XORTÊ
DEWA MA
TEZEKÝ
BERDÊ TAMÝR
GOLIKE
ÞANIKA PEPUGÝ
YARA MI
ÇÊNA XALI
MEMIKÊ
MI
KOÊ BÝNGOLÝ
SEYÝD MUSA
MERHA
BA VARTO
XORTÊ DEWA MA
Dewe de zaf xorta wendêne, zafêrê xo ki bi bi malým. Dewe amnani biyene
þên, zýmýstani biyêne xýrabe; pêro xorti, zýmýstani þiyene mektebe, malými
ki þiyêne sukanê binade domani dêne wendene. Azebi dewe de mendêne, ebe
þar þýma waþtêneke wa býbo amnani. Zerê her jü azebe de xortê bi. Zafê
azeba waþtêne ke wa malýma býcerê. Maa nê azeba ki vatêne: " Ma þênanê
xo danýme malýma."
Xorta ze býraa jüvinra hes kerdêne. Jüvinde leqi kerdêne. Gege ki destê
jüvini guretêne serê mezela de, pêbona de, ware de koti raþt amêne uja
govende kaykerdêne. Usi destê xo kerdê ze zurna þýmê xo ze Xalisi qýlaþnêne
ra u zurna dêne pýro: "dü dü du ri ri rayi rayi ra ra narýna nay nay nay..."
Býrayi ki daul dêne pýro. Vatêne: "Gýrrna kumbýd Gýrrna gumbýd Gýrrna gumbýd..."
Ê bina ki govende kaykerdêne.
Mýlet amêne dormê dina de biyêne top u tenine vatêne: "Ero þýma malýmê,
þýma solciye; þý ze xêxa kaykenê, no veyve niyo tawa niyo..." Têne mileti
ki amêne qaytê xorta kerdêne, hüyene u verdêne ra. Tenine ki vatêne: "Rýnd
ke þýma estê þýma niya jüvinra hes kenê; lao lao, Heq þýma de bo, Heq þýma
verdo, khal u pir kero."
Tewr xemê xorta nêbi. Usi sabaji xo ki dêne arê. }iyêne verê govenji
ya u qaytê wertê þýmanê dina kerdêne ke, ê ki sabaj cýdê. Ýna ki destê
xo kerde cevê xo, qesta perê dênecý. Zurneji ke perê guretêne vengê zurna
kerdêne derg u serê xo kerdêne berz; sanki bý raþtine perê guretê, rüyê
xo zaf biyene þa. Govenji ki zaf comert bi. Çýmke destê xo kerdêne cevê
xo u dergê zurneji kerdêne. Waxto ke ina sabaj dêne, zaf ki biyêne qure.
Ýsani vatê belki ina býraþtiye sabaj do. Eke govenda xo xelesnêne nafaki
jüvinde leqi kerdêne "astê" piê jüvin vatêne.
Pêbona caê xorta bi. Uja biyene top. Pêbona de xorti þiyêne a sere
amêne na sero bin. Uja tope kay kerdêne. Uja jüvinde leqi kerdêne. Pêbona
de domani niþtêne hera u heri vaznêne. Pêbona de xortê dewe, ze rêfê cucuka
cêrenê. Kemerê pêbona ki zafê bi. Gege ki kemeranê pêbona sera nýþtêne
ro, xorê mucul biyêne. Pêbona de cüni bi. Ýni bi. Hezoki bi. Wertê hezoka
ra, raê þiyêne thaxa Beka. Býnê raê de ini bi; cýra vatêne ini o khan.
Ýniyo khan wertê dý hezoka de bi. Wertê hezoka ra raê þiyêne serê mezela,
þiyêne derê pili, uja ra ki þiyêne dala sure. Bover ra, iniye de bin bi.
Cýra vatêne iniye Zoze. Çê Zoze nezdiye ini bi, ayera cý ra vatênen iniye
Zoze. A ki zaf qariyêne. Tew, xemê mileti bi ke Zoze qarina.
Ali va:
-Lao bêrê ma þýme iniye Zoze de awxe býþýmý me.
Nac hüya qaytê Cemi kerd u va:
-Awxa Zoze þora, ma awxa aê nêþýmenime.
Cem býhers u va:
-Oxlum þýma awxa maa mý nêþýmenê wa meþýmê. Bêre ma þýme iniyanê maanê
þýma de awxe býþmýme.
Pêro pia bi þa; jüvinde leqi kerde u þi serê mezela. Serê mezela honýk
bi surê de germe amêne. Bêvengiye kewte wertê xorta. Kuli pia bêveng wertê
mezela ra veciya yi averde þi. Uja ra dewa Tata zaf rýndek asena. Tenê
xorta zeriya xo kerd bi þênanê Tata. Ýna yeke zeriya xo kerd bi þênanê
Tata, bývýle þewtine qaytê Tata kerdêne; zer u peþkê xo weþêne.
Memi zanýtêne Usi zeriya xo kerda jü þeneke Tata; ebe leqi u hüyayiþ,
peþýka xo dergê Tata kerd u Usi ra va:
-Ero hela bê ita, qayt ke waþtiya to hawa þona þê apê xo.
Mamud va:
-Ero þýmê to se roþtiye tý se rýnd vênena.
Mem hüya u qaytê Mamudi kerd:
-Tý ke mý ra inam nêkena Usi ra vace.
Us hebê esmer bi. Dar u berê xo hurdi bi. Usi ra qe veng nêveciya,
Mamud ke hini va. Esmertina Usi biye sur u va:
-Ba ule ez bý xo tawa nêvenena. Mem xo Heq ra keno.
-Ez xo Heq ra kena hiniyo? Nýka zer u pýþke to se veþenê. Tý nýka xo
xo de vana 'aax ez nýkaTata de lewê waþtiya xode biyêne'
Usi bývengê de berz:
- Tabi wazena.
Cem qewt wertê qesa.
-Þýma Usê feqýr ra vanê þý?
Memi serê xo hejna u va.
-Qa ez zan zer u pýþkê to ki ze Usi zêde veþenê. Haþ ita iniyo ke wa
þýma ra þiyê vaco.
Mem ke qalê Haþ kerd pêro pia hüyayi.
Tenê xorti ki þi hetê deri ser uja, pê xo þarna jüvini u miza xo kerde.
Dayera tepiya pêro piya amê her jü kemerê sera niþtiro, ancia qaytê dewa
Tata kerd. Bi qufe qufa Mamud xoci, destê dê pê qena dede bi, hem serê
xo hejna hem ki qese výrna u va:
-Welatê ma zaf welatê de rýnd o, hama bêwayir o. Qaytê na deþta Tata
kerê, her þi tede beno gewe. Hama mýletê ma hewvan rê xebetino. Ma gere
ke her þi býroþime, hama ma her þi hernenime. Her þi na welate êno. Ma
hama vaþ þinenime, kenime lode u zýmýstani danime dawari. No niya nêbeno!
Mamud xoci destê xo pêqena xo ra verdayra u destê xo na heti ser a
heti ser hejna. Se ke malým derse dano telaba hini hevalanê xorê qesê kerd.
Ê bina ra qe veng nêveciya. Ê bina ki, heqe dê xoci u serê xo ina ki hejna.
Usê Qýlýci hüya wertê herdiþa sia ra þýmê xo bereqiya qaytê Mamud kerd
va:
-Tý raþt vana. Ule ze tuyo. Make hardê Tata ke rýnd nêbiyêne hande
þêne rýndi cýra veciyêne.
Mamud hüya; Usi verê xo þarna Engini cýra pers kerd.
-Hini niyo, tý Heq kena raþt vace?
Engin ra qe veng nêveciya. Qaytê Usê bini kerd u cýra va:
-Bacanax tý bê, tý bê ma þýme, tý goþ menê nina ser.
Usi u Engin ke veþtra, ê bini ki pêro piya veþtra ancia serê mezela
ra amê derê pil ra bi derbaz, þi bover lewê iniye Zoze.
Xorti þi ini ser, awxa serdýne þýmýte. Awxa ini kewtêne derêpili. Eke
biyêne amnan deropil de awxe biyêne zaf þenika. Hama eke biyêne usari deropil
biyêne har, kemeri dar u ber þanýtêne xo ver u berdêne. Piltina xo usari
musneno isani. Eke biyêne usari dere biyêne pýrê awxe, biyêne gýmýyo naliya
derêpili. Ýsan cýra výsiyêne pêra, isan nêtawreno ke cýra derbaz bo. Çen
pýrdi dewe výraþti, þen pýrdi derêpili kerd xýrabe. Kes nê zano, þen mi
u þen vereki na awxe berdê? Amnan be amnani; awxe hini biyêne þenýke ke,
biyene ze teberýk. Mýletê dewe gege awxe sera gelece kerdêne.
Ver verê deri de; darê qewaxi, dare viyali bi; dormê dara ebe kemera
kerdo kýfþe ke, her kes sindorê xo nasbýkero. Goroke vanê cao ke nýka dari
estê merê dewe biyo. Kam ke amo xorê dari kerdê gewe. Na dere thaxa Bekara
nezdi bi ayera darê zaferi ê dina bi.
Býnê dara de, domananê Qýjkeka xorê gol výraþt bi awxe kerdêne xora.
Xorta nê gol de awxe nêkerdêne xora. Çýmke þermayine. Domana gol de zaf
kaykerdi bi, awxe bi bi ze awxa þiliye. Domana ajne nêzanýtêne. Xo kerdêne
berz u dênê awxe ra, tenê domana ki awxe eþtêne jüvini.
Xorta tenê qaytê domana kerd. Defêna þi lewê iniye Zoze. Ýni sera þen
azebi niþtbýro; helbê dina ini verde bi helbê xo kerdene pýrê awxe. Eke
xorti ame uja kuli pia caê xo ra veþtra qaytê deri kerd. Gule hebê hürdiye
biye, wertê azeba de, hama þênede yamane biye. Xorti ke amê lewê dina;
aê zanýt ke ê awxe wazene, hona ina qe þiye nêva a verba dina amê u xorta
ra va:
-Ez zan ke þýma têþanê.
Hüyayiþi Gule guret hem hüna hemki va:
-Berê xo rê iniye Zoze de awxe býþýmê.
Kuline ke awxa xo mýrdi þýmýte. Hebê Gule de leqi kerd u pêro pia
Gule ra va:
-Heq to ra razi bo.
Usi va:
-Hêya, Ule raþt awxa Zoze zaf weþa. Gulê Heq mýradê to býkero, wa mêrike
de rýnd u þýt helal to de veco.
Gule hebê biye sur u qaytê Usi kerd, nê dawrake þiye vaco. Hama Gule
qe býnê qesade manena:
-Ma þýma malýmê her kes þýma ceno, ma rê ki Heq kerim o.
Kuli pia hüyayi u awxa xo ke þýmýte tenê avoro þi, uja darê viyali
bi, sia dara de nýþt ro. Usi salê arde vere xo de nêro, cêbê xora qozi
veti u va:
-Bêrê ma qoz keme.
Ê bina ki her jü xorê kemerê arde u dormê sale de gýlor niþtro.
Memi va:
-Ma vist u jü kaykenime.
Mamudi cýðare nêþýmýtêne, Memi ra va:
- Tý þen cýðara býde mý, kara ma nêmiya wa.
Memi Bitlisa xo ra, þar phonc cýðarê veti dayi Mamudi. Memi zanýtê
ke; eke kare bo cýðara pêro o cêna, eke zerar bo cýðarê dê þonê; qaytê
Mamudi kerd u va:
- Lao rýnd kaybýke .
Ali qozi dayi Memi u va:
-Xoce tý banke býde.
Memi þen cýðarê pakêta Bitlisi ra veti serê sale sera nayro; kaxýdi
gureti, kerdi têra u kerdi výla u her jü kaxýtê dêcý.
Ê bina ki cýðarê bitlisi verê xode nabýro.
Kefê Naci cade bi, ê dê zaf þiyo nanende kefê xo amêne. Xo xo de hüyêne;
destê xo kerdê fekê xo, phonc mina beþýke xo corde da lewanê xo ra.
Us caê xo ra veþt ra, xo na heti ser a heti ser ard berd tene caê xo
kerd rýnd u va:
- Lao ma ra þê Usê Dawu vanê; Memo tý kaðýtê býde mý.
Naci qaytê Usi kerd:
-Ma hela kaybýkeme, ma zanýme sebeno.
Xorta ke tenê ke kaðýdi kaykerdi pêro piya xelê bi bi vêþan. Naci qaytê
hevalanê xo kerd u cýra pers kerd:
-Ma bime veþan. Çê kamde ma ewro werdene bume?
Mamudi vake:
- Ma þýme þê Mem de non bume ewro kara dê zaf biye.
Pêro piya va:
-Ya
Pêro pia veþtra u verba þê Memi bi raþt. Mamud výrniye de hini bi bi
tuð ke handê vace. Destê dê pê qena dê de bi, gýnêne kalþa ser u xo na
heti ser a heti ser þýkýtêne. Eke derê pila ra bi derbaz. Usi qaytê ê bina
kerd u bidestê xo Mamud musna ê bina u va:
- Lao lao no kutýk se quro. Ýsan zano ke no biya mudur.
Mamud hüya u verê xo þar duna va:
-Þýma pêro hona malimê; ez u Kemalê lacê Rýhanê teyna bime mudur, muduriye
teniya ki niya ez tornê Gedik Aða ya.
Usi qesa dê býrna:
-Heya tý tornê Gedik Aða ya, Us beno zamayê Hüsên Aða yi. Ma ma feqýra
rê ki Heq kerimo.
Xorti kuli piya hüyayi.
Pêro pia amê þê Memed xoci. Çê dina axpin sera hard lerzla ra dýme
amê bi výraþtene. Dormê þêyi kerd bi pýrê daranê qewaxi u daranê yemiþi.
Wertê dara ra vayê de qýjke ke biye, vaye de her waxt tenê awxe biye. Awxe
wertê dara ra vecine; verê þêveri ra derbaz biyene, ancia qewtêne wertê
daranê axpini u verocê axpin ra wertê dara de biyêne vila.
Verê þêveri de jü þýrtýke biye. Eke awxe amêne þýrtýke ra beyêne derbaz
biyêne xuþe xuþa awxe. Germê aþma amnaniya pêêno, sia dara zaf honýke,
baxþe de xuþe xuþa awxe, dara sera þucuki ze býlbýla wanene. Vaþê býnê
dara býrno biyo þimen. Dormê baxþi, duwar kerdo ke þiyê mekiyo wertê dara.
Dara yemiþ guret bi, gýlê dara amênê ke býresê hard. Tý vana belki ceneto.
