ทำไมต้องประกันคุณภาพ
ขั้นตอนในการทำประเมินผลภายในสถานศึกษา
ภาระกิจของงานประกันคุณภาพการศึกษาจะช่วยให้การศึกษา นักเรียน นักศึกษามีคุณภาพีขึ้นอย่างไร
ความจำเป็นของการประกันคุณภาพการศึกษา
การประกันคุณภาพการศึกษาตามพระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. 2542 

 ทำไมต้องประกันคุณภาพการศึกษา....???

     สุรพล ฝั้นศิริ วท. มหาสารคาม
กศ.ม. การวัดผลการศึกษา
E- mail : fsurapon@hotmail.com
ICQ : 147680473

                การที่เราจะทราบว่าสิ่งใดมีคุณภาพ มีขีดความสามารถในการใช้งาน ดีในระดับใดนั้น คงต้องมีการวัด และการประเมินในสิ่งนั้นๆอย่างมีกระบวนการที่ถูกต้องเป็นสากล การศึกษาก็คล้ายกัน ต้องมีการนำเสนอให้ทราบว่ามีคุณภาพอย่างไร อะไรคือตัวชี้วัด วัดได้อย่างไร วัดได้แค่ไหน ใครเป็นคนทำ ใครเป็นคนวัด มีการนำเสนอโดยวิธีการอย่างไร เมื่อใด เพื่อให้ผู้ใช้มีความมั่นใจว่าสิ่งนั้นเขาสามารถนำไปใช้ได้ตรงตามความต้องการ และไห้ประโยชน์กับผู้ใช้มากที่สุด ประการแรก และที่สำคัญคือตาม พ.ร.บ กาศึกษาแห่งชาติ ปี 2542 ได้กำหนดให้สถานศึกษาทุกแห่ง ทุกระดับต้องปฏิบัติเพื่อพัฒนาคุณภาพการศึกษา ในหมวด 6 เพื่อรับการประเมินภายนอกอย่างน้อย 1 ครั้งทุกระยะ 5 ปี และควรให้ดำเนินการภายในปี 2543 ซึ่งต้องทำความเข้าใจให้ถูกต้องเกี่ยวกับการประเมินคุณภาพเป็นเบื้องต้นดังนี้

                      1.  การประเมินเป็นการให้ข้อมูลที่ช่วยให้มีการปรับปรุงตนเองให้ทำงานได้ดีขึ้น
                      2.  การประเมินเป็นงานที่ต้องทำให้วงจรการทำงานอยู่แล้ว ไม่ใช่การเพิ่มภาระ
                      3.  การประเมินเป็นงานที่ต้องทำอย่างต่อเนื่อง
                      4.  การประเมินเป็นงานของทุกคนไม่ใช่การสร้างผลงานทางวิชาการของใคร
                      5.  การประเมินเป็นงานที่ต้องทำด้วยใจเป็นกลาง สะท้อนผลงานตามความเป็นจริง
                      6.  การประเมินเป็นงานที่ทุกคนต้องทำด้วยความเต็มใจ และอยากทำ
                      7.  การประเมินเป็นงานที่ต้องทำให้ถูกต้องตามหลักวิธีการ ผู้ทำต้องมีความรู้ในการประเมิน
                      8.  การประเมินเป็นเรื่องที่ทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้องต้องร่วมมือกันทำให้เสร็จ
                      9.  การประเมินเป็นงานที่ต้องเอาผลไปใช้ประโยชน์ในการพัฒนาตนเอง
                    10. การประเมินเป็นงานที่ต้องเผยแพร่ผลการประเมินให้ผู้เกี่ยวข้องทุกฝ่ายทราบ

(คู่มือการประเมินภายในฯ สถาบันส่งเสริมการประเมินฯ สำนักนายกรัฐมนตรี 2543)

 

ขั้นตอนในการทำการประเมินผลภายในสถานศึกษา
             ในการดำเนินการประเมินผลภายในนั้นพอสรุปขั้นตอนในการทำได้ดังนี้

