پادشاهي گيومرث سي سال بود | ||
كـه نـام بــزرگــي بــه گــيــتــي كــه جــســت | سـخـن گـوي دهـقـان چـه گــويــد نــخــســت | |
نــــدارد كــــس آن روزگــــاران بـــــه يـــــاد | كــه بــود آن كــه ديــهــيــم بــر ســر نــهــاد | |
بــگــويـــد تـــرا يـــك بـــه يـــك در بـــه در | مــــگــــر كــــز پــــدر يــــاد دارد پــــســـــر | |
كــرا بــود از آن بــرتــران پـــايـــه بـــيـــش | كـــه نـــام بـــزرگــــي كــــه آورد پــــيــــش | |
كـــه از پـــهــــلــــوانــــان زنــــد داســــتــــان | پـــژوهـــنــــده ي نــــامــــه ي بــــاســــتــــان | |
گـــــيـــــومـــــرث آورد و او بـــــود شــــــاه | چــنــيــن گــفــت كــايــيــن تــخــت و كــلـــاه | |
جــهــان گـــشـــت بـــا فـــر و آيـــيـــن و آب | چـــو آمـــد بـــه بـــرج حـــمــــل آفــــتــــاب | |
كـه گـيـتــي جــوان گــشــت از آن يــكــســره | بـــتـــابــــيــــد از آن ســــان ز بــــرج بــــره | |
نـخـسـتـيـن بـه كـوه انـدرون ســاخــت جــاي | گــيــومــرث شــد بــر جـــهـــان كـــدخـــداي | |
پــلــنــگــيــنــه پــوشــيــد خــود بـــا گـــروه | سـر بـخـت و تــخــتــش بــر آمــد بــه كــوه | |
كــه پــوشــيــدنــي نــو بــد و نـــو خـــورش | ازو انـــــدر آمـــــد هــــــمــــــي پــــــرورش | |
بـه خـوبـي چــو خــورشــيــد بــر گــاه بــود | بــه گــيـــتـــي درون ســـال ســـي شـــاه بـــود | |
چـــو مـــاه دو هـــفـــتـــه ز ســـرو ســـهــــي | هــمــي تـــافـــت زو فـــر شـــاهـــنـــشـــهـــي | |
ز گـــيـــتـــي بـــه نـــزديــــك او آرمــــيــــد | دد و دام و هـــر جـــانـــور كــــش بــــديــــد | |
از آن بـــــر شـــــده فـــــره و بـــــخـــــت او | دو تـــا مــــي شــــدنــــدي بــــر تــــخــــت او | |
وزو بــر گــرفـــتـــنـــد آيـــيـــن خـــويـــش | بـــه رســـم نـــمـــاز آمـــدنـــديـــش پـــيـــش | |
هـنــرمــنــد و هــمــچــون پــدر نــامــجــوي | پــســر بـــد مـــر اورا يـــكـــي خـــوبـــروي | |
گــــيــــومــــرث را دل بــــدو زنــــده بـــــود | ســيــامــك بــدش نــام و فـــرخـــنـــده بـــود | |
ز بـــيــــم جــــدايــــيــــش بــــريــــان بــــدي | بــه جــانــش بــر از مــهــر گـــريـــان بـــدي | |
فــــروزنــــده شــــد دولــــت شــــهــــريــــار | بـــر آمـــد بـــريـــن كـــار يــــك روزگــــار | |
مـــگـــر بـــدكـــنـــش ريـــمـــن آهـــرمـــنـــا | بــه گــيــتــي نــبــودش كـــســـي دشـــمـــنـــا | |
هــــمــــي راي زد تــــا بــــبــــالــــيــــد بــــال | بــه رشـــك انـــدر آهـــرمـــن بـــد ســـگـــال | |
دلـــــاور شـــــده بـــــا ســـــپـــــاه بــــــزرگ | يـكــي بــچــه بــودش چــو گــرگ ســتــرگ | |
ز بـــخـــت ســـيـــامـــك وز آن پـــايــــگــــاه | جــهــان شــد بـــر آن ديـــو بـــچـــه ســـيـــاه | |
هـمـي تــخــت و ديــهــيــم گــي شــاه جــســت | ســپــه كـــرد و نـــزديـــك او راه جـــســـت | |
