, αποτελούν βασική προϋπόθεση για την επιτυχή πρόσληψη του θεάματος από τον θεατή. Σ' αυτά πρέπει να προστεθούν και οι ψυχολογικοί παράγοντες που φορτίζουν αρνητικά ή θετικά τη συνείδηση του κοινού, σε συνάρτηση με τη συναισθηματική κατάσταση και τη συγκινησιακή φόρτιση της συγκεκριμένης στιγμής, αλλά και τις γενικότερες σχέσεις και τα δεδομένα που αναπτύσσονται κατά τη διάρκεια της παρουσίας στο θεατρικό χώρο. 'Αν στα προηγούμενα προστεθεί και το κοινωνιολογικά ερμηνεύσιμο στοιχείο της κοσμικής λειτουργίας του θεάτρου, τότε οι καθαρά ψυχολογικοί παράγοντες συνδιάζονται με τους ιδεολογικούς που επενεργούν συνειδητά ή μη κατά την επιλογή του θεάματος και τη συμμετοχή του υποκειμένου σε αυτό. Οι κατ' αυτόν τον τρόπο αναπτυσσόμενες ευνοϊκές ή δυσχερείς συνθήκες πρόσληψης του δραματικού λόγου από τον κοινό στην πλατεία, όπως και ο περιορισμός ή η μεγέθυνση των δυνατοτήτων ερμηνείας του έργου για τους ηθοποιούς στη σκηνή, συνιστούν τις δύο επιμέρους εκδοχές για την ανάπτυξη της θεατρικής επικοινωνίας ΘΌΔΩΡΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΑΣ Θεατρολόγος αναπληρωτής καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών |
 |
 |
 |
|
|