KLİNİK LABORATUVAR TESTLERİ
ADENOVİRÜS IgG
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Üst ve alt solunum sistemi, konjonktivit ve ishal etkeni olan
Adenovirüse karşı gelişen bağışıklığın gösterilmesinde kullanılır. Nadiren
fatal enfeksiyonlara neden olmasına rağmen yenidoğan ve çocukluk döneminde %50
oranında uzayan enfeksiyonlara neden olabilir. Özellikle transplantasyon
sonrasında ve immünsuprese şahıslarda ağır enfeksiyonlara neden olabilir.
ADENOZİN DEAMİNAZ (ADA)
Normal Değer: 5-20 U/L
Kullanımı: Hepatit, siroz, hemakromatozis, prostat ve mesane karsinomları,
hemolitik anemi, gut, talasemi majör, tüberküloz, otoimmün hastalıklar,
enfeksiyöz mononükleoz ve kalp yetmezliğinde serum ADA düzeyi artar.
ADENOZİN DEAMİNAZ (Mayi)
Normal Değer: 0-40 U/L
Kullanımı: Özellikle tüberküloz efüzyonlarının ve tüberküloz menenjitin
tanısında kullanılır. Lenfoma, SLE ve adenokarsinomlarda da mayideki ADA düzeyi
yükselebilir.
ADH
ADRENOKORTİKOTROPİK HORMON (ACTH, Kortikotropin)
Normal Değer: Sabah 0-100 pg/ml, akşam 0-80 pg/ml
Kullanımı: Pitüiter bez fonksiyonunu gösterir. Hiperkortizolizm (Cushing
sendromu, ektopik ACTH sendromu ve ektopik CRH salınımı), hipokortizolizm
(Addison hastalığı, sekonder adrenal yetmezlik, hipotalamik yetmezlik),
konjenital adrenal hiper-plazi ve adrenal karsinomaların ayırıcı tanısında
kullanılır.
AFP (ALFA-FETOPROTEİN)
AGBM (ANTİGLOMERULER BAZAL MEMBRAN ANTİKORU)
AKONDROPLAZİ (ACH) MUTASYON ANALİZİ (Cücelik; FGFR3 Gen Analizi)
Normal Değer:
N/N=Homozigot normal
Mt/N=Heterozigot
Mt/Mt=Homozigot mutant
Kullanımı: ACH, kemik ve kıkırdak gelişim bozukluğu ile karakterizedir. Seyrek
olarak fatal sonlanır. Klinik ve radyolojik olarak tanısı konur ve tanıda
yanılma payı enderdir. Etkilenen bireylerde, ekstremite kısalığı, çıkık alın,
basık burun kökü genu varum karakteristikdir. Hastalığa büyüme faktör
genlerinden biri olan FGFR3 de meydana gelen ve vakaların yaklaşık %95’inde
görülen bir mutasyon neden olur. Gebelik döneminde yapılan ultrasonografik
incelemelerde, fetusta alt ekstremite kısalığı, çökük burun kökü, makrosefali,
basık vertebra korpusu gibi bozuklukların görülmesi, ACH şüphesi uyandırır.
AKŞ (GLUKOZ)
AKTİVE PARSİYEL TROMBOPLASTİN ZAMANI (aPTT, Parsiyel tromboplastin zamanı,
PTT)
Normal Değer: 25-36 saniye
Kullanımı: İntrensek koagülasyon sisteminin değerlendirilmesi, heparin
tedavisinin monitörize edilmesi, hemofili A ve B taraması, faktör II, V, VIII,
IX, X, XI ve XII’nin konjenital eksikliklerinin taranması, DIC,
disfibrinojenemi, karaciğer yetmezliği, dolaşan antikoagülanlar ve K vitamini
yetersizliğinin değerlendirilmesinde kullanılır.
AKTİVE PROTEİN C REZİSTANSI (APC rezistansı)
Normal Değer:
APC rezistansı normalized ratio : 0,69-1,56
APC rezistansı normalized ratio/FV Leiden : 0,86-1,10
Kullanımı: Başlıca faktör V Leiden mutasyonuna bağlı olarak gelişen APC
rezistansının araştırılmasında tarama testi olarak kullanılır. İki şekilde
çalışma yapılır ve rapor edilir.
AI (ALÜMİNYUM)
ALA (AMİNOLEVULİNİK ASİT)
ALANİN AMİNOTRANSFERAZ (ALT)
Normal Değer:
Kord 10-90 U/L
0-7 gün 10-90 U/L
7 gün-1 yaş 10-80 U/L
1-60 yaş 10-60 U/L
>61 yaş 10-70 U/L
Kullanımı: Karaciğer fonksiyon testlerinden biridir. Karaciğer hastalıkları,
safra yolları, obstürük siyonu, kas zedelenmeleri, müsküler distrofiler, akut
pankreatit, konjetif kalp yetmezliği ve hepatotoksik ilaçlar ALT düzeyinde
artışa neden olur.
ALBUMİN
Normal Değer:
Kord 3,6-4,40 g/dl
Prematüre 3,30-4,40 g/dl
0-7 gün 2,80-4,40 g/dl
7 gün-15 yaş 3,80-5,40 g/dl
16-60 yaş 3,50-5,40 g/dl
>60 yaş 3,40-5,00 g/dl
Kullanımı: Nutrisyonel durum ve kan onkotik basıncı hakkında bilgi verir.
Dehidratasyon ve ampisilin kullanımı albumin yüksekliğine neden olurken, IV
beslenme, hızlı, hidrasyon, siroz ve diğer karaciğer hastalıkları, alkolizm,
gebelik, nefrotik sendrom, malabsorbsiyon, malnutrisyon, neoplazi, protein
kaybettirici enteropatiler (Crohn hastalığı, ülseratif kolit), hipertiroidizm,
yanıklar, uzamış immobilizasyon, kalp yetmezliği ve diğer kronik hastalıklarda
albumin seviyesi düşer. IV sıvı tedavisi verilmiyor veya karaciğer ve böbrek
hastalığı yoksa, serum albumin düzeyinin düşük olması vücuttaki protein
rezervlerinin azaldığını gösterir. Albumin, prealbumin ve transferrin ile
birlikte negatif akut faz reaktanı olarak kabul edilir. Akut enflamatuvar
olaylarda serum albumin düzeyi düşer.
ALBUMİN (BOS)
Normal Değer: 15-40 mg/dl
Kullanımı: Bakteriyel menenjit, Guillain-Barre sendromu ve travmalardan sonra
BOS albumin düzeyi artar.
ALBUMİN (Mayi)
Normal Değer: 15-40 mg/dl (BOS)
Kullanımı: Vücut sıvılarındaki albumin onkotik basıncın temel elemanıdır. Portal
hipertansiyona neden olan durumlarda (siroz, sağ ventrikül yetmezliği,
konjestif perikardit vb) serum ile vücut sıvıları arasındaki albumin farkı
>1.1 g/dl olur. Portal hipertansiyonun olmadığı, tüberküloz, maligniteler,
SLE, miksödem, bazı over hastalıklar ve ciddi hipoalbuminemide bu fark <1.1
g/dl’dir. Karaciğer hastalarının %15-20 kadarında ise bu fark >2,5 g/dl olur
ve bunlara da yüksek proteinli ascites denir.
ALDOLAZ
Normal Değer:
0-5 yaş 1,50-18,80 U/L
6-15 yaş 2,30-13,50 U/L
>16 yaş Erkek 3,10-7,60 U/L
Kadın 2,70-5,30 U/L
Kullanımı: Akut hepatitler ve diğer karaciğer hastalıkları, Duchenne musküler
distrofi, kas travması, dermatomyozit, polimyozit, myotonik distrofi,
rabdomyoliz, AMI, hemorajik pankreatit, trişinozis, kangrenler, prostatik tümörler,
granülositik ve megaloblastik anemiler delirium tremens, akut psikoz ve
şizofrenilerin %60-80’inde, tetanoz, enfeksiyoz mononükleozis ve çeşitli
malignitelerde aldolaz düzeyi yükselir. Özellikle musküler distrofilerin tanı
ve takibinde yerini CK’ya bırakmıştır.
ALDOSTERON
Normal Değer:
0-6 ay 20-1600 pg/ml
7-12 ay 20-760 pg/ml
1-3 yaş 20-500 pg/ml
>3 yaş 20-240 pg/ml
İstirahat 10-180 pg/ml
Efor sonrası 0-1 ay 50-300 pg/ml
2-12 ay 50-1600 pg/ml
>12 ay 50-300 pg/ml
Kullanımı: Adrenal fonksiyonların değerlendirilmesinde kullanılır. Aldosteron
salgılayan adenomlar, karsinomlar, pseudoprimer aldosteronizm ve sekonder
aldosteronizmde serum aldosteron düzeyi artar. İzole aldosteron eksikliği,
Addison hastalığı ve renin eksikliğinde ise aldosteron düzeyi düşer. Aldosteron
ve reninin aynı anda ölçülmesi primer sekonder hiperaldosteronizm ayırıcı
tanısı için faydalıdır.
ALDOSTERON (İdrar)
Normal Değer:
<12 yaş 1,00-11,00 mg/gün
>12 yaş 2,80-30,00 mg/gün
Kullanımı: Adrenal fonksiyonların değerlendirilmesinde kullanılır. Özellikle
hipertansiyonun değerlendirilmesi ve renal hipertansiyon tanısı konmasında
değerlidir. Ayrıca primer ve sekonder aldosteronizmin araştırılmasında da
kullanılır.
ALFA-I ANTİTRİPSİN (A, AT, AAT, a1-Antitripsin)
Normal Değer:
0-7 gün 100-270 mg/dl
7 gün-5 yaş 80-210 mg/dl
>5 yaş 80-200 mg/dl
Kullanımı: Pozitif akut faz reaktanlarındandır. Protein elektro-forezinde a1
bandının büyük kısmını oluşturur. Ayrıca serum da en yüksek konsantrasyonda
bulunan proteaz inhibitörüdür. Her türlü iltihabi olay, doku nekrozu,
travmalar, oral kontra-septif kullanımı ve gebelikte AAT düzeyi yükselirken,
ileri derecedeki düşüklüğünde kronik akciğer ve karaciğer hastalığı
gelişebilir. Ağır derecedeki kalıtsal yetersizliklerinde özellikle çocuklarda
neonatal hepatit sendromu ve infantil siroz gibi ağır tablolar gelişebilir.
Yetişkinlerde ise amfizem ve kronik bronsit gibi kronik akciğer hastalıklarına
eğilim yaratır.
ALFA-1 ASİT GLİKOPROTEİN (a1 asit glikoprotein)
Normal Değer: 47-125 mg/dl
Kullanımı: Akut faz reaktanlarından biridir. İnflamatuar olaylar, romatoid
artrit ve malignitelerde akut faz reaktanı olarak kullanılır.
ALFA-FETOPROTEİN (AFP; a-Fetoprotein)
Normal Değer:
0-3 ay 0-400 ng/ml
4-6 ay 0-200 ng/ml
7-12 ay 0-80 ng/ml
>12 ay 0-14 ng/ml
Kullanımı: Hepatoselüler ve germ hücreli (nonseminomlar) karsinomlarda
kullanılan bir tümör belirleyicisidir. Özellikle hepatoselüler karsinomlarda
prognozun ve tedavinin etkinliğinin takibinde değerlidir. Germ hücreli
karsinomların sınıflandırılması ve derecelendirilmsinde hCG ile birlikte
kullanılır. Diğer bazı kanserlerde de (ör.pankreas, mide, kolon, akciğer vb)
AFP düzeyi yükselebilir. Ayrıca siroz, hepatit ve alkolik karaciğer hastalığı
gibi bazı benign durumlarda da serum AFP seviyelerinde artış görülebilir.
Gebelik sırasında meteral AFP düzeyinin ölçümü de önemlidir. Meternal AFP 12.
haftadan itibaren artmaya başlar (gebelikte AFP’nin kullanımı için üçlü tarama
testi).
ALFA-FETOPROTEİN (Amniyon Mayi)
Normal Değer: Laboratuvara danışınız
Kullanımı: Serum AFP düzeyi yüksek çıkan hamilelerde nöral tüp defektlerinin
tanısı için kullanılır. Bir tarama testidir ve sonucun negatif çıkması nöral
tüp defekti olmadığı anlamına gelmez. Pozitif sonuçlar asetilkolinesteraz ve
feral hemoglobin ölçümü ile doğrulanmalıdır. Ayrıca bazı benign durumlarda da
yanlış yüksek sonuçlar elde edilebilir.
ALFA-TOKOFEROL
ALKALEN FOSFATAZ (ALP)
Normal Değer:
Prematüre 105-500 IU/L
0-7 gün 95-380 IU/L
7 gün-1 ay 100-360 IU-L
2-3 ay 115-460 IU-L
4-6 ay 110-350 IU-L
7-12 ay 95-350 IU-L
1-3 yaş 90-350 IU-L
4-12 yaş 80-350 IU-L
13-15 yaş 75-400 IU-L (erkek), 75-350 IU-L (kadın)
>16 yaş 25-100 IU-L
Kullanımı: Karaciğer, safra kesesi ve kemik dokusuna bağlı hastalıkların
değerlendirilmesinde kullanılır. Bilier obstrüksiyon, bilier atrezi, siroz,
osteitis deformans, hiperparatiroidizm, Paget hastalığı, infiltratif karaciğer
hastalıkları, enfeksiyöz mononükleoz, metastatik kemik tümörleri, metabolik
kemik hastalıkları, viral hepatitler, gebelik, konjestif kalp yetmezliği ve
çocukların büyüme dönemlerinde ALP düzeyi artar.
ALKALEN FOSFATAZ İZOENZİM ELEKTROFOREZİ (ALP)
Normal Değer:
Yetişkinde, intestinal kaynaklı izoenzim yoksa;
Kemik %33-67, Karaciğer %33-67
İntestinal kaynaklı izoenzim varsa:
İntestinal %1-25, Karaciğer %26-64, Kemik %23-61
Kullanımı: Alkalen fosfataz yüksekliğinin kaynağının bulunabilmesi amacıyla
yapılır. ALP, karaciğer, kemik ve mevcutsa intestinal ve plasental
fraksiyonlarına ayrılır.
ALP İZOENZİMLERİ
ALT
ALÜMİNYUM (AI)
Normal Değer :
Serum 1-14 mg/L
İdrar 3-10 mg/L
Dializ mayi 0-10 mg/L
Kullanımı: Hemodializ hastalarının takibinde kullanılır. Böbrek yetmezliği,
dialize bağlı demans, Hodgkin hastalığı ve kistik fibrozisde Al düzeyi artar.
100 mg/L’nin üzerindeki değerler toksik etki gösterir. Al (OH)3, gastrik
antiasit ve dializ hastalarında fosfat bağlayıcı bir ajan olarak
kullanıldığından bu hastalarda Al toksisitesine dikkat edilmelidir. Ayrıca
serum Al konsantrasyonu 100 mg/L’nin üzerinde olan hastalarda Al kaynaklı
osteomalaziye karşı dikkatli olunmalıdır.
AMA
AMİLAZ
Normal Değer: 25-100 IU/L
Kullanımı: Pankreas fonksiyon testlerinden biridir. Pankreatit, pankreatit kist
ve pseudokistler, parotis bezi enfeksiyonları, intestinal obstrüksiyon ve
enfartüsler, ektopik gebelik, safra yolları hastalıkları, diabetik ketoasidoz,
peritonit, makro-amilazemi, bazı akciğer ve over tümörleri, böbrek yetmezliği,
ERCP, abdominal travma, kafa travması, viral enfeksiyonlar ve alkol kullanımı
serum amilaz düzeyini arttırırken, pankreas yetmezliği, kistik fibrozis, ağır karaciğer
hastalıkları ve pankreatektomi sonrası amilaz düzeyi düşer. Ayrıca oddi
sfinkterinde kasılmaya neden olan narkotik analjezikler vb bazı ilaçlar da
serum amilaz düzeyinde artışa neden olabilir.