Fatma ki wertê dara de nýþta ro xorê þay þýmena.
Qesê Fatma ki zaf weþ bi, isan waþtene goþ daê ser no. Xorta daê ra
aê xorta ra zaf hes kerdêne. Aê ke xorti di va:
-Gelê xocaa þýma xer amê þýmanê mý sera amê. Lao lao þýma rýnd ke amê,
þay yê hewaltine dayina weþo. Berê ma xore roniþime hem þay býþýmýme hemi
ki xorê qesê bikeme. Ule na sia dara ki zaf honika. Heq Mýstefa ye mý ra
razi bo ke nê dari nayro.
Mamudi va:
- Anna Fatma tý ebe þay nêxelesina ra, tý gere ke perocê ma rê hazýr
kerê. Ma kuli zaf bime veþan.
Anna Fatma ki va:
-De berê roniþe; Heq þý nesip kerdo ma ê wenime. Ule ez hini niþta
ro ke xora nêvênena ki rauzi. Nêzo þênê sekenê, þêderê þêde niyê?
Fatma qêrê:
-Erê þýma þê derê, bêrê ita tever, xorta rê þiye perociye biyarê.
Gulcemale amê tever u va:
-Abê þýma kuli pia xêra amê. }ýma þý wazene, ez þýma rê þý biyari?
Mamud xoci va.
-Waê þý hazýr esto ê biya.
Ali va:
-Tenê non u dorax biya ma xorê ebe þay bume.
Gulcemale þiye zere, tenê ke mende ancia amê tever. Nonê tendure, toraxo
weþ u rono teze ard. Malýma þopi výraþti nonê xo ke werd. Nafaki dare ra
sai kerdi cýra saê xo ebe solê werdi.
Fatma ki jü saê kerde sole, eke saa xo werde vake:
-Ýsan zano ke þýma wendo. Seki tamê fekê xo zanê.
Reqasa u Segýre dý dewe zafi ki züvin ra nezdiyê. Reqasa dewe de xormeçika
wa, Segýre dewe de Lolica wa. Piya yê Segýre ke þiyêne suke, amêne Reqasa
ra niþtêne ereba ra u þiyênê suka Gýmgými.
Reqasa ki dý dewe; cýra vanê dewa cori u dewa cêri. Dewe cori zaf dewe
de khana. Hama dewa ceri hardlerzla dýme ama výraþtene. Xýdê Elê Kare dewa
cori de niþtênero. Rocê þodýr ke veþtra rüyê xo þut. Nonê xo verd ceniya
xora va:
-Herê aê qajocaxý biya, ez xo de beri Gýmgým, uja belki tamir keri.
Cêniya dê ke, þiye qajocaxý biyaro, ê xo xo de va hama vaþt ke wa cêniya
dê býheþno; ayera hebê bi vengê de berz:
-Bê qajocaxý qe nêbeno.
Cêniya dê qe çiye nêva u þi qajocaxý ard u kerd zerê jü çuwalê de sipi
verê merdê xo de naro. Þiyê karê xo ugurê xo.
Xýdi tenê mend u çêra veciya verbe dewa cêri þi. Dewa cori de erebe
çinê bi. Gereke þorê dewa cêri. Mýletê dewa cori ke þiyene suke, dewa cêri
de gege amêne erebe þiye; gege amêne ereba de ca çinê bi. Ayera Xýd bývaþtene
amê dewa cêri ke wa býreso ereba.
Eke amê dewa cêri verde þi lewê ereba u mýleto ke ereba da cýra va:
-Ez na u þona çê muxtari ponc deqêde êna. Mýst ke amê, cýra vacê wa
mýsera výndo.
Çabýk çabýk þi çê muxtari, uja torbê xo yate de naro þi oda meymana;
muxtar oda de nýþtoro ewraqa nê xo de niyadêne. Ê selam da muxtari u dê
de tenê qesê kerd. Waxto ke muxtari kaxýtê de imza kerdi; a sýra de tevera
ereba dudýke depýro. Xýdi tewr qaxýde xo nêgureti býecele yate ra çuala
xo gurete u vecia tever. Muxtar dedime amê tever u qêra:
-Nenê bra Xýdýr qa nê qaxýtanê xo ki bice.
Xýd hüya va:
- Nenê ci de aqýlê mý bo. Qa ezi ki seba nê mêratarê þona suke.
Xýdi qaxýtê xo muxtari ra gureti u kerdi cebê xo ebe vaþtene amê; bý
hýlkahine niþt ereba. Zerê ereba pýrê mýleti bi qe ca bile çinê bi ke roniþo.
Mýlet sanke jüvini sera niþtbiro. Tenine jüvini thanda u tenê ca da Xýdi.
Xýdi ke caê xo guret, hona selam da mýleti u torbê xo ki verê xo de naro.
Ereba ke amê suke. Xýd verde þi lewê tamirci wa qajocaxi xo výrazo.
Hetan qajocaxý bêro výraþtene o ki xorê kar u gurê xuyo bini keno.
Xýd verba dukanê Memê tamirci hem þiyêne, hemiki xo xo de qesê kerdêne.
'Eke zede fiyatli tamir kero, ez tamir nêkena. No Mem ki zaf kutýk o. tamir
mebo ki beno. Dewe de tezeki zafê ma xorê idare kenimê. Qey yanê peranê
xo fuzili bidi. Peranê ke dana Memê tamirci xorê çiye de bin cena.'
Xýd ke kewt zerê dukani, selam da Memi. Eke fekê torbê xo kerd ya ke
tezekê.
Se kerd ya se veciya tever qe kesi fam nêkerd. Xýdi nê zana ke sebikero.
Nê tezeki kotira amê? Cêniya xora bi hers xo xo de va' ancia a çêna kutýki,
hera golige nê tezeki dayi mý. Ez kerda rezil. Nezo Memi di ya nêdi?'
Xýd zerê suke de hem cerêne hem ki xo xo de qesê kerdêne: 'Lao nê tezeki
se mý ardi ma qajocaxi xo sekerd? Qajocaxi ki xelê fiyatli ma gureti bi.'
Xýdi ke karê xo da arê; tenê çimi mimi xorê herina u verbe garaji þi.
Ereba Mýsti uja biye þi pê þofêrde niþtro. Mýleto bini ki amê niþt ereba.
Mýlet zafo tenê Reqasa cori rayê, tenê Reqasa cêri rayê tenê ki Segýre
rayê. Mýsti ereba xo ke rýd kerde pýrê mileti; iþê pýr kerdene bi, ereba
feko qenera kerdi bi pýr.
Mýsti mawene xora va:
-Þo býlêta arêde.
Mawene Mýsti býlêti kerd top u berdi dayi Simsar u perê xo gureti u
kewti raê.
Xýd xaftla qêra u va:
-Gelê cirananê Reqasa, phonc deqê koþ mýsernê, ez þýma ra çiyê
vana.
Mýleti vengê xo býrna, Xýdi ebe hüyayiþ va:
- Þýma zanê ewro jü lolýji se kerdo?
Qe kesi ra veng nêveciya Xýdi ancia hama ebe vengêde hurdi:
-Ewro jüye de lolýji tezeki berdê Gýmgým ke wa tamir kero.
Qerebelýx kewt wertê mýleti. Her fek ra çi yê veciya. Derde kiþta þoferi
de niþt bý ro cýgare fek te bi. Hetan nême kerd bi hit. Fite fita daê biye.
Xýd ke qesa xo xelesnê. Derde xo pêde çarna u qaytê Xýdi kerd.
-Lao lao to herdiþa xo kerda sýpê tý qey züri kena. Kamo tezeka beno
tamir? No kam ji hero niya keno? Xo Heqi ra meke.
Rüye Xýdi hebê bi sur nêzana ke vaco çý . Hebê tede mend. Bývengede
þenýk qaytê piyanê Segýre kerd u pêçýka xo dergê dina kerd. Bývengêde tersonýk
va:
-Ma tý qey mý ra bena hers, qa mý tezeki nêberdê tamir, qa jü loliji
berdê.
Mýsti vengê Xýdi býrna býhüyayiþ:
-Nêne hela kewra ra pers ke tezekê xo tamir kerdê ya nêkerdê?
Alê suri:
Qayte piyanê Segýre kerd u va:
-Nenê bra þýma qey niya xo no qernayiþne? Qa þýma ki çiyê vacê.
Piyanê Segýre qaytê jüvini kerd pêro pia ebý jü veng:
-Bra Haq bo Ali bo, ma bý xo bêþýkime, bra Ulahi kesêma nêþiyo tamir,
neki çýmê ma gýno tamýrji ra.
Derde ancia qewte werte u va:
- Ohi þýma mýletê Reqasa dest... Heq hevz u imanê isani þýmara býkero.
Her waxt kar u gurê þýma niya ro. Êbi xo hertine kenê, defêna ki kenê Lolýjanê
feqýra ser.
Alê Segýre:
-Waa Derde mý çýçýke to buwerdêne. Tý teyna ke cuanýka Qesa de ma býxo
Reqasji ya nêþikime, belki tý hêfê ma býcêrê.
Derde daina biye xure u verê xo çarna Alê suri :
-Hela qaytê mýno anê alêhini darê. Ê ki hera xo vere çê verê xo de
xeneqýte kerd Lola ser.
- Derdê derdê xo Heq ra meke ma mý qey xeneqýte Weysê Segýre amê dewe
ke arda bero. Hera xo dara verê çêverê ma ra gýrêdê u hera feqire xeneqýte.
-Hýþbe lao Alo xo Heq ra meke, ezi ki Segýre ra niya tý mý qankena.
Çýmanê xo çar ya ke, u qaytê mý ke; ez Derda.
Derde hetê Segýrjiya guret hama ancia ki fayde nêkerd.
Xýd sond weno vano:
- Qa ez zan jüyê Segirê ewro tezeki berdi ke wa tamir kero.
Eke Xýd niya vano mýletê Reqasa hünê; ê Segýre ki sond wenê hama kam
inam keno.
Ereba ke amê dewa cêri de výnete, mýlet ereba ra bi piya. Her kes verbe
çê xo þi.
Xýd verba çê muxtari þi. Muxtari deste qajocaxi bi o ki verba Xýdi
amê.
Teze þodýri pêra guwr kerdêne, Mem gýran gýran cýla xora veþtra cêniya
dê hona hewn de biye. Qemiþ nêbike cêniya xo rauzno. O bý xo veþtra kýncê
xo day xo ra; tene çimi mimi kerd top u þi tever. Tevera qayt kerd ke mýlet
kuli hao heranê xo bar keno. Bi býle býla Memi ancia amê kewt zere þi cila
cêniya xo ser niþtro, býdestê xuyo çep cêniya xo hejnê.
-Lilika mý, qýdayê to indi rauze, ma herê kewtme. Þar kuli þi ware
ma teyna mendime.
Gulizare ki veþtra caê xo de niþtro u ebe kýncanê xo cerê eke kýncê
xo di, qaytê merdo xo kerd u va:
-Hela aê kýncanê mý býde mý.
Memi kýncê cêniya xo dayici, aê ke kýncê xo day xo ra Memi ki tê yardým
kerd.
Hurdima pia amê verê çêveri. Galê xo, cýlê xo u gab qacaxi ardi tever.
Çen heri bar kerd u heri kerdi lacê xo Cem ver. Hürdima pia þi tawlah.
Mem u Gulizare qe jüvinra nêvisyêne. Nýka lilýka Memi þona ware Memo feqýr
teyna dewe de sekeno. Mem rew rew þono ware hama cêniyê ware Memi qarnêne.
Ayera Mem seranê veri, ebi þewe þiyene ware. Mem hebê tari ra tersêne.
Memo feqir seba lilýka xo, ters nêzanýtêne u her çi kerdê çýmanê xo ver
u þiyene ware. Yaki Gulizare çiye kerdê mane Memê xo ardêne ware. Mem hela
emser çý mane keno ke þoro ware.
Gulizare Memi ra va:
- Ma se býkeme na golýka ma sawiya ma se beme ware?
Mem:
-Çualê de gýrs biya ma cýkeme, ez erzen pýþta xo ma gýran gýran oncinme
we þonime ware.
Gulizare þiye zere ra çulalê de sýpê ard. Memi golika xo kerd zerê
çualê u fekê çualê tada u eþte biþta xo ser, Gulizare ki kerga xo gurete
hurdima pia qewti raa wari ser. Xêlê ke þi. Mem zaf qefeliya nezdiye kaþê
sur de niþtro bina xo gurete
Memi qayt kerd ke golike qe nêlekena. Fekê çuale kerd ya ke çý ya kero
golike par nê perar merda.
Merdena golike zaf zorê dinara þi . Gulizare þone ware ke þýt u mast,
ron u torax biyaro. Nawa golike ki merde, manga ki bena züya. Mal u davarê
xuyo zafi ki çinê bi. Gulizara feqýre sebýkere. Yacero, bero dewe qe nêbena,
çen pesê xo estê eki germa ver benê züya.
Mem hem kewt golike ver, hemi ki zanýtêne ke mýletê Reqasa pêbýhesiyo
indi ê helak kenê. Kýlama erzenê ser, awake nê biya anê Memi ser. Mem se
bikero ke kes mezano ke, ê kolýke kerda zerê jü çuale u xeneqýta.
Domanê Segýre ke cýra verdi ra, ê ki þine waranê xo. Mem hüya u lilýka
xora va:
-Ma indi na golike kenime Weyse Segýre ser .
Gulizare qaytê merdê xo kerd va:
-Ma golika xo býkýþime u Weyse Segýre serkeme Ule çiyê rýnd. Niya qe
beno?
-Gulizara mý, mý qýdayê to, ma ke mekeme Lola ser, tý zana mýleti Reqasa
ma weno.
Gulizare zanýtê durumê Reqasjiya, ayera qe vengê xo nêkerd.
Ýndi Mem þi koti na mesela qesê kerd, Golike, xeneknaine eþte Weysê
feqýr ser. Reqasa ra na mesala biye výla. Amnani wertê wari de, wertê palade
na qesa amê vatene.
Eke Weys pêhesino, þono Mêmi zaf kuno u vano:
-Lao ma þýma, mýletê Reqasa dest þýme qoti, þýma pêro hertina xo erzenê
ma ser.
Beno nêbeno jü çêneke beno jü ki býraye daê beno. Hona ke nê zaf doman
benê maa dina mýrena. Piê dina xorê zewecino. Xorê jü cênike ano. Na cênike
zaf hoqebaze bena.
Lewê piê domana de, na vana:
- Mý qýda u bela ê þýma guretêne. Ez þýma ra zaf hes kena. Ez hürinda
maa þýma dera. Ez ferqe nêkena wertê þýma u domananê mýnê bina.
