กา-พระโพธิสัตว์
ครั้งหนึ่งพระโพธิสัตว์เสวยชาติเป็นพระยากา
อาศัยอยู่ในป่าช้าใกล้เมืองพาราณสี
วันหนึ่งอาจารย์ของกษัตริย์
อาบน้ำเสร็จแล้วกลับเข้าพระนคร
มีกาอยู่ ๒
ตัวเกาะอยู่ที่ซุ้มประตู
ตัวหนึ่งบอกว่าจะถ่ายอุจจาระใส่ศีรษะ
อีกตัวหนึ่งก็ห้ามว่า
อย่าไปทำอย่างนั้นคนนี้เป็นอาจารย์ใหญ่เราจะมีภัยใหญ่เดือดร้อน
กาตัวนั้นก็ไม่เชื่อ
เมื่ออาจารย์เดินมาก็อุจจาระใส่ศีรษะ
อาจารย์ก็โกรธผูกพยาบาทไว้ว่าถ้าถึงโอกาสเมื่อไรก็จะฆ่ากาให้หายแค้น
ต่อมาไม่นานก็มีเรื่อง
หญิงคนหนึ่งตากข้าวเปลือกไว้
แล้วมีแพะตัวหนึ่งจะมากินข้าวเปลือก
หญิงจึงตีด้วย ไม้ฟืนติดไฟ
ไฟก็ไหม้ติดขนแพะ
แพะร้อนก็วิ่งไปชนโดนกระท่อมหญ้าใกล้โรงช้าง
และในที่สุดช้างก็ได้รับ
บาดเจ็บจากไฟเป็นแผล
ช้างนั้นเป็นช้างของพระราชา
นายคราญช้างจึงทูลแก่พระเจ้าพาราณสี
พระองค์จึง
ตรัสถามอาจารย์ว่าจะรักษาแผลให้หายได้อย่างไร
อาจารย์ได้โอกาศจึงทูลว่า
เอามันเหลวจากกามาทำยาก็
สามารถรักษาได้
ราชบุรุษจึงไปฆ่ากาตายมากมาย
พระยากาโพธิสัตว์รู้สาเหตุก็คิดสงเคราะห์หมู่ญาติให้พ้นภัย
พระยากา
ก็ระลึกถึงบารมีที่บำเพ็ญมา
แผ่เมตตาแก่พระราชาและราชบุรุษ
อธิษฐานแล้วก็บินเข้าไปในวังหลวง
ราชบุรุษก็ไม่กล้าทำร้ายพระยากา
เมื่อไปถึงในวังเข้าเฝ้าพระราชาทำความเคารพ
และเกาะอยู่ในที่อันควรแล้ว
แล้วพูดว่า พระมหากษัตริย์นั้น
ย่อมตั้งอยู่ในทศพิธราชธรรม ๑๐
ประการ และละเสียซึ่ง อคติทั้ง ๔
คือ ฉันทา โทสา ภยา โมหา
อย่าให้มีในสันดาน
จึงจะได้ชื่อว่า
พระมหากษัตริย์อันประเสริฐ
บัดนี้พระองค์เชื่อคำอาจารย์
อันเป็นคนพาลพยาบาท ผูกเวรกับกา
จึงทูลว่ากามีมันเหลวด้วยโทสาคติ
พระยากาจึงเทศนาว่า
ธรรมดากาแล้ว
ไม่มีมันเหลวมาแต่โบราณ
ด้วยเหตุ ๒ ประการ คือ
กามีความสะดุ้งอยู่เป็นนิตย์
และมนุษย์ทั้งหลายคอยเบียด
เบียนเป็นนิตย์
กาจึงไม่มีมันเหลว
กาไม่มีมันเหลวแต่ในปัจจุบันนี้ก็หาไม่
ในกาลก่อน ๆ
ก็ไม่มีมันเหลวเหมือนกัน
หรือจะไปข้างหน้านันมันเหลวแห่งกาก็ไม่มี
พระเจ้าพาราณสีได้ทรงฟังธรรมแห่งพระโพธิสัตว์ตรัสเทศนา
ก็สิ้น กังขามันเหลวแห่งกา
พระองค์จึงทำสักการะบูชาพระธรรมเทศนาของพระโพธิสัตว์
ด้วยสมบัติสิ้นทั้งเมือง
พระยายินดีกลับถวายสมบัติคืน
แล้วก็ให้พระมหากษัตริย์
รักษาศีล ๕ ประการ
เป็นวิรัติเจตนาสมาทานสุจริต
มิได้คิดประทุษร้ายแก่สัตว์ทั้งหลาย
ตั้งอยู่ในขันตและเมตตาเป็นประธาน
เมื่อสอนพระราชาให้รักษาศีล ๕
แล้ว
จึงทูลขออภัยให้แก่กาทั้งหลาย
พระองค์จึงเสนาข้าหลวงไม่ให้ฆ่ากาทั้งหลาย
ตั้งแต่นั้นมากาก็สบาย พระราชา
พระราชทานข้าวคลุกด้วยเนื้อปลาแก่กาทุกวัน
และพระราชทานอาหารเหมือนกับที่พระองค์เสวยแก่พระยากา
คติธรรม : นิทานเรื่องนี้สอนให้รู้จักเมตากรุณาสงเคราะห์ญาติ บุคคลผู้สงเคราะห์ญาตินั้น จะยังตระกูลให้เจริญรุ่งเรือง