[Cilt]

     

     Mücellitlik (Ciltçilik)

     Tabaka halinde kâğıtlar üzerine basılmış olan kitap, mecmua broşür ve bunlara benzer işlerin kâğıtlarının sayfa ve forma sırasıyla katlanıp bir araya getirilerek bir blok teşkiline ve bunun üzerine de muhafaza olarak bir kap geçirilmesi sanatına mücellitlik, bu işle uğraşan kişiyi de mücellit, işin yapıldığı atölyeye de mücellithane denir.
     Mücellitlik denildiğinde, sadece bir kitabın ciltlenmesi anlaşılmamalıdır. Makinede baskıya girecek bir kâğıdın baskıya girecek ebatlarda kesilmesi, baskı sonrası formalarının birbirini takip eden sayfa numarası ile katlanması, yine sıra ile dikilmesi, tutkallanıp kapağın takılması yanında; delgi (zımba) pilyaj, cilt kapaklarına elle veya presler vasıtasıyla yapılan kabartma (GOFRE) ve yaldız baskılar da ciltleme işlemlerinin bir parçasını oluşturmaktadır.
     Türk tarihinde mücellitlik, bir meslek olma özelliğinin yanında, bir sanat faaliyeti olarak da yer almıştır. Bilhassa 19. yüzyılda ciltçilik sanatı çok gelişmiştir. Özellikle İslamiyet'in doğuşundan sonra süratle gelişen ciltçilikte, Türk ustaların nadide ürünleri "Herat İşi" adı altında ün saldı. Bu ustalar, cilt süslemelerinde Arapların kullandıkları geometrik şekillerin yerine, çini ve halıda kullanılan "Hatai ve Rumi" diye adlandırdıkları bezeme motiflerini tercih ettiler. Bu sayede önemli eserler çok güzel şekilde ciltlenmiş ve bugüne kadar muhafaza edilebilmiştir. 

     Günümüzde ise ciltçilik, teknolojinin gelişmesine paralel olarak gelişme göstermiştir. Artık cilt işlemleri makineleşmiş durumdadır. Baskısı yapılan formaların harmanı, dikişi, tutkalı, kapak geçirme ve takma, kesme işlemleri, hatta paket yapımı dahi, sadece bir makine vasıtasıyla yapılır duruma gelmiştir.
     Cilt işleri, mücellithanelerde yada büyük matbaaların cilt atölyelerinde yapılır.

 

Cilt İşlerinde Kullanılan Makineler

 

Düzeltme makineleri : Kağıtları havalandırıp düzgün hale getirme ve kesime hazırlama işlemi el ile yapıldığı gibi düzeltme makinelerinde da yapılabilir. Bu makineler, kâğıdı hem düzeltir, hem havalandırarak kolay kurumalarını sağlar. Düzeltme makineleri, bir köşesi hafif eğik bir masa görüntüsündedir. Motor gücüyle masanın üst tablası ve dolayısıyla tabla üstündeki kâğıtlar titreşir. Böylece kâğıtlar gönyeli köşedeki yan duvarlarda ve bir hizada düzgün duruma gelir. Kâğıt düzeltme makineleri mücellit bıçaklarına yakın yerde bulunmalıdırlar.

 