Piê dina xo xo de vano 'çý cênike de þýt helal; mý de veciye, qaytê
mýno domananê mý kena'.
Waxto ke piê domana çê de nêbeno.
Na domanara vana:
-Domanê her u kutýka, mý çi de fegê piê þýma kerdêne. Þýma biye bela
ê sere mý. Ez seb keri? Ez þýma deste kamta þori?
Domani, na hoqabaza zürekere ra zaf tersenê ayera qe çiye piê xo ra
nêvane. Na hoqabaze domana zaf xebetnena. Domani þone tever xebetine, êne
zere xebetine. Gege zaf qefelinê. Domanê cirana bona sera kaykene. Nê ki
wazene ke þore lewê domana de kaykerê hama dêmariya xora nêtahrene.
Roca ra roca de usari bena. Vare vileþnaro, koi benê belekiye, gul
u sosini vecine. Mal u dawar zêno. Beno çive, çiva çucukê. Derê bene pýre
awxe, beno xuþe xuþa u gure gura awxe. Dewe bena þen, Mal u davar þono
tever. Domani þone selxý ver. Waxto ke selxý verdane mali. Beno qare qare
vereka býzeka.
Milet þono hêluge, þono so, þono sunga, þono rýbêsa u kengera. Pêro
werdena xo çolara anê. Tar u ture usari zaf o. Tar u turê usari qe qedino.
Dêmariya domana vengê domana dana u cýra vana:
-Domanê cirana þonê tar u turê usari anê, þýma ita zere de biye poyini.
Urzêra, urzêra þore çol.
Layik vano:
-Daê mebe hêrs tý çý wazena, mara vace ma þýme biyame.
Dêmarya dina ina ra vana:
-Anê turýki býcere þore ma re kengera biya rê. Ez na þande germýya
doi pocena.
Waê jü turýk, jü ki zengene cêna, layiki jü xýlçýke ceno u þone kengera.
Waê u býrayi þone çol. Raê ra xorê mücül benê. Layik zaf kefê xo êno.
Waa xo de leqi keno. Waê ki vana:
- Mý qýda u bêla to guretêne zaf xo mekefelne. Hona raa ma düriya.
Layik vano:
Ma zaf kengera biyame. Çýmke ez zaf germiya doi ra hes kena.
Waê vana:
-Ero germýya doi rê zaf kengeri lazým niye.
Býra vano:
- Nê, nê wa bo, ma zaf kengera biyame.
Nê þone jü tümi sera kengera danê arê. Waê jü kenger wena jü ki dana
býraê xo.
Vana:
- Qaytê ne jü kergeri teyniya wenme. Ê bina danme arê.
Býra vano:
-Ya.
Waê zengene xo cena turýk dana býra xo. Býraê daê ki turýk erzeno výlê
xo u ebe xýlçýka xo kengera veceno. Nê xelê kengera danê arê.
Waê vana:
- Ýndi beso, ma þýme dewe. Make herê bukime dêmarya ma mara mýradina.
Býra vano:
-Hêya waê týzana.
Nê kunê raê ser êne. Waê výrniyede, býra daê dýme eno. Layik zaf kefelino.
Waa xo ra vano:
-Waê ez zaf kefeliya ma tayê bina xo býceme.
Waê vana:
-Hêya býraye mý, ma tayê bina xo býceme.
Nê waxto ke niþenê ro waê qayt kena ke turýk dýpo talo. Qe jü kenger
tede çino.
Waê bena hêrs vana:
-To qey kengeri werdê? Nýka ke maþime çê dêmariya ma mara bena hêrs.
Ma kuna. Ma cýra vanme çý?
Býra sond weno.
Vano:
-Heq bo, Ali bo, Xýzýr bo ke mý kergeri nêwerdê. Mý ke jü kenger werdo
ez meresi çê.
Waê zaf dêmarya xora tersena. Býra xo inam nêkena. Qerena u zibena.
Nê zana ke se býkero? Býra beno bêteseli waa xora vana:
- Waa mýna rýndeke; tý zana ke ez to ra zaf heskena, tý zana ke ez
züri nêkena. Tý ke mý inam nêkena be zerêmý de qayt ke.
Waê býraê xo merednena ra u ebe kardi vêrê býraê xo qýlaþnena ra tede
qayt kena.
Qe kengeri zerê býraê da de çino, jükek teyna zere dero o ki aê bý
xo dabi býraê xo.
Na vana:
- Býra urzera ma þýme çê indi herê kewtime. Urzera, urzera!
Býraê xo nata hejnena bota hejnena. Qe hýþ u pýþ cýra nêvecino. Býraê
xo kena výrana xo. Qayt kena ke býnê turýki dýrýyo.
Vana:
- Mý qýda u belaê to bukretêne. Ýndi urze xo ser.
Na zaf tersena sekena býra nêvezenora. Aqýl êno sere ke, aê biraê xo
kiþto. Têw teze býra, býra par nê pêrar merdo.
Na idi zana ke aê bý xo býraê xo kiþto. Na berbena dana xora. Býraê
xo kena qevsingê xo. Na qêrena u zibena; dana xora rüye xo pýncýr kena.
Qeri u zibayina daye hard u azmeni keno qule. Ýndi teseliya nayê bena.
Na ana býra xo þüna, peþena têra, kena mezele.
Mezele sera zaf berbena. Dina xo bena tariye, nêzana ke se bý kero.
Mezele sera dest u pau kena xo ver. Neþikina ke þoro dewe. Xo xo de vana
'ez se þona dewe, ez milet ra se vana, ina ke býraê mý mýra pers kerd;
ez çý cevabe xo dana.'
Na Heq u Eli re dua kena vana:
-Heqo tý mi têyre ke, ez ko be ko býfeteli. Seba derdê býraê xo rê
býnali u býwani. Heta dina esta ez býnali u býkali.
Heq dua aê ano ca a bena têyra koyi; namê xo beno Pepug. Usar ke êno
pepug niþena gýle dar u beru ra ko be ko fetelina.
Vana:
-Pepu, pepu,pepu!
-Kêko, kêko!
-Kam kiþt? Mý kiþt!
-Kam þüt? Mý þüt!
-Pepu, pepu,pepu!
-Kêko, kêko!
-Kam kiþt? Mý kiþt!
-Kam pêþt? Mý pêþt!
-Pepu, pepu,pepu!
-Kêko, kêko!.....
Ez to ra zaf hes kena. Heþt seri, ez to ra dür biya. A waxt handê zamet
nêbi. Nýka çayê to zaf aseno. Tý zaf kuna mý vêri. Mý nêzantêne ke niya
beno; mýke býzantêne niya zameto, mý tý nêruþnêne. Hona ke tý ita biya
ez piþman biya, jü ki tý zaf manena. Nêzan qey ma niya kerd. Çê ma wo teze
de pia bývýnetêne çýða rýnd bi. Belki tý ebe mý huna, tý vana ke: "Ma se
beno ez ancia êna". Ez zan ancia tý êna, hama ez nýka lewê to de bibiyene
çýða rýnd bi. Tý zaf rýndeka, tý hêcaê dýnya wa. Tý ke lewê mýde ra ez
xo zaf rýnd vênena. Tý ke lewê mýde niya; ez van belki, dýnya mý biya xýrabe.
To hona ez fam nêkerda, belki mý nêmusna to. Hama se beno, wa býbo ez to
ra zaf hes kena. Ez lewê to de niya ayera nêvan. Qe nayede zur çino; ez
to ra zaf hes kena. Tý zê melegana, tý melega mýna. Ebe kelýma nêno vatene
ke ez býnývisni. Ma ez teze xortê niya ke to xapnena. Bê to, dýnya mý bena
cenem u xýrab. Bê to ez nêm isana.
Tý zana ita senêno. Ýsan ke teyna bo, nê kes to ra pers keno, ne ki
halê to diyar beno. Tenê hevali estê, ê ki ze þarê ma nêbenê. Tý ke þiya,
to ra dýme, mý en zaf kelýma "HEJ " heþna. Mýletê itay zaf qesê nêkene.
Tý nina mý ra zaf rýnd zana, ez qey to rê nývisnena.
Rýnde ka mý, çêna xali, melega mý. Eþqo ke mýde esta, o eþq hona to
nêdiyo, ya ki mý nêmusna to. To gegane mýra vatêne ke " tý ze robotana".
Robotý hes kerdene nêzane ke. Hama ez robote niya ke. To ke na vatêne,
mý ki xo xode vatêne "belki ez zaf teyna menda coka tý mý ra niya vana."
Nê yara mý nê, ez ze robot niya. Êmi ki canê mý esto, hemi ki, ez isana
ra zaf hes kena. Mý ke isana ra hes nêkerdene, ma qey halê mý niya biyêne.
Tý zana mý výzeri kýnci þüti. Çýmke waxte kýnca to kerd bi kýfþ. Kýnce
Pia mý bi. Waxto ke mý kýnci þüti; tý u Pýa mý kewti mý veri. Ayera dýme
maa mý ame mý veri. Pêniye de nýþta ro u berba. Gula mý tý zana ke ez to
ra hes kena hama emrê to rýnd nêþi hetan nýka. A ke to diye oncia to diye.
Maa mý ebe axa mý þiye. Waxto ke merde ez lewê daê de nêbiya. Xezuka;
ez uja lewê maa xo de biyêne, mý ki xo re deste maa xo buguretêne u qevsýngê
xo kerdêne. Heya ma kuli mýrenime; isan waxtê merdene de lewê jüvinede
nêbo a zaf zor o. Ma sebiyêne, ez uja lewê maa xo de biyêne.
Waxto ke ez welat te, hona ke xort biya, mý serê xo nêne qoranê maa
xo ser, ze domananê qýjke ka, mý maa xo de kaykerdêne. Xezuka; maa mý biyamêne
ita, wa çen roci lewê mý de meyman biyêne, mý xizmeta dayika xo býkerdene.
Maa mý hero mý rê duwa kerdêne. Çen roci veri merdena maa mý. Mý maa
xo de telefonde qesê kerd. Aê va: "Ero bawo tý kulê derde mý nêzana. Tý
zaf kewta mý veri. Mý tý býdiyenê, wa qey ke, Heq ruhýmý bukretê." Mý ki
va: "Tü di daê êno to veri, to mý ra vatêne ke 'Lao lao Heq kamjiye xera,
aê býkero.' Belki na xera ke na biya. Daê tý qe mereq meke, halê mý zaf
rindo. Seba mý düþünce de to çinê bone." Defêna aê va ke: "Ero tü dý; mý
tý kerda weyi, kerda pil, nýka ki, tý þarý ra vana daê. " Mý ki va ke daê
tü di vane: " Welatê þari nêbeno welatê isana, maa þari nêbena maya isana."
***
Ma þarê xo ra kewtime düri. Ma rýndekey u demokrasi pêro dugelanê binade
cêrayme. Pêro rýndekey ki, demokrasi u zereweþaye ki made biye. Ma goþ
nêne pilanê xo ser. Þime kýtaba de Stalin wend. Stalin jü diktator bi.
Waxtê dê de demokrasi sovyete çinê bi. Gerege pêro piya ze dê fýkýr býkerê.
Ýna eke ze dê mekerdêne, ê dêne kiþtene. Stalin zaf hevale xo day kiþtene.
Hona ki ez fam nêkena, qey zaf mordemi zereweþiya ma nêvênene. Þonê
cawanê bina ra niyadane. Çiyo ke mara düriyo þone ê ma rê anê. Verde gereke
isani xo nasbýkere. Pilanê ma vato ke: " Xo nasbýke ke, þari ki to nas
býkero!" Kalýkê M. Emin vatê ne: " Sen seni bilki sen sen olasýn" oncia
watene "Ýyiler iyidir." Çý wazena made esto. Qesa pilanê ma, dina de kewti
mezela dina.
Made zereweþiye esta. Na zereweþiye demokrasi o. Ma kesi goþ nêna pýro.
Ma demokrasi dugelanê bina de cêrayme. Ma xo ra kewti me düri. Ma tarýxê
xo nêzanime hama tarýxê ê bina zaf rýnd zanme. Çiyo ke êma nêbi kefêma
te amê. Ma bime Týrk, ma bime Kurmanc, hama xo nas nêkerd. Ma ko ra verde
va "dað" pêdo va "çiya". Ma ware ra va "yayla" ya ki va "zozan". Waxto
ke ma namê nêne domanane xo ra þiyene name Týrka yaki ê Kurmanca nêne pýro.
Ma qe fam nêkerd ke, qa êma ki zono. Made ki namê estê. Çýmke isan senêno,
gereke hini xo bumusno þari. Ma xo nas nêkerd þime þaro bin naskerd. Ma
pi u kalýkê xo nas nêkerd, pi u kalke þari nas kerdi. Ýsan verde gereke
koka xo nas bikero. Þaro bin verde koka xo nas keno, pêdo wazena þarê bini
naskero.
Tý zana isanê itayi se nêno. Ze ma niye, ma tenê isana kenme ze Heq.
Þarê ita verde xo nas kene. Çýmke vane ke:"her çi isana de esto." Pero
insani ze züviniye. Nê isana ra heskenê. Qe kes, kes ra ne rýnd, ne ki
xýrabo. Nê ki ze pilane ma vanê: Pero dýnya Heqi isana rê výraþta.
Tý Bo Görani zana se nê piya o. Çê Bo Göran'i zaf rýnd o. Uja tý pero
çiya nê rýnda þikina bývene; zereweþiya, demokarasi, Heqa merdiyo cêniye.
Ê meriki, pêro çi, xo de diye. Caanê bina de qe nêcero. Pêro rýndekey xo
de, cênýka xo de u çê xo de di. Ayera têpiya welatê xo rê, mýletê xo rê
yardým kerd. Qe kes ra çiye nêwaþt.
***
Yara mý, êwro Murad Stockholm de ro. Ez teyna çê de ra, ezi ki nawa
to rê na mektuve nývisnena. Çê ma zaf rýnde ko. Darê ke verê çê ver derê
zaf biye rýndeki. Baxçe zaf biyo rýndek. Dara goze u erige zaf meyve guretê.
Gulê to yê ke, zerê çêyi de ki zaf biye rýndeki. Seba dina mereq meke.
Ez rýnd kaytê çý kena. Her çi zaf rindeko. Hama teyna bine, qe rýnde niya.
Ez se tevêr de teyna roniþi? Bê to qe nêbeno. Tý naye indi gerege býzanê.
Hela welate xeribiyede isan teyna qe nêbeno.
