วิธีการปฏิบัติให้จิตหลุดพ้น
มี ๒ วิธีคือ
๑. การเจริญสมถะและวิปัสสนาตามลำดับ เป็นเจโตวิมุติ
๒. การเจริญวิปัสสนาล้วน เป็นปัญญาวิมุติ
วิธีการทำจิตให้หลุดพ้นแบบเจโตวิมุติ
การทำจิตให้หลุดพ้นแบบเจโตวิมุตินั้น ขั้นแรกให้เจริญสมถะก่อน โดยการตั้งสติกำหนดจิตไว้กับใจ จนกระทั่งจิตรวมตัวเป็นเอก สงบจากนิวรณ์ทั้ง ๕ แล้ว ให้ผู้ปฏิบัติยกจิตนั้นขึ้น พิจารณากาย เวทนา จิต ธรรม โดยการปล่อยจิตที่เป็นเอกนั้น ให้เป็นอุเบกขาแล่นไปตลอดกาย พิจารณาความสิ้นความเสื่อมในกาย ในเวทนา ในจิต
จนกระทั่งกาย จิต ว่างเปล่า ในกายเต็มไปด้วยพลังงานของจิต จากนั้นให้ผู้ปฏิบัติทำความรู้สึกอยู่ที่ใจจนกระทั่งพลังงานในกายมารวมอยู่ที่ใจ จนจิตเป็นเอก มีกำลังอยู่ที่ใจ ให้ผู้ปฏิบัติค่อย ๆ
เลื่อนจิตจากใจ (กลางกายใต้ลิ้นปี่) ขึ้นสู่ศีรษะให้จิตทะลุออกหน้าผาก ลอยตัวเข้ากับอากาศบริเวณเหนือศีรษะนั้น จิตก็จะหลุดพ้นละทิ้งอายตนะทั้งปวง เข้ากับอากาศลอยตัวอยู่เหนือศีรษะ
ทำให้เกิดความรู้สึกเหมือนกับศีรษะขาด
เพราะ จิตที่รวมตัวเป็นเอกนั้น
ทะลุออกหน้าผากเข้ากับอากาศ
อากาศเป็นเช่นไร
จิตก็เป็นเช่นนั้น แต่ถ้าหากปล่อยจิต แล้วจิตไม่เข้ากับอากาศ แต่มีอารมณ์นึกคิดปรุงแต่งแสดงว่าจิตยังมีนิวรณ์อยู่ ให้ผู้ปฏิบัติกำหนดจิตไว้กับใจก่อน จนกว่าจิตจะหมดนิวรณ์ จึงปล่อยจิตนั้นเข้ากับอากาศ
 | ข้อสังเกต การทำจิตให้หลุดพ้นแบบเจโตวิมุตินั้น ถ้าจิตมีนิวรณ์ ผู้ปฏิบัติจะต้องกำหนดจิตไว้กับใจ ๒ ครั้ง ถ้ากำหนดเพียงครั้งเดียวแล้วไม่ยกจิตขึ้นพิจารณากายให้เห็นเกิดดับ แต่ปล่อยจิตไปกับอากาศเลยนั้น จิตจะไม่หลุดพ้น เพราะนิวรณ์ที่เกิดกับจิตนั้น จะทำให้เกิดรูปหยาบ กายหนัก เพราะนิวรณ์ที่เกิดกับจิตจะเกาะกุมอยู่ในกายด้วย ดังนั้นเมื่อกำหนดจิตกับใจจนนิวรณ์หมด จิตเป็นเอกแล้ว จะต้องยกจิตขึ้นพิจารณากายด้วย เพื่อให้กายว่างเปล่าเป็นอนัตตา จิตจึงจะละสังขารธรรมทั้งปวง หลุดพ้นเข้ากับอากาศ ผู้ปฏิบัติที่จิตมีนิวรณ์จึงต้องกำหนดจิตไว้กับใจ ๒ ครั้ง คือครั้งแรกละนิวรณ์ แล้วยกจิตพิจารณากาย จนจิตแทงทะลุกาย วางเปล่าแล้วกำหนดอีกครั้งหนึ่ง เพื่อรวบรวมจิตที่เป็นพลังงานให้เป็นเอก เพราะจิตที่จะหลุดพ้นนั้นจะต้องมีกำลัง ผลักดันสังขารธรรมทั้งปวงด้วย ส่วนผู้ปฏิบัติที่มีจิตว่างเปล่าปราศจากนิวรณ์ และมีกายเป็นอนัตตาแล้ว ก็ให้กำหนดจิตไว้กับใจ จนจิตรวมตัวแล้ว ให้ปล่อยจิตทะลุหน้าผากได้เลย ไม่ต้องพิจารณากาย จิตก็จะหลุดพ้น ด้วยอำนาจของจิตที่รวมตัวเป็นเอก เรียกว่าเจโตวิมุติ |
http://www.oocities.org/samadhinet