Kesme makineleri : Düzeltilen kâğıtları, istenen ölçüde kesmeye yarayan otomatik bıçaklardır. Bu bıçaklar, yalnız cilt atölyelerinde değil baskı atölyelerinde de kullanılan önemli makineleridir.
Basılmamış kâğıtlar baskı ölçüsüne uygun şekilde kesilmek zorundadır. Baskısı bitmiş kâğıtlar ise üç amaçla kesilir :
     1) Kenarları, düzeltme amacı ile tıraş etmek.
     2) Aynı tabaka üzerinde iki veya daha çok nüsha bir arada basılmış ise bunları birbirinden ayırmak.
     3) Kırma, katlama işlemlerinden geçerek harmanlanıp kapak takılıp bitirilmiş işlerin, sırt hariç diğer üç kenarından kesilmesi.
     Kesme makineleri üç ana gurupta toplanabilir :
a) Mukavva giyotinleri : Ayaklı tabla şeklindedir. Karton veya mukavva, bir tablo üzerine yerleştirilir. Kesilmesi istenen kenar sıkıştırılır ve aynı kenarda bulunan bıçak, kol gücüyle aşağıya indirilerek kesim yapılmış olur.
b) Yarı otomatik bıçaklar : Kâğıt sıkıştırma, kesim, ölçü ayarları el ile yapılır. Kesme bıçağı elektrikli motor gücüyle iner ve kâğıt topunu keser. Bıçağın arka kısımda ileri geri hareket ettirilebilen metal bir tarak bulunur bu tarak kâğıt topunun arka kenarının düzgün şekilde dayanmasını sağlar.
c) Tam otomatik bıçaklar : Bu bıçaklar bilgisayar hafızalıdır. Kesim programı hafızaya verilir. Bıçak, kesim programı hassas biçimde uygular. Makine kâğıt topunu birbiri ardınca ve istenen ölçüde keser. Bıçak ustası, kesimi denetler ve top kâğıdı bıçağa yükler.

 

Kırma - Katlama makineleri : Katlama işleri el ile "ıstaka"denilen bıçak şeklindeki bir kemik parçasıyla yapılabilir. Fakat modern cilt atölyelerinde kırma katlama işleri, ilgili makinelerle yapılır. Kırma katlama makineleri tipo, ofset ve tifdruk rotatif makinelerinin çıkış kısmında bulunur.
- 240 gr/m2 lik kâğıt bir defada kırılabilir.
- 160 gr/m2 lik kâğıt iki defada kırılabilir.
- 120 gr/m2 lik kâğıt üç defada kırılabilir.
- 80 gr/m2 lik kâğıt dört defada kırılabilir.

 

     Yüksek tirajlı baskılar, mutlaka, makinede katlanır. Katlamada en önemli husus, ayarlı katlamadır. Katlamadan sonra sayfa hizalarının aynı olması gerekir. Bir başka çok önemli nokta, sayfa numaralarının doğru olarak birbirini izlemesidir. Montajda sayfa yanlış ve hatalı atılmışsa, bunu kırma katlamada düzeltmek mümkün değildir.
     Temel katlama şekilleri :
     1) Bohça şeklinde katlama
     2) Paralel katlama
     3) Dikine katlama
     4) Akordeon katlama
     Kırma - katlama makinelerinin çalışma sistemlerinde değişiklikler vardır. Bazı makineler balta sistemi ile çalışırlar. Kâğıdın katlanacak yerinde bir bıçak aşağıya iner, kâğıdın iki merdane arasından sıkışarak geçmesini sağlar.
     Bazı makineler ise çanta sistemi ile çalışır. Bu makinelerde üç merdane vardır. İlk merdane arasından geçerken kâğıdın bir kenarı makinenin içindeki plakaya çarpar ve bükülür. Bükülen kısım 3.merdane arasından sıkışarak geçer ve geçerken de katlanmış olur.
     Her iki sistemin birlikte kullanıldığı makineler de vardır.
     Katlama makinelerinin imalatçıları, makineyle birlikte katlama şemalarını da gönderirler. Makinenin katlanabildiği maksimum ve minimum kâğıt ölçüleri ve katlama imkânları bu şemada ayrıntılı olarak belirtilir.
     Küçük katlama makinelerini hariç, kâğıt yüklendikten sonra, ayarlı yerleştirme, katlama ve katlanan formaların istifi otomatiktir.
     Modern katlama makinelerine perforaj, oluk açma, kesme, sayma, cilt, kâğıt kontrol ve hatta plastik kapak takma üniteleri de özel siparişle eklenebilmektedir.