Piya mý zaf kewta mý vêri. Ez zana ke aê ez xo vêra kerda. Hama a qe
mý vêra nêþona. Waxto ke a nêrdýgana ra onciyêne u þiyene qatê seri. Her
waxt çýmanê mý vera qe nê þona. Her dem tý u Piya çýmane mý verde rê. Teynabine
çýða zora. Hona ke mý vêrdero ez vaci: Piya des u þeþê aþma amnaniya pêhênede
þona Eldonet . A teze bena des u ponc aþmi. To di pilanê ma vatene ke.
"Rocê êna ke maê ewladê xo erzena. " Tý vace na a roca. Se ma Piya xo þodýr
benme uja çaverdanime u þande cenme anme çê. A feqirê se idare kena. Ma
se keme ez xebetina tý þona mekteve. Qe kesê ma, ita çino ke qayte Piya
ma kero.
No xebato ke ez nýka tede xebetina benê Östersund . Teze jü xebetê
de bin anê ita. Tý zana verde ez telefon ser xebetiyêne. No xebato teze
radio ser o. Jü ki ez wazen ke jü xebatê binde býxebeti. Hevali wazene
ke, ez dý heftê þori Linköping . Hemi ki waxto tý êna ita. Ayera mý nêwaþt.
Çýmke qe nêbeno. Tý ke ama, ez ita nêbi, kiletê çê yi bile tode niyo. Qayte
çýða zoro. Tý ke ayta biyêne, ma xo rê mucul biyêne. Gore daye ma ki çiye
kerdêne.
***
Rýndeka mý indi tý se kena? Welat de çý esto, çý çino? Tý zana ke,
mý na des u çar seriyo ke welat çaverdo. Welat zaf kewto mý veri. Xezuka
ezi ki nýka lewê to de biyêne. Ez zan, tý Estenbol dera. Hama uja ki þenýk
xatýrê ma çine. Eno to veri, sera 1977 de, ez Ýspir de malým biya. Ez pêhesiyake
tý þiya Estenbol, ezi ki ama Estanbol. A waxt tý waþtiya mý biya.
Rocê ez u to , Xalisê zamayê mý u Gulþa waa mý, ma xo rê þime zerê
Estanbol de cêrayme. Make amême çê kalikê to ma ra mýradiya va ke: "Ero
lao lao aybo, þermo, þýma qe þermo haya nêkenê, þýma de qe þerm çino, hebê
býþermayýne utam býkerê. Þ ýma hona nêzeveciye... " Pirýka to vengê dê
býrna u cýra mýradiye. Va ke : " Qayte mý no, nê ke rê, nênê to rê çý lazým,
to herdýþa xo kerda sýpêh xo rê cayê xo de roniþe u qarýþê domana mebe.
Ano sebiyo domani xo rê þiye cerêh."
Roce ki ez u to jü ki xalýka mý (Amýka to) ma þime resmê xo onýt. To
ke, o resm di xo de biya. Ê resm de ez zaf rýndek veciya bi. Qa tý zana
ez xortina xo de zaf xosera biya.
Estenbol rýndeko hama welatê ma, ma rê tayina þirýn o. Xezýka ez ki
to de biyêne, ma piya býþiyêne dewa ma. Nýka amnano dewe þiya ware. Ze
weri tenê þiye warê Korta tayê ki þiye warê Çelkeri. Ma þiyene warê Korta,
Uja ra ki þiyene warê Çelkeri. Tý çýða ke suke de biya pil ki, tý ki dewa
ma ra wa. Ma u piê to dewa ma ra yê. Nê ne qa ti xeribe niya, qa tý ki
çêna xalý mýna. Eno to veri ez u to ma piya þime warê Korta.
Ma þiyene warê Korta, uja ra ki þiyene warê Çelkeri. Çelker dayina
rýndeko. Nênê ma Korta xýrabe niya ke. Tý zana warê dewa ma hurdima ki
zaf rýndekê. Ma awxa serdýne þýmýtêne. Þýt, serêþýti, mast u do zaf bi;
ha bure ha bure. Cêniye dewa ma, eke mal u dawarê xo dýtêne þiyêne serê
tüma, biyêne top. Ciranê ke dormê holýka made bi, amêne lewê tümê holýka
ma. Ez zana ke nýka ancia ê tümê holýka ma sera benê top. Ma ki þiyene
lewê dina xo rê mucul biyene. Wertê cêniyanê dewa made zaf canükê hewli
bi. Ýna hem rêþtýkê xo rêþtêne hemi ki qesê kerdêne. Dewe ra, mal u dawari
ra qese biyêna ya. Eke jü camerd dewe ra biyamêne ware cêni þiyêne o diyêne.
Xoxo de vatêne: " Xezuka piyaye maki biyamêne. " Yaki xebere ruþnêne vatêne
wa o bêro. Hama çiye mane kerdêne; ya miye lenga, ya nêweþa... Ýndi çiye
ra nê çiyê mane kerdêne.
Waxto ke ma doman bime. Ê ke þiye Çelker , ê ke þiye Korta ma zaf züvini
qarnêne. Ma do ardêne dewe. Þ odir þefak de veþtêne ra maa nê ma do kerdêne
rêuka u kerdêne parê hera. Ma amêne dewe. Peroc ra tepiya dewe ra onciyêne
we þiyene ware. Waxto ke ma þiyene ware piyanê ma cirananê ma; ware ra
çimi waþtene, ma kerdêne teme. Xezube a waxti. Dewa ma zaf rýndekê biye.
Hama goro ke vane nýka ze veri niyo. Mýleti zaferi dewe cavêrda þiye
sukane gýrsa. Ê ke dewe de mendê, qe halê xo rýnd niyo. Hama ma oncia þiyene
dewe. Oncia ki halê þarê ma rýnd nêbiki, axri ma züvine diyêne.
Muradi zaf çimi, mý ra pêrs kerdêne. Mý ki cýrê qesê kerdêne. Gege
ki ez biyêne hêrs. Mordemê Murad u Piya zafê hama qe kesi ki nasnêkene.
Murad ancia jü dolýme þiyo dewe. Piya qe nêþiya.
Tý zana, çý amê mý veri? Ez vanke eke ma þýme dewe, ma araba Piya nêberdêne.
Dewe de kemeri u kaþi zafê. Araba qe tede nêxebetina. Hama uja kam Piya
ceno? Tý zana ke ez lewê pila de çêneke nêcena výrana xo. Ancia tý cêna.
Hama qey tý cena ke, qa ez domanê niya. Ez na usari biya çewres sere. Ez
Piya cena. Tý zana ke ez temelê ki niya. Ma no çêo ke teze herina to di
ez se xebetiyene. Uja qesê bike ma sebiyo. Ýna ra vace ke merde mý zaf
jiyatiyo. Ma se beno, tý ki hebê mý býgoyne. Ê vanê belki ke no memo verên
o, hini xaxut bi.
Nê ga uja ze ita niyo ke. Pero isanê mayê. Ma meymanime, hemiki meymane
çê xo me. No meyman ke cigera dina ra bo, meymani nanê ser u çýmane xo
ser.
Mýlet amêne seba ma, ma ra pers kerdêne. Ma ra vatene namê na qýjge
ke çýko? Ma ki vatêne: name daê Piya wa. Ýna ki vatene " Ero bawo bawo
no senê namo." Çýmke ê ki neheq niye: Hetan nýka ma namê ereba na domananê
xo ra, ayera tepia ma namê týrka na domananê xo ra, nayera des vist serê
ra veri ki, ma namê kurmanca na domananê xo ra.
Qey niya bi? Ma qey xo inkar kenime? Mý cýra vatene nê nê qa no zonê
ma o. Tü di ma vanime piya þýme, piya bême, piya amê, Aspariye nê, piyatiye
amê. Mý ina de qêse kerdêne, zerê xo kerdêne tal. Þ arê dewa ma verde ra
mý ra hes kenê. Ýna ze mý kerdêrne. Nayera tepia namê domananê xo: Bover,
Naver, Korta , Çelker, Berz, Bulusk, Astare.... nêne pýro. Se ke Hamdi
nêvatene belki ke jü veciyene name çêna xo Mar/Mor nêne pýro. Beno ma qey
nêbeno. Mar çiye de rýndo. Tý ke mar rê xýrabiye mekere, o ki to rê xýrabiye
nêkeno. Marê welatê ma, qe emsalê xo çino. Qe to heþno ke welatê made mari
do jü ra.
Waxto ke ez dewe de biya, ez zaf mara ra tersêne. Mý ke mar çaê býdiyene
ez hetê ser rêmenê ê hetê ser rêmenê. Mý qalê mari kerd meselê amê mý vêri.
Rocê ez u piê mý, ma merga ma wa Qanikovete derime. Piê mý çineno ezi
ki nana pýro. Merga ma zaf hite biye ayera ma dýrmýð nêkerdêne, hini ma
nêne pýro. A waxt merga ma u çê apê mi Barko piya biye. Ýna verde merga
Beja çinýtêne ayera tepia amêne merga Qanigovete. Wertê pala de en qýjgek
kam o, o þono awxe ano, Waxto ke çê apê mý amêne, ma zaf xebetiyene. Eke
mý no piê mý têhna biyene, mý hande zor nêdene xo. Mý ke piye xo ra vatene
apo çýða germo, ê ki mý ra vatene: "Ero bawo zaf germo xo rê þo çê." Hona
ê, qêsa xo nêxelasno mý vatene "ya". Ez þiye ne çê.
Ma bême mesela xo. Piê mý, mý ra va þo ma rê awxe biya. Mý ki qabê
awxe guret ez þiya ini. Ez hin gýran þona ke hande vacê. Germê perociyo,
ez zaf qefeliya, têwr nêwazen býxebeti. Xo xo de vana: "Ahx xezýka ez nýka
çê de biyêne, ya ki sia daranê made xo re ramerdiyene." Ez þiya ini, mý
awxe arde piê mý awxe þýmýte, Ap Qewaz ki merga xo çinêtene. Merga dê ki
lewê merga made ra, wertê merganê made jü derê esto. Piê mý ke awxe þýmýte,
mý awxe berde ap Qewaz rê. Hona ke mý nêberda piê mý, mý ra va " tenê rew
þo awxe meke germ". Mý ke awxe, piê xo rê ardêne, Ap Qewazi ki zanýtêne
ke ez dê rê ki awxe bena. Ayera o xo re jü þýmêla vaþ sera merediya bi
ra. Se ke ez kêwta nezdiya ap Qewazi çý bývenni marê de gýrs kýþta ap Qewazi
de o ki vaþ sera biyo derg. Ez hini qêrage mý va "apoo mar"! Ap xo rê,
ez xo rê, mar ki xo rê hetêser rêma. Se ke çýmê mý gýno mar ra, ez hini
rêmake, awxe ke mý deste de pêro rýþiyade.
***
Ez þarê ma rýnd nas kena. Þ arê ma zaf zereweþa o. Mýletê ma xo rýnd
nas keno. Þ arê ma hetan nýka, zonê xo, adet u tore xo ard. Hama ma, na
seranê pêhêna, kulturê xo ra kewt me düri, ma zonê xo caverda. Qaytê domanê
ma zonê ma nêzanê. Eleman de, Estanbol de tenê ciranê ma estê. Eb xo nêzanê
Týrki qesê býkerê; hama domanê dine qet zone ma nêzane, pêro Týrki qesê
kenê. Qesê esto vanê: "Zonê ma non u sola ma wa". Qaytê mý çend seri Týrki
wendo. Hama hürinda, zonê ma nêcêno. Halê zonê ma o gýlor baþko.
1970 ra tepiya domananê Vartoy zafine wend. Hama ma edêtanê xo ra kot
me düri. Qesta ma bime "modern". Dýnya de ê ke biye "modern" qe kesi kulturê
xo canêverdo. Tý ke raþtiê mý ra perskena ma nêbime "modern" ma bime Týrk.
Çýmke ma kulturê xo caverda ê Týrka guret. Ma pilane xo ra vatene ê "gericiye".
Zaf gunê u xetê ma estê. Tarýxa Vartoy de êno nývýsnaine " zelzelê 66 ra
ravêri u zelzelê 66 ra tepiya."
Gula mý; tý verê hardlerzê hazar u new se u þeþti u þeþi rýnd nêzana.
Çýmke a tawh tý hona çar seri biya. Tý nýka welat dera, uja pilanê mara
pêrske. Eke qalê veri beno, khal u pirê ma vanê: " Tê xezube ê waxta, mýlet
feqir bi hama insanetiê biye". Ma wend bi, hama ina mara zaf rýnd zanýtêne.
Qesê de pi u kalkanê ma esta. Vane ke: "Her waþ koka xo ser beno gewe."
Ma koka xo ser bime gewe; hama seke dara aþi kenê, ma hini aþi kerdime,
dayera ma rýnd koke nêgurete yaki koka masera darê de bine (yabani) biye
gewe. Þ arê ma no edet u kulturê xo hetan nýka ard, hama zafi ki zulum
u ezyet di. Gege amê kiþtene, gege koa de mendi, gege kewti zindana, hama
oncia ki hetan nýka edet u kulturê xo ard u resna ma, nayera tepiya ki
dora ma wa.
Yara mý, eke ez kulturê ma býnývisni zaf vatenê mý estê. Hama gereke
no kulturê ma memýro.
Ez koti ra ma koti, mý çýnay ra qesê kerdêne. Hêya, qa raþt mý xo rê
dereqê dewa made nývisnêne. Ancia dewa xo biyari xo vêri u ðeyala býkeri.
Hê ya ancia qalê dewa xo býkeri. Ma qalê mýletê dewe ma kerdêne.
Eke ma piya býþiyene dewa ma, se kerdene se nêkerdene. Tý zana taye
leqiê ma estê. Tü di eke mý gege leqi kerdêne. Tý u Hamdi watenê nê laqiê
Vartoy. Ma ê leqiê ma ki kerdêne. Leqiê reqasa, Varto de her kes zano.
Tý vace ê leqi, mý xo vêra kerdê? Nê nê ez se xo vêra kena.
Dewa made Haþ esto. Qa tý nas kena. O ki xalê to êno. Xýnamýê ma Haþým.
Ez Haþ ra zaf hes kena. Waxto ke ez dewe de biya, haþ rew rew amêne çê
ma. Haþi zaf cêniya ra hes kerdêne. Ê dê kuli feg bi. Kamci cênike bena
wa bi bo ê vatene: " Lawo lawo a hini dana ke hini vacê." Gore Haþi dewa
made cênýka nêdana çina. Mýleti dewe xüya Haþi zanýtêne, xortê dewe kewtêne
re Haþi. Ýndi qalê cêniya kerdêne.