AMİLAZ (İdrar)
Normal Değer:
0-6 ay 25-400 IU-L
7 ay-15 yaş 25-500 IU-L
>15 yaş 75-750 IU-L
Kullanımı: Akut veya kronik pankreatitli hastaların takibinde ve pankreatit
ayırıcı tanısında kullanılır. Serum amilazında artışa neden olan sebeplerden
farklı olarak böbrek yetmezliği ve makroamilazemide idrar amilaz düzeyi normal
veya düşüktür. Ayrıca akut pankreatit atağından sonra idrar amilaz düzeyinin 2
haftadan uzun süre yüksek kalması pseudokist oluşumunu lehine bir bulgudur.
AMİNO ASİT, KANTİTATİF (Plazma ve İdrar)
Normal Değer: Raporda belirtilmektedir.
Kullanımı: Aminoasidopatilerin tespitinde kullanılır. Herediter fruktoz
intoleransı, malabsorbsiyon, karaciğer yetmezliği, Reye sendromu, akut ve
kronik böbrek yetmezliği, eklampsi, şok ve yanıklarda plazma amino asit
düzeyleri yükselirken, viral hepatitler, multiple myeloma, hiperparatiroidizm,
osteomalazi, galaktozemi, sistinozis, Wilson hastalığı, talasemi major,
karaciğer nekrozu ve sirozu, bilier siroz ve kronik böbrek yetmezliğinde ise
idrar amino asit düzeyleri yükselir.
AMİNOLEVULİNİK ASİT (DELTA-ALA, DALA, ALA)
Normal Değer: 0-7 mg/gün
Kullanımı: Akut porfiria tanı ve tedavisinin takibinde kullanılır. Kurşun
zehirlenmesi, herediter tirozinemi, diabetik ketoasidoz, gebelik ve bazı
antikonvülzan ilaçlar idrar ALA düzeyinde yükselmeye neden olurken, alkolik
karaciğer hastalağında idrar ALA düzeyi düşer.
AMİP ANTİKORU (Entamoeba Histolytica antikoru)
Kullanımı: Ekstra-intestinal amebiasis (özellikle karaciğer apsesi) tanısında
kullanılır. Kullanılan yöntemin spesifitesi yüksek, sensitivitesi değişkendir.
Karaciğer apselerinde %100, amebik dizanterilerde %98 oranda antikorun
yükseldiği görülür.
AMNİYOTİK SIVI FOSFOLİPİDLERİ
AMONYAK (NH3, NH4, Amonyum)
Normal Değer:
Kord kanı 0,9-1,5 Ug/ml
Prematüre 0,9-4,0 Ug/ml
0-7 gün 0,9-4,0 Ug/ml
7 gün-1 ay 0,3-2,0 Ug/ml
2-3 ay 0,3-1,5 Ug/ml
4-12 ay 0,3-1,4 Ug/ml
>1 yaş 0,17-1,20 Ug/ml
Kullanımı: Hepatik ensefalopati tanısı ve hiperalimentasyon tedavisi alan
hastaların takibinde kullanılır. Karaciğer yetmezliği, Reye sendromu, siroz,
gastrointestinal kanama, portalsistemik şantlar ve bazı böbrek hastalıklarında
da amonyak düzeyi artabilir. Üre siklusunun bozulduğu hastalıklardan
hiperamonyemi tip I, argininemi, ve ornitinemide açlık amonyak düzeyleri
artarken, hiperamonyemi tip II, sitrüllinüri, argininosüksinik asidüri ve lizin
intoleransında ise diyetle protein alımını takiben amonyak düzeyi artar.
AMONYUM
ANA
ANCA
ANDROSTENEDİON
Normal Değer: 0,40-4,50 ng/ml
Kullanımı: Androstenedion androjen ve östrojenlerin sentezindeki majör
prekürsördür. Androjen bozukluklarının tanı ve takibinde diğer horrmon
testleriyle beraber kullanılır. Polikistik over sendromu, hirşutizm, konjenital
adrenal hiperplazi, Cushing sendromu, ektopik ACTH üreten maligniteler ve over
tümörlerinde androstenedion düzeyi artarken, orak hücreli anemi, adrenal
yetmezlik ve over yetmezliklerinde androstenedion düzeyi düşer. Androstenedion
sonuçları değerlendirilirken hastanın diğer klinik bulgularının da göz önünde
bulundurulması gerekir.
ANGİOTENSİN II
Normal Değer: 20-40 pg/ml
Kullanımı: Renin-angiotensin sisteminin değerlendirilmesinde kullanılır.
Hipertansiyon, renin salgılayan tümörler, volüm yüklemesi, konjestif kalp
yetmezliği ve sirozda plazma angiotensin II düzeyi artarken, primer
aldosteronizm, Cushing sendromu ve ACE inhibitörleri angiotensin II düzeyini
düşürür.
ANGİOTENSİN KONVERTİNG ENZİM (ACE)
Normal Değer: 8-52 U/L
Kullanımı: Sarkoidozis tanısında kullanılır. Aktif sarkoidozisde ACE düzeyi
>35 U/L olur. Ayrıca akut ve kronik bronşit, pulmoner fibrozis, romatoid
artrit, servikal adenit, konnektif doku hastalıkları, Gaucher hastalığı,
hipertiroidizm, fungal hastalıklar ve histoplazmozisde de ACE düzeyi artabilir.
ANTİBİYOGRAM (Antibiyotik duyarlılık testi)
Kullanımı: Bakteriyel enfeksiyonları tedavi etmek amacıyla uygulanılacak
antibakteriyal ajanların seçiminde kullanılır.
ANTİBİYOGRAM (Kantitatif)
Kullanımı: Test edilen bakteriye karşı antibiyotik duyarlılığının ve MIK
(minimum inhibitör konsantrasyon = mikroorganizmanın üremesini engelleyen
minumum antibiyotik konsantrasyonu) değerlerinin belirlenmesinde kullanılır.
Ayrıca antibiyotiğin kullanılması gereken dozu hakkında bilgi verir.
ANTİDİÜRETİK HORMON (ADH)
Normal Değer: 0-8 pg/ml
Kullanımı: Ektopik ADH salgılayan tümörler, akut intermittant porfiria,
Guillain-Barre sendromu, beyin tümörleri, vasküler ve enfeksiyoz beyin
hastalıkları, pnömoni, pulmoner tüberküloz, tüberküloz menenjit ve nefrojenik
diabetes insipitusda plazma ADH düzeyi artarken, santral diabetes insipitus,
psikojenik polidipsi ve nefrotik sendromda ADH düzeyi düşer. Santral ve
nefrojenik diabetes inspidus veya psikojenik polidipsi ayırıcı tanısı için ADH
stimülasyon testleri kullanılabilir.
ANTİDİÜRETİK HORMON (İdrar)
Normal Değer: 30-95 ng/gün
ANTİ ds-DNA
Normal Değer: 0-5 IU/ml
Kullanımı: SLE tanı ve takibinde kullanılır. Sjögren sendromu, mixed konnektif
doku hastalıkları ve progresif sistemik sklerozda da Anti ds-DNA düzeyi
yükselir.
ANTİ-DELTA
ANTİ-FOSFOLİPİD ANTİKORLARI
ANTİ-GAD
ANTİ-GLUTAMİK ASİT DEKARBOKSİLAZ ANTİKORU (Anti-GAD)
Normal Değer: ,0-1 U/ml
Kullanımı: Tip I diabetes mellitus, otoimmün endokrin hastalıklar (tiroidit,
pernisyöz anemi vb) ve otoimmün ensefalomyopatilerin tanısında kullanılır. Yeni
başlayan tip I diabetes mellituslu hastaların %70-80’inde görülür.
ANTİ-GLİADİN ANTİKORLARI
ANTİ-GLOMERÜLER BAZAL MEMBRAN ANTİKORU (AGBM)
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Glomerülonefrit, Goodpasteur sendromu ve daha nadiren de idiopatik
pulmoner fibrozis tanısının konması ve bu hastalıkların değerlendirilmesinde
kullanılır. Glomerüler bazal hastalıkların değerlendirilmesinde kullanılır.
Glomerüler bazal membranda bulunan tip IV kollajene karşı oluşan antikordur.
Aynı zamanda, alveolar bazal membranla da çapraz reaksiyon verir ve bu özelliği
ile Goodpasteur sendromunun tanısında da kullanılır. AGBM normal popülasyonda
görülmez.
ANTİ-HAV IgG
ANTİ-HAV IgM
ANTİ-HBc IgM (Hepatit B virüsü core antikoru IgM)
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Akut HBV enfeksiyonlarının tanısında kullanılır. Semptomlar ortaya
çıktıktan hemen sonra kanda görülür. Pencere döneminde serumda tespit
edilebilen tek gösterge olduğundan, özellikle bu dönemdeki hastaların
değerlendirilmesinde önemlidir.
ANTİ-HBc TOTAL (IgM+IgG) (Hepatit B virüsü core antikoru-total)
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Daha önce HBV enfeksiyonu geçirilip geçirilmediği hakkında bilgi
verir. Anti-HBc IgM ile beraber bakıldığında akut/kronik HBV enfeksiyonu
ayırıcı tanısında değerlidir.
ANTİ-HBe (Hepatit B virüsü e antikoru)
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: HBV enfeksiyonunun takibinde kullanılır. HbeAg ortadan kaybolduktan
sonra görülür. Anti-HBe pozitif olan kronik taşıyıcıların karaciğer
histolojileri ve karaciğer fonksiyon testleri genellikle normaldir.
ANTİ-HBs (HbsAb, Hepatit B surface antibody, Hepatit Bs antikoru, Hepatit B
virüsu yüzey antikoru
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: HBV’ye karşı immünitenin tespitinde kullanılır. HBV enfeksiyonunun
bitişi ile beraber (HbsAg kaybolduktan sonra) anti-HBs oluşur. Ayrıca HBV
aşılamasından sonra immünitenin tespitinde de kullanılır.
ANTİ-HCV (Hepatit C antikoru)
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: HCV enfeksiyonunun tanısında kullanılır. Genelde HCV enfeksiyonunun
geç evresinde kanda bulunur. Anti-HCV’nin bulunması immüniteyi sağlamaz.
Pozitif sonuçlar diğer yöntemlerle doğrulanmalıdır.
ANTİ-HDV
ANTİHEMOFİLİK FAKTÖR
ANTİHEMOFİLİK FAKTÖR B
ANTİ-İNSÜLİN ANTİKORU (İnsülin antikoru)
Normal Değer: %4-10
Kullanımı: İmmün insülin rezistansı, Tip I diabetes mellitus (insülin tedavisi
öncesinde) ve poliendokrin otoimmün sendromlarda insülin antikorları yükselir.
Ayrıca eksojen insülin tedavisi alan diabetik hastaların hemen hemen tümünde de
bir süre sonra serumdaki insülin antikorlarının düzeyi yükselmektedir.
ANTİ-KARDİYOLİPİN ANTİKORLARI IgM ve IgG (ACA, Anti-Fosfolipid antikorları)
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Anti-kardiyolipin antikorları, miyokard enfarktüsü, inme, venöz
tromboz, trombositopeni ve/veya rekürrent abortusa eğilimli kişilerde bulunur.
Anti-kardiyolipin IgG’nin orta ve yüksek düzeylerde saptanması (tek başına veya
IgM ve IgA ile birlikte) bu komplikasyonlara eğilimli kişileri daha iyi
belirler. Ayrıca anti-kardiyolipin antikorlarının bir alt grubu SLE
hastalarında sıkça gözlenir.
ANTİ-LA
ANTİ-M
ANTİ-MİTOKONDRİAL ANTİKOR (AMA)
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Primer bilier siroz tanısında kullanılır ama tanı konulduktan sonra
hastalığın seyri hakkında bilgi vermez. Ayrıca CREST sendromu ve bazı diğer
otoimmün hastalıklarda da gözlenebilir.
ANTİ-MİTOKONDRİAL ANTİKOR TİP M-2 (AMA Tip M-2)
Kullanımı: M-1’den M-9’a kadar sıralanan M tipleri içinde primer bilier siroza
en spesifik olandır. Yanlış negatiflikleri çok nadirdir. M-2 seviyesi
hastalığın aktivitesi ve progresyonu hakkında bilgi vermez.
ANTİ-NATİVE DNA
ANTİ-NÖTROFİL SİTOPLAZMİK ANTİKOR (ANCA (cANCA-pANCA)
Kullanımı: Nötrofil lizozomal enzimlere karşı spesifik olarak gelişen
antikorlar saptar. Wegener granülomatozis ve sistemik vaskülitlerin (özellikle
renal ve pulmoner tutulumların) tanı ve tedavilerinin takibinde kullanılır.
ANTİ-NÜKLEER ANTİKOR (ANA, FANA)
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Kollajen doku hastalığı şüphesinde hastaya yaklaşımın ilk
basamağıdır. Sistemik veya organ spesifik otoimmün hastalıkların tanısında
kullanılır. Özellikle SLE, diskoid lupus erythematosus, ilaçların neden olduğu
lupus erythematosus, miks bağ dokusu hastalığı, Sjögren sendromu, skleroderma,
CREST, romatoid artrit, polimyozit ve dermatomyozit hastalıklarında pozitiflik
gözlenir.
ANTİ-PARİETAL HÜCRE ANTİKORU (APCA)
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Tip A otoimmün gastrit tanısında kullanılır. Bu hastalarda pernisyöz
anemi görülmektedir. Bu nedenle pernisyöz aneminin nedeninin araştırılmasında
da değerlidir. Pernisyöz anemisi olan hastaların %90, atrofik gastritli
hastaların ise %60 kadarında gözlenebilir. Ayrıca diğer otoimmün hastalıklarda
ve ailesinde pernisyöz anemili akrabası olanlarda da APCA pozitif olabilir.
ANTİ-PLATELET ANTİKORU
ANTİ-RETİKÜLİN ANTİKOR (ARA)
Kullanımı: Celiac sprue ve dermatitis herpetiformis tanı ve takibinde
kullanılır. IgA yapısındadır.
ANTİ-RO
ANTİ-SACCHAROMYCES CEREVİSİAE ANTİKORLARI IgA ve IgG (ASCA IgA, ASCA IgG
Kullanımı: Kronik inflamatuvar bağırsak hastalığı ayırıcı tanısında kullanılır.
Özellikle Crohn hastalığında bu antikor saptanırken, ülseratif kolitte
gözlenmemektedir.
ANTİ-SENTROMER ANTİKOR
Kullanımı: CREST hastalarının tanısında kullanılır.
ANTİ-SKİN ANTİKOR (Anti skin basement membrane anticore)
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Floresan paternine göre pemfigoid, pemfigus, Herpes gestationis
(pemfigoid) ve paraneoplastik pemfigus tanısında kullanılır.
ANTİ-SMOOTH MUSCLE ANTİKOR (ASMA)
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Kronik aktif hepatit nedeninin araştırılmasında kullanılır. Yüksek
titrede pozitiflik (>1/80) büyük olasılıkla kronik aktif otoimmün hepatiti,
düşük titrede pozitiflik ise (<1/80) primer bilier siroz, viral hepatit veya
kronik alkolik hepatit olasılığını düşündürür. Ayrıca EBV enfeksiyonları,
malign melanom, meme ve over karsinomları, safra obstrüksiyonları ve normal
popülasyonda da ASMA pozitifliği saptanabilir.
ANTİ-SPERM ANTİKOR (Sperm otoantikarları ASA)
Normal Değer: Negatif
Kullanımı:Her iki cinste infertilite nedeni olabilen otoantikorların
araştırılmasında kullanılır.
ANTİSTREPTOLİZİN O (Kantitatif) (ASO)
Normal Değer: 0-200 IU/ml
Kullanımı:Streptolizin O’ya karşı kanda dolaşan antikorlardır. A grubu beta
hemolitik streptokok enfeksiyonlarının tanısında ve takibinde kullanılır.
ANTİ-TİROGLOBULİN (Thyroglobulin antikorları)
Normal Değer: 0-2 IU/ml
Kullanımı:Otoimmün tiroid hastalıklarının değerlendirilmesinde kullanılır. TPO
antikorları ile karşılaştırıldığında, önemi daha azdır. Hashimoto tiroiditi.