 

Harman makineleri : Basılan ve katlanan formaların belli bir sırayı takip ederek arka arkaya dizilmesine "harman yapma" denir. Harman el ile veya harman makinelerinde yapılır. Elle harman yapmak için bir kitabı teşkil eden tüm formalar peş peşe bir masa üstünde dizilir. İlk formadan başlayarak her birinden bir forma alınıp bir araya getirilirse bir kitap tamamlanmış olur.
     Harman makinelerinde formaların yerleştirildiği yerlere "İstasyon" denir. Forma istasyonları, forma ölçülerine göre ayarlanır. Formalar, istasyonlara sıra ile yerleştirilir. Forma toplayıcı kollar, formaları peş peşe alır ve makinenin sonunda istif eder.
     Bir harman makinesi 20 istasyonlu ise, 20 forma kapasitesine sahip demektir. Basılan tabaka bir forma yani 16 sayfalık ise 16x20, 320 sayfalık bir kitabın harmanı bir defada yapılabilir. Basılan sayfa 32 sayfalık ise 20 istasyonlu bir harman makinesi bir defada 32x20, 640 sayfalık bir kitabı harmanlayabilir.

 

Tel dikiş makineleri : Karton kapaklı kitap ve defter işleri ile fatura makbuz gibi koçanlı işler için tel dikiş makineleri kullanılır. Bu makineler işlerin özelliklerine göre, sırttan, blok ve kopça (kangal) dikişi yaparlar.
Tel dikişi makinelerinde iyi bir dikiş yapabilmek için, dikilecek işi iyi toplamak, karşı ve yan pozalara düzgün sürmek gereklidir. Ayrıca tel seçimi ve yükseklik ayarlarını da yapmak gerekir. Bu yarım otomatik makinelerin dışında dikiş sayıları çok olan dergi, broşür işler için harman, dikiş ve kesme işlerini yapan komple makineler vardır.
     1) Sırt dikişi : Bu çeşit dikiş için yuvarlak tel kullanılır. Yuvarlak tel formanın sırtına yani kırım yerine oturur, sırtı kesmez. Dikiş dıştan içe doğrudur.
     2) Blok dikişi : Düz tel ile yapılır ve yandan dikilir. Yalnız burada dikkat edilecek husus, kitabın iyi açılabilmesi için kenarda yeterli payı bırakmaktır.
     3) Kopça dikişi : Broşür dikişlerinde, broşürleri delmeden muhafaza etmekte kullanılır.

 

İplik dikiş makineleri : İplik dikiş için, pamuk, keten ve naylon iplikler kullanılmaktadır. Küçük mücellithanelerde, tezgahlarda dikiş işleri elle yapılmaktadır. Bu dikişler, sağlamlık bakımından tercih edilirse de fazla emek ve zaman harcandığından, yüksek tirajlı işlerin dikişleri için iplik dikiş makineleri kullanılır. İplik dikiş makinelerinde, dikilecek formalar, sondan başa doğru, makinenin "Eyer" ismi verilen, kısmı üzerine teker teker elle verilir, pedalına basmak sureti ile makine harekete geçirilir. Eyer, aldığı formayı içe doğru kaydırır. Forma iğnelerin altına gelince, iğne, ipliği birinci delikten aşağıya geçirir. Aşağıya inen iplik, taşıyıcı kanca vasıtasıyla ikinci delikten girmiş olan "tığ"a takılıp ekseni etrafında 90° döner ve yukarıya doğru çıkarak dikişi tamamlar. İplik dikiş, düğümlü, atlamalı ve normal olmak üzere üçe ayrılır.

 

Perforaj makineleri : Kopyalı veya koçanlı makbuz ve faturaların kolay koparılması için, istenilen yerden iğne deliği gibi deliklerin açılmasında kullanılır.


Pilyaj makineleri : Perforaj makinelerinde delik delen kısmı çıkararak onun yerine "oluk ezme" parçası takılarak yapılır. Herhangi bir işin "katlama" yerini belirtmekte kullanılır.


