หยุดดับขยับเกิด

หยุด หมายถึง หยุดความคิด
ดับ หมายถึง ทุกข์ดับ
"หยุดดับ" ก็คือ  เมื่อเราหยุดความคิด ทุกข์ก็ดับหมด
"ขยับเกิด" หมายถึง ขยับใจคิดนึกปรุงแต่ง  คิดถึงคนนั้นคนนี้  ทุกข์ก็จะเกิดขึ้น

 จะเห็นได้ว่าสุขทุกข์ทั้งมวลนั้น อยู่ที่ใจด้วยกันทั้งสิ้น  คิดมากทุกข์มาก คิดน้อยทุกข์น้อย  หยุดความคิดทุกข์ก็จะดับหมด

ผู้ปฏิบัติทุกคนจึงควรรู้จักการหยุดความคิดด้วยการวางเฉย  คือ เมื่อมีความทุกข์เกิดขึ้น เราก็หยุดความคิด วางเฉยอยู่ ไม่คิดถึงใคร  ไม่คิดรักคิดชังใครทั้งสิ้น  วางเฉยไปตลอดกาย ความทุกข์ก็จะดับไปหมดสิ้น แต่ถ้าหากเรามีความทุกข์แล้วขยับจะให้มันหาย หรือคิดถึงคนนั้นคนนี้ ความทุกข์ก็จะเกิดทวีมากขึ้น  เพราะว่าจิตของเรามันเกิดตัณหา  คือจิตเกิดความดิ้นรน ดังนั้น เมื่อคิดถึงผู้นั้นผู้นี้  หรือขยับจะให้มันหาย ทุกข์ก็จะเกิดขึ้น เพราะมีตัณหาเป็นเหตุนั่นเอง ในการปฏิบัตินี้ผู้ปฏิบัติทุกคนจะต้องยอมรับว่า เราเกิดคนเดียว เจ็บคนเดียว แก่คนเดียว ตายคนเดียว ไปสวรรค์และไปนิพพานคนเดียว จะให้คนนั้นคนนี้มาแบ่งเบาความทุกข์ไม่ได้  เมื่อเรายอมรับด้วยตนเองแล้ว หยุดความรู้สึกนึกคิดปรุงแต่งทั้งหลายทั้งปวง ความทุกข์ก็จะสิ้นไปจากใจเราเอง ดังนั้นการหยุดดับขยับเกิดจึงหมายถึง เมื่อหยุดความคิด วางอุเบกขาเฉยอยู่ ทุกข์ก็จะดับหมด เพราะการหยุดคิด วางอุเบกขาเฉยอยู่นั้น จิตกับกายก็จะผสานเป็นอันเดียวกัน ทุกข์ทั้งปวงก็จะดับไป เรียกว่า หยุดดับ แต่ถ้าขยับใจคิดนึกปรุงแต่ง ทุกข์ก็จะเกิดขึ้น เรียกว่าขยับเกิด