Graves hastalığı, tiroid karsinomları, idiopatik miksödem, pernisyöz anemi, SLE
ve Quevain subakut tiroiditinde Anti-tiroglobulin antikor düzeyi yükselebilir.
Normal popülasyonun %10’unda düşük düzeyde yükseklik görülebilir. Ayrıca
tiroglobulin düzeyi düşük olan hastalarda da anti-tiroglobulin düzeyine
bakılmalıdır. Tiroglobulin antikorlarının varlığı, tiroglobulin ölçümünde
interferansa neden olabilmektedir.
ANTİTRİPSİN
ANTİTROMBİN III (AT III; Heparin kofaktör çalışması)
Normal Değer: %70-125
Kullanımı:AT III eksikliği hiperkoagülasyona yol açan faktörlerden birisidir.
Kalıtsal (otozomal dominant) veya akkiz nedenlere bağlı AT III eksikliği
görülebilir. Akkiz nedenler arasında ağır siroz, DIC, pulmoner emboli ve
cerrahi operasyonlar bulunur. Kişisel veya ailesel tromboembolik hastalık
hikayesi olanlarda ve heparin tedavisi yetersizliğinde AT III düzeyi
ölçülmelidir.
ANTİ-TROMBOSİT ANTİKORU (Trombosit antikoru; Anti platelet antikoru)
Normal Değer: Negatif
Kullanımı:İmmün trombositopenilerde trombosit antikorlarının belirlenmesinde
kullanılır.
ANYON GAP
Normal Değer: 7,00-16,00 mol/L
Kullanımı:Serumdaki katyonlar ile anyonlar arasındaki fark gösterir. Metabolik
asidozda anyon gap artarken, hipokalemi, hipokalsemi, hipomagnezemi,
rhabdomyoliz, hipergamaglobulinemi, hipoalbuminemi ve myelomada anyon gap
azalır.
APC REZİSTANSI
APCA
APO A
APO A-1
APO B
APOLİPOPROTEİN A (Apo A, Apo A-1)
Normal Değer:
Erkek Kadın
0-7 gün 40-105 mg/dl 40-105 mg/dl
7 gün-3 yaş 60-150 mg/dl 60-150 mg/dl
4-5 yaş 65-150 mg/dl 60-150 mg/dl
6-15 yaş 80-150 mg/dl 80-150 mg/dl
16-50 yaş 80-160 mg/dl 80-200 mg/dl
51-60 mg/dl 80-170 mg/dl 80-205 mg/dl
>60 yaş 80-170 mg/dl 120-220 mg/dl
Kullanımı: HDL, şilomikronlar ve VLDL’nin başlıca protein komponentidir.
Koroner kalp hastalığı riskinin değerlendirilmesinde kullanılır.
Abetalipoproteinemi, ailevi hipoalfalipoproteinmeiler, lipoprotein lipaz
kofaktör (Apo C-II) eksikliği, fish-eye disease, hipertrigliseridemi, kontrolsüz
diabet, hipatoselüler hastalıklar, kolesta, nefrotik sendrom, kronik böbrek
yetmezliği ve sigara içimi serum Apo A-1 düzeylerinde azalmaya neden olur. Apo
A-1 düşüklüğü prematüre koroner kalp hastalığı açısından risk oluşturur.
APOLİPOPROTEİN B (Apo B, Apoprotein B)
Normal Değer:
Erkek Kadın
<5 yaş 25-75 mg/dl 25-75 mg/dl
>5 yaş 40-120 mg/dl 40-115 mg/dl
Kullanımı: LDL’nin başlıca protein komponentidir. Koroner kalp hastalığı ve
inme riskinin değerlendirilmesinde kullanılır. Apo A-1 / Apo B oranı hiperabetalipoproteinemi
tanısında kullanılabilir. Hiperlipoproteinemi tip IIa, IIb, IV ve V, prematür
koroner kalp hastalığı, diabet, hipotiroidizm, nefrotik sendrom, böbrek
yetmezliği, karaciğer hastalıkları, Cushing sendromu, porfiria, gebelik ve
anoreksia nervosada serum Apo B seviyesi artarken, tip I hiperlipoproteinemi,
hipertiroidizm, malnutrisyon, intestinal malabsorbsiyon, kronik anemiler, Reye
sendromu, akut stres, kronik pulmoner hastalıklar, myeloma ve kilo kaybında Apo
B seviyesi azalır.
APOLİPOPROTEİN E GENOTİPLENDİRMESİ
Normal Değer: Normal genotip e3/e3
Kullanımı:Apo E genotipleri tip III hiperlipoproteinemi ve erken koroner kalp
hastalığı gelişimi ile ilişkilidir. Ayrıca e4 allelinin varlığı Alzheimer
hastalığı için önemli bir genetik risk faktörüdür.
APOPROTEİN B
APSE KÜLTÜRÜ (Pü kültürü)
Kullanımı: Apse oluşumuna neden olabilecek aerobik bakterilerin izolasyonu
ARSENİK (As)
Normal Değer: 5-50 mg/gün
Kullanımı: Akut ve kronik arsenik zehirlenmelerinin tanısında kullanılır.
ASETAMİNOFEN (Parasetamol)
Normal Değer:
Terapötik konsantrasyon : 10-20 mg/ml
Toksik konsantrasyon : >200 mg/ml (ilacın alımından 4 saat sonra)
>50 mg/ml (ilacın alımından 12 saat sonra)
Kullanımı: İlaç düzeyinin takibinde kullanılır.
ASETİLKOLİN RESEPTÖR ANTİKORU (AChR)
Normal Değer: <0,50 nmol/L
Kullanımı:Myastenia Gravis tanısında kullanılır. Myastenia Gravis’in generalize
ve oküler formlarının, hastalığın remisyonunun ve immünsupressif tedavinin
takibinde değerlidir. Fakat hastalığın şiddetinin değerlendirilmesinde
kullanılmaz. Ayrıca thymoma, amiyotrofik lateral skleroz ve otoimmün karaciğer
hastalıklarında da ACrR düzeyi yüksek olabilir.
ASETİLKOLİSNESTERAZ (Serum)
Normal Değer:
Serum : 40-120 Rap. U/ml
Amniyon mayi : 2,5-9,0 Rap. U/ml
Kullanımı:Orak hücreli anemide serum asetilkolinesteraz düzeyi yükselirken,
organofosfat zehirlenmeleri ve paroksismal noktürnal hemoglobinüride
asetilkolinesteraz düzeyi düşer.
ASETİLSALİSİLİK ASİT
ASKORBİK ASİT
ASMA
ASO
ASPARTAT AMİNOTRANSFERAZ (AST, SGOT)
Normal Değer:
0-7 gün 25-70 IU/L
7 gün-1 yaş 15-60 IU/L
2-12 yaş 15-50 IU/L
13-15 yaş 10-45 IU/L
16-60 yaş 10-42 IU/L
>60 yaş 12-50 IU/L
Kullanımı: Bütün vücut dokularında bulunmakla beraber, karaciğer, kalp ve
iskelet kası en çok bulunduğu dokulardır. Herhangi bir nedene bağlı karaciğer
hücre zedelenmesi veya hasarı, kolestatik ve obstrüktif sarılık, kronik
hepatitler, enfeksiyoz mononükleoz, kalp veya iskelet kası nekroz veya
travması, kalp veya iskelet kası inflamatuar hastalıkları, akut MI, ağır
egzersiz, kalp yetmezliği, ciddi yanıklar, hipotiroidizm, intestinal
obstrüksiyon, malign hipertermi ve talasemi majorde serum AST düzeyi artar.
AST
AT III
BACTEC MİKOBAKTERİ KÜLTÜRÜ
BACILLUS ANTHRACIS KÜLTÜRÜ (Şarbon kültürü)
Kllanımı: Kültüre edilen materyalde bacillus anthracis bakterisinin bulunup
bulunmadığının tespitinde kullanılır.
BAKIR (Cu)
Normal Değer:
0-3 ay 20-70 mg/dl
4 ay-5 yaş 85-190 mg/dl
6-15 yaş 80-160 mg/dl
>15 yaş 80-155 mg/dl
Kullanımı: Bakır metabolizmasının değerlendirilmesinde kullanılır. Enfeksiyon,
enflamasyon, gebelik, lösemi, bilier siroz, Hodgkin hastalığı, pellegra,
pulmoner tüberküloz, anmei, talasemi minör ve majör, AMI, beyin enfarktüsü,
romatoid artrit, hipotiroidizm, hipertiroidizm, kollajen doku hastalıkları, SLE
ve bazı malignitelerde serum Cu düzeyi arrtarken, wilson hastalığı,
gastrointestinal sistem hastalıkları, kistik fibrozis, nefrotik sendrom,
yanıklar, protein malnutrisyonu ve kronik iskemik kalp hastalıklarında serum Cu
düzeyi düşer. Ayrıca östrojen, oral kontraseptif ve antiepileptik kullanımı ve
gebelikte, karaciğerde seruloplazmin sentezinin artışına bağlı olarak serum Cu
seviyesi de artar.
BAKIR (Eritrosit İçi)
Normal Değer: 90-150 mg/dl
Kullanımı: Pulmoner tüberkülozda eritrosit içi Cu düzeyinin artması karakteristiktir.
Ayrıca kurşun zehirlenmesinde eritrosit içi Cu düzeyi artarken, protein
malnutrisyonunda azalır.
BAKIR (İdrar)
Normal Değer:
Spot idrar : 2-80 mg/L
24 saatlik idrar: 3-35 mg/gün
Kullanımı: Wilson hastalığında tedavi takibinde kullanılır. İdrarda bakır
düzeyinin ölçümünde 24 saatlik idrar tercih edilir. Wilson hastalığının
yanısıra kronik aktif hepatit, bilier siroz, romatoid artrit ve proteinüri
varlığında idrarla atılan bakır miktarı yüksektir.
BAKIR OKSİDAZ
BAKTERİYOLOJİK BESİN ANALİZİ
Kullanımı: Besinlerde hastalık veya zehirlenme etkeni olabilecek bakterilerin
aranması
BAKTERİYOLOJİK SU ANALİZİ
Kullanımı: Su örneğinde hijyenik indikatör bakterilerin aranması
BALGAM KÜLTÜRÜ
Kullanımı : Verilen balgam örneğinde patojen aerobik bakterilerin belirlenmesi
BENCE-JONES PROTEİNİ
BETA-2 TRANSFERRİN
Kullanımı: Burun veya kulaktan gelen akıntının beyin omurilik sıvısı ihtiva
edip etmediğinin araştırılması amacıyla kullanılır.
BETA-2 MİKROGLOBULİN (b2M; Timotaksin)
Normal Değer: 0,60-3,80 mg/L
Kullanımı:İnflamasyon, otoimmün hastalıklar, lenfoid maligniteler (ör. Multiple
myeloma) ve viral enfeksiyonlarda da serum b2M düzeyi artabilir. Özellikle
multiple myelomada prognostik öneme sahiptir. 4 mg/L’nin üzerindeki değerler
kötü prognozu gösterir. Ayrıca tübüler fonksiyon bozukluğu olan hastalarda
serum b2M seviyesi düşükken, idrar b2M seviyesi yüksektir.
BETA-2 MİKROGLOBULİN (İdrar)
Normal Değer: 0,02-0,25 mg/L
Kullanımı: Böbreklerin tübüler fonksiyonlarının değerlendirilmesinde
kullanılır.
BETA-HCG (Kantitatif) (b-hCG; Gebelik testi)
Normal Değer: <0,75 ng/ml
Kullanımı:Gebeliğin teşhisi, ektopik gebelik şüphesinin değerlendirilmesi ve in
vitro fertilizasyon hastalarının takibinde kullanılır. Ayrıca mol hidatiform,
koryo karsinom, testis tümörü ve overin germ hücreli tümörlerinin
değerlendirilmesi ve takibinde de kullanılır.
BETA-HCG (İdrar) (b-hCG; Gebelik testi (idrar)
Normal Değer: Negatif
Kullanımı:Gebeliğin teşhisinde kullanılır.
BETA-KAROTEN (b-karoten; Karoten)
Normal Değer: 60-200 mg/dl
Kullanımı:Malabsorbsiyon sendromları ve hipervitaminoz A tanısında kullanılır.
Karaciğer hastalıkları, diabetes mellitus, hipotiroidzm, diyetle fazla A
vitamini alımı, hiperlipidemi gebelik, subakut tiroidit, miksödem, kronik
nefrit ve nefrotik, sendromda serum b-karoten artarken, yüksek aterş,
enteritler, kistik fibrozis ve ağır malabsorbsiyonda b-karoten düzeyi düşer.
BETA-TALASEMİ MUTASYON ANALİZİ (Akdeniz anemisi, Cooley anemisi (talasemi
majör); Talasemi minör (taşıyıcılık)
Kullanımı:Beta globin geni üzerinde meydana gelen ve beta talamesi oluşumuna
neden olan mutasyonların tespitinde kullanılır.
BETA-TALASEMİ VE HEMOGLOBİNOPATİ TARAMASI (Hemoglobin elektroforezi; Hb
elektroforezi)
Normal Değeri:
HbA2 HbF HbS HbA
0-7 gün < 4,0 69,0-85,0 < 1,5 15,0-30,0
1 hf-1 ay < 4,0 60,0-82,0 < 1,5 20,0-40,0
1-6 ay < 4,0 10,0-70,0 < 1,5 25,0-95,0
6 ay-1 yaş < 4,0 0,5-7,0 < 1,5 87,0-98,0
1-3 yaş < 4,0 0,0-2,0 < 1,5 94,0-99,0
>3 yaş < 4,0 0,0-2,0 < 1,5 94,0-99,0
Kullanımı: Talasemi ve diğer hemoglobin varyantlarının tespitinde kullanılır.
BETHESDA TİTRESİ
BEYAZ KÜRE SAYISI
BGP
BİKARBONAT (HCO3)
Normal Değer: 25-32 mEq/L
Kullanımı: Asit-baz dengesinin değerlendirilmesinde kullanılır. Kompanse
respratuvar asidoz, metabolik alkaloz, morfin, barbiturat, kortikosteroidler ve
bazı diüretik ve laksatiflerin kullanımı plazma HCO3 düzeyini artırırken,
metabolik asidoz, kompanse respratuvar alkaloz, etilen alkol zehirlenmesi,
metanol ve salisilat toksisitesinin geç evreleri, asetozolamid ve siklosporin
kullanımı ise HCO3 düzeyini düşürür.
BİLİRUBİN (Direk) (Konjuge bilirubin)
Normal Değer:
Kord kanı 0,00-0,20 mg/dl
Prematüre 0,00-1,00 mg/dl
0-7 gün 0,00-1,00 mg/dl
>7 gün 0,10-0,50 mg/dl
Kullanımı: Karaciğer ve safra kesesi fonksiyonlarının değerlendirilmesinde
kullanılır. İntrahepatik ve ekstrahepatik safya yolları tıkanıklıkları,
hepatoselüler hasar, kolestazis, Dubin-Johnson sendromu ve Rotor sendromunda
serum direk bilirubin düzeyi artar.
BİLİRUBİN (Total)
Normal Değer:
Kord kanı 0,40-2,00 mg/dl
Prematüre 0,40-12,00 mg/dl
0-7 gün 0,40-16,00 mg/dl
7 gün-1 ay 0,40-10,00 mg/dl
2-3 ay 0,40-2,00 mg/dl
>3 ay 0,40-1,35 mg/dl
Kullanımı: Karaciğer ve safra kesesi fonksiyonlarının değerlendirilmesinde
kullanılır. Hepatoselüler hasarlar (inflamatuar, toksik, neoplastik),
intrahepatik ve ekstrahepatik safra yolları tıkanıklıkları, hemolitik
hastalıklar, neonatal fizyolojik sarılık, Crigler-Najar sendromu, Gilbert
hastalığı, Dubin-Johnson sendromu, fruktoz intoleransı ve hipotiroidizmde serum
direk bilirubin düzeyi artar.