Kalamoza makineleri : Özel delme makineleridir. Dosyalama işlerinde kullanılan kalamozaların sırtına "T" harfi şeklinde delik açmak için kullanılır. ayrıca kalamoza makinelerine benzeyen fakat ağzındaki bıçak ve kalıbı değişik olan, delik makineleri olarak bilinen matkaplar da vardır. Bunlar dosyalama, etiketleme vs. için kâğıt ve kartonlara delik açılmasında kullanılır.

 

Tutkallama makineleri : Tutkallama makineleri yaptıkları işlere göre ikiye ayrılır:
a) Cilt bezine tutkal süren makineler : Bunların alt kısmında tutkal eritme haznesi bulunur. Üstte tutkalı ezerek incelten merdane ünitesi vardır. Ünitenin arkasında makineye verilecek tabakalar yer alır. Bir yüzeyi tutkallanan cilt bezi, makinenin diğer yanından çıkar.
b) Sırt tutkallayan makineler : Bu makineler, kapak takmadan önce kitabın sırtına tutkal süren makinelerdir. Bunlarda tutkal sürücü merdane bir tanedir. Hazneden tutkallı alır ve kendisine temas ettirilen kitap sırtına tutkalı sürer. Kapak takma makinelerine monte edilmiş olarak çalışanları da vardır.

 

Kambura makineleri : Bu makineler adedi çok olan ciltlenmiş, kapağı takılmamış, kitapların sırtlarını yuvarlaştırmak için kullanılır. Makinenin ana parçaları; üst kısımda yarım tur yapan yivli bir merdane, onun altında kitabın konduğu bir tabla, tablanın alt kısmında da yaylı bir bölümdür. Yaylı kısım, hem esnekliği, hem de kitap kalınlığını ayarlamaya yarar.

 

Kapak hazırlama makineleri : Bu makinelerde kapak mukavvası, hazırlanmış olarak makinenin tablasına konur ve cilt bezleri makineye elle veya otomatik olarak verilir. Merdaneler beze tutkalı sürdükten sonra kapak mukavvası bezin üzerine düşer ve kenarlar otomatik olarak tutkallanır ve kapatılır. Bezlerin makineye verilmeden önce köşelerinin kesilmiş olması lazımdır.

 

Kapak takma makineleri : Bu makineler hazırlanmış olan kapakları, hazır durumdaki dikişi yapılmış, yan kâğıtları takılmış ve kesim işi bitmiş olan kitaplara takılması görevini yapar. Tutkalı kendi sürer ve yapıştırır. Ana parçaları; kitabın konulduğu hareketli bölüm, tutkal sürme bölümü ve kapağın verildiği kısımlardır.

 

Presler : Elle kullanılanları bulunduğu gibi, hidrolik ve, otomatik olan türleri de vardır.
     Alt ve üstte aynı ölçüde iki tabla ile, üstte sıkma işlemini gerçekleştiren bir bölümden ibarettir. Ciltleme işi biten kitap, kapağı takıldıktan hemen sonra (kurumadan) prese sokulur.
     Cilt bezi mukavvaya, yan kâğıtları kapağa yapışırken arada kalabilecek hava kabarcıklarının ve küçük de olsa bazı yabancı maddelerin ezilmesi ve giderilmesi için presleme önemli bir rol oynar.
     Cilt kapaklarının üzerine veya sırtına baskı yapmak için sıcak presler kullanılır. Bu baskılar genelde yaldız baskılardır.
     Sıcak preslerde hazır kapaklar alt tabloya konulur. Alt tablada yazı veya süslerin kapak üzerine gelecek olduğu yerler ayarlanır. Üst tablaya ise klişe yapıştırılır. İki tabla arasından ve kapağın üstünden, basılacak olan yaldız tabakası geçer. Üst tabla ısı ayarlı olduğundan, termostatlı olarak sıcaklığı hep istenilen ayarda tutar. Pres çalıştırıldığında, aralarında kapak, yaldız ve ısınmış olan klişe bulunan alt ve üst tabla kapanarak baskıyı gerçekleştirir. 