جــهــان كــرد يــكــســر پــر آواي خــويــش | هـمـي گــفــت بــا هــر كــســي راي خــويــش | |
كــه تــخــت مـــهـــي را جـــز او شـــاه بـــود | گــيــومــرث زيـــن خـــود كـــي آگـــاه بـــود | |
بـــه ســـان پـــري پـــلـــنـــگـــيـــنـــه پـــوش | يــكــايــك بــيــامــد خــجــســـتـــه ســـروش |
گفتار اندر ستايش خرد | ||
بــديــن جــايــگــه گـــفـــتـــن انـــدر خـــورد | كـــنـــون اي خـــردمــــنــــد وصــــف خــــرد | |
كــه گــوش نــيـــوشـــنـــده زو بـــرخـــورد | كـــنـــون تـــا چـــه داري بـــيـــار از خــــرد | |
ســـــتـــــايـــــش خـــــرد را بــــــه از راه داد | خــرد بـــهـــتـــر از هـــرچـــه ايـــزد بـــداد | |
خــرد دســت گــيـــرد بـــه هـــر دو ســـراي | خـــرد رهـــنـــمـــاي و خـــرد دلـــگـــشـــاي | |
وزويــت فــزونــي وزويـــت كـــمـــيـــســـت | ازو شـــادمـــانـــي و زويـــت غـــمـــيـــســـت | |
نـــبـــاشـــد هـــمـــي شـــادمـــان يـــك زمـــان | خــــرد تــــيـــــره و مـــــرد روشـــــن روان | |
كــــه دانــــا زگــــفــــتــــار او بــــرخــــورد | چــه گـــفـــت آن خـــردمـــنـــد مـــرد خـــرد | |
دلــش گــردد از كــرده ي خـــويـــش ريـــش | كـــســـي كـــو خـــرد را نـــدارد ز پـــيــــش | |
هــمـــان خـــويـــش بـــيـــگـــانـــه دانـــد ورا | هــــشــــيــــوار ديــــوانــــه خــــوانـــــد ورا | |
گــســســـتـــه خـــرد پـــاي دارد بـــه بـــنـــد | ازويـــي بـــه هـــردو ســـراي ارجـــمـــنــــد | |
تــو بــي چــشــم شــادان جــهــان نــســپـــري | خــرد چــشــم جــان اســت چــون بــنــگــري | |
نــگـــهـــبـــان جـــان اســـت و آن ســـه پـــاس | نــخــســت آفــريــنـــش خـــرد را شـــنـــاس | |
كـزيـن سـه رســد نــيــك و بــد بــي گــمــان | سـه پـاس تـو چـشـم اســت و گــوش و زبــان | |
وگــر مــن ســـتـــايـــم كـــه يـــارد شـــنـــود | خـــرد را و جـــان را كـــه يـــارد ســــتــــود | |
ازيــن پــس بــگــو كــافــريــنــش چــه بـــود | حـكـيـمـا چـو كـس نـيـسـت گـفـتـن چـه سـود | |
بـــبـــيـــنـــي هـــمـــي آشـــكـــار و نــــهــــان | تـــويــــي كــــرده ي كــــردگــــار جــــهــــان | |
بـه گـيـتـي بــپــوي و بــه هــركــس بــگــوي | بـــه گـــفـــتـــار دانـــنــــدگــــان راه جــــوي | |
از آمـــوخـــتـــن يـــك زمــــان نــــغــــنــــوي | زهــر دانــشــي چــون ســخـــن بـــشـــنـــوي |
گفتار اندر ستايش پيغمبر | ||
در رســـتـــگـــاري بـــبــــايــــدت جــــســــت | تــــرا دانــــش و ديــــن رهــــانــــد درســــت | |
نــخــواهــي كـــه دايـــم بـــوي مـــســـتـــنـــد | و گــز دل نــخــواهــي كــه بــاشــد نـــژنـــد | |
دل از تـــيـــرگـــي هـــا بـــديـــن آب شــــوي | بــه گــفــتــار پـــيـــغـــمـــبـــرت راه جـــوي | |
خــــداونــــد امــــر و خــــداونــــد نــــهـــــي | چـه گــفــت آن خــداونــد تــنــزيــل و وحــي | |