BİRİNCİ TRİMESTER TARAMA TESTİ (İkili Test)
Normal Değer: Hesaplanan riskin 1/250 ve üzerinde olması gebeliğin trizomi 21
açısından riskli olduğunu gösterir.
Kullanımı: Trizomi 21 için gebeliğin erken döneminde (9 hafta-13 hafta 6 gün)
yapılan prenatal tarama testidir. Maternal serumda ölçülen free b-hCG ve PAPP-A
konsantrasyonları ile yüksek rezolüsyonlu USG kullanılarak ölçümü yapılan
nuchal translucency (NT/ense saydamlığı) değeri, gebelik haftası, anne yaşı ve
diğer bilgilerle kombine edilerek kantitatif risk değerlendirmesi
yapılmaktadır. Bir tarama testi olduğu unutulmamalıdır. Normal sonuçlar bebeğin
herhangi bir defekt taşımadığı anlamına gelmediği gibi, anormal test
sonuçlarının da doğrulanması için genetik incelemelere ihtiyaç duyulur.
BOĞAZ KÜLTÜRÜ
Kullanımı. A grubu beta hemolitik streptokok enfeksiyonlarının araştırılması
BOĞMACA KÜLTÜRÜ
Kullanımı: Bordetella pertusis bakterisinin izolasyonu
BORRELİA BURGDORFERİ ANTİKORU (Lyme screen (total antikoru)
Kullanımı: Borrelia burgdorferi’nin neden olduğu Lyme hastalığının tanısında
kullanılır. Hastalığın erken evresinde yalancı negatiflikler saptanabilir.
Antikor sonucu negatif, fakat hastalığın başlangıç aşamasında olduğu
düşünülüyorsa, 2-4 hafta sonra yeni kan örneğinde test tekrarlanmalıdır.
Pozitif sonuçlar ise Western blot ile doğrulanmalıdır. Sifilis, HIV ve
hipergamaglobulinemi antikor testinde yalancı pozitifliklere neden olabilir.
BOS KÜLTÜRÜ
Kullanımı: Menenjit etkeninin izolasyonu ve identifikasyonu
BOS’DA OLİGOKLONAL BANT ARAŞTIRMASI
BOS’TA İMMÜNFİKSASYON ELEKTROFOREZİ
BRUCELLA AGLÜTİNASYON TESTİ
BRUCELLA ANTİHUMAN GLOBULİN
Kullanımı: Kronik brucellozisde IgG tipi inkomplet (bloke edici) antikorları
belirler.
BRUCELLA IgM
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Brucella IgM antikorlarının belirlenmesinde kullanılır.
BRUCELLA SLİDE TEST
BRUCELLA TARAMA (ROSE-BENGAL) (Brucella slide test)
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Brucella (malta humması) hastalığının tanısında kullanılır.
BRUCELLA WRİGHT
Kullanımı: Brucella (malta humması) hastalığının tanısında kullanılır.
BURUN AKINTISI KÜLTÜRÜ
Kullanımı: Burun akıntısında patojen aerobik bakterilerin izolasyonu
C1 ESTERAZ İNHİBİTÖR
C1 İNAKTİVATÖR (C1 esteraz inhibitör; C1-INH; C1 INA)
Normal Değer: 0,15-0,35 gr/L
Kullanımı: Konjenital C1-INH eksikliği herediter anjioödeme neden olur.
Kazanılmış C1-INH eksikliği ise SLE, lenfoma ve diğer lenfoproliferatif
hastalıklarda görülür. Gebelik ve androjen steroidlerin kullanımı ise C1-INH
düzeyini arttırır.
CA 125 (Kanser antijen 125)
Normal Değer: 0,35 U/ml
Kullanımı: Özellikle over malignitelerinin takibinde kullanılan bir tümör
markeridir. Seröz, endometrial, şeffaf hücreli ve undiferansiye over
karsinomları, endometrium veya fallop tüplerinin adenokarsinomları, bazı
nonjinekolojik maligniteler ve bazı benign durumlarda (hamilelik; menstrüasyon,
peritoneal veya plevral inflamasyon, over kistleri, endometriozis) CA 125
düzeyi artar. Ayrıca sağlıklı insanların %1’inde de CA 125 düzeyleri yüksek
olabilir. Bu nedenle normal bireylerde tarama amaçlı olarak kullanılmamalıdır.
CA 15-3 (Kanser antijen 15-3)
Normal Değer: 4,50-29,00 U/ml
Kullanımı: Meme kanserli hastaların tanı, rekürrens ve tedavi takibinde
kullanılır. Özellikle metastatik meme kanserlerinin %80’inde CA 15-3 düzeyi artar.
Ayrıca diğer bazı maligniteler (pankreas, akciğer, over, kolon, karaciğer vb.),
hepatit, siroz, sarkoidoz, tüberküloz ve SLE’de de CA 15-3 düzeyi yükselebilir.
Tarama testi olarak kullanılmamalıdır.
CA 19-9 (Kanser antijeni 19-9; Karbohidrat antijen 19-9)
Normal Değer: 0-37 U/ml
Kullanımı: Tüm gastrointestinal sistem kanserleri (pankreatik kanserler,
kolanjiokarsinomlar, kolon kanserleri vb) ve diğer adenokarsinomlarda CA 19-9
düzeyi artar. Pankreatik kanserlerde sensivitesi %70-80’dir. CA 19-9 düzeyi ile
tümör kitlesi arasında ilişki yoktur. CEA ile beraber kullanıldığında mide
kanseri rekürrensinin tespitinde sensitivitesi %94’e kadar yükselir. Ayrıca
kronik pankreatit, kolanjit ve siroz gibi bazı benign durumlarda da CA 19-9
seviyelerinde yükseklik görülebilir. Tarama testi olarak kullanılmamalıdır.
CA 72-4 (Kanser antijen 72-4; TAG 72; Tümör associatedd glikoprotein 72)
Normal Değer: 0-4 U/ml
Kullanımı: Gastrointestinal sistem, over ve meme dokusunun primer adeno
karsinomlarının rekürrens ve tedavi takibinde kullanılır. Özellikle metastatik
gastrik karsinomlarda CA 72-4 düzeyi yükselir. Ayrıca bazı benign durumlarda da
(pankreatit, karaciğer sirozu, pulmoner hastalıklar, romatoid hastalıklar,
jinekolojik hastalıklar, gastrointestinal sistem hastalıkları vb) CA 72-4
düzeyi artabilir. Tarama testi olarak kullanılmamalıdır.
CAMPYLOBACTER KÜLTÜRÜ
Kullanımı: Campylobacterin izolasyonu
cANCA (PR3 ANCA)
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Nötrofil lizozim enzimlerinden proteinaz-3’e (PR-3) karşı oluşan antikorları
gösterir. Wegener granülomatozisi ve sistemik vaskülitlerin (özellikle renal ve
pulmoner tutulumların) tanı ve tedavilerinin takibinde kullanılır.
CANDİDA KÜLTÜRÜ
Kullanımı: Candida mantarının izolasyonu ve Candida albicans ve diğer Candida
spp’lerinin ayırımının yapılması
CD4/CD8
Normal Değer: %0,60-2,80
Kullanımı: HIV virüsü taşıyan hastalarda AIDS tanı ve takibi ile antiviral
tedavinin yönlendirilmesinde ve hücresel immün yetmezliklerin
değerlendirilmesinde kullanılır.
CEA (Karsinoembriyonik antijen)
Normal Değer: 0-4 ng/ml
Kullanımı: Kolon, rektum, akciğer, meme, karaciğer, pankreas, prostat, mide ve
over kanserlerinde CEA düzeyi artar. Özellikle kolorektal kanserler ve ileri
evre meme kanserlerinde takipte kullanılabilir. Benign karaciğer hastalıkları,
ülseratif kolit ve polipozis gibi bazı benign gastrik ve intestinal durumlar,
benign meme hastalıkları, pulmoner enfeksiyonlar, amfizem ve böbrek
yetmezliklerinde de serum CEA düzeyi artabilir. Ayrıca sigara içenlerde CEA
düzeyi hafif yüksektir. Bu nedenlerle tarama testi olarak kullanılmamalıdır.
CHLAMYDİA ANTİJEN
Kullanımı: Kadınlarda servisit, pelvik inflamatuar hastalık, endometrit,
perihepatit ve üretral sendroma; erkeklerde nongonokoksik üretrit ve
epididimite ve yeni doğanlarda inklüzyon konjonktiviti ve pnömoniye neden olan
bakterinin antijeninin belirlenmesinde kullanılır.
CHLAMYDİA IgM ve IgG
Kullanımı: Kadınlarda servisit, pelvik inflamatuar hastalık, endometrit,
perihepatit ve üretral sendroma; erkeklerde nongonokoksik üretrit ve
epididimine ve yeni doğanlarda inklüzyon konjonktivit ve pnömoniye neden olan
bakteriye karşı gelişen bağışıklığın saptanmasında kullanılır. Ayrıca Chlamydia
pneumonia ve psittaci’ye karşı oluşan bağışıklığı da gösterir. Chlamydia
enfeksiyonunun serolojik olarak saptanması; Chlamydia türleri arasında çapraz
reaktif antikorların varlığının anti-chlamydia antikorlarının non-spesifik
stimülasyonunun veya multiple chlamydia türleri ile eski karşılaşmanın
komplikasyonu olabilir. Erişkinlerde antikor pozitifliği %50-78 arasında
değişir. Özellikle IgM’de çapraz reaksiyon sık gözlenir. Ayrıca rekürrent
Chlamydia enfeksiyonları da sıktır.
CHLAMYDİA TRACHOMATİS (LCR)
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Chlamydia Trachomatis enfeksiyonunun tespitinde LCR yöntemi, kültür
veya serolojik testlere göre çok daha hassastır.
CHRİSTMAS FAKTÖR
CİVA (Hg)
Normal Değer: 0-10 mg/L
Kullanımı: Akut ve kronik civa zehirlenmelerinin takibinde kullanılır. Bazı
ilaçlar, fungusitler ve endüstriyel maddelerde civa bulunur.
CİVA (İdrar)
Normal Değer: 0-10 mg/gün
Kullanımı: Akut ve kronik civa zehirlenmelerinin takibinde kullanılır.
İnorganik civa miktarının ölçümünde idrarda civa ölçümü tercih edilir.
CLOSTRİDİUM DİFFİCİLE TOKSİN A (Pseudomembranöz kolit serolojik testi)
Kullanımı: Clostrium difficile, antibiyotik ilişkili ishal ve pseudo-membranöz
kolit etkenidir. Toksin A ve B olarak isimlendirilen iki toksini aynı zamanda
salgılar. Toksin A sıvı kaybı, mukozal hasar ve intestinal inflamasyondan
sorumludur. Toksin A’nın gaitada saptanması, mevcut diarenin nedenini belirler.
Diare başlangıcından önceki son 8 hafta içerisinde antibiyotik kullananlar
özellikle incelenmelidir. Ayrıca clostridium difficile taşıyıcılığı da yüksek
oranlarda gözlenir.
CMV IgG AVİDİTİTE
Kullanımı: CMV enfeksiyonundan fetüsün etkilenip etkilenmediğinin
belirlenmesinde kullanılır.CMV enfeksiyonunun muhtemel başlangıç tarihi
hakkında bilgi verir. Böylece primer enfeksiyonun hamileliğin başlamasından
sonraki dönemde meydana gelip gelmediği ve dolayısıyla fetüsün CMV
enfeksiyonundan etkilenme olasılığının bulunup bulunmadığının
değerlendirilmesini sağlar.
CMV IgM ve IgG (Cytomeglovirus IgM ve IgG)
Kullanımı: CMV enfeksiyonu genellikle asemptomatik geçer. Transplantasyon
hastaları, kanser hastaları ve immün sistemi suprese olan hastalarda ise ağır
hepatit ve retinit enfeksiyonları gözlenebilir. İmmün sistemi suprese olan
hastalarda CMV enfeksiyonunun ana geçiş yolu kan transfüzyonlarıdır. Bu nedenle
bu hastalara verilecek kanların CMV yönünden taranması gerekir. Ayrıca en sık
görülen konjenital viral enfeksiyon nedenidir ve hamilelerde de taranması
yararlıdır. Annenin IgG antikoru fetüs için koruyucu değildir ve CMV
enfeksiyonu fetüste sekellere neden olabilir.
C-PEPTİT (İnsülin C-peptit, CPR, Connecting peptide, C-Peptit reaktivitesi)
Normal Değer: 0,15-1,30 pmol/ml
Kullanımı: C-peptit sadece pankreas b hücrelerinden salgılandığı için,
özellikle eksojen insülin kullanan diabet hastalarında, endojen insülin
salınımının değerlendirilmesinde kullanılır. İnsülinoma, oral hipoglisemik
ilaçlar, böbrek yetmezliği tip II diabetes mellitus, glukoz alımı, vagal
stimülasyon, tiro-toksikozis, Cushing sendromu, hipokalemi, gebelik ve
akromegalide serum C-peptit düzeyi artarken, tip I diabetes mellitus, insülin
tedavisi, tiazid diüretikler, alkol kullanımı ve pankreatektomi sonrasında
C-peptit düzeyi düşer.
COMPLEMAN COMPONENT C1q
COMPLETE BLOOD COUNT
C-REAKTİF PROTEİN (Yüksek Sensitiviteli) (CRP)
Normal Değer: 0-3 mg/L
Kullanımı: Nonspesifik bir akut faz reaktanıdır. Enfeksiyon ve enflamasyonların
değerlendirilmesinde kullanılır. Viral ve spiroketal enfeksiyonlarda
artmadığından özellikle bakteriyel enfeksiyon tanısında değerlidir. Yüksekliği
koroner kalp hastalığı riskinin erken bir göstergesi olduğundan, koroner kalp
hastalığı için risk taraması amacıyla da kullanılır.
ÇİNKO (Zn)
Normal Değer:
<1 ay 50-125 mg/dl
1 ay-15 yaş 60-135 mg/dl
>15 yaş 70-150 mg/dl
Kullanımı: Çinko, yara iyileşmesi, immün fonksiyonlar ve fetal gelişim için
gerekli olan bir elementtir. Osteosarkom, koroner kalp hastalıkları,
arterioskleroz ve anemilerde serum çinko düzeyi düşükken, acrodermatitis
enteropatica, pulmoner tüberküloz, gastrointestinal sistem hastalıkları,
talasemi major, AMI, hepatoselüler hastalıklar, akut enfeksiyonlar, lösemi, lenfoma
ve gebelide serum çinko düzeyi artar. Çinko eksikliğinde tat alma ve yara
iyileşmesi bozulur, deri lezyonları, alopesi, anemi, hepatosplenomegali,
abdominal ağrı, diare ve hipoalbuminemi görülebilir.
ÇİNKO (Eritrosit içi)
Normal Değer: 1000-2000 mg/dl
Kullanımı: Kandaki total çinkonun %75-88’i eritrositlerin içinde bulunur.
Özellikle orak hücreli anemide eritrosit içi çinko düzeyi düşer.
ÇİNKO (İdrar)
Normal Değer:
Spot idrar 180-850 mg/dl
24 saatlik idrar 290-800 mg/dl
Kullanımı: Serum çinko düzeyindeki anormalliklerin araştırılmasında kullanılır.
Hiperparatiroidizm, alkolizm, orak hücreli anemi, hepatik siroz, viral
hepatitler, total parenteral nutrisyon ve cerrahi sonrasında idrarla atılan
çinko miktarı artarken, hipogonadal dwarfizmde idrarla çinko atılımı azalır.
ÇİNKO (Saç)
Normal Değer: 100-280 mg/g saç
Kullanımı: Çinko eksikliğinin değerlendirilmesinde kullanılabilir. Diabetes
mellitus, çölyak sprue ve protein malnutrisyonunda saçta çinko düzeyi düşer.