 

 

Cilt İşlerinde Kullanılan Aletler

 

Makas : Bilinen herhangi bir makas olabilir. Özellikle geniş ağızlı olan türleri tercih edilir.
Mukavva bıçağı : Özel olarak cilt işi için imal edilir. Sap kısmı kuvvetli, ağız kısmı ise istenilen ölçüye göre ayarlanabilen ve iki ağız keskin bir bıçaktır.
Istaka : Çoğunluğu kemikten yapılmıştır. Formaları kırmak (katlamak) ve cilt bezi takarken köşelerini kıvırmak için kullanılır.
El kumpası : Cilt kapaklarının üzerine sıcak yaldızla isim veya bazı belirgin işaretleri basmak için kullanılır.
Tutkal fırçası : Tutkallamada kullanılan fırçalar, genişliklerine göre numaralı olurlar. Değişik ölçülerde fırça bulundurmak çalışma esnasında kolaylık sağlaması bakımından çok faydalıdır. Seçilecek fırçaların kıllarının dökülmemesi, yapılacak işte iyi netice almak için çok önemlidir.
Isıtma ocakları : İsminden de anlaşılacağı gibi ısıtma işinde kullanılır. Mücellithanelerde tutkal ısıtmada yada varak yaldız baskısında kumpası ısıtmak için kullanılır.
Mukavva makasları : Çeşitli cins ve kalınlıktaki mukavvaları tek tek ve istenilen ölçüde kesme özelliğine sahip makaslardır.
Dikiş iğneleri : İplik dikişli ciltleme işlerinde kullanılan dikiş iğneleridir. Bunların büyük boylu ve ince olan çeşitleri tercih edilir.
Dikiş tezgahı : El ile dikilecek kitap, defter gibi işlerin dikilmesi için kullanılan alete dikiş tezgahı denir. Alt kısmı yeterli büyüklükte bir tabla ile, üstte gergi ipi veya şeritlerin gerileceği bir çerçeveden ibarettir. Tahtadan yapılmıştır.
Tutkal kazanı : İçice geçen iki bakır kaptan oluşur. Dıştaki kaba su, iç kaba da tutkal konarak ısıtılır.

 

Cilt İşlerinde Kullanılan Ana Malzemeler

 

1) Kartonlar : Krome , kromelüks, bristol ve dosyalık kartonlar cilt işlerinde en çok kullanılan karton çeşitleridir.

 

2) Mukavvalar
Saman Mukavva : Kısa elyaflı olup gevrek bir yapıdadır. Çabuk kırılır. Âna maddesi buharlaştırılmış samandır. Kalitesiz cilt işlerinde kapak olarak kullanılır.
Sırt Mukavvası : Yumuşaktır ve kitap sırtlarında kullanılır.
Gri Mukavva : Uzun elyaflıdır. Ciltlemede kapak olarak kullanılır. Bunlar kullanılmış eski kâğıtlardan imal edilirler.
     Cilt mukavvalarında olması gereken özellikler :
1- Mukavva kuru olmalıdır.
2- Mukavvanın her iki yüzü de düzgün olmalıdır.
3- Mukavva bükülmeye karşı dirençli olmalıdır.
4- Mukavva yüzeyleri çok parlak ve tutkalı emici olmalıdır.
5- Mukavva tabakaları kenarları düzgün kesilmiş olmalıdır.
6- Mukavvaların su yönü belirli olmalıdır.
7- Mukavva katları birbirinden kolayca ayrılmamalıdır.