                                                                    1. แต่งตั้งคณะทำงาน
                                                                    2. ศึกษาเกี่ยวกับวิธีการประเมินผลภายใน
                                                                    3. ศึกษาตัวบ่งชี้ และเกณฑ์ให้แตกฉาน
                                                                    4. ลำดับความสำคัญของตัวบ่งชี้
                                                                    5. ประเมินเบื้องต้น (หาจุดอ่อน จุดแข็งของสถานศึกษา)
                                                                    6. กำหนดโครงการหรือแผนในการดำเนินงานเพื่อคุณภาพ
                                                                    7. ประเมินผลภายใน
                                                                    8. เปรียบเทียบผล กับการประเมินภายนอก

                                                         ภาระกิจของงานประกันคุณภาพการศึกษาจะช่วยให้การศึกษา นักเรียน นักศึกษามีคุณภาพีขึ้นอย่างไร

         - การประกันคุณภาพการศึกษาจะช่วยเป็นหลักประกันให้ผู้เรียน และสังคมมีความมั่นใจว่าจะได้รับการบริการจากสถานศึกษาตามมาตรฐานที่กำหนด และเป็นการช่วยให้สถานศึกษามีการพัฒนาคุณภาพที่ดีขึ้นอย่างสม่ำเสมอ
มั่นใจได้อย่างไรว่ามีการประเมินคุณภาพการศึกษา แล้วคุณภาพของสถานศึกษาจะดีขึ้น
         - การประเมินเปรียบเสมือนกระจกส่องดูสภาพของตนเอง ทำให้ทราบถึงจุดอ่อน จุดแข็ง การแก้ไขจุดอ่อน และพัฒนาจุดแข็งจะเป็นการเสริมสร้างคุณภาพให้ดีขึ้น การประเมินคุณภาพภายในจะเป็นเครื่องมือสำคัญในการพัฒนาคุณภาพ โดยมีการประเมินคุณภาพภายนอกเป็นแรงกระตุ้นให้มีการพัฒนาอย่างต่อเนื่อง
ใครได้รับประโยชน์จากการประเมินคุณภาพภายนอก
        - ประชาชนทุกคน ตั้งแต่นักเรียนนักศึกษา ครู อาจารย์ ผู้บริหารสถานศึกษา ผู้ปกครอง ชุมชน ตลอดจนองค์กรหน่วยงานของรัฐ และเอกชน จะได้รับผลประโยชน์จากการจัดการศึกษาที่มีคุณภาพ มีกระบวนการที่จะรักษาคุณภาพไว้ และปรับปรุงให้มีมาตรฐานที่ดีขึ้นตลอดเวลา ซึ่งเป็นกระบวนการที่สำคัญในการสร้าง “คน” ที่มีคุณภาพให้แก่ประเทศชาติ
การประกันคุณภาพภายในกับการประเมินคุณภาพภายนอก แตกต่างกันอย่างไร
       - การประกันคุณภาพภายในเป็นกระบวนการบริหารที่สถานศึกษาต้องดำเนินการอย่างต่อเนื่อง ทั้งการวางแผน กำหนดเป้าหมาย และวิธีการ การลงมือทำตามแผน ประเมิน และปรับปรุงแก้ไขพัฒนาคุณภาพ และจัดทำรายการ การประเมินตนเองเป็นประจำทุกปี
       - ส่วนการประเมินคุณภาพภายนอกเป็นการประเมินที่มีความต่อเนื่องกับการประเมินคุณภาพภายในของสถานศึกษา เป็นการยืนยันผลการประเมินว่าการจัดการศึกษามีคุณภาพอย่างไร เมื่อเปรียบเทียบกับมาตรฐานที่กำหนด การประกันคุณภาพภายใน และการประเมินคุณภาพภายนอกจึงเชื่อมโยงกันด้วยมาตรฐานการศึกษาเป็นหลัก
มาตรฐานการศึกษาคืออะไร
       -  มาตรฐานการศึกษาคือ  ข้อกำหนดเกี่ยวกับคุณลักษณะคุณภาพที่พึงประสงค์ และเป็นเป้าหมายที่ต้องการให้เกิดขึ้นในสถานศึกษาทุกแห่งเพื่อใช้เป็นหลักในการเทียบเคียงสำหรับการส่งเสริม กำกับดูแล ตรวจสอบประเมินผล และประกันคุณภาพการศึกษา