DALA
D-DİMER (Fibrin yıkım ürünleri)
Normal Değer: <150 mg/L
Kullanımı: Normalden yüksek D-Dimer düzeyleri bir pıhtı oluşumunu, dolayısıyla
derin ven trombozu, pulmoner emboli veya DIC olabileceğini düşündürür. Ayrıca
over karsinomları ve böbrek hastalarında fibrin yıkımının saptanmasında ve
derin ven trombozu veya akut miyokard enfarktüsünde uygulanan tedavinin
takibinde de kullanılabilir.
DEHİDROEPİANDROSTERON SÜLFAT (DHEA-S, DHEA-SO, DHEA-Sülfat)
Normal Değer:
Erkek Kadın
0-12 yaş 100-600 ng/ml 100-600 ng/ml
13-60 yaş 1250-3500 ng/ml 700-3500 ng/ml
>60 yaş 1250-3500 ng/ml 110-610 ng/ml
Kullanımı: Androjen eksiklik veya fazlalılığının değerlendirilmesinde
kullanılır. Hirşutizm, amenore, polikistik over sendromu, konjenital adrenal
hiperplazi ve adrenal karsinomların değerlendirilmesinde önemlidir. Diğer
androjenlerle (testesteron ve androstenedion) beraber yorumlanmalıdır.
DEMİR (Fe)
Normal Değer:
0-7 gün 100-250 mg/dl
7 gün-1 yaş 40-100 mg/dl
2-15 yaş 50-120 mg/dl
>15 yaş 50-175 mg/dl (erkek)
40-170 mg/dl (kadın)
Kullanımı: Her türlü anemi, demir eksikliği, talasemi, sideroblastik anemi ve
demir zehirlenmesinin değerlendirilmesinde kullanılır. Pernisyöz, aplastik ve
hemolitik anemiler, hemokromatozis, akut lösemi, kurşun zehirlenmesi, akut
hepatitler, vitamin B6 eksikliği, talasemi, tekrarlayan transfüzyonlar ve akut
demir zehirlenmelerinde serum demir düzeyi yükselirken, demir eksikliği
anemisi, akut ve kronik enfeksiyonlar, hipotrioidizm ve postoperatif dönemde
serum demir düzeyi düşer.
DEMİR BAĞLAMA KAPASİTESİ (TIBC)
Normal Değer:
<1 yaş 100-400 mg/dl
>1 yaş 250-450 mg/dl
Kullanımı: Serum demir düzeyinin değerlendirilmesinde kullanılır. Hipokromik
anemiler, akut hepatitler ve gebeliğin son dönemlerinde TIBC artarken, demir
eksikliğine bağlı olmayan anemiler, kronik enfeksiyonlar, maligniteler, siroz,
hemokromatozis, renal hastalıklar ve talasemilerde TIBC düşer.
DERİ KAZINTISINDA MANTAR ARAMA
Kullanımı: Deri lezyonlarında mantar aranmasında kullanılır.
DERİ LEZYONU KÜLTÜRÜ
Kullanımı: Deri lezyonununda enfeksiyona neden olabilecek bakterinin veya
bakterilerin izolasyonu
11-DEOKSİKORTİZOL (Compound S)
Normal Değer: <8,0 ng/ml
Kullanımı: 11 b-hidroksilaz eksikliğine bağlı olarak gelişen adrenokortikal
hiperplazi adrenal karsinomlar ve ACTH düzeyinin arttığı durumlarda serum
11-deoksikortizol düzeyi artar.
DİAZEPAM
Normal Değer:
Terapötik konsantrasyon : 0,10-1,00 mg/ml
Toksik konsantrasyon : >5,00 mg/ml
Kullanımı: İlaç düzeyinin takibinde kullanılır.
DİFENİLHİDANTOİN (Epdantoin, Fenitoin)
Normal Değer:
Terapötik konsantrasyon : 10-20 mg/ml
Toksik konsantrasyon : >20 mg/ml
Kullanımı: İlaç düzeyinin takibinde kullanılır.
DİGİTOKSİN
Normal Değer:
Terapötik konsantrasyon : 14-30 ng/ml
Toksik konsantrasyon : >45 ng/ml
Kullanımı: İlaç düzeyinin takibinde kullanılır.
DİGOKSİN
Normal Değer:
Terapötik konsantrasyon : 0,60-2,00 ng/ml
Toksik konsantrasyon : >2,50 ng/ml
Kullanımı: İlaç düzeyinin takibinde kullanılır.
DİREK COOMBS
Kullanımı: İnvivo duyarlılaşmış eritrositlerin gösterilmesinde kullanılır.
Eritroblastozis fetalis, otoimmün hemolitik anemiler ve uygun olmayan kan
transfüzyonuna bağlı olarak gelişen transfüzyon reaksiyonlarında pozitif
sonuçlar gözlenir. Ayrıca ilaca bağlı hemolitik anemilerin teşhisinde de
kullanılır.
DİREK STREP A SWAB TESTİ (Strep A antijen testi)
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: A grubu beta hemolitik streptokokların antijenik özellikleri temel
alınarak saptanması
DNA EKSTRAKSİYONU (DNA izolasyonu, DNA ayrıştırılması)
Normal Değer: O.D. A260/A280= 1,6-1,8
Kullanımı: Genetik hastalıkların moleküler tanısında kullanılan DNA
materyalinin elde edilmesi amacı ile uygulanır. İndeks vaka ve aileye yönelik
mutasyon analizi / taşıyıcılık tanısı çalışmalarında DNA ekstraksiyonu, EDTA’lı
tam kan veya doku materyalinden yapılır. Prenatal tanı çalışmaları için CVS,
AFS ve kordon kanı gerekmektedir.
DNA KONTENT ANALİZİ
Kullanımı: Solid tümörlerde ve neoplazik lezyonlarda hücre için DNA kontent
analizi ve proliferasyon hızının saptanmasında kullanılır. Bu test ile statik
ve dinamik proliferasyon indeksinin belirlenmesi, hücre anoploidisinin ve tümör
doubling zamanının saptanması mümkündür.
BAĞLANTI ANALİZİ (Progresif müsküler distrofi (PMD)
Kullanımı: Hasta bireyin annesinden aldığı allel, bağlantı analizi denilen
indirek metot ile tespit edilir. Mutasyonu belirlenmemiş hasta ailelerine
prenatal tanı ve/veya taşıyıcılık tanısında yardımcı olabilmek amacı ile
indirek analiz uygulanabilir.
DELESYON ANALİZİ (Progresif müsküler distrofi (PMD)
Kullanımı: DMD/BMD, kas hücrelerinin progresif yıkılmasına bağlı kalıtsal bir
hastalıktır. DMD, BMD’nin ağır seyirli allelik formudur ve BMD’ye oranla daha
sık görülür. Hastalık X kromozomu üzerinde bulunan distrofin geninde meydana
gelen mutasyonlardan kaynaklandığı için erkek çocuklarda görülür. Delesyonlar,
en sık görülen (vakaların %50-60’ı) mutasyonlardır. Hastalık tanısı, klinik
bulguları destekleyen yüksek serum CPK değeri, EMG ve kas biyopsisi bulguları
ile konur.
DUCHENNE / BECKER KAS DİSTROFİSİ (DMD/BMD) DELESYON TAŞIYICILIĞI –
KANTİTATİF ANALİZ (Progresif müsküler distrofi (PMD)
Kullanımı: DMD/BMD ailelerinde delesyon taşıyıcısı kadınların tespiti için
uygulamaya konulan teknik araştırma çalışmaları arasındadır.
D-XYLOSE ABSORBSİYON TESTİ (Xylose absorbsiyon testi)
Normal Değer: Raporda belirtilmektedir.
Kullanımı: Malabsorbsiyon tanısı ve ince bağırsak proksimal bölgesindeki
karbonhidrat absorbsiyonunun değerlendirilmesinde kullanılır. İntestinal
malabsorbsiyon, ince bağırsakta bakteriyel çoğalma, kusma, ascite, gecikmiş
gastrik boşalma ve Whipple hastalığında kan ve idrar xylose düzeyi düşer.
EBV EA ANTİKOR (Epstein-Barr virüs early antijen antikoru)
Kullanımı: Kronik aktif veya reaktif EBV enfeksiyonlarında yüksek seviyelerde
saptanır. Ayrıca nazofarengial karsinomlu hastalarda da saptanmaktadır.
EBV EBNA ANTİKOR (Epstein-Barr virüs nükleer antijen antikoru)
Kullanımı: EBV enfeksiyonunun başlangıç zamanının belirlenmesinde kullanılır.
Enfeksiyoz mononükleozisin etkeni olan EBV virüsü ile karşılaşıldıktan sonraki
6-8. haftada (konvelesan dönem) pozitifleşir ve ömür boyu pozitif kalır.
Erişkinlerin %90’ında EBV VCA IgG ve EBNA antikorları pozitiftir.
EBV VCA IgM ve IgG (Epstein-Barr virüs viral kapsid antijen antikoru IgM ve
IgG)
Kullanımı: EBV enfeksiyonunun tanısında kullanılır. Primer enfeksiyon çocukluk
döneminde genelde asemptomatik geçerken, erişkinlerde enfeksiyoz mononükleoz
tablosuna neden olur. Ayrıca EBV enfeksiyonu ile Burkitt lenfoma ve nazofarinks
karsinomları arasında bir bağlantı da vardır. EBV ile karşılaşıldıktan kısa bir
süre sonra VCA IgM ve IgG pozitifleşir. Zamanla IgM negatifleşirken, IgG hayat
boyu pozitif kalır.
ENA ANTİKORLARI (Extractable nükleer antijen antikorları)
Kullanımı: SLE, miks bağ dokusu hastalığı, Sjögren sendromu, skleroderma,
dermatommyozit ve polimyozit tanısında kullanılır. Ortak özellikleri ekstrake
edilebilen nükleer antikor olmalarıdır.
ENDOMYSİAL ANTİKOR (EMA)
Kullanımı: Celiac sprue ve dermatitis herpetiformis tanı ve tedavi takibinde
kullanılır. IgA yapısındadır ve tedaviden yaklaşık 6-12 ay sonra düşer. Gluten
içeren diyete tekrar başlanırsa 2-3 ay sonra EMA’da da pozitifleşme gözlenir.
ENTAMOEBA HYSTOLİTİCA ANTİKORU
ENTEROBİUS VERMİCULARİS YUMURTASI ARANMASI
EOZİNOFİL (BALGAM)
EOZİNOFİL SAYISI
EPDANTOİN
EPİNEFRİN
EPO
EPSTEİN-BARR VİRÜS EARLY ANTİJEN ANTİKORU
EPSTEİN-BARR VİRÜS NÜKLEER ANTİJEN ANTİKORU
EPSTEİN-BRR VİRÜS VİRAL KAPSİD ANTİJEN ANTİKORU IgM ve IgG
ERİTROPOİETİN (EPO, s-EPO)
Normal Değer: 1,50-21,00 mU/ml
Kullanımı: Primer (polistemia vera) ve sekonder polisteminin ayırıcı tanısında
kullanılır. Anemiler, sekonder polistemi, eritropoietin üreten tümörler ve
gebelikte serum eritropoietin düzeyi artarken, böbrek yetmezliği ve primer
polistemide azalır. Ayrıca pulmoner veya kardiyovasküler hipoksiye bağlı
eritrositozis, akut kanamalar ve arteriyel O2 basıncındaki ani azalmalarda da
eritropoietin düzeyi artar.
ERİTROSİT (BOS)
Kullanımı: Merkezi sinir sistemi hastalıklarının ayırıcı tanısında kullanılır.
ERİTROSİT SAYISI (RBC)
Normal Değer:
Kord 3,90-5,50 milyon/mm3
Prematüre 3,90-5,50 milyon/mm3
0-7 gün 4,00-6,60 milyon/mm3
7 gün-1 ay 3,90-6,20 milyon/mm3
2-3 ay 3,00-5,40 milyon/mm3
4-6 ay 3,10-4,50 milyon/mm3
7 ay-3 yaş 3,70-5,30 milyon/mm3
4-5 yaş 3,90-5,30 milyon/mm3
6-12 yaş 4,00-5,20 milyon/mm3
Erkek Kadın
13-15 yaş 4,50-5,30 milyon/mm3 4,10-5,10 milyon/mm3
>15 yaş 4,50-5,90 milyon/mm3 4,00-5,20 milyon/mm3
Kullanımı: Polistemi, ağır egzersiz, hemokonsantrasyon ve yüksek rakımda
eritrosit sayısı artarken, anemiler ve hemolize neden olan bazı ilaçlar
eritrosit sayısını azaltabilir. Ayrıca soğuk aglutininlerin varlığı da
eritrosit sayısının yanlış düşük çıkmasına veya otomatize hücre sayıcılarla
sayılamamasına neden olabilir.
ERİTROSİT SEDİMENTASYON HIZI (Sedimentasyon)
Normal Değer:
Erkek Kadın
<50 yaş 0-15 mm/saat 0-20 mm/saat
>50 yaş 0-20 mm/saat 0-25 mm/saat
Kullanımı: İnflamatuar hastalıklar, akut ve kronik enfeksiyonlar, doku nekrozu
temporal arterit, maligniteler, romatoid hastalıklar ve otoimmün hastalıkların
tanı ve takibinde kullanılır.
ESTRADİOL (E2, 17-b-estradiol)
Normal Değer:
Kadın 0-12 yaş 2-18 pg/ml
13-15 yaş 11-38 pg/ml
16-50 yaş 30-119 pg/ml
>50 yaş 10-35 pg/ml
Gebelik 10-35 pg/ml
Folliküler faz 30-119 pg/ml
Pik 149-350 pg/ml
Luteal faz 97-216 pg/ml
Ovülasyon takibi 29-97 pg/ml
Erkek <12 yaş 2-18 pg/ml
>12 yaş 11-38 pg/ml
Kullanımı: Vücuttaki en potent endojen östrojendir. Puberte prekoks, amenore,
ovülasyon indüksiyonunun takibi ve erkeklerde jinekomastinin
değerlendirilmesinde kullanılır.
ESTRİOL (Serbest) (E3, Unkonjuge E3 ; uE3)
Normal Değer: Laboratuvara danışınız
Kullanımı: Fetoplasental ünitenin değerlendirilmesinde kullanılır. Serbest E3
düzeyi, total E3’den daha spesifiktir. Sonuçlar hastadan hastaya
değişebildiğinden seri ölçüm yapılması önerilir. Ayrıca sabahları daha yüksek
konsantrasyonlarda bulunur. Gebelik süresince serbest E3 sürekli yükselir ve
doğumun başlaması ile birlikte sert bir yükselme olur. Diabetik gebeler,
post-date gestasyon ve intrauterin büyüme geriliğinin değerlendirilmesinde
serbest E3 kullanılabilir. Fetüste, santral sinir sistemi malformasyonu,
konjenital kalp hastalığı veya Down sendromu varlığında serum serbest E3
düzeyinde düşüklük olabilir. 35-36.gebelik haftalarında fetal yaşın
hesaplanmasında da serbest E3 düzeyi kullanılabilir. Ayrıca ikinci trimesterde
hCG ve AFP ile beraber kullanılarak risk taraması yapılabilir.
ETOSÜKSİMİD (Petimit)
Normal Değer:
Terapötik konsantrasyon : 40-100 mg/ml
Toksik konsantrasyon: >150 mg/ml
Kullanımı: İlaç düzeyinin takibinde kullanılır.
EUGLOBİN PIHTI LİZİS (Fibrinoliz zamanı)
Normal Değeri: Pıhtı lizisi 2-4 saatte gerçekleşir.
Kullanımı: Ürokinaz ve streptokinaz tedavisi ile fibrinolitik aktivitenin
takibi ve anormal fibrinolizisin incelenmesinde kullanılır. Hızlı lizis, aşırı
fibrinolitik akitiviteyi gösterir.
EXTRACTABLE NUCLEAR ANTİGEN (ENA Antikorları)
FAKTÖR I (Fibrinojen)
FAKTÖR II (Protrombin aktivitesi)
Normal Değer: Normal aktivitenin %50-150’si
Kullanımı: Protrombin zamanı ile aynı test olarak değerlendirilmemelidir.