 

3) Tutkallar
Kemik tutkalı : Hayvan kemiklerinin kaynatılması ile elde edilen bir tutkal türüdür. Tanecik halinde satıldığı için boncuk tutkal da denir. Bu tutkalın özelliği sıcak olarak kullanılması ve kuruduğunda tekrar sertleşmesidir. Bu nedenle sırt tutkallanmasında yada hareketli yerlerin tutkallanmasında kullanılmaz. Mukavva kaplama malzemelerinin yapıştırılmasında idealdir.
Plastik tutkallar : PVC esaslı suyla karışabilen ve soğuk olarak kullanılan tutkallardır. Fırça ile sürülerek kullanılmaya elverişlidir. Kuruduğunda elastikiyetini kaybetmediği için sırt tutkallamasında, kağıdın kapak mukavvasına yapıştırılmasında kullanılır.
Nişasta tutkalı : Buğday nişastasının suyla kaynatılarak pelte kıvamına getirilmesi ile oluşturulur. Fırça ile sürülerek kullanılmaya elverişlidir. Yan kağıdının kapak mukavvasına yapıştırılmasında kullanılır. hareketli noktalarda kullanılmaz.
Sıcak tutkallar : Bu tutkallar sentetik esaslı olup otomatik cilt makinelerinde kullanılır. Suyla karıştırılmadan doğrudan karıştırılarak kullanılabilir. Seri üretim karton kapaklı işlerin sırtını tutkallamada, kapağın iç bloğa tutturulmasında ve kaplama malzemelerinin kapak mukavvalarına otomatik olarak yapıştırılmasında kullanılırlar. Fırça ile uygulanamaz çünkü süratli donar. Kuruduktan sonra elastikiyetini koruyan bir tutkaldır.

 

4) Cilt kaplama malzemeleri
Deriler : Çeşitli hayvan derileri olup, çeşitli kimyasal işlemler gördükten sonra ciltlemede kullanılırlar. Özellikle koyun derileri çok dayanıklı ve parlaktır. Çok hassastırlar ve renklendirilerek kullanılırlar. Renklendirilmelerinde anilin veya örtücü boyalar kullanılır.
Dokuma cilt bezleri : Özel olarak dokunmuş bezlerin bir yüzeylerinin lamine edilmesi yani plastik bir madde ile kaplanması ile elde edilen malzemelerdir. Çok dayanıklıdırlar fakat yüzey dokumasının engebeli olması sebebiyle varak yaldız baskısı için fazla elverişli değildirler. Sıcak pres baskılarını çok iyi gösterirler.
Plastik cilt kaplama malzemeleri : Kağıt ruloları üzerine sıcak plastik maddelerin sıvanmasıyla elde edilirler. Üretim sırasında plastik kaplama malzemesi henüz yumuşakken yapılan işlemlerle üst yüzey doku görüntüleri elde etmek mümkün olabilmektedir. Ayrıca plastik hamuru içine atılan boyalar ile çok çeşitli renkler elde etmek mümkündür. Seri cilt üretiminde işleme kolaylığı ve düşük maliyeti açısından en fazla tercih edilen kaplama malzemesidir.
Kağıt cilt kaplama malzemeleri : Kağıttan üretilen kaplama malzemeleri sürtünmeye ve sıvılara karşı dayanıksız olduğundan yüzeyleri mutlaka lak veya selefon ile kaplanmalıdır. Kağıt kaplama malzemelerinin en büyük avantajı istenilen herhangi resim veya şeklin kapakta bulunabilme olanağıdır.

     Kaplama malzemelerinde olması gereken özellikler şunlardır :
- Kaplama malzemesi suya ve sürtünmeye karşı dirençli olmalıdır.
- Kaplama malzemesi, kaplandıktan sonra mukavvayı deforme edici bir malzeme olmamalıdır.
- Kaplama malzemesi, üzerine yapılacak olan yazı ve resim baskılarına uygun olmalıdır.

 

Cilt İşlerinde Kullanılan Yardımcı Malzemeler

 