To qayt kerde ke Haþ çê made ro, Dot ra Sewguliye u Çiçe amê. Haþi
serê xo hejnene u hüyene vatene: " Nina þenýk nêda, lao lawo nina welat
kerd xýrab". Çiçe u Sebe ki zanýtêne ke Haþ vano çý. Çiçe Haþ ra vatenê
" Ero tý çý guna ma cêna. Ma wena, se kena, indi be dolýme ez dolýme ki
wa Sebe bi do to." Haþ biyene sur u feg biyene pýre kefi u sere hejnêne
venge xo kerdêne alçað ke, wa ê meheþnê ê ke dorme dê de dýna ra vatene:
"Qenê daê, zürê kere , ez zana ke, na dana kuline, hama ma rê çiye çino."
Haþ serê xo hejnenê, heto bin ser qayt kerdene vatene: "Hela qayt kerê,
na oruþbiya qenê daê, êna ita çý. Cý ra vacê, wa þoro lewê býrakane xo.
Ena lewê ma, ma wa feqýrara vana çý."
Goroge ez pêhesiya; dewa ma nýka ze veri niya. Mýlet zaf biyo feqýr.
Haþ Haþê verên niyo, Haþýmo feqýr biyo nêweþ. Çiçe vanê zaf biya periþan.
Feqýre se býkero. Lacê daê Musa, askeranê Týrka de ke dopera, amo kýþtene.
Þ are ma nýka zaf býnê zulum dero. Qe rüye þarê ma nêhüya. Þ arê ma zaf
onut, hona ki anceno.
Se ke pilê ma nêvane "xezube waxtê veri". Verde ke çýða ke mýlet feqýr
bi ki. Ebe qeydê edeta nê xo, destê jüvini guretêne yardým dene jüvini.
Jüvinde leqý kerdêne.
Dewa ma de jü "qýlýc" bi. Namê xo Xalýtê Qýlýc bi. Merýkê de kal bi.
Çen çê dina bi cýra vatenê çê qýlýca. Xalýtê Qýlýci xelê ki pil bi. Serê
xo ebe paça pýþtêne, çogana dê ki her waxt dê dest biye. Her roc þiyene
pê Tabi. Uja merg u hega dina bi. O þiyene uja ke, domani selxi mekerê
merg u hegaê dina. Qarveni dê ra zaf tersenê. Waxto ke ap Xalýt amêne,
domana pê kemera de, pê dara de xo dêne we. Domani qêrene vatêne: "Lao
heso". Eke na vatene ap Xalýt zaf qariyêne. Nata kayt kerdêne, bota kayt
kerdêne qe kes nêdiyene. No biyêne hers u vatene: "Ero mý kýrê Hes de ma
u cênýka þýma kerdêne. " Qe xemê domana nêbi. Domani hüyene qêrene defêna
vatêne: "Lao heso". Ap Xalýt ebe domana cêrene, hama domani nêdiyêne, xo
bý vengê dina guretene u þiyene. Çýmê ap ke kewtre domana, çogana xo eþtene
re dina u dýme remêne, Ap Xalýt nêreþtêne dina. Cýra xeberdenê. Ê ke xeberdêne
domana dayina zêde vatêne: "Lao heso". Ap Xalýt ke amêne dewe nafa ki ma
u piê dina ra xeber dêne.
Namê tornê Ap Xalýt Hes bi. Nafa nê ke venga tornê xo denê vato "lao
heso" . Dolýme kewto mýlet ver,indi qe výndenê. Jü ki Mýletê dewa ma eke
jüvinde leqi kerdêne jüvinra vatene " Hero mý kýre Qýlýc de to kerdêne."
Kýre Qýlýc'i ze "teberýk" bi. Gegeke ez u xalê to Xalis make jüvinde telefon
de qesê kenme, ma jüvin ra vanime.
Jü tornê ap Xalýt esto namê dê Use Mami o. Namê piye de ki Uso. No
tornê ap Xalýt mýsayibe xalê tý o. Hemi ki Hevalê mý no domantine o. Ma
zaf jüvinra hes kerdêne. Use mý no çavreþ. Nêzo xo rê sekeno? Ma se jüvinde
leqi kerdêne. Ma pê bona de, serê mezela ra, dalasure de þenýk leqi nêkerde.
O waxt çýða rýnd bi. Uso çavreþ, nê çýme xu ye sia, eke herdýþe verdêne
biyêne ze heþê koi. Hevale mý ne domantýne zafê. Ez ki nêzana kamçi perskeri,
kamçi persmekeri. Her çiye ke to di, kulinê ra zaf zaf selamê mý vace.
Tý Hesê Xalýti nas kena. To di se hüyene. Eke o hüyene çimanê dera
se hesiri amêne. Ma rê meselê qesê kerdêne. Ma se hüyene. Mý lace dê ra
u çen hebanê bina ra, va ke wa ap Hesen qesê bikero . Qesanê dê mý re,
býcere teyibe u buruþne, hama kesi nêruþna. Ê ap Heseni zaf meselê xu ye
weþ estê.
Roce ma çê dina de bibe. Xebere amê ma rê ke esker nawo êno dewe. Ma
remayme, derê pil ra þime pê Tapi, tenê hevali ki veroce tapra oncinêwê.
Esker ina vêneno. Eke esker erzeno çê ap Hesen' i ser. Qe çiye nêvênene.
Baþçavuþ Hesi Xalýt ra vano:" Bak ben biliyorum ki sizin çocuklar bu daðýn
arkasýndadýrlar. Ýstesem gidip hemen yakalýyabýlýrým." Ap Hesen býneqesa
Baþçavuþ de qe maneno. O ki vano: " Komutaným bu daðýn arkasýnda baþka
bir dað daha var."
Halê þare ma baþko. Her jü ye dina, hêcaê dýnya bi. Ma dina ra kewt
me düri. Ma rýndiya dina nêdiye. Pilanê ma vatene ê verêni zaf leqçi biye.
Tenê dina mý ki di. Ê Týrka jü Nasredin Xocê xo esto. Ema zaf Nasredin
Xocê ma estê. Hama jü bý jü ye dina þi heqiye. Qe kes wayirê dina nêvecia.
Mamudê ap Ýsi, dewa ma de, vist u bonc seri muxtariye kerde. Mamudê
ap Ýsi zaf zereweþaye bi, Zafi ki leqçi bi. Dewe de nêverde ne ke kes pêrado.
Eke dýdine dênepêra,o kewtêne wertê ardê verê. Ap Mamudi qe kesde nêdene
pêra. Pêradiþa de, o bêteref mendene. O þiyene çê cirana pero. Ebe leqa
xo memurê Týrka kerde memnun. Ap Mamud mý ki di. Mý ra vatene: " Qey Hamýlkana
þone aþme qey ma nêþonime." Mýakilê Feqi Hero gameþê xo çýraynêne. Feqýr
kal bi nêþkiye nê ke þoro. Waxto ke gameþi berde ke býçýrayno, niþtenerê
gameþi . Ap Mamudi ki ayera leqi kerdêne. Mý ra vatene: "Xýnami ez u to
jü ki Mýkail ma niþenime gameþ ra þonime aþme. To wendo; tý wertê qoçane
gameþte roniþe, ma rê kaytê xarta ke çýmke to wendo tý zana. Xebato bin
mý no Mýkail sera. Ma gameþi benime Kemerê Qertal ser uja benzin nanmê
pýro, gameþ indi þono. "
Ap Mamud ancia muxtar beno, bekçi ki Hesenê Xalýt beno. Lewê çê Qaçi
de zaf qerebelýð beno. Muxtar u bekçi þone lewê çê Gaçi ke Use gaci cena
Memê Evdalý Sela remna. Ceniya Memê Evdali çê Gaçi ra xeber dana. Ap Mamud
bekçi yê xo ra vano: "Lao lao na çêna kutigi hem bý xo çêna xo layikte
kena raþt, hemi ki merka ra xebêr dana." Mýlet pêro veciyo bona nê xo ser,
qat kenê. Maa çêneke nêvindena, xebêr dana,ðaftla balmýþbena muxtar u bekçi
þone lewê. Muxtar caqête xo ra derzini veceno. Hesenê Halýti vano: "Ne
nê xêxo tý se kena." Muxtar vano: "Lao Heso tý qe vengê xo meke, to rê
çý lazým." Ap Mamud derzini beno keno qorê maa çêneke ra, Se ke derzini
keno qorê cênike ra , cênike caê xo ra qýl bena, vezêna ra u þona çê xo.
Dewa made jü Esxan bi. O ki ze tarixi bi. Tarix ra zaf qesê kerdêne,
her çi ze nýkay amêne dê vêri. Qesê xo qesê kamýla bi. Qesê xo zaf caê
xo guretêne. Ap Esxan xaf hazýr cewab bi. Roce dewa made veyvo ma govende
kaykenime, Xaço qol kýlama vana. Ap Esxan ame lewê veyvi. Se ke heþna ke
Xaç kýlama vano. Ap Esxan va: "Lao lao çê Meþe u dengbez tine." Ancia rocê;
lace Memê Gulsune,Us Ap Esxani qarneno. Us ki zaf esber bi. Ap Esxan Us
ra vano:"Hero lao tý ebe sed panote nêbena qýlayý." A tah ki sed panote
xelê pere bi.
Mýletê Ewropa ze þarê ma niyo. Þ arê ma zaf leqci o. Leqia ke ma kenime.
Þ arê Ewropa nêkeno. Lewê made dewe Kurmanca estê, Leqia ke ma kenime ê
nêkene , eke leqia ke ma kenime ê býkere, ulahi jüvini kýþenê.
Na leqia ma, na rýndia ma, na zereweþia ma qe çaê çina. Ma gereke;
na leqia ma, na rýndia ma, na zereweþia ma býnývisni me. Wa domanê ma xo
re buwanê. Made qesê pi u kalkanê ma zafê, Kulturê ma zaf zengin o. Ma
gerege nê kulturê xo býnývisni me.
Qe tarixe de zonê ma niyamo nývýnaine. Ayera ma çý ke pilanê xo ra
heþno awa. Nýka ze veri ki niyo verde mýlet handê nêþiyene düri. Nýka her
caê dýnya ra biyê výla. Eke ma kulturê xo menývisnime pêro beno vindi.
Ayera ez wazen ke tý uja, kal u piranê made qesê býkere. Mý rê qesê pila,
þanýkanê u kýlamane ma, edet u qeydê ma; to çý ke pilanê mara heþna xo
de biya. Qawte pirýka to zaf çiya zana. Aê de qesê býke. A nýka xazina
kulturê mawa. A zaf çiya zana. Ma kal u piranê xo de qesê nêkerd. Zaferê
dina þiyê heqýye ê ke mendê ê ki nýka zaf biye kali. Hini býkemeke dina
ra xo rê çiye bumusime. Ê ke ma kerdê vindi, ma kerdi vindi, barê ê ke
weþe ma ina mekeme vindi.
Ez ke þona xebat, ez ke þona suke, qawtê mýletê itay kena, kawtê þarê
ma ken. Wertê made zaf ferqe esta. Çiyo ke nina de esto, made çino, çiyo
ke made esto, nina de çino. Mýletê itay zaf xebetino. Hini xebetino ke
biyo kolê makina. Her kes xo rê xebetino, ne pi dano laci ne ki lac dano
pi. Nina de qe isanetiê çina. Nê handê ze ma leqi ki nêzane. Hama ekonomê
nina zaf rindo. Ez vana ke isan wertê ma o, ina bývêno çýða biyêne rýnd.
Belki tý vana ke ekonomi ma ki niya rýnd biyêne, ma ki biyêne ze dina.
Eke ekonomi ye dina u isanetia ma tê lewê de biyene, çýða biyêne rýnd.
Her çi ki beno. Çiyo ke nêbeno çino. Eke isan buwazo her çi ki keno.
Gula mý, tý zana isanê itay, seba hewa u awxe seba temizya dorme ma
zaf gurine. Ma Reqasa mý, hewaê xo ki rýndo, awxa xo ki weþa. Þ arê ma
ne awxe, ne ki hewa kene pis. Ê dina ki jü awxa xo, jü ki hewa xo esto.
Dina ra baþqe çiye xo çino.
Ya, roþna çýme mý, þarê ma, dewa ma, zaf kewta mý vêri. Mý rê þarê
ma ra qesê býke. Dina ra muculbe. Halê dina senêno, ina mý rê vacê. Ez
þarê xo ra düriya. Mý rê þarpa Çilerê çiye mevace, qalê heci u xoca meke.
Þaro xerip mý rê çý lazim. Tý mý rê þarê ma ra qesê býke. Cýra vace, wa
ma xo vêra mekerêne.
Ez welato düri dera. Ýta rüye mý hüyayiþ niya. Ez ita nêhüna. Belki
ke tý heqli ya ke, tý mý ra vana ke : "Tý biya robote". Ez ke mebi kam
beno ze robata. Ez ita ebe xo cere na, mý xo kerdo vindi. Ez Reqasa ra
Memi wazena. Ez xo wazena. Ez ita mendis tine nêwazena. Ez rehetey itayi
nêwazena. Rehetey nina wa nina rê bo. Ez newazen býbý "gula adýrý". Ez
Reqasa xo wazena. Ez hevala ne domantia xo wazena. Ez hard u kemeranê Reqasa
wazena. Ez kýnkor u sunganê Warêkorta wazena.
Ahxx.. ez nýka koyêkorta sera biyêne, hetan ke mý ra amêne ez xo rê
býqerêne. Uja ra biyamêne Warêkorta. Uja de serê xo iniye Xêyme kerdêne,
xo re awxe serdýne býþmýtine wa zer u pêþke xo rehet kerdêne.
Reqasa mý, tý çýða þýrina. Ez wazen ke weþiyede beri to bývêni. Ez
belki to nêvena hama hardê xo mý ra meþevekne. Merdene bo ki ez resêna
to. A taw mý rýnd výrana xo ke.
***
Tu di êno to veri mýno to ma piya qaytê "32. gün" kerd. Jü cênýka yobaze,
hêrame dabý xora. Dereqê "þerihat" de qesê kerdêne. A dýsmenê ceniya biye.
Ez tewr nêwazen ke aê biyari ceniyane dewa ma ver. Qaþo aê unverstê wenda.
Mobeta dewa ma qe nêþiya mektebe. Mobete aê ra zaf zaf baqýla. Mobete zerê
çê xo de, her çi aê desde bi. Hama na yobaze koletiê waþtene. Make dewe
de qesê kerdene Mobete mara vatene: " hero bawo bawo þýma heqliye hama....."
Mobete saf biye, hama na yobaze ra zaf rýnde biye. Leqê xo ki biye. Ame
bi Estenbol çê piye to. Waxto ke þona tualet êna vana: "herê çene çene
þýma se qemýþ benê ita ciye xo kene." Zaf hadise mobete estê.