Herediter protrombin yetersizliği oldukça nadir görülen bir koagülasyon
bozukluğudur. Otozomal resesif geçiş gösteren bu bozuklukta değişik derecelerde
kanamaya eğilim vardır. Bu kişilerde PT ve aPTT testlerinde uzama gözlenir.
Ayrıca K vitamini yetersizliği ve oral antikoagülan tedavisi protrombin
düzeylerini azaltır. Protrombin düzeylerinin yüksekliği ise, protrombin
genindeki bir mutasyon sonucu hastada kardiyovasküler risk faktörleri de
bulunuyorsa miyokard enfarktüsü gelişme riski yükselmektedir. %115 aktivitenin
üzerindeki değerler risk olarak kabul edilmektedir.
FAKTÖR V (AC globulin; Labil faktör, Plazma akseleratör globulin,
Proakselerin)
Normal Değer: Normal aktivitenin %50-150’si
Kullanımı: Kalıtsal faktör V yetersizliği olan hastalarda (parahemofili)
anormal kanamalar gözlenir ve pıhtılaşma zamanı, PT ve aPTT testlerinde
uzamalar tespit edilir. Gebelikte birçok pıhtılaşma faktörü gibi faktör V
seviyelerinde de hafif artışlar gözlenir. Akut karaciğer yetmezliğinde azalmış
senteze, DIC’de ise artmış tüketime bağlı olarak faktör V düzeyleri düşük
bulunur. Faktör V düzeyi karaciğer hastalığı ile K vitamini yetersizliğinin
ayırıcı tanısında da kullanılabilir. Parankimal karaciğer hastalıklarında
faktör V ve K vitaminine bağlı olarak sentezlenen pıhtılaşma faktörleri (Faktör
II, VII, IX ve X) azalırken, K vitamini yetersizliğinde faktör V normal, diğer
faktör düzeyleri düşüktür. Bu amaçla faktör V ve VII aktiviteleri ölçülür.
FAKTÖR V LEİDEN MUTASYON ANALİZİ (FV-Leiden, FV eksikliği, F5)
Normal Değer:
N/N = Homozigot normal
Mt/N = Heterozigot
Mt/Mt = Homozigot mutant
Kullanımı: Aktive protein C (APC), antikoagülan özelliğe sahip bir serin
proteazdır. Normal hemostaz sırasında APC, factör Va ve VIIIa’nın proteolitik
inaktivasyonunu sağlayarak kanın pıhtılaşmasını sınırlar. Tromboz hastalarının
yaklaşık %50’sinde, APC’nin antikoagülan cevabına karşı rezistans olduğu
bilinmektedir (APC rezistansı). APC rezistans fenotipinin, büyük oranla faktör
V geninde meydana gelen bir nokta mutasyonuna (1691 G-A substitüsyonu; FVQ506)
bağlı olduğu bulunmuştur. Faktör V Leiden olarak isimlendirilen bu mutasyonu
homozigot veya heterozigot olarak gösteren bireylerde APC rezistansına bağlı
tromboz riskinin, mutasyonu taşımayan bireylere oranla daha fazla olduğu
bilinmektedir.
FAKTÖR VII (Otoprotrombin I, Prokonvertin, Stabil Faktör)
Normal Değer: Normal aktivitenin %50-150’si
Kullanımı: Faktör VII eksikliği, nadir görülen, otozomal resesif geçişli
kalıtsal bir bozukluktur. Etkilenen bireylerde PT uzamışken, aPTT normaldir.
Klinik kanmanın şiddeti faktör VII aktivite düzeyi ile ilişkilidir. Karaciğer
hastalığı ile K vitamini yetersizliğinin ayırıcı tanısında da kullanılabilir.
Parankimal karaciğer hastalıklarında faktör V ve K vitaminine bağımlı olarak
sentezlenen pıhtılaşma faktörleri (Faktör II, VII, IX ve X) azalırken, K
vitamini yetersizliğinde faktör V normal, diğer faktör düzeyleri düşüktür. Bu
amaçla faktör V ve VII aktiviteleri ölçülür. Oral kontraseptif kullanan
kadınların plazmaları 4°C’de tutulduğunda faktör VII aktivitesinde 10 kata
kadar artışlar gözlenebilir. Ayrıca Faktör VII aktivitesindeki artışlar
miyokard enfarktüsü riskini de arttırır. Oral antikoagülan ilaçlar, şiddetli
karaciğer hastalığı ve K vitamini yetersizliği durumlarında ise faktör VII
düzeylerinde azalmalar görülebilir.
FAKTÖR VIII (Antihemofilik faktör)
Normal Değer: Normal aktivitenin %50-150’si
Kullanımı: Herediter faktör VIII eksikliği (Hemofili A) sekse bağlı geçiş
gösteren ve kanamaya eğilimle karakterize bir bozukluktur. Klinik olarak faktör
VIII eksikliği, hastanın plazma faktör VIII seviyelerine göre, şiddetli
(<%1), orta derece (%1-5), ve hafif (>%5) olmak üzere derecelere ayrılır.
Etkilenen bireylerde aPTT uzamış ve PT ve TT normaldir. Ayrıca faktör VIII bir
akut faz reaktanı olup, östrojen kullanımı, karaciğer hastalığı, diabetes
mellitus, stres veya egzersiz durumlarında da yükselebilmektedir.
FAKTÖR VIII İLE İLİŞKİLİ ANTİJEN
FAKTÖR VIII İNHİBİTÖR (Bethesda titresi)
Normal Değer: 0-1,0 Bethesda ünitesi
Kullanımı: Faktör replasman tedavisi alanlarda veya spontan olarak (doğum
sonrası, immünolojik bozukluklar, antibiyotik kullanımı, maligniteler, ileri
yaş) faktör inhibitörleri gelişebilmekte ve ilgili faktörleri inhibe
etmektedir.
FAKTÖR IX (Antihemofilik faktör B, Christmas faktör, Otoprotrombin II)
Normal Değer: Normal aktivitenin %50-150’si
Kullanımı: Kalıtsal faktör IX eksikliği (Hemofili B), sekse bağlı geçiş
gösteren, kanama diyatezi ve düşük plazma faktör IX aktivitesi ile karakterize
bir bozukluktur. Başlıca erkekler etkilenirken, kadınlar taşıyıcıdır. 1:25000
sıklıkta görülür. Etkilenmiş bireylerde aPTT uzamışken PT normaldir. Akkiz
faktör IX eksikliği ise, oral antikoagülan kullanımı, şiddetli karaciğer
hastalığı ve K vitamini yetersizliğinde gözlenir.
FAKTÖR X (Stuart faktör, Otoprotrobin C, Otoprotrombin III)
Normal Değer: Normal aktivitenin %50-150’si
Kullanımı: Kalıtsal faktör X eksikliği olan hastalarda PT ve aPTT uzamış, TT
ise normaldir. Faktör X eksikliği otozomal resesif geçiş gösterir. Akkiz faktör
X eksikliği ise primer amiloidoz ile ilişkilidir. Ayrıca oral antikoagülan
kullanımı ve K vitamini yetersizliğinde de faktör X seviyeleri azalmaktadır.
FAKTÖR XI (Plazma tromboplastin antesedan)
Normal Değer: Normal aktivitenin %50-150’si
Kullanımı: Homozigot faktör XI eksikliği olan hastalarda pıhtılaşma zamanı ile
aPTT uzar ve değişken bir kanama paterni gözlenir. PT, TT, trombosit sayımı ve
trombosit fonksiyon testleri ise normaldir.
FAKTÖR XII (Hageman faktörü)
Normal Değer: Normal aktivitenin %50-150’si
Kullanımı: Herediter faktör XII eksikliği olan hastaların çoğunda kanama
problemleri gözlenmezken, tromboembolik problemler daha sık görülür. Etkilenen
kişilerde PT normal, aPTT uzamıştır.
FAKTÖR XIII TARAMA (Fibrin stabilize edici faktör)
Normal Değer: >24 saat (tarama testi negatif)
Kullanımı: FXIII eksikliği herediter olarak otozomal resesif geçiş
göstermektedir. Hastalarda ilk kanama bulgusu göbek kordonu ayrıldıktan sonra
gözlenir. Bu hastalarda genel hemostaz testleri normalken, travma sonrası
oluşan yaralar geç iyileşir.
FAMİLİAL AKDENİZ ATEŞİ (FMF) MUTASYON ANALİZİ (MEFV)
Kullanımı: FMF, yinelenen ataklarla, ateşlenmeleri takip eden karın, göğüs ve
eklem ağrıları ile kendini belli eden kalıtsal bir hastalıktır. FMF’de
sedimentasyon hızı artar fakat lökosit sayısı normaldir.
FENİLALANİN
Normal Değer:
Prematüre 1,62-3,50 mg/dl
0-1 ay 0,63-2,26 mg/dl
2-12 ay 0,51-1,24 mg/dl
1-20 yaş 0,43-1,50 mg/dl
>20 yaş 0,58-1,40 mg/dl
Kullanımı: Fenilketonüri hastalarında diyetin etkinliğinin takibinde
kullanılır. Hiperfenilalaninemi, sepsis, ağır yanıklar, yenidoğanın geçici
tirozinemi ve hiperfenilalaninemisi, viral hepatitler ve hepatik
ensefalopatilerde de kandaki fenilalanin düzeyi artabilir.
FENİLKETONÜRİ (PKU) MOLEKÜLER ANALİZİ
Kullanımı: PKU, fenilalanin hidroksilaz (PAH) enzim bozukluğu veya eksikliği
ile ortaya çıkan bir kalıtsal hastalıktır. PAH, fenilalaninini tirozine
çevirir. PAH’ın olmaması, eksik veya işlevinin bozuk olması durumunda kanda
fenilalanin birikir ve bu amino asit beyin için toksiktir. PKU’ya, doğumu takip
egünler içinde tarama testleri kullanılarak tanı konur. Bu hastalar uygun bir
diyet ile normal yaşamlarını sürdürebilir. Aksi takdirde ilerleyen yaşlarda,
geri dönüşümü olmayan zeka ve/veya nörolojik bozukluklar ortaya çıkar.
Hastalık, PAH geninde meydana gelen mutasyonlar nedeni ile ortaya çıkar.
Hastalığın oluşması için hem annenin, hem de babanın mutant geni taşıması
gerekmektedir. Taşıyıcı anne ve babadan doğacak her çocuk 1/4 ihtimalle hasta
olacaktır. Hasta bireyin ebeveynlerinden aldığı alleller, bağlantı analizi
denilen indirek metot ile tespit edilir. Mutasyonu belirlenmemiş hasta
ailelerine prenatal tanı ve/veya taşıyıcılık tanısında yardımcı olabilmek amacı
ile indirek analiz uygulanabilir.
FENİLKETONÜRİ TARAMASI (PKU)
Normal Değer: Raporda belirtilmektedir.
Kullanımı: Yenidoğanda fenilketonüri hastalığının taramasında kullanılır.
Pozitif sonuçlar kantitatif bir yöntemle doğrulanmalıdır. Protein alımının
yetersiz olduğu durumlarda yanlış negatif, prematüre infantlarda ise
karaciğerin immatür olmasına bağlı olarak yanlış pozitif sonuçlar elde
edilebilir.
FENİTOİN (Bk.DİFENİLHİDANTOİN)
FENOBARBİTAL (Luminal)
Normal Değer:
Terapötik konsantrasyon : 15-40 mg/ml
Toksik konsantrasyon: >40 mg/ml
Kullanımı: İlaç düzeyinin takibinde kullanılır. Beraberinde valproik asit ve
salisilatlar kullanıldığında fenobarbital düzeyi %40 artar.
FENOL
Normal Değer: <20-70 mg/g kreatinin
Kullanımı: Fenol, fenol-krezol ve benzen ile çalışan kişilerin bu maddelerden
ne kadar etkilendiğinin tespitinde kullanılır.
FERRİK KLORİD (FeCI3 testi)
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Fenilketonüri vb.metabolik hastalıkların tanısı ile ilaç ve alkol
kullanımının değerlendirilmesinde kullanılır. Fenilalanin metabolitlerinden
fenilprüvik asit ölçülür. Diyet tedavisine cevabın takibinde değerlidir. Tarama
testi olarak kullanılmamalıdır. Levadopa, salisilatlar ve fenotiazinler yanlış
pozitif sonuçlara neden olabilir.
FERRİTİN
Normal Değer:
Prematüre 25-200 ng/ml
0-7 gün 25-200 ng/ml
7 gün –1 ay 200-600 ng/ml
2-3 ay 50-300 ng/ml
4-6 ay 40-200 ng/ml
7-12 ay 15-140 ng/ml
1-5 yaş 12-140 ng/ml
6-12 yaş 15-140 ng/ml
13-15 yaş 17-140 ng/ml
Erkek Kadın
16-50 yaş 15-200 ng/ml 14-150 ng/ml
51-60 yaş 15-220 ng/ml 14-150 ng/ml
>60 yaş 18-250 ng/ml 18-200 ng/ml
Kullanımı: Demir eksikliği anemisi, kronik hastalık anemisi, talasemi,
hemakromatozis ve demir yükleme tedavisinin takibinde kullanılr. Karaciğer
hastalıklarının varlığında demir eksikliği olmasına rağmen normal düzeylerde
çıkabilir. Ayrıca akut faz reaktanlarından biridir.
FİBRİN STABİLİZE EDİCİ FAKTÖR (Bk. Faktör VIII Tarama)
FİBRİN YIKIM ÜRÜNLERİ (Bk. D-DİMER)
FİBRİNOJEN (Faktör I)
Normal Değer: 1,75-4,00 g/L
Kullanımı: Fibrinojen akut faz reaktanlarından biridir. Konjenital
afibrinojenemi, hipofibrinojenemi, disfibrinojenemi, yaygın damar içi
pıhtılaşması, akut pulmoner emboli, sistemik fibrinoliz, pankreatit ve ağır
karaciğer yetmezliğinde fibrinojen düzeyleri azalırken, enfeksiyonlar, gebelik,
travma ve yaygın doku nekrozunda fibrinojen düzeyleri yükselir. Yüksek
fibrinojen düzeyleri tromboz riskini arttırdığından kardiyovasküler hastalıklar
ve inme riskinde artış gözlenir.
FİBRİNOLİZ ZAMANI (Bk. Euglobin Pıhtı Lizis)
FİBRONEKTİN (FN)
Normal Değer: Serum 0,05-0,50 g/L
Kullanımı: Synovial sıvıdaki fibronektin konsantrasyonu serumdakinden fazladır.
FMF MUTASYON ANALİZİ (Bk. Familial Akdeniz Ateşi Mutasyon Analizi)
FOLİK ASİT (Folat)
Normal Değer :
<15 yaş 3-21 ng/ml
>15 yaş 3-17 ng/ml
Kullanımı: Folat eksikliğinin tanı ve tedavisinin takibi ile megaloblastik ve
makrositik anemilerin değerlendirilmesinde kullanılır. Diyetle folat alımının
azalması, hemodiyaliz, malabsorbsiyon, gebelik, kronik alkolizm ve fenitoin vb
bazı ilaçlar serum folat düzeyini düşürürken, vejeteryan diyet ile serum folat
düzeyi artar.
FOLİK ASİT(Eritrosit için)
Normal Değer: 120-860 ng/ml
Kullanımı: Eritrosit içi folat düzeyi serumdakinden çok daha konsantredir. Bu
nedenle vücuttaki folat miktarının belirlenmesinde eritrosit içi folat
düzeyinin ölçülmesi daha iyi bir göstergedir.