Yan kağıdı : Yan kağıdı, iç blokla cilt kapaklarını birbirlerine bağlayan kağıtlara denir. Bunlar tutkal emici kağıtlar olmamalıdırlar.
Dikiş iplikleri : El ile dikilecek kitap ve defterlerde kullanılan iplikler, genellikle pamuk, keten elyaflıdır. Otomatik dikiş makine iplikleri ise çoğunlukla sentetik elyaflı ipliklerdir. İplik numaraları kalınlıklarına göre olur. En ufak numara en kalın iplik demektir. 18,20,25,30,40,50,60 gibi. En ince iplik 60 numaradır.
Extrafor : Rulo halinde satılan sert bezlerdir. Elle cilt yapımında sırt dikişinde kullanılır.
Şiraze : Kitap dikildikten sonra baş ve eteğe konan renkli kordon tipi bir dokumadır. Amacı, kitabın baş ve etek forma dikişlerinin görünmemesi, formaların deforme olup dağılmamasıdır. Kitaba sağlamlık kazandırırken, renkli yapısı ile hoş bir estetik meydana getirir.
İşaret kurdelesi : İç bloğun baş kısmına yapıştırılan renkli malzemedir. Hangi sayfada kalındığını belirlemek için kullanılır.
Gaze : Dikiş işleminden sonra sırta yapıştırılan seyrek dokulu tülbenttir. Cilt sırtına dayanıklılık kazandırmak için kullanılır.
Köşebent : Cilt kapağının köşelerini darbelere karşı korumak için kullanılan metal parçalardır.

     

    Elle ciltlemede iş sırası :
1) Forma ve fasiküller varsa kapakları ayrılır ve sırttaki tel dikişler çıkarılır. Daha sonra sırtların ezilmesi için bir süre preste bekletilir.
2) Forma ve fasiküller sıraya konulur. Dikiş en son formadan başlayacağı için istifte son forma en üstte olmalıdır.
3) Sırt dikişinde gergi ipi kullanılacaksa forma sırtlarına testere ile kanal açılır ve açılan kanalların mesafesine göre ipler tezgaha gerilir.
4) Dikişte baş ve etek kısmındaki iğne giriş ve çıkışlarında üstteki forma alttaki formayla bağlanarak bir üst formaya çıkılır.
5) Dikiş işlemi bittikten sonra sonra ipler kesilerek ciltler ayrılır.
6) Yan kağıtları yapıştırılarak gergi iplerinin uç kısımları liflendirilerek tutkalla yan kağıtlarının üzerine yatırılarak yapıştırılır.
7) Dikilmiş ve yan kağıdı yapıştırılmış olan sırt, plastik tutkalla tutkallanır ve kurumaya bırakılır. Daha sonra sırta gaze yapıştırılır.
8) Baş kısma işaret kurdelesi, baş ve eteğe şirazeler yapıştırılır.

 

   Otomatik (makine) ciltlemede iş sırası :
1) Basılı tabakalar kırma makinesinde forma haline getirilir.
2) Varsa tek yaprak resim ve yan kâğıtları yapıştırılır.
3) Formalar harman yapılır ve kontrol edilir.
4) Prese konularak kabarıklıkları giderilir.
5) Tel veya iplik dikiş makinelerinde dikişi yapılır.
6) Sırtları tutkallanıp kenarları giyotinde kesilir.
7) İsteniyorsa kenarlar boyanır veya yaldızlanır.
8) Cildin sırtı kambura makinesinde yuvarlaklaştırır.
9) Sırt bezi geçirilir, sırtın üst ve altına şiraze takılır.
10) Hazırlanan kapaklar takılır.
11) İşaret ipi takılarak üstüne yan kâğıtları yapıştırılır.
12) Cilt kuruyuncaya kadar pres edilir.

 

     İyi Bir Ciltte Olması Gereken Özellikler

1 - Köşeler 90 derece olmalıdır.
2 - İç blok, kapak mukavvası ve yan kağıtları su yönüne paralel olmalıdır.
3 - Kenar tıraşları düzgün yapılmış olmalıdır.
4 - Kapaklarda dışa dönüklük olmamalıdır.
5 - Sırt dikişi sıkı yapılmış olmalı ve blok, iç blok sayfaları birbirleri üzerinde kayarak oynamamalıdır.
6 - Kaplama, şiraze, kurdele renkleri birbirine uyumlu olmalıdır.
8 -İç blok-kapak çıkıntısı mesafesi baş, etek ve ağız kısmında aynı olmalıdır.