Υδρογόνο στα διαστήματα μεταξύ των γαλαξιών ανακάλυψε το διαστημικό τηλεσκόπιο Χάμπλ. Ομως, τουλάχιστον το 90% της ύλης, που θεωρητικά πρέπει να υπάρχει στο σύμπαν, δεν έχει ακόμη βρεθεί.

ΟΥΑΣΙΓΚΤΟΝ. Κάπου στο σύμπαν πρέπει να υπάρχει ύλη, πολλή ύλη -αλλιώς δεν εξηγείται πώς οι Γαλαξίες συγκρατούνται στη θέση τους. Κι ενώ οι επιστήμονες κονταροχτυπιούνται για τη φύση των μυστηριωδών αυτών σωματιδίων (που έχουν ονομαστεί "σκοτεινή ύλη") το διαστημικό τηλεσκόπιο Χάμπλ εντόπισε τουλάχιστον το συμβατικό τμήμα της χαμένης ύλης, που δεν είναι άλλο από το υδρογόνο. Οι θάλασσες υδρογόνου, που βρίσκονται στα διαστήματα μεταξύ των Γαλαξιών, εντοπίστηκαν με τη βοήθεια ενός μακρινού κβάζαρ - σώματος φωτεινού όσο τρισεκατομμύρια ήλιοι. Καθώς όμως το υδρογόνο είναι σε μορφή ισχυρά φορτισμένων ιόντων, χωρίς δηλαδή καθόλου ηλεκτρόνια, είναι αδύνατο να παρατηρηθεί απευθείας από το Χαμπλ, διότι δεν μεταβάλλει ούτε στο ελάχιστο το ανιχνεύσιμο φάσμα του κβάζαρ. Ομως, η παρουσία του προδόθηκε από το οξυγόνο. Οι επιστήμονες εικάζουν ότι το ιονισμένο οξυγόνο στα διαστήματα μεταξύ των Γαλαξιών, που έχει προέλθει από περασμένες εκρήξεις αστεριών, είναι σημάδι της παρουσίας του ιονισμένου υδρογόνου.

Το Απεικονιστικό Φασματοσκόπιο του διαστημικού τηλεσκοπίου Χαμπλ διέκρινε τη φασματική υπογραφή του οξυγόνου στο φως του κβάζαρ που ανίχνευσε, επειδή το ιονισμένο οξυγόνο διατηρεί κάποια από τα ηλεκτρόνιά του και έτσι αλλάζει ελαφρώς το φάσμα του κβάζαρ. "Είναι μια επιτυχημένη, θεμελιώδης δοκιμασία των κοσμολογικών μοντέλων" λέει ο Τοντ Τριπ του Πανεπιστημίου του Πρίνστον, ο οποίος ανακοίνωσε την ανακάλυψη στο επιστημονικό περιοδικό Astrophysical Journal Letters με τη βοήθεια συναδέλφων από το Πανεπιστήμιο του Ουισκόνσιν.

Ιστός αερίων

Τα μοντέλα των υπερυπολογιστών που αναπαράγουν το διογκούμενο σύμπαν δείχνουν έναν ιστό αερίων, με το υδρογόνο, το απλούστερο και ελαφρύτερο απ' όλα, να συγκεντρώνεται σε τεράστιες δομές που θυμίζουν αλυσίδες. Συσσωματώσεις γαλαξιών σχηματίζονται εκεί που τέμνονται οι αλυσίδες. Τα μοντέλα προβλέπουν ότι τα τεράστια σύννεφα υδρογόνου που κινούνται κατά μήκος των αλυσίδων πρέπει να συγκρούονται και να θερμαίνονται, παρεμποδίζοντας το σχηματισμό Γαλαξιών στις θερμότερες περιοχές. Αυτό σημαίνει ότι τα αστέρια πρέπει να σχηματίζονταν πολύ ευκολότερα στις απαρχές του σύμπαντος, όταν το υδρογόνο ήταν αρκετά ψυχρό για να συσσωματώνεται.

Η μελέτη αυτή απαντά σε πολλά από τα ερωτήματα που αφορούν τα χαμένα βαρυτόνια -δηλαδή την ύλη όπως την ξέρουμε, με πρωτόνια, ηλεκτρόνια και νετρόνια. Ομως, η άγνωστη, "σκοτεινή ύλη" που αποτελεί και το 90% της χαμένης ύλης, παραμένει γρίφος.

ΠΗΓΗ. Ρόιτερς, Ασοσ. Πρες