FOLLİKÜL STİMÜLAN HORMON (FSH)
Normal Değer:
Kadın 0-6 ay 1,00-4,00 mIU/ml
7 ay-12 yaş 0,20-3,00 mIU/ml
13-15 yaş 1,00-8,00 mIU/ml
16-50 yaş 2,00-10,00 mIU/ml
51-60 yaş 20,00-140,00 mIU/ml
>60 yaş 30,00-118,00 mIU/ml
Folliküler faz 2,00-10,00 mIU/ml
Pik 8,50-30,00 mIU/ml
Luteal faz 2,00-10,00 mIU/ml
Hamile 2,00-10,00 mIU/ml
Menapoz 20,00-140,00 mIU/ml
Erkek 0-6 ay 1,00-4,00 mIU/ml
6 ay-12 yaş 0,20-3,00 mIU/ml
>12 yaş 1,00-15,00 mIU/ml
Kullanımı: Hipofiz fonksiyonlarının değerlendirilmesinde kullanılır. Özellikle
primer ve sekonder over yetmezliğinin ayırıcı tanısında değerlidir. Primer
gonadal yetmezlik, ovarien ve testikler agenezis, Turner ve Kleinifelter
sendromu, kastrasyon, alkolizm, menapoz ve orşit serum FSH düzeylerinde artışa
neden olurken, anterior hipofiz hipofonksiyonu, hipotalamik hastalıklar,
gebelik, anoreksia nervosa, polikistik over sendromu, hemakromatozis, orak
hücreli anemi, hiperprolaktinemi ve östrojen vey androjenlerle tedavi edilen
hastalarda ise FSH düzeyi düşer.
FORMOL GEL
Kullanımı: Leishmaniazis tanısında kullanılan nonspesifik bir testtir. Gama
globulinlerin artışı ile pozitifleştiğinden tanı koydurucu değil, tanıyı
destekleyicidir.
FOSFOR (PO4, P, İnorganik fosfor, Fosfat)
Normal Değer:
0-7 gün 5,00-10,00 mg/dl
7 gün-1 yaş 4,50-6,70 mg/dl
2-12 yaş 4,50-5,50 mg/dl
13-60 yaş 2,70-4,50 mg/dl
>60 yaş Erkek 2,30-3,70 mg/dl Kadın 2,80-4,10 mg/dl
Kullanımı: Fosfor metabolizmasının ve kalsiyum-fosfor dengesinin
değerlendirilmesinde kullanılır. Osteolitik kemik metastazları, sarkoidozis,
süt-alkali sendromu, vitamin D intoksikasyonu, böbrek yetmezliği,
hipoparatiroidizm, pseudohipoparatiroidizm, akromegali, pulmoner embolizm,
laktik asidoz ve respratuvar asidozda serum fosfor düzeyi artarken,
osteomalazi, steatore, renal tübüler asidoz, gram negatif bakteriyel septisemi,
hipokalemi, vitamin d eksikliği, malnutrisyon, malabsorbsiyon, ağır diare,
kusma, primer hiperaparatiroidizm, hiperkalsemi, salisilat zehirlenmesi,
respiratuvar enfeksiyonlar, hiperinsülinemi, respiratuvar alkaloz, osteoblastik
kemik metastazları ve renal tübüler defektlerde ise fosfor düzeyi düşer.
FOSFOR (İdrar)
Normal Değer: 24 saatlik idrar 0,40-1,30 g/gün
Kullanımı: Böbrek fonksiyonlarının ve kalsiyum-fosfor dengesinin
değerlendirilmesinde kullanılır. Hiperparatiroidizm, vitamin D rezistan rikets,
immobilizasyon, vitamin D intoksikasyonu, renal tübüler hasar ve familier
hipofosfatemide idrarla atılan fosfor düzeyi artarken, hipoparatiroidizm,
pseudohipoparatiroidizm ve paratiroidektomi sonrasında ise düşer.
FRONKÜL KÜLTÜRÜ
Kullanımı: Patojen bakterinin izolasyonununda kullanılır.
FRUKTOZAMİN
Normal Değer:
<15 yaş 0-229 mmol/L
>15 yaş 0-285 mmol/L
Kullanımı: Son 2-3 hafta içindeki ortalama glukoz konsantrasyonunu gösterir.
Glikozile olmuş protein miktarını gösterdiğinden serum total protein
seviyesindeki değişiklikler fruktozamin değerini etkileyebilir.
FTA-ABS
Kullanımı: Sifilis tanısında kullanılır. Treponema pallidum için spesifik
testlerden biridir. SLE, hamilelik ve lepra yalancı pozitifliğe neden olur. Ayrıca
tedaviye rağmen pozitif kalır. Bu nedenle tedavi takibinde kullanılamaz.
GAİTA ANALİZİ (Tam) (Gaita mikroskobisi, parazit incelemesi, gaitada gizli kan, hazım testi ve pH ölçümü)
GAİTA KÜLTÜRÜ (Normalde patojen bakteri ürememelidir)
GAİTADA AMİP İNCELEMESİ
Normal Değer : Negatif
Kullanımı: Entamoeba histolytica kist ve trofozitlerinin araştırılması
GAİTADA CRYPTOSPORİDİUM İNCELEMESİ
Kullanımı: HIV hastalarında, gündüz bakım evlerinde ve su kaynaklı salgınlarda
diareye neden olan bir protozoadır. İmmün sistemi normal olan kişilerde
asemptomatik seyreder ya da kendi kendini sınırlayan diaremeye neden olur.
GAİTADA GİZLİ KAN ARAŞTIRILMASI
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Gaitada kimyasal kan reaksiyonunun araştırılması
GAİTADA HAZIM TESTİ
GAİTADA MİKROSKOBİK İNCELEME
Kullanımı: Gaitada eritrosit, lökosit vb hücrelerin varlığının araştırılması
GAİTADA PARAZİT ARAŞTIRILMASI
Kullanımı: Gaitada parazit yumurtaları ve protozoalarının araştırılması
GAİTADA pH ARAŞTIRILMASI
Kullanımı: Gaita normalde nötral veya hafif alkali pH’a sahiptir. Karbonhidrat
ve protein yıkımının izlenmesinde kullanılır.
GAİTADA REDÜKTAN MADDE
Normal Değer: Negatif
GAİTADA ROTA VİRÜS ANTİJEN (Rota virüs antijeni)
Kullanımı: Yenidoğanlarda ve 6 ay 2 yaş grubu çoçuklarda, özellikle kış
döneminde ishal yapan en önemli nonbakteriyel gastroenterit etkeni olan rota
virüs antijeninin gösterilmesinde kullanılır.
GAİTADA STERKOBİLİNOJEN
Kullanımı: Safranın duodenuma ulaşmasını engelleyen obstrüksiyonların
değerlendirilmesinde ve özellikle de bilier atrezi olasılığının
araştırılmasında kullanılır.
GAİTADA TRİPSİN
Kullanımı: Kistik fibrozis için tarama testlerinden biridir. Gaitadaki tripsin
miktarı malabsorbsiyonda artmışken, pankreas fonksiyon kaybı ve kistik
fibrozisde azalmıştır. >4 yaşın üzerindeki çocuklarda değeri düşüktür.
GAMA GLUTAMİL TRANSFERAZ (GGT, Gama GT, Gama Glutamil transpeptidaz)
Normal Değer:
Kord 11-194 IU/L
Prematüre 11-194 IU/L
0-7 gün 10-300 IU/L
7 gün-1 ay 7-180 IU/L
2-3 ay 7-100 IU/L
4 ay-15 yaş 7-50 IU/L
>15 yaş Erkek 7-60 IU/L
Kadın 7-40 IU/L
Kullanımı: Karaciğer fonksiyon testlerinden biridir. Alkol ve ilaçların
karaciğer üzerine toksik etkisini takip etmede kullanılır. Obstrüktif sarılık,
intrahepatik kolestazis, pankreatit ve karaciğerdeki metastatik karsinomların
tanısında da değerlidir. Serum GGT düzeyi, karaciğer hastalıklarında ALP ile
paralel hareket ederken, kemik hastalıklarında etmez.
GASTRİN
Normal Değer: 25-125 pg/ml
Kullanımı: Zollinger-Ellison sendromu, aklorhidri veya pernisiyöz anemi,
multiple endokrin neoplazi ve diğer hipergastrinemilerin tanısında kullanılır.
GEBELİK TESTİ (İdrar) (BETA-HCG İdrar)
GEBELİK TESTİ (Serum) (BETA-HCG Kan)
GLİADİN ANTİKORLARI IgA ve IgG (Anti-gliadin antikorları)
Kullanımı: Celiac sprue hastalığında tanı ve tedavinin takibinde kullanılır.
Tedaviden sonra önce IgA (3 ay), daha sonra IgG (12 ay) düşer. Tedavi bırakılıp
diyet normale döndükten 3 ay sonra tekrar pozitifleşir.
GLUKOHEMOGLOBİN (HbAIC)
Normal Değer: %4,2-6,4
Kullanımı: Diabetes mellitusun uzun dönem takibinde kullanılır. Son 4-8 hafta
içindeki ortalama kan glukoz konsantrasyonunu gösterir.
GLUKOZ (Açlık kan şekeri, AKŞ)
Normal Değer:
Kord 45-96 mg/dl
Prematüre 20-60 mg/dl
0-7 gün 40-60 mg/dl
7 gün-1 ay 40-80 mg/dl
2 ay-15 yaş 60-100 mg/dl
16-60 yaş 70-110 mg/dl
>60 yaş 80-110 mg/dl
Kullanımı: Karbonhidrat metabolizmasının değerlendirilmesinde kullanılır.
GLUKOZ (İdrar)
Normal Değer:
Spot idrar 1-15 mg/dl
24 saatlik idrar <0,5 g/gün
Kullanımı: Böbrek fonksiyonlarının değerlendirilmesi ve diabetes mellitus
takibinde kullanılır.
GLUKOZ (Mayi)
Normal Değer:
BOS 0-12 yaş 60-80 mg/dl
13-15 yaş 50-75 mg/dl
>15 yaş 40-70 mg/dl
Kullanımı: Normalde BOS glukoz değeri, eş zamanlı kan glukozunun %60-80’i
düzeyindedir. Bakteriyel menenjitler, merkezi sinir sistemi maligniteleri,
romatoid menenjit ve hipoglisemi BOS glukoz düzeyinde düşüşe neden olur.
GLUKOZ-6-FOSFAT DEHİDROGENAZ (G6PD)
Normal Değer:
<1 yaş 6,50-14,40 U/g Hb
>1 yaş 4,60-13,50 U/g Hb
Kullanımı: G6PD eksikliğine bağlı olarak gelişen hemolitik aneminin tanısında
kullanılır. Genç eritrositlerde G6PD aktivitesi yüksek olduğundan, hemolitik
epizod sonrasında eksikliğin belirlenmesi genellikle mümkün olmaz.
GLUKOZAMİNOGLİKAN
Kullanımı: Mukopolisakkaridozislerin taranması amacıyla kullanılır.
GONOKOK KÜLTÜRÜ (Neisseriae gonorhoeae kültürü)
Kullanımı : Neisseriae gonorrhoeae izolasyonu ve identifikasyonu
GÖZ KÜLTÜRÜ (Konjonktiva kültürü)
Kullanımı: Göz enfeksiyonlarında bakteriyolojik ajanın izolasyonu
GRAM BOYALI PREPARAT
Kullanımı: Klinik materyalde hücre ve bakteri varlığının araştırılması ve
bakteri morfolojisinin belirlenmesi
GROWTH FAKTÖR (Somatomedin C)
GROWTH HORMON (GH, Somatotropin, STH)
Normal Değer: 0-20 mIU/ml
Kullanımı: Hipofiz fonksiyonlarının değerlendirilmesi, çocuklarda dwarfizm ve
gigantizm, erişkinlerde ise akromegalinin tanı ve tedavisinin takibinde
kullanılır. Çocuklarda GH yetmezliklerinin değerlendirilmesinde bazal değerler
yetersiz olabileceğinden stimülasyon testlerine ihtiyaç duyulabilir.
GRUBER-WİDAL TESTİ
Kullanımı: Tifo ve paratifo enfeksiyonlarında O aglütininleri 8.günden, H
aglütininleri ise 10-12 günden sonra tespit edilebilir düzeye ulaşır. Akut
hastalık tanısı için 10-15 gün ara ile alınan kan örneklerinde titre artışı
gözlenmelidir. Tek başına H aşılamayı, O ise hastalığı işaret eder. Erken
dönemde tedaviye başlanan vakalarda pozitiflik görülmeyebilir. Tek başına tanı
koydurucu değildir. Non-spesifik reaksiyonlara rastlanabilir.
HAM TESTİ
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Paroksismal noktürnal hemoglobinüri tanısında kullanılır.
HAPTOGLOBİN (HPT)
Normal Değer: 30-200 mg/dl
Kullanımı: İn vivo hemoliz tanısında kullanılan bir akut faz proteinidir. Akut
ve kronik inflamasyonlar, neoplastik hastalıklar, kortikosteroid tedavisi ve bilier
obstrüksiyonlarda serum HPT seviyesi artarken, in vivo hemoliz
(hemoglobinopatiler, eritrosit membran defektleri, otoimmün hemolitik
hastalıklar, mekan hemoliz, hipersplenizm), karaciğer hastalıkları, östrojen
tedavisi, gebelik ve oral kontraseptif kullanımı ile HPT seviyesi düşer.
HAV IgG (Hepatit A antikoru IgG; Anti-HAV IgG)
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Akut HAV (Hepatit A) enfeksiyonunun tanısında kullanılır. 15-45
günlük bir inkübasyonu takiben semptomların ortaya çıkması ile beraber kanda görülür
ve genelde 3-6 ay pozitif kalır.
Hb ELEKTROFOREZİ
HbeAg (Hepatit Be Antijeni)
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: HBV (Hepatit B) enfeksiyonunun takibinde kullanılır. Enfeksiyonun
erken evrelerinde, HbsAg’den sonra ortaya çıkar. Virüsde aktif viral
replikasyonun olduğunu gösterir.
HbsAg (Hepatit B surface antigen)
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Akut veya kronik HBV enfeksiyonlarının tanısında kullanılır. HBV
enfeksiyonu sırasında serumda ortaya çıkan ilk serolojik markerdir (6-16
hafta). Akut enfeksiyonlarda genelde semptomlar çıktıntan 1-2 ay sonra ortadan
kaybolur. HbsAg’nin 6 aydan uzun süre bulunması kronik taşıyıcılık veya kronik
karaciğer hastalığının göstergesidir.
HBV DNA (Hibridizasyon)
Kullanımı: Serumdaki HBV miktarını belirlemek için kullanılır. Klinik ve diğer
laboratuvar bulguları ile beraber hastalığın prognozunun belirlenmesi ve tedavi
takibinde değerlidir.
HBV DNA (PCR)
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: HBV enfeksiyonlarının erken evrelerinde antikor düzeyi düşük
olduğundan serolojik testler yetersiz kalmaktadır. Bu nedenle virüsün doğrudan
tespit edildiği duyarlı ve spesifik bir yöntem olan PCR kullanılır.
Asemptomatik taşıyıcılar, antikorun henüz oluşmadığı vakalar, seropozitif
annelerden doğan bebekler, immünolojik reaksiyon göstermeyen hastalar ve
serolojik testleri pozitif olan hastalarda tanının doğrulanması ve tedavinin
takibinde HBV DNA kullanılabilir.
HCV GENOTİP TAYİNİ
Kullanımı: HCV (Hepatit C) tip tayini hastalığın seyri ve tedavisi için
önemlidir. Tespit edilebilen genotip ve alt tipleri şunlardır: 1a, 1b, 1c,
2a/c, 2b, 3a, 3c, 4a, 4b, 4c/d, 4e, 4f, 4h, 5a, 6a.
HCV RNA
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: HCV enfeksiyonlarının erken evrelerinde antikor düzeyi düşük
olduğundan serolojik testler yetersiz kalmaktadır. Ayrıca özellikle HCV’de
antikorun varlığı her zaman viremi ile birlikte görülmez. Bu nedenle virüsün
doğrudan tespit edildiği duyarlı ve spesifik bir yöntem olan PCR kullanılır.
Asemptomatik taşıyıcılar, antikorun henüz oluşmadığı vakalar, seropozitif annelerden
doğan bebekler, immünolojik reaksiyon göstermeyen hastalar ve serolojik
testleri pozitif olan hastalarda tanının doğrulanması ve tedavinin takibinde
HCV RNA kullanılabilir.
HCV VİRAL YÜK
Kullanımı: Serum veya plazmadaki HCV RNA miktarını belirlemek için kullanılır.