نـــتـــابـــيـــد بـــركـــس ز بـــوبـــكـــر بــــه | كــه خــورشــيــد بــعـــد از رســـولـــان مـــه | |
بــيــاراســـت گـــيـــتـــي چـــو بـــاغ بـــهـــار | عــــمــــر كــــرد اســــلــــام را آشـــــكـــــار | |
خــــداونـــــد شـــــرم وخـــــداونـــــد ديـــــن | پــس از هــر دوان بــود عــثــمــان كـــزيـــن | |
كــه او را بــه خــوبـــي ســـتـــايـــد رســـول | چـــهـــارم عـــلـــي بـــود جــــفــــت بــــتــــول | |
درسـت ايـن ســخــن قــول پــيــغــمــبــرســت | كــه مــن شــهــر عــلــمــم عــلــيـــم درســـت | |
تــو گــويــي دو گــوشـــم پـــر آواز اوســـت | گـواهـي دهــم كــايــن ســخــن هــا ز اوســت | |
كـزيـشـان قـوي شــد بــه هــر گــونــه ديــن | عـلـي را چـنـيــن گــفــت و ديــگــر هــمــيــن | |
بــه هــم بــســتــي يــكــديـــگـــر راســـت راه | نــبـــي آفـــتـــاب و صـــحـــابـــان چـــو مـــاه | |
ســــتــــايــــنــــده ي خــــاك پــــاي وصـــــي | مـــنـــم بــــنــــده ي اهــــل بــــيــــت نــــبــــي | |
بــرانــگـــيـــخـــتـــه مـــوج ازو تـــنـــد بـــاد | حــكــيــم ايــن جــهــان را چــو دريــا نــهـــاد | |
هـــمـــه بـــادبـــان هـــا بـــرافــــروخــــتــــه | چــو هــفــتــاد كــشــتـــي بـــرو ســـاخـــتـــه | |
بــيــاراســتــه هــمــچــو چـــشـــم خـــروس | يــكــي پــهــن كــشــتــي بـــه ســـان عـــروس | |
هــــمــــان اهــــل بــــيــــت نــــبــــي و ولــــي | مـــحــــمــــد بــــدو انــــدرون بــــا عــــلــــي | |
كـــرانـــه نـــه پـــيـــدا و بـــن نــــاپــــديــــد | خــــردمــــنــــد كــــز دور دريــــا بــــديــــد | |
كــس از غــرق بــيــرون نــخــواهــد شـــدن | بـــدانـــســــت كــــو مــــوج خــــواهــــد زدن | |
شـــوم غـــرقـــه تـــاج و لــــوا و ســــريــــر | بـــه دل گـــغـــت اگـــر بـــا نـــبـــي و وصـــي | |
هــمــان چــشــمــه ي شــيــر و مــا مــعــيـــن | خـــداونـــد جــــوي مــــي و انــــگــــبــــيــــن | |
بـــه نـــزد نـــبـــي و عـــلـــي گـــيـــر جـــاي | اگـــر چـــشـــم داري بـــه ديـــگـــر ســـراي | |
چــنــيــن اســت و ايــن ديــن وراه مــنـــســـت | گــرت زيـــن بـــد آيـــد گـــنـــاه مـــنـــســـت | |
چـــنـــان دان كــــه خــــاك پــــي حــــيــــدرم | بـــريـــن زادم و هــــم بــــريــــن بــــگــــذرم | |
تــرا دشــمــن انــدر جــهــان خــود دلـــســـت | دلـــت گـــر بـــه راه خـــطـــا مـــايـــلـــســــت | |
كــه يـــزدان بـــه آتـــش بـــســـوزد تـــنـــش | نــبــاشـــد جـــز از بـــي پـــدر دشـــمـــنـــش | |
ازو زارتـــر در جـــهـــان زار كــــيــــســــت | هر آن كس كـه در جـانـش بـغـض عـلـيـسـت | |
نــه بــرگــردي از نــيــك پــي هــمـــرهـــان | نـــگـــر تـــا نـــداري بـــه بــــازي جــــهــــان | |
چــو بــا نــيــكــنــامـــان بـــوي هـــمـــنـــورد | هــمـــه نـــيـــكـــيـــت بـــايـــد آغـــاز كـــرد |