การบูรณะองค์พระประโทณเจดีย์

การบูรณะองค์พระประโทณเจดีย์ มีหลักฐานปรากฏชัดเจน 2 ครั้งด้วยกัน คือ

ครั้งที่ 1

ได้มีการบูรณะก่อสร้างเพิ่มเติมในสมัยรัชกาลที่ 4 คือพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ขณะนั้น องค์พระสถูปเจดีย์พระประโทณได้ชำรุดทรุดโทรม มีคุณหลวงวังกรมการ (พวง) และนางวังกรมการ (พริ้ง) สุวรรณรัตน์ มีส่วนในการซ่อมองค์พระสถูป และพิจารณาเห็นว่าพระประโทณเจดีย์เดิมเป็นเจดีย์ที่ประดิษฐานองค์พระเขี้ยวแก้ว และทะนานทองพระบรมสารีริกธาตุ ท่านทั้งสอง ได้เป็นผู้ออกทุนทรัพย์ส่วนตัวทั้งหมด สร้างพระเขี้ยวแก้วและทะนานทองกับยอดสลัดไดองค์พระประโทณเจดีย์ ทะนานทองและสลัดไดนั้นสร้างขึ้นในกรุงเทพฯ ส่วนองค์พระเขี้ยวแก้วสร้างจำลองได้อัญเชิญมาจากศรีลังกา ครั้งพระองค์เจ้าปฤษฎางค์ฯ ทรงเสด็จไปราชการที่เมืองลังกา ท่านทั้งสองได้ขอร้องให้ทรงสร้างรูปจำลองมาให้ในฐานที่รักใคร่สนิทสนมกันมา ระหว่างท่านทั้งสองกับพระองค์ท่าน ขณะนี้พระเขี้ยนวแก้วและทะนานทอง ได้ประดิษฐานอยู่ภายในพระอุโบสถ

ครั้งที่ 2

สมัยพระครูวินยาภินันท์ องค์เจดีย์ได้ชำรุดทรุดโทรมมาก วันหนึ่งในปี 2505 เวลา 07.00 น. เศษ เจดีย์ได้พังลงมา ขณะนั้น
เจ้าอาวาส รูปปัจจุบัน (พระราชเจติยาภิบาล) ในขณะนั้นเป็นอันเตวาสิกของพระครูวินยาภินันท์ กำลังนั่งฉันท์ภัตตาหารเช้าอยู่ ได้ยินเสียงดังครืน จึงหันไปมองที่องค์พระประโทณเจดีย์ ปรากฏว่าอิฐที่ก่อไว้กลางองค์เจดีย์ ทางทิศตะวันตกได้พังลงมาประมาณเศษหนึ่งส่วนสี่ ของลานสี่เหลี่ยมด้านบนของลานเจดีย์ ต่อมาเจ้าหน้าที่ของกองโบราณคดี กรมศิลปากรได้ทราบข่าวจึงมาสำรวจ และว่าจะซ่อมแต่ไม่ซ่อม ไม่ทราบด้วยเหตุผลอันใด พระครูวินยาภินันท์ ซึ่งเป็นเจ้าอาวาสในขณะนั้น เห็นว่าถ้าปล่อยไว้องค์พระประโทณเจดีย์ จะกลายเป็นเศษอิฐเศษปูน จึงจัดการซ่อมโดยใช้แบบตั้งแล้วเทเป็นชั้นๆ สร้างทับอิฐเก่าเพื่อกันพังรอบองค์เจดีย์ ที่เป็นอิฐโบราณอยู่ และเทคอนกรีตบนลานสี่เหลี่ยมด้านบนของเจดีย์ พร้อมกับทำลูกกรงทั้งสี่ด้าน ในส่วนบนของเจดีย์ต่อมาได้ทำแบบเทปูนฐานสี่เหลี่ยมชั้นล่างขององค์พระประโทณเจดีย์ โดยปิดอิฐโบราณที่ก่อไว้เดิมหมด จึงปรากฏว่าเป็นของใหม่ แต่ของเก่าอยู่ชั้นใน สรุปว่า สร้างทับของเก่าไว้ใหม่หมดอีก 2 ชั้น

องค์พระประโทณเจดีย์ ก่อนได้รับการบูรณะ

ในสมัยเจ้าอาวาสรูปปัจจุบันนี้ ท่านได้บูรณะซ่อมแซมบ้างเป็นบางส่วนแต่ก็ยังอนุรักษ์สภาพต่างๆขององค์พระประโทณเจดีย์ไว้ให้คงสภาพเดิมตามที่พระครูวินยาภินันท์ เจ้าอาวาสองค์ก่อนได้บูรณะไว้เมื่อ 37 ปี ที่ผ่านมา

อนึ่ง องค์พระประโทณเจดีย์นี้ ได้รับการขึ้นทะเบียนอยู่กับกองโบราณคดี เมื่อปี พ.ศ. 2474 เป็นโบราณสถานของชาติภายใต้การดูแลของกรมศิลปากร การที่เจ้าอาวาสจะบูรณะซ่อมแซมองค์เจดีย์นั้น ไม่สามารถทำได้เลย นอกจากได้รับอนุญาต จากกรมศิลปากร

< กลับเมนูหลัก >