Roce miya Mobeta lengê, þone lewê miya nê çê Esxani. Mobete þona ke
miya xo býdoþe. Se ke na, miye nêverdane ke a býdoþo. Na bena hers miyê
ra vana ke: " Ne miya ma þiye lewê miya nê çê Esxan'i, miya ma xüya miya
nê dina gureta." Halê cêniyanê ma baþko. Cêniya mawa safê, cêniyanê "þerihatcý
" yara dayina baqýlê.
Nê yobaz u dindari demokrasi rê zaf zerarê xo esto. Þ arê ma qela demokrasiya.
Ma gere ke heþar výndime. Ne yobaz ke þerihat biyarê. Nêverdana ma weþ
býmanime. Çýmke þare ma þerihat nêwazeno. Ma zerêhirayi me, ma þikinme
her kes te piya výndime hama ê ma nêwazene. Eke beno remezan, ê zane ke
ma roce nêcênime ancia nêverdane ke ma lewê dina de non bume. Eke Yobazi
(fundemantalisti) hukmat býcêrê ma sera hukum kenê. Ma gere ke ze dina
bime, eke mebime ze dina ma kýþenê.
Çimke ê ma islam qebul nêkene. Raþtine mý ra pers kena çiye de ma ki
zedina niyo ke. Ma tewr ze Kurani nêkenime ke. Make musluman biyene ma
ki gere ke ze kuran'i býkeme u þerihati qebul keme. Ma ceneto ke Kuran
de nivisno nêwazenme. Kuran de vano ke: "Pýrode hetan ke kuliye dýnya biye
islam." Ayera ki mordemekê ze dina niyê, ê kýþenê. Tu di yobaz vanê ke
"kam ke hawt eleviya ya ki hawt ermêniya býkýþe þono cenet".
***
Þ êwle çýma nê mý, ewro çarê aþma amnanu verê no. A7 de "lopp marknad"
bi. Ez þiya uja. Halê mý qe cade nêbi. Hin biya ke ze xêxa biya. Uja, mý
tayê hevali di. Ýna mý ra pers kerd; qey ez niya kefsýza. Mý ki va "cêniya
mý ita niya, domanê mý ita niye, belki ke dayera o". Qe mý nêþkiya ke,
ez jükek te qesê býkeri. Xelê cêra ayera tepiya, jü lampa dýde ki resmý
herina u ama çê.
Mý resmi oda roniþtenede darde kerdi. Lampa ki oda made darde kerde.
Resmi rýndekê hama lampa de, handê kêfê mý tê niyame. Tý ke ita biyêne
ma dayina zêde çimi hernêne.
Ez zaf biya weþane, xore tenê non werd, ayera dýme, ez þiya wertê baxçe
ma. Hewa ki ewro zêde germo. Ancia ciranê ma,maa u çêneke biye výran. Tý
zana eke ita hebê beno germ pêro benê rut. Ezi ki biya rut pantore qoli
kerd payi. Wertê baxçe de výneta. Baxçe ma zaf rýnde ko ezi ki tede zaf
biya tuð. Darê ke dormê baxçi derê, zaf biye rýndek. Hama waþ wertê dina
de biyo gewe. Ez þiya, mý gelberi ard. Waþo ke wertê dara de biyo gewe,
mý gelberi kerd. Ez xelê xebetiya, xelê ki qefeliya. Ez ama çê.
Waxto ke ez ama çê, ez zaf qêfeliaye biya. Canê mý zaf çay waþtenê.
Hama çê de kes çinê bi ke mý rê axwa çay býgýrêno. Eke tý çê de biye ne,
çayê mý hazýr nêbiyene, mý to de dêne pêra. Tý zana ke camerdê ma hêrsýnê.
Tý vana ke: "Cêniye u camerd ze juviniye. Ferqê wertê cêniya u camerda
çina." Hêya, a henêna hama camêrd ke zaf qêfeliya bi, xebetiyo u araq de
bi sia; cênike gereke xýzmeta merdê xo býkero. Xýzmete xýzmeta kurêþya.
Eke piya xebetiye a baþqa. Hama ez to zana; waxto ke tý çê de biyenê, to
çay ki noni ki kerdêne hazýr.
Ma nýka ez hem cêniya çêyi ya, hemi ki camerdê çêyi ya. Werdena, non
potena pêro mý sera wa. Ez qemýþê Muradi nêbena ke cýra çiye vacine. Qe
yardým mý nêkeno. Výzêri çê de nêbi, þibi Stockholm. To oda dê býdýyêne.
Rýnd ke to nêdiya. De xo rê weþ bo, se keno wa býkero.
Na dem de, ez hem to rê nývisnena, hem ki goþ nana kýlamanê Zulfi ser.
Dêyþanê Pir Sultani vano. "... Ra uze, roca to ama Pir Sultan abdala qesê
mý raste..." Nýka ki deyþa de bine vano. "...Ezo ke amo Dýnya dewa mý dewa
Ulu divan bo..."
Ancia þarê ma amê mý vêri. Eke xo zanê ancia êma yê. Wertê þarê made
rewêna demokrasi esto. Ze demokrasiye nýkay nêbi , hama ancia ki zaf rýnd
bi. Þ arê ma vano ke "her çi isana de esto". Ýna isan rê secde kerd. Goranê
aqýl u mantýqi rae ra þone. Þ are ma gege Heq rê isyan kerdo. Çiyo ke nêkewte
serê dina, ina o qebul nêkerdene. Waxto ke elewi qalê ceneti kene mesele
de dina esta. Ez wazen ke a mesela to rê býnývisni:
Roce Usýbê Meli þono Ezurým, uja tene heci u xoce kune dorme dê, nê
dereqê dinde qesê kene. Mesela êna cenet ser.
Wertê dina ra jü xoce vano: "Ma ke þime cenet Heq çewres horiye dano
ma." Usýbê Meli vano: " Ez nêwazen ke ceniya mý bero cenet." Xoce vano:
"Qey" Usýb ki vano: " Xoce efendi; Heq ke cenet de çewres horiye býdo ma,
eke ceniyê ma þore cenet çewres boðe ki dane dina. No cenet niyo no beno
kerxanê."
Zaf meselê este. Mesele pýrde þerhat esta. Kaygusuz Abdal vano: " Heqo,
to jü pirdê de, henên výraþto ke, têle ra bariyo, þýmþer ra tüjo, tý vanake
wa kulê to sera þore. Be tý hini jiyatia tý verê mý þo, ez ki to dýme êna."
Ez ita nêvana ke her çiyê þare ma ê bina ra rýndo. Se ke pilê ma nevane
"iyiler iyidir". Kalýkê M. Emini Heq rama xo pýro kero, vatêne:"Heqile
heq, ez raþte vana, Heq raþte ra hes keno."
Xezika pi u kalkanê ma xo ra mevatenê islam. Ma ke islama ra dür biyene
nýka halê ma dayina rýnd bi. Belki ma nýka ze ewropa bime. Þarê ma, ilým
rê yakerdiyo. Þ arê ma ilým ra hes keno. Qaytê ina se Turan Dursun kiþt.
Turan Dursun piya de ilýmkar bi. Ýsan se piya ye ze Turan Dursun kýþeno.
Na dýþmeniya ilým niya çýka? Mý çen kýtave dê wendi. Ýsan gereke kýtavanê
dê buwano. Mý xezuka Turan Dursun býdýyêne.
Nê tenê isani çýða xýrabê. Þ ýma se qemýþê isananê niya rýnda benê.
Gorane felsefa islama, Heq bý xo can dano isani, ancia O þikino canê isani
býcero. O waxt qatil çý lazýmo? Roca to ke amê, Heq bý xo Ezraili nêruþneno?
Tenê isani se ba male dýnya her çi kenê. Se ke pile ma nêvane: "Heq hevsê
ma wa, domanane ma isanê xýrabara býkero."
***
Hêya roþna çýmê mý, belki tý vana nê resmý çý ke to vetê. Mý ê resmi
seba to nêvete. Pêro resmi, mý Piya xo rê vetê. Çýmke Piya mý nêzana buwana
xo re qaytê cý kena. Mý zaf ki nývisna, ebe tenê resma dayina beno rýndek.
Tý belki mý ra pers kena, qey mý niya zêde nývisno. Ezi ki nêzana qey mý
niya zêde nývisna. Verê computor de niþta ra u nývisna. Mý jü roce de nênývisna.
Qaytê ewro hawte aþma amnanio verêno. Sate bena des u dýde nêmeþewe. Ez
indi xo rê þori rakü ke meþte ez rew vezenra u þona xebat.
Waxto ke tý ita biya ez ke xebat ra amêne, none mý amêne verê mý. Hama
nýka regeke hero werdene poci. Çiyo ke esto ez çý pocena Murad weno. Na
zaf rýnda. Çýmke ez çý werdene pocena heftê ravêri nývýsnena. Murad ke
bêro welat, ita ez bena têyna. A waxt ez to rê mektuve nênývýsnena. Eke
ez býnývisni, tý zede berbena. Ayêki ez nêwazena.
Wertê mý no Muradi zaf rýndo. Ma qe nêdanme pêra. Waxto ke tý þiya
welat, ma ki to de amême hetan Stockholm, a waxt ma heftê uja mendime.
Rocê ez u Murad jü ki Aydin ma þimê Lune park. Mý 170 kron da, parçe ze
bazýni kerd deste Muradi. Sate hawt ra hetan des u jü ye þêwe, ê çý waþt
niþt dê. Zaf kefê Muradi amê bi. Wertê çimi de zaf remêne. Murad ke amê
uja dayina zaf to rê qesê keno.
***
Ewro heþtê aþma amnaniya verêno, roca ra çarþeme o. Ez ke ewro þodýr
weþta ra, ez ze hero nêbiya, ewro zaf rýnda. Ez þiya xebat ze hero sate
çar de ama çê. Ez ewro, qe çê de kar nêkena, Muradi mý ra va ke ewro pero
kar o keno. Ayera ez þiya P18. Uja 2km. rema tenê ki cêra, dayera dýme
ama çê. Na serê ra zêdo ez nêrema. Ayera ez þenýk rema.
Ez ke ma çê Muradi "gröt" e pot bi. Ma hurdina piya nýþtimero, nonê
xo werd. Eke ma veþtmera, ma qaytê jüvini kerd hüyame. Mý zana ke o ki
weþano. Ma her jü ki "hamburgare" xo werd,.Muradi qab u mabi ki þüti. Ez
þiya baxçe de niþta ro o ki þi lewê hevalane xo.
Ule ke mektuva mý biye derg. Nýka tý vana ke " ma jüvin ra düri me
dayare tý niya derg nývýsnena. Ma ke lewê züvinde biyêne belki ma nýka
dêne pêra." Ma ze tu yo. Ýsan ke züvinra düri bo dayina caye isani aseno.
Karê dýnya niyanêno. Her çi de rýndiye ki esta, xýrabiye ki esta. Xýrabe
ke çine bo, kes qimetê rýndiye nêzano. Waxtê vêri de ki pero dina de hem
Heqê rýndiye bi hem ki Heqê xýrabiye bi.
Hes kerdene wertê dý isana de zaf çiye de rýnda. Cêniye u camerdi eke
bi jü can gereke jüvinra hes býkere. Na dýnya da emrê isani zaf kýlm o.
Na dýnya kesre nêmende. Ma ki roce mýrenme. Gereke ma zaf züvinra hes býkeme.
Qaytê na nezdie þeþ serio ma lewê züvinderime. Ýsan tehr nêzano serý se
þonê. Ýsan vano belki isani hewn diyo. Ýsan gereke kelbê züvini meþkýno.
Ez zan ma zaf züvinra hes kenime hama... Ahð na "hama" çine biyêne
çýða rýnd bi. Gorane mý dormê ma, ma rehet nêverdano. Ma ke nê welat de
biya mene dýnya. Goþê ma asayebi. Ýta niyo her kes weþ bo xo rê. Na maa,
no pio, nê býraye qe ðemê dina niyo. Ma nime fýkrema kuli mordemanê ma
sera wa.
Qaytê be ke mevace, Xeri perê xo berdi dai zamay xüyo zürekeri. Eb
xo ki hini wertê de mend. Nýka mý de ki perê çineke ezi ki dolýmêna cýrê
buruþni. De be meqariye tý se nê qarina. Ma ke welat de biyene xo re þiyêne
jükek de qesê kerdene yaki qerêne.
Ýta niyo, tý nêþkina çiye býkerê. Ýta ne kes to de dano pêra ne ki
to rê yardým keno. Ulahi bilahi tý ita býmre kes wayire to nêvecino. Ýndi
belki belediya meyitê to wedaro. Na welat de gege ma ðazata de wanenime
tenê piya merdê ebe aþma meyitê dina zerê çê dina de mendo, ke xebera kesi
çinêbiya.
Ma ni me, xo ra zêde þare bini re ,danme xo ra u berbenime. Mý tý zaf
diya ke, tý berbêna. Tý qe seba xo nêberba, tý her waxt seba ê bina berba.
To di, To ke hewn diyene ayera tepiya berbêne. Hewnê ma ki xýrabê. Ma hewnanê
rýnda ki nêvenenime. To di vane, "Eke hewni býbe raþt, çýða rýndo". Ma
rê çý, hewn bene raþt. Ma hewnanê rýndeka nêvenenime ke. Par piye to amê
ita, seba ê ke welate bi berbêne. Uja ki seba ma berbeno. Uja ki çýmê xo
hesirinê, ita ki çemê xo hesirinê.
Ýsan vano belki no qederê ma wa. Kul u býrinê þarê ma zafe. Ma welatê
de henên de amême dýnya ki, herçi tede yasax o. Na hazar u bonse sere ra
zêde esto, hale ma niyanêno. Þ arê ma her waxt býndeste biyo. Hem ki çen
qor ma býndesterime. Ma nêþýkime ke, ma vacime ma kamý me? Ahx defê ma
býndesiyera veciyen, ma rê zaf biyene rýnd.
Çimke na zereweþiya ke made, no kulturu ke made, no adetê ke made qe
kes te çinê. Nêverdane, eke býverdê, demokrasi senê no ma musnenime dewleta
Týrka.
Roþna çýme mý, zaf vatene mý estê, hama ebe nývýsnayine nêbeno. Tý
ke ama ita ancia ma qesê kenime. Tý zana ke ez seba isantey xebetina. Ýsan
ke ma ra memnun bo, çýða çiye de rýndo. Tý ke seba isana xebetina gorê
dina rae ra þo. Eke tý ze dina mekerê peyniya to bena ze Urýzi.