                                                                          ความจำเป็นของการประกันคุณภาพการศึกษา

                การจัดการศึกษาที่มีคุณภาพ และได้มาตรฐานเป็นภาระกิจที่มีความสำคัญอย่างยิ่งสำหรับการพัฒนาประเทศทั้งระยะสั้น และระยะยาว ประเทศไทยมีการได้มีการกำกับมาตรฐาน และพัฒนาคุณภาพของผลผลิตทางการศึกษามาโดยตลอด แต่การดำเนินงานยังไม่เป็นระบบครบวงจร และต่อเนื่อง ทั้งในด้าน
การควบคุมคุณภาพ ด้านการตรวจสอบ ประเมินคุณภาพ และมาตรฐานการศึกษา จึงยังไม่สามารถสร้างความเชื่อมั่นหรือประกันได้อย่างเต็มที่แก่สาธารณชน และผู้มีส่วนเกี่ยวข้องว่าการดำเนินภารกิจดังกล่าวให้ผลผลิตทางการศึกษาที่มีคุณภาพ และได้มาตรฐาน
               ปัจจุบันมีปัจจัยนอก และในประเทศหลายประการที่ทำให้การประกันคุณภาพการศึกษาเป็นสิ่งจำเป็นที่ต้องเร่งดำเนินการ อาทิ การตื่นตัวในเรื่องการประกันคุณภาพการศึกษา ในประเทศต่างๆ การสื่อสารที่ไร้พรมแดน การเปิดเสรีด้านการค้า และการบริการ ความคาดหวังของสังคม สิทธิ และเสรีภาพของประชาชนในการรับรู้ข้อมูลข่าวสารตลอดจนข้อจำกัดในด้านงบประมาณของประเทศ ปัจจัยเหล่านี้ได้กระตุ้นให้ผู้ที่อยู่ในวงการศึกษาตระหนักถึงเรื่องการประกันคุณภาพการศึกษา ซึ่งสะท้อนออกมาในพระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. 2542

                                                              การประกันคุณภาพการศึกษาตามพระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. 2542

                พ.ร.บ การศึกษาแห่งชาติ ปี 2542 ได้กำหนดจุดมุ่งหมาย และหลักการของการจัดการศึกษา ที่ต้องมุ่งเน้นคุณภาพ และมาตรฐาน โดยกำหนดรายละเอียดไว้ในหมวด 6  มาตรฐาน และการประกันคุณภาพการศึกษา ซึ่งประกอบด้วย “ ระบบการประกันคุณภาพภายใน”  และ  “ระบบการประกันคุณภาพภายนอก”
                สำหรับการประกันคุณภาพภายในนั้นหน่วยงานต้นสังกัด และสถานศึกษาจะต้องดำเนินการให้เป็นส่วนหนึ่งของกระบวนการบริหารการศึกษา ที่กระทำอย่างต่อเนื่องตลอดจนจัดทำรายงานเสนอต่อหน่วยงานต้นสังกัด หน่วยงานที่เกี่ยวข้อง และเปิดเผยต่อสาธารณชนเป็นประจำทุกปี เพื่อนำไปสู่การพัฒนาคุณภาพ และมาตรฐานการศึกษา เพื่อรองรับการประเมินคุณภาพภายนอกโดย “สำนักงานรับรองมาตรฐาน และประเมินคุณภาพการศึกษา”  (สมส.)
                การประกันคุณภาพภายนอกที่รับผิดชอบโดย สมส.  นั้นกำหนดให้สถานศึกษาทุกแห่งต้องได้รับการประเมินคุณภาพภายนอกอย่างน้อย 1 ครั้งในทุกระยะ 5 ปี การประเมินคุณภาพภายนอก รอบแรกสำหรับสถานศึกษาทุกแห่งจะต้องดำเนินการให้เสร็จสิ้นภายใน 6 ปี นับตั้งแต่วันที่ พ.ร.บ การศึกษาแห่งชาติ
พ.ศ. 2542  มีผลบังคับใช้คือ ภายในเดือนสิงหาคม พ.ศ. 2548