Mý zaf isana da hevaltine kerde. Pêro isani azadey u serbestey wazene.
Hama tene zorbê nêverdane ke mýlet azad u serbest bo. Nê zordê xo ra ki
vane;"demokrat, sosyalist".
Tý zana kamji isani emrê xo ra memnun o? Ýsan no ke fýkrê xo serbest
vano u fýkrê xo serbest nývýsneno o isan beno þa. Piya o ke demokrat o,
gereke fýkrê xo serbest vaco u fýkre ê bina gereke goþ serno. Piya o ke
vano fýkrê mý/ma raþt o, fýkrê ma ra baþka fýkrê bini çewte. O piya ne
beno demokrat ne ki beno sosyalist. Piya ye henêni dý rüye u zordarey kene.
Piya ke fýkrê xo ebe zordarey dane qebul kerdene. O piya tewr isan niyo.
Tewr mordeme ke piya kýþene. Ez dina ra vaci çý? Ma gereke isana ra hes
býkeme. Zereweþayey u demokratey awa ke, mordemê ke fýkrê made niye ma
gereke ina ki qebul keme. Qawte pêniya Soyvet u dugelane bina se biye?
Ma gereke her çi ebe serbestey züvinde qesê býkeme. Ýsanê ke fýkrê
to de niye, tý se kýþena. Na heqe kam da to? Pêniya zordarey çina. Hetan
çê waxt mýleti xo ra tersnena? Tý nýka zordarey kena isana kýþena isan
ebe kýþtena nêbene ze to. Belki zamanê mýlet beno bêveng, hama waxt ke
amê ancia urzeno ra. Dýnya de zaf zordarey bi, pêniya dina se biye? Tý
ke zordarey býkere, piya ke êno zordarey to ser keno. Ýsani gereke züvinde
qesê býkerê. A waxt þýkine raþte bývene. Ma ke hini nêbo ferqa isana u
dawari çýka?
Ez qe famn nêken, qey isani züvini kýþenê? Cewabe na pers kerdene cahiltina.
Ma cahiley nêbo qey mordema kýþene. Qaytê ita Awropa de zaf qýmet dane
heywani. Jükek ke heywanê de xo býkuyo, zaf aybê de pila. Hama Turkiye
de piya ke isan býkýþo, beno Qereman. Waxto ke dane pêra, xo zaf goynenê,
eke mordemê dê lewê de bê, caanê binade qesê ke vanê: "Lawo ê hini dapýro
ke hini vace, se ke jüye dêpýro, o cayê xo ra nêveþtra. " Mordemo ke medo
pêra cýra vanê "tersonýk".
Tý vana ke domantine de tý se nên biya. Mý pêradiþra handê hes nêkerdene.
Hama waxto ke ez biya "devrimci" a taw piya kýþtene zaf normal biye. Ma
vetene, ma seba dawa xo kýþenime. Qayte dewa made pêradiþ bi hama qe kes
kes nêkýþt. Dewa made en verde "devrimciya " silah eþte piya kerd birindar.
Qaytê ma vatenê ma rae rýnde musnenime mýlete xo. Senê rae?
Zana gula mý, ma pilanê xo ra vatêne "gerici" ma xo ra ki vatêne "ilerici".
Þ arê ma zereweþ bi, þare ma demokrat bi, þare ma isana ra hes kerdêne.
Ma ma se kerd? Ma þare ma ra qewt me düri. Ma þare ma nas nêkerd. Make
verde telebê mýletê xo biyêne u mýletê xo nas býkerdêne dayina rýnd bi.
Ýsan isan ra gereke zaf hes býkero. Hes kerdene zaf çiye de rýnda.
Na hes kerdene gereke verde çê isan de bo. Ma gereke þarê xo ra hes býkeme.
Mý no to ma ke züvinra hes nêkerd, ma ke þarê xo ra hes nêkerd, ma se isananê
bina ra hes kenime. Þarê ma se ke nêvano: "Kelb výraþtêne zaf zora, hama
kelb þýknayine zaf reheta."
Dewa ma birr u kare
Der u ciran sono ware
Ez malê dina sekeri
Esqe to marê beso,çêna xali
Çêna xali, çêna xali, çêna xali
Bisiki poze sime mali, çêna xali
Dewa ma birr u seji
Be izlemêto veji
Na usarri veyvê ma bo
Pil u qiz têde sa bo
Çêna xali, çêna xali, çêna xali
Bisiki poze sime mali, çêna xali
Dewa ma birr u kare
Der u ciran siyo ware
Ez malê dina sekeri
To ra piya kume têvirare
Çêna xali, çêna xali, çêna xali
Bisiki poze sime mali, çêna xali
Bao durumê to seno, halê to seno. Jü teyibe Aydin ma rê arda tawarê
nêbena. Na teyibe piê to ardê, ma nêzo senêna, nêzo veng cena, nêcena.
Ma indi vengê xo kenmecý.
Lao, tý lewê mý de niya ke, ez to de qesê býkerine. Mý tý výrana xo
kerdêne, boya to býþantêne mezg u beyna xo. Mý qýda u belaya to bukretêne.
Mý tý kerda býne pêrane Xýzýrê khali, Eli þahê merda, Çifteþehide Evdýleli.
Mý destê to do destê Ýsa ruhallahi. Ýsa Heqi nefs u sifetê xo ra výraþto.
Nayera þýko u þufê ma cýra çino.
Xeri ye mý ki na aþmedê þono esker , va kaðýda dê ama. Ýndi ma bime
jüki Xeri bi. O ki hawa þono esker. Ma se keme þahe þehida wa þýma cera
nêkero. Ma xo rê koti benê wa býbê.
Kaðýda to u perê to ma rê amê. Tý sanki ama lewê ma, mý tý kerda výrana
xo, qevsingê xo, tý paçi kerda. Mý qýdaye canê to guretêne; berxa mý, Memkê
mý, pi u býraê mý; Xýzýr u khal u gelekê gemiyano, Qazi cihano des u dý
imamano, gerçek eru ewliya, embiya, mý destê to kerdo destê dina, wa heþarê
þýma bo, þýma cera nêkero.
Þýkýr ke dost þa bi, dýþmen kor bi, tý nêkewta destê zalýma, nêbiya
feqir, nêbiya hesir. To ax nêva, to wax nêva, þýkýr ram u keremê derê.
Naza waa to, na bazar þona çê xali, dý heftê manena. Mý cýra va deboye
peynir xo de bere, ma aê nêberd. Çýmê ma tede bi, ma va belki Aynure êna
ita, zamanê lewê made manena. A ki hawa niyame. Çê piê xo terk nêkena.
Seba Aynure qe mereq meke. Tý zana namus u hesiyetê Alican senêno. Þ ar
bê sere Aynure sond weno. Aynure marifeta, xanýma u wezira. Kaytê lacê
xo kena; ule, çê pie xo sera, xo kýþena. Çê piê xo terk nêkena ke zamane
bero ita. Eke biyamêne ita aðri taye býna ma býyene ya. Qe kes rê mereq
meke, mý qýdaye to; ne pi rê, ne maa rê, ne ê rê, ne aê rê.
Ule, ez ki tahê nêweþ kewta. Ule, mý xeli nêweþiye onute. Ýta þinê
doxtor amêne tayine vatene, qelbo, tayine vatene, nêzo çýko. Mý baliþna
kerdene çokê xo ser, zênde xo nêne ser hetan þodýr hewnê mý niyamêne. Ýsan
se can keþ te bo , ez henên biya.
Ez þiya Muþ, ule, waa mý Hediya xelê mý verde zamet onut. Ýndi ez berda
arda filme mý onut, ez da ayna. Doxtori vake qe caê to de hile u xurde
çino. Her caê to saðlem o. Kelbê to üzüntü ra biyo huþk amo pêser. Nê axwe
nê ki goni tede menda. Des des u çen derzini tenê ki ilaçi dayi mý. Ez
dolmenake þiya lewê doxtori vake tý tam biya rýnde, hama mereq meke. Mý
ki vake ma ez mereq mekeri kam mereq býkero. Ê þari veyvê xo lewê derê,
torni lewê derê, laci lewê derê. Ma sekeri ancia çox þýkýr rama dê rê.
Her çiye ke kewt esker dest, berde þane iþkence hini kuyege xýnç kerdê,
biye ze lemone, biye feqir u bie hesiri; reng u ruçuk tede çino.
Þ ar wazene ke þoro Awroba. Tý xo re þiya xelesiya ra.Taye tersê ma
ina ra esto, qe me terse, destê to destê Eli Memed dero. Mý ita hewnê xo
diyo. Þehidê Ewdileli mý ra vake: " Tý qe Memik ra medêrse. Mý dý eskeri
kerdê tayinê serê Memi ki to. Memiki saðlamýþ kenime." Ýþallah ê lewê to
de rê. Ýna xo ra mede mýradiþ kerdene.
Gulcemala waa to amê ita. A þiye ware. Heq çê Memê sene ra razi bo.
Emser çêneke ruþnê ita, xelê yardim da ma. Ez nêþkina nêzo ma mali býroþime,
meroþime, ma ki nêzanime sebikerime. (Eke qalê Gulcemal'e kenê lace daye
qesê keno. Selamê xo mýre esto. O ki Týrki qesê keno. mk)
Perê ke to mare ruþna ma gureti. Ê perê qýda u qalxane serê to be.
Wa þoro rama De de qebul bo.
To ma ra puci, lapýki u telýka týftgeni waþt bi. Ma zaf cerayme, hama
ma tawa nêdi. Maa Lutfi amê ita. A ki zaf cêrê, aê ki tawa nêdi. Wa piê
to þoro Goþgar; uja kayt kere, belki uja to rê veneno. Ma ke bývenime to
rê ruþnenime, eke ma nêdi ma ma sebýkeme. Verde cêniya lepýki, puçiki,
telýki výraþtenê. Bao bao nýka qe kes nêvýrazeno. Cêniye nýkay rehetiye
derê.
Ez roce þiya waranê çê Memê Sene. Ez cor de ama mýleti linga dundýle
musnê mý. Ez þiya serê linga dundýle; mý firqan u amanie kerde. Xo werd
u xo qedêna. Ule heftê kewt ver, lacê Berti bi vindi. Bert amê mezela pir
ser. O pir ra vanoke "To se ke intýqame Memi guret hini ki intýqamê lace
mi býce." Mýleto ke dorme de, cira vano: "Tý nêheqa, Memi qe çiye nêkerd,
xo re 'solci' bi þýma uþtra mordemê xo kerd Memi ser." Ma, Sey Nesemi xurto.
Sey Nesemi neçe caa Mem xelesno ra.
Berxa mý, Mý qýdaye to guretêne, meþo denýza, seba cênýke, seba layik
mereq meke; kuli zaf rýndê, ma sebeno, Heq can weþiye býdo. Rocê þýma resenepê.
Tý xo rê qayte xo býke, heþarê xo výnde. Sevgiye þari qezenc bike. Þ ari
vera tik meþo. Tý ina ra výsiya, cýra qesê meke.
Watena þari qan mebe. Berxa mý, ita ke to xebera ma býkerdêne, na jüye
to nêdiyene. Ewro ki tawa nêbeno, xo re jýyati výnde. Tý þiya Awropa, qe
tawa nêbeno. Qe merzere kesi, ne ina ra qese býke ne ki berzere cý.
-Uff çýða kefeliya. ( vengê teyibê býriya. mk)
Ez nýka rinda piêe to rýndo. Dewe de qe çiye çino. Çena Kotani lacê
Ewni rê waþta. ( Piye mý mk) vano: "Ma þerbet werd, qelýndê xo þeþ býleziki
jü ki metrê zincire." Vanê çena Ewni lace Use Heydê Çêke rê wazenê.
(Apê mý Barko Hem berbeno hemi ki qesê keno. mk)
Memed, mý qýdaye to guretêne. Heq esto ke ma defêna jüvini venenime.
Kefê to seno, tý çý hal dera, durumê to seno mý qýdaye to bukretêne. Tý
çý haldera. Xezube a roce ke çýmê ma gýneno jüvinra. Wayirê rama zafe to
xero selamet biyaro ma jüvini bývenime. Nêþkina ke qesê býkeri. Ez zan
ke ez bý xo to nêvenena, belki tý u domana jüvini bývêne.
(Pie mý qesê keno.mk)
Merhaba bao!
Durumê ma rýndo seba ma qe mereq meke. Qe çiye ra uðraþmýþ mebe. Xo
teyna duþmuþ be. Xo býxelesnê ra. Ýndi çý qesê býkeri. Wa Hezretê, Xýzýr
sýyo sýtarê serê to bo. Omudiya xo Þ ahê vilayet ra mebýrne. Comerdiya
Dê zafa. Xo rê rýnd výnde,alaqa xo her çira býbýrne. Durumê ma rýndo; indi
ze veri nêerzene çê ma ser (qale eskerê Týrka keno. mk) Ýndi to handê pers
nêkenê. Ê zanê durum senêno.
(Maa mý qesa piê mý býrnena mk)
- Waxto ke eskeri eþtêne çê ma ser, ina tý pêrskerdenê, maa to ze býlbýlý
dina verde qesê kerdenê.
(Piye mý vano mk)
-Hini wendêne ke vantêne: "Qomutanim kelbim pat pat ediyor."
-Qa tý vana þo cý rê çay serne. Mý ki dinara va: "Þ ýma hero hero enê
ita; erzenê çê ma ser, kaytê kelbê mý pat pat dano pýro. Ez nêþýkina þori
axwe býyarý."
- Meymanê rê isan lazimo xizmeta dina býkero.
- Ýna ma þenýk tersnayime.
- Memed Ez apê tü ya ma Ercan zewecna, Tata ra torna Kamýlê zemi. Ma
hona qelýnd nêdo ma veyve serêna kenime.
(Maa mý mk)
- A bine ki ma anime Xeri rê, çêna apê daya bine.
Bao Memik, her çiye ke dostiê qayte to kenê, wa Xýzýr dina de bo; her
çiye ke dýþmeniê qaytê to kene, Eli þahê Merda wa xainiye qayde dina býkero.
Býne linga ra to lew kena hetan serê to.
(Maa mý kurmanci kýlami vana, ez çarnê na zonê ma:
Na kýlame eþta býra mý Xêri se. mk)
Merga piê Xêre mý gýrsa,
Pala gureto sere býne merge,
Ser karê pala cigera mýna,
Ser karê pala Xêre mýno.
(Bina xo nêna kýlame nême de caverdana.
Na kýlame ki eþta mý ser. Na ki kurmanci vana, ezi ki çarne na zonê
ma. mk)
Koê dewa ma se aseno,
Berxa mý ze belekê varo,
Cigera mý ze belekê varo,
Berxa mý welatê xeribiye de,
Her çiye ke enê serê merdemi,
pero yazi u qedere isana o.
(Ancia nêþkina kýlama xo býxelesno. Bina xo nêna.
bant kena ya kýlamede bine vana. mk)
Berxa mý Korta wa býwêþo çalede
Berxa mý Çelker wa býwêþo çalede
Xezül be ê welati berxa mý te dera,
Çýxa berxa mý ê welati de þewle dana.
Berxa mý çýða mý ra dür kewta,
Cigera mý çýða mý ra dür kewta.
Xezül be ê welati berxa mý te dera,
Çýxa berxa mý ê welati de þewle dana.
Cigera mý mýlet amê ez hewn dera,
....
(Ma mý jü kýlamê ki Týrki vana, ez ancia na kýlame ki zonê ma nivisnena.
mk)
Nê koi wa çine biyene,
Wa guli bebiyene xýrab,
Merdena isani ebe emrê Heq ya,
Wa na qurbetiye çinê biyene.
Dormê Vartoy çar koi,
Heq Varto saðlamiþ kero,
Jü berxa mý wertê de ra.
Jü berxa mý wertê de ra.
Qayte kemera ne Vartoy ke ,
Qayte hesirane çýmane mý ke,
Daê mý na welat ca nêverdene,
Qedere maa mý niya nêbiyene.
Qayte qederê serê mýke,
Belki Qederê berxa mýno,
No çý welate de zalimo,
Kam ke ez diya ez da berbiþ,
Kam ke verd ra ez da berbiþ.
(Kasetê de bin Seze rê kerdo býr. Waxto ke Xeri yê býra mý eskerde
beno maa mýrê jü þiirê nývýsneno u ruþneno cýrê. Zê kýlama hem býlina hemki
vana mk)
Lao mý destê þýma kerdo destê Xýzýrê khali. Xýzýro khal bêþirýgo bêhevalo.
Destê þýma býcêro þýma cêra nê kero. Derdê þýma nêdo mýna feqira gunekare.
Ero berxo tý nêvana daika to feqira, daika to derdliya. Tý qey þiiranê
niya dertli nývýsnena, cigera maa xo kena lete, bao mý qýda. Ero berxo
to qey þiirê dertli mýrê wendi to cigerêmý parçe kerdi. Tý nêzana ez dertliya
maa derd u çilana u belana. De xezuka Rebê aleme ez niyardê dinya.
Lê daê lê daê lê daê to qey ez arda na kamaxa dinya. To ez kerda tabiyê
derdo kulanê na dinya. Eza feqire niþtaro berxa mý, mý rê wanena. Vana
Xeri torêna þiire nývýsna Seza mý wanena ezi ki ze teyraka usari varnena.
Ero bao to nêva na ma mý feqira, maa xeribana, na maa mý maa devrimciyana,
maa belana.Tý qey na þiire nývisnena, tý qey na þiire mýrê ruþnena? Seza
mý ki mýrê hurdi hurdi wanena. De eza feqire cigerê mý biyê lete; tekat
u qudumê mý çino ke ezo feqir rae ra þori.
De Xýzýr, Xýzýr Xýzýrê gelekê gemiyano, Xýzýrê serê koano, Xýzýrê makinan,
kuline pia heval u ogýri; dost u dýþmeni kuline ki raxelesno, mý na sêye
ki cara cigera siyayê medo mý. Kar u berxanê mý ki cêra nêkero. Ýndi tenge
nêdo Aydinê mý. Tenga Aydinê mý berz kero ze pýrên maa Aydinê mý ser kero.
Seza mý piê dae waþte va wa bêro Elman maki ruþne. A ki na ancia Elman
ra ma ita lewê pirýka xo. Nýka a ki lewê mý dera. Seza mý kuna mý ser vana
marê kýlama vace, de eza feqire nêzan ke vaci.
Mektuba Xeriyê mý amê. Ma wande ki jü ki þiire nývisna, ' ya ez êna,
yaki ez nêna, ya mýrena, daê meberbe, daê nêzo sebýke, daê nêzo semeke.
Ezi tahê dertlemiþ biya, Seze ki guret teyibe, her çiyê ke goþnanê ser
kusur de qayt mekerê.
Eza feqira hesire çý zan kýlama vaci. Kegýl ez torê selam kena, mevace
niya biyo niya þiyo. Ez to ra ki ze Aydini heskena. Lew nana çýmanê tora,
selamê mý cênýka torê, domananê torê esto, lew nana çýmara.
Xezuka wa Memýke mý ki nýka kiþta to de býbiyêne. Mý bývatene Memýkê
mý; ez lew nan çýmanê tora, mý qýdayê to buguretêne. Xýzýr to saxlamýþ
kero bao. Xýzýr tenge nêdo þýma. Xezula Memýkê mý lewê þýmade biyêne, vengê
maa xo býheþnêne. Bao Memýkê mý seba maa xo mutesir mebe, maa xorê mereq
meke. Maa to merde ki cýrê meberbe, Emrê isani rocê ki xelesino isan mýreno,
yeter ki þýma weþbê. Xýzýr emro derg býdo þýma.
Xeriyê mýki qýjke ko þýma indi xatýrê Xeriyê mý býzanê. Ýndi xatýrbe
þýma. Nýka ez seba þiira Xeri çýxa ke mutesirbiya ki, nýka ez wertê sevgi
dera. Çýmke Aynur'a mý ama, Husniye ama, Aydýnê mý amo domani amê. dormê
mý biyo þen. Tornê mý amê. Seze nawa lewê mý dera, çê mý kerdo þen a tewr
baþka. Anýka ki ê þiyê Xýnýs, Aynur'amý þiya Muþ ez teyna menda. Ýndi Xýzýr
yardýmciyê þýma bo. Ýndi þonê koti ki destê þýma destê Xýzýrde bo.
Eke mý Memýkê xo ra vatêne destê Xýzýri destê to de bo, Memi ki vatêne;
heya daê, mý ra nêbo Xýzýr raa xo nêveceno. Ez ke destê dê mecêri o terseno.
Mý ki vatêne ero Xýzýr zano ez se vana.
Mase keri Xýzýr, Eli Þ ahê Merda can þýmade nêdejno. Ewro þýkýr na
rocerê. Þ ýkýr ke mý kar u berxê xo di.
Ero bai seba ma qe mereq meke. Her çiyo ke êno serê isani ser yazý
u qederê Heqi yê.
Serê koê ma feqýra mýj u duman guret o.
Nê zan þiliya nêzan vara.
Ýmdadê ma feqýra de bêro Xýzýrê gelê kê gemiya, Eli þahê merda.
Eza sêa jare, ez se keri?
Çýxa býnê bonde teyna menda.
Verde handê kal u berxê mý bi zere pýr bi.
Mýlet zaf amêne zaf þiyêne, meymani zaf bi.
Lýngê isani meymana ra raþt nêbiyêne.
Ewro þahê þehida pirê pira,
Pirê ulu divani cara kesirê xýrabiye niyaro,
berxe
Ewro kes nêno çê ma, kuli mara remênê.
Ez vana wa Eli þahê Merada wa yar bo.
Qey ke wa isan neyar bo.
Qesê apê de mý biye vatêne:
"Verê hokmati dara çama.
De qul gauro, Ali bý ramo."
Ali yar bo, Xýzýr dost bo wa destê berxa nê mý býcêro.
wa dosti þah kero, wa dýþmeni kor kero.
Wa qey ke mêrê çê ma
Wa Heq yar bo marê beso.
De ê xora vacê, yol u tarýqê erkanê xora vacê
Ê züre kerbi, zürê xorê diyar nêbi.
Her kes qefeliya cade mend.
Ero berxo destê to cêna, to bena ulu divan; to dan mehkemê kibriya.
De daê de daê; dosti biyê dýþmen, dýþmen Fata feqýre ra biyê dost.
De ewro çend roci o Mýstefa u feqýr ma ra xatýr waþto
Býhimetê pirê mý SeyNesemi serê oxura rae þiyo.
De mýrê ne mektuba ne ki kaðýdê
De Fata feqýre teyna býnê bonde menda.
(na kýlame erzena Doðan ser mk)
Can u bedenê Doðê mý vêþa
De bê mý no na hekmete
Doðe mý nê baqýli
Na hekmeta ke serê xo veta
Doðe mý nê baqýli
Na jüyake serê xo vete.
Tý beke Doðe mý býxapno jü çopa kýbrite
Reben ezê, feqýr ezê, way wayi way
Na bejna bala titale kýle gurete
Tý beke na bejna titale wertê dost u dýþmen de
Reqemra qewte.
Hey wax u hey way feqýriya marê
De sekeri derdê ma jü niyo dý de niyê.
Ule ez nêzan çý vaci. Eke band kenê ya u anê lewê mý ez kuli xo vêra
kena. Ez nêzanke vaci çi? Ez nêweþa ki, indi þahê merda sata weþe býdo
to, emro derg býdo to. De ma indi bime khal, býmýrime ki tawa nêbeno.
Sure êna sura koi
Þanena deþta kamaxa Wartoy.
Ewro ancia gere kerdo.
Qol ordiyê Muþ u Elezizi
Berxa mý dýme cêreno.
Hey wax, hey wax mala mýnê.
Sure êna sura nerme
De xo rê þono Berxa þona.
Ancia kami gere kerdo?
Berxa mý tý merex meke.
Ýmdadê berxa mý de þahê merda bêro.
Wa Xýzýr imdadê berxa mý de þoro.
Hey wax, hey wax mala mýnê.
Þahê merda berxa mý bêwayir meverdo
De bê mý no na jü hekmete kerê
Ancia gerê berxa mý kerdo
Namê berxa mý kerd do xezeta
Namê berxa kerda kýtave na dewleta züre kere
De nêzo no zewtê kami o?
Memedê mý rê amê
Na feqýriya marê
Wax feqýriya mý rê
Ero bao ma serbýrnê
Zýmýstani qurban Xýzýri
Ez vecia tever serdo puko
Mý qayt kerd ancia,
Eskeri dormê çê ma çar no.
Eskeri kýncê sýpêy bi
Verê çêverde bi bi tiki.
De mý va:
Hey wax hey wax
Ma feqýrarê, ma hesirarê.
Eskeri destê mý no piê Memê mý guret.
Kerdime makina ma berdime khamaxê Muþ'i
Bondýrýxê bini, tari bi
Ma va:
Hey wax, hey wax feqýriya ma rê
Na hesiriya marê
De mý va:
Wah wah wah
De indi be marê wayirbe.
Ewro roca tenga
Ewro roce tenga Pirê mý SeyNesemi
Marê wayiriye býke.
Eskeri mara soru sual perskerd.
Ma va:
Ma nêzanime.
De bê Þahê þehida Pirê pira
Ewro roce tenga Pirê mý SeyNesemi
Marê wayiriye býke.
Mý Mýstefai ra va:
De meterse
De rýnd ke Memýke ma nê guret
Ma tawa nê kenime.
Qul zalým o, Ali bý ramo.
Ýndi bê wayiriye býke.
Xýzýrê kelekê gamiya
Pirê mý SeyNesemi berxa mý emanê tuyo.
Berxa mý saxlemiþ ke
Berxa mý feqýra safa...
Ancia serê koê Bingoli dumax o
Mýji eþto ser,
Hini niyo?
Qey awxa goþkari dertli wanena
Qey amika Fate dana xora.
Mýradê xo çýma der o
Qey kewta xeyala þiya?
Aseno çýma verde lacê xeribiye
Výneto vengê awxa goþkari?
Zerê amýka Fate bi ya hebê
Koê Bingoli ra vaci çý.
Fýrat Çelker
Çarnanox: Memê Koêkorta
Seyid Musa (Na kýlamê xalê mý Alicani vatêne)
Hini va hin berba
Þewa þewa ma þikiya
Damako buko Sê Musa
Çêniyê Lola rýndê tý se vana
Mý ra wazenê emlakê dý hirê sera
Çýftê cendýrmê amê mý dý me
Ez berda a roce çetýnê usari
De sewda sewda Pirê mý sewda sewda cedê ma
Amo çýðe des u dý koa
Çýð de þiyê dý laci jü zama
Sê Musa þi serê çýði ra
Tanburê xo dapýro.
Þe u roc nêveþtra
Qayt kerd wayirê qýri cord amê.
Va Sê Musa çýko biyo zibiya to
Se ke þýmþêr dapýro çýð bi dý parçe.
Hurdima laci gureti berdi.
Çêna va bao to ardi dý laci
Kanê zama? De mý sewda
Sewda Pirê mý sewda sewda cedê ma
Amo çýðe des u dý koa
Çýð de þiyê dý laci jü zama
Çêna va bao to ardi dý laci, kanê zama?
Vakê hela býde mý ê tanburê mý.
Þi ancia zamaê xo guret ard.
Hozan Faik Baysal na lawike 1966 de hardlerzê vartoy sera nývýsna:
MERHA BA VARTO
Nýka rae awxe nêwazenê, doktor wazenê,
Non u katýx nêwazenê,
Têlewe derê çinê u laceki.
Ze toxum erzinê hard
Ma qe kes nêda qesê kerdene
Çýmê maa býbo ya ki doktor,
Aqýlê xo çêde nêmendo...
Domanê dewa dara indi nêberbenê
Ýndi tumana ki, fistani ki newazenê,
Lamba ki qazaxi ki nêwazenê...
Tari biyayine qe xemê kesi de nêbi,
Mektebe, malým, duwa u namaz nêwaþtêne.
Xo can ra meke doktor,
Çýmanê domananê dewa dara
Ýndi qe kes nêkeno ya...
Çadýre ki, doþeki ki nêwazenê,
Qe kesirê çiyê xuyo vatene çino...
Ez biya nêbiya niya destê dina serdýnê,
Lýngê xo warwayê...
Výnde doxtor, rehetsiz meke,
Ê musayê harde merediyayine.
Nayede çiyêde þaþbiyaine çina,
Waxto ke ê weþ bi ki nêmê jü harde bi.
Ma nêmê þewe de Vartoy de bime
Qe kesi pers nê kerd ke ma kamime
Ahmet ma va Xýnýs de
Kadýr va, Ayþe va
Tewr serê xo nê kerd berz qaytê ma nêkerd.
Qe ne sole, neki biber,
Qe koçýqe de çorba germýne,
Neki toxýmê genimi waþtêne...
Awxe decý nêþýmýte,
Ma berbayime, ê nêberbayi
Çýmê çen heba hona yakerde bi,
Ma selam da cý o ki nêguret.
Faik Baysal
Çarnanox: Memê Koêkorta