Klinik ve diğer laboratuvar bulguları ile beraber hastalığın prognozunun
belirlenmesi ve tedavi takibinde değerlidir.
HDL KOLESTEROL (HDL-C)
Normal Değer:
Prematüre 5-50 mg/dl
0-1 yaş 30-65 mg/dl
2-15 yaş 35-75 mg/dl
Erkek Kadın
16-20 yaş 30-70 mg/dl 35-80 mg/dl
21-60 yaş 40-70 mg/dl 40-80 mg/dl
>60 yaş 40-75 mg/dl 40-80 mg/dl
Kullanımı: Koroner kalp hastalığı riskinin değerlendirilmesi normal değerin
altına düşmesi, kalp-damar hastalığı riskinin arttığını gösterir.
HDV RNA
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Serumdaki delta antijen düzeyi akut enfeksiyon sırasında
değişkendir. Kronik enfeksiyon sırasında ise delta antijeni nadiren tespit
edilebilir. Ayrıca anti-HDV tespit edilmesi de aktif HDV enfeksiyonu olduğu
anlamına gelmez. Bu durumda aktif HDV enfeksiyonunu tespit edebilmek için PCR
ile HDV RNA ölçümü yapılabilir.
2.5-HEGZANDİON
Normal Değer: <50 mg/L
Kullanımı: n-hegzan ile çalışan kişilerin bu maddeden ne kadar etkilendiğinin
tespitinde kullanılır.
HELICOBACTER PYLORİ ANTİJEN (HpSA)
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Erişkinlerde H.pylori varlığını göstermek ve tedavi sonrası
eradikasyonu izlemekte kullanılır. H.pylori, gastrit, gastrik ve duodenal
ülser, gastrik kanser ve neden olur. Non-invazif bir test olduğundan tedaviye
cevabın izlenmesinde tercih edilir.
HELICOBACTER PYLORİ ANTİKOR TARAMA
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: H.pylori tanısında kullanılan non-invazif testlerden biridir. Aktif
H.pylori ilişkili gastriti olan hastalarda, H.pylori enfeksiyonu tanısına yardımcı
olan bir tarama testidir. Tedaviden sonraki 6-8 ay içinde antikor düşüşü
saptanır.
HELİCOBACTER PYLORİ ANTİKORLARI IgA ve IgG
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: H.pylori tanısında kullanılan non-invazif testlerdir. Tedaviden
sonraki 6-8 ay içinde antikor düşüşü saptanır.
HEMATOKRİT (Hct)
Normal Değer:
Kord %42-60
Prematüre %42-60
0-7 gün %45-67
7 gün-1ay %42-63
2-3 ay %31-55
4-6 ay %29-41
7 ay-3 yaş %33-39
4-5 yaş %34-40
6-12 yaş %35-45
Erkek Kadın
13-15 yaş %37-49 %36-46
16-50 yaş %40-53 %36-46
>50 yaş %41-53 %36-46
Kullanımı: Anemi, kan kaybı, polistemi vb. durumların değerlendirilmesinde
kullanılır. Polistemi, egzersiz, hemokonsantrasyon (dehidratasyon, yanık, aşırı
kusma, intestinal obstrüksiyon vb) ve yüksek rakım Hct’te artışa neden olurken,
anemi ve yatar pozisyonda Hct düşer. Saat 17.00-07.00 arasında ve yemeklerden
sonra Hct düzeyinde %10’luk bir düşme olabilir. Ayrıca kan alırken turnikenin
uzun süre kalması yanlış yüksek sonuçlara neden olabilir.
HEMOFİLİ A BAĞLANTI ANALİZİ (FVIII eksikliği)
Kullanımı: Hasta bireyin annesinden aldığı allel, bağlantı analizi denilen
indirek metot ile tespit edilir. Mutasyonu belirlenmemiş hasta ailelerine
prenatal tanı ve/veya taşıyıcılık tanısına yardımcı olabilmek amacı ile indirek
analiz uygulanabilir.
HEMOFİLİ A İNTRON 22 İNVERSİYON ANALİZİ (FVIII eksikliği)
Kullanımı: Hemofili A, faktör VIII eksikliğinden kaynaklanan bir çeşit kanama
hastalığıdır. Hastalık, X kromozomu üzerinde bulunan FVIII geninde meydana
gelen mutasyonlardan kaynaklandığı için erkek çocuklarda görülür. Plazmadaki
normal faktör düzeyleri %50-150 ünite (=0,2 mg/ml) arasında değişir. Değer
%1’in altında ise ağır hemofili denir. Ağır hemofililerde kanamalar travma
olmaksızın kendiliğinden de başlayabilir. İntron 22 inversiyon mutasyonunun,
Türk Hemofili A hastalarında görülme sıklığının %29 olduğu (ağır hemofili
vakalarının %42’si) bildirilmiştir.
HEMOFİLİ B BAĞLANTI ANALİZİ (FIX eksikliği; Christmas hastalığı)
Kullanımı: Hemofili B, faktör IX eksikliğinden kaynaklanan bir çeşit kanama
hastalığıdır. Görülme sıklığı Hemofili A’ya oranla çok düşüktür. Hastalık X
kromozomu üzerinde bulunan FIX geninde meydana gelen mutasyonlardan
kaynaklandığı için erkek çocuklarda görülür. Hasta bireyin annesinden aldığı
allele, bağlantı analizi denilen indirek metot ile tespit edilir. Hasta
ailelerine prenatal tanı ve/veya taşıyıcılık tanısına yardımcı olabilmek amacı
ile indirek analiz uygulanabilir.
HEMOGLOBİN (Hb)
Normal Değer:
Kord 13,50-20,00 g/dl
Prematüre 13,50-20,00 g/dl
0-7 gün 14,50-22,50 g/dl
7 gün-1ay 13,50-20,50 g/dl
Erkek Kadın
2-3 ay 10,00-14,50 g/dl 10,00-14,00 g/dl
4-6 ay 9,50-13,50 g/dl 9,50-13,50 g/dl
7 ay-3 yaş 10,50-13,50 g/dl 10,50-13,50 g/dl
4-5 yaş 11,50-13,50 g/dl 11,50-13,50 g/dl
6-12 yaş 11,50-15,50 g/dl 11,50-15,50 g/dl
13-15 yaş 13,00-16,00 g/dl 12,00-16,00 g/dl
16-50 yaş 13,50-17,50 g/dl 12,00-16,00 g/dl
>50 yaş 14,00-18,00 g/dl 13,00-17,00 g/dl
Kullanımı: Anemi, kan kaybı, polistemi vb durumların değerlendirilmesinde kullanılır. Polistemi, egzersiz, hemokonsantrasyon (dehidratasyon, yanık, aşırı kusma, intestinal obstrüksiyon vb.) ve yüksek rakım Hb’de artışa neden olurken, anemi ve yatar pozisyonda Hb düşer. Saat 17.00-07.00 arasında ve yemeklerden sonra Hb düzeyinde %10’luk bir düşme olabilir. Ayrıca kan alırken turnikenin uzun süre kalması yanlış yüksek sonuçlara neden olabilir.
HEMOGLOBİN A1C (Bk. Glukohemoglobin)
HEMOGLOBİN A2 (HbA2)
Normal Değer: %0-4
Kullanımı: Talasemi tanısında kullanılır. HbA2 düzeyi demir eksikliğinden
etkilenebilir. b-talasemi ve megaloblastik anemide HbA2 düzeyi artarken, demir
eksikliği, eritrolösemi, HbH hastalığı, s-talasemi ve bs-talasemide HbA2 düzeyi
düşer.
HEMOGLOBİN ELEKTROFOREZİ (Bk. Beta Talasemi ve Hemoglobinopati Taraması)
HEMOSİDERİN
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Plazmadaki serbest hemoglobin miktarının yüksek olması ve buna bağlı
olarak hemopeksin ve haptoglobulin düzeylerinin düşmesi, idrarda hemosiderin
bulunmasına neden olur. Hemosiderinüri genelde intravasküler hemolize bağlıdır.
İntravasküler hemolize neden olan anemilerde ve hemakromatozisde hemosiderinüri
görülür.
HEPATİT D VİRÜS ANTİKORU (Delta antikoru, Anti-Delta, Anti-HDV)
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: HDV enfeksiyonunun tanısında kullanılır. Özellikle stabil kronik HBV
enfeksiyonu olanlarda ani alevlenme olduğundan delta antikoru bakılmalıdır.
HETEROFİL ANTİKOR (Monospot test)
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: EBV enfeksiyonu tanısında kullanılır. EBV B lenfositleri
etkilendiğinden spesifik ve non-spesifik antikor oluşumu gözlenir. Testin
sonucu hastalığın ağırlığı hakkında bilgi vermez fakat titre artışının takibi
anlamlıdır.
HIV-1/HIV-2 ANTİKOR
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: HIV tanısında kullanılır. HIV ile karşılandıktan sonra 6-12.haftadan
önce pozitifliği saptanmaz. Genellikle 6-12.aydan sonra pozitifleşir. AIDS
geliştikten sonra, hastalığın son evrelerinde antikor düzeyi saptanabilir
sınırın altına düşebilir. Negatif ve pozitif sonuçlar dikkatlice
değerlendirilmelidir. Pozitif sonuçlar, Western blot ve PCR ile doğrulanmalıdır.
HIV-1 PROVİRAL DNA
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: ELISA ve Western Blot gibi serolojik testler HIV’a karşı oluşan
antikorları tespitt ettiğinden bu testlerin serokonversiyondan önceki değerleri
sınırlıdır. PCR ile HIV-1’in doğrudan tespit edilmesi sağlanır. Yeni doğanlarda
ve yüksek riskli hastalarda erken tanı için ve doğrulama amacıyla HIV-1
proviral DNA testi kullanılabilir.
HIV-1 RNA (HIV-1 viral yük)
Kullanımı: Plazmadaki HIV-1 RNA miktarını belirlemek için kullanılan bir
testtir. Klinik ve diğer laboratuvar bulguları ile beraber prognozun
belirlenmesi ve tedavi takibinde kullanılır.
HIV-1 VİRAL YÜK
HIV p24Ag + IgG COMBI
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Akut HIV enfeksiyonu sendromu tanısında kullanılır. Antikor
oluşumundan önce antijenemi geliştiğinden şüpheli temastan 3 hafta sonra
kullanılabilir. Negatif ve pozitif sonuçlar dikkatlice değerlendirilmelidir.
Pozitif sonuçlar, Western blot ve PCR ile doğrulanmalıdır.
HİDROKSİBÜTİRAT DEHİDROGENAZ (HBDH, Alfa-hidroksibütirik dehidrogenaz,
a-HBD)
Normal Değer: 75-200 U/L
Kullanımı: AMI (MI sonrası 72 saatte pik yapar ve 2 hafta yüksek kalır),
hemolitik veya megaloblastik anemi, akut hepatoselüler hasar, müsküler
distrofi, lösemi, lenfoma, malign melanom, postoperatif dönem ve nefrotik sendromda
serum HBDH düzeyi artar.
5-HİDROKSİİNDOLASETİK ASİT (5-HIAA, 5-OH indolasetik asit)
Normal Değer: 10,4-31,2 mmol/gün
Kullanımı: Karsinoid tümörlerin tanısında kullanılır. Ayrıca çölyak sprue,
whipple hastalığı ve bronş karsinomlarında 5-HIAA düzeyi artarken, depresyon,
ince bağırsak rezeksiyonu, PKU ve Hartnup hastalığında ise 5-HIAA düzeyi
azalır.
25-HİDOKSİ KOLEKALSİFEROL (Bk. Vitamin D3)
17-HİDROKSİPROGESTERON (17-OH Progesteron)
Normal Değer:
Kord 9,00-50,00 ng/ml
Prematüre 0,30-5,60 ng/ml
0-7 gün 0,20-2,30 ng/ml
7 gün-5 yaş 0,10-0,90 ng/ml
6-15 yaş 0,10-1,00 ng/ml
16-50 yaş 0,20-1,00 ng/ml
>50 yaş 0,20-0,50 ng/ml
Hamile 0,20-1,00 ng/ml
Menapoz 0,10-0,50 ng/ml
Folliküler faz 0,20-1,00 ng/ml
Pik 0,20-1,00 ng/ml
Luteal faz 0,20-3,00 ng/ml
Kullanımı: 11-hidroksilaz veya 21-hidroksilaz eksikliğine bağlı olan konjenital
adrenal hiperplaziler için en iyi tarama testidir. Hirşutizm veya infertilitesi
olan kadınlarda, adult-onset konjenital adrenal hiperplazilerin
değerlendirilmesinde ve konjenital adrenal hiperplazi nedeniyle glukokortikoid
tedavisi alan hastaların takibinde de kullanılır.
HİDROKSSİPROLİN, TOTAL
Normal Değer:
1-5 yaş 20-65 mg/gün
6-12 yaş 35-99 mg/gün
13-15 yaş 63-180 mg/gün
16-20 yaş 20-55 mg/gün
21-40 yaş 15-42 mg/gün
>40 yaş 16-49 mg/gün
Kullanımı: Total kollajen turnover’ını gösterir. Kemik rezorbsiyonu için iyi
bir göstergedir. Ayrıca primer ve sekonder tümörlere bağlı kemik yıkımının
değerlendirilmesinde de kullanılabilir. Akromegali, hipertiroidizm, Paget hastalığı,
rickets, osteomalazi, büyük kemik kırıkları, kemik tümörleri, osteoporoz,
sarkoidoz ve akut osteomyelitlerde hidroksiprolin düzeyi artarken,
hipotiroidizm, hipopitüiterizm, hipoparatiroidizm ve malnutrisyonda ise
hidroksiprolin düzeyi düşer.
5-HİDROKSİ TRİPTAMİN (Bk. Seratonin)
HİPOKONDROPLAZİ (HCH) MUTASYON ANALİZİ
Kullanımı: Bu kondrodistrofi, akondroplazi’nin allelik formudur. Radyolojik ve
klinik bulgular sayesinde akondroplazi’den ayırdedilebilir. Otozomal dominant
olduğu için taşıyıcılık durumu göstermez. Doğrudan hastalık fenotipi görülür.
HİPPÜRİK ASİT
Normal Değer: <1,5 g/g kreatinin
Kullanımı: Tolven ve xylen ile çalışan kişilerin bu maddelerden ne kadar
etkilendiğinin tespitinde kullanılır.
HLA B-7
Kullanımı: HLA doku grubu tayininde kullanılır.
HLA B-27
Kullanımı: HLA doku grubu tayininde kullanılır. Ankilozan spondilit ve romatoid
artritte destekleyici bir bulgudur.
HLA-DR
HOMOSİSTEİN (Hcy)
Normal Değer:
>12 yaş 0-12 mmol/L (normal)
12-15 mmol/L (sınırda yüksek)
>15 mmol/L (yüksek)
Kullanımı: Plazma total homosistein düzeyi kardiyovasküler hastalıklar için
bağımsız bir risk faktörüdür. Genetik mutasyonlar veya esansiyel vitamin
kofaktörlerindeki eksiklik enzim fonksiyonlarını etkileyerek homosistein
düzeyini arttırır. Homosistein düzeyi yüksek olanlarda ateroskleroz ve
tromboembolizm riski artmıştır. Ayrıca kanda ve idrarda homosistein düzeyinin
artmış olduğu doğumsal bir metabolizma bozukluğu olan homosistinürinin
tanısında da kullanılır. Vitamin B12 eksikliği, yaş ve sigara kullanımı
homosistein düzeyini arttırırken, folik asit kullanımı ile homosistein düzeyi
düşer.
HOMOVANİLİK ASİT (HVA)
Normal Değer:
24 saatlik idrar 3-5 yaş 1,40-4,30 mg/gün
6-12 yaş 2,10-4,70 mg/gün
13-15 yaş 2,40-8,70 mg/gün
>15 yaş 1,40-8,80 mg/gün
Kullanımı: Dopaminin majör terminal metabolitidir. Feokromasitoma, nöroblastoma
ve ganglioblastomanın tanı ve takibinde kullanılır. 24 saatlik idrarda ölçüm
yapılması tercih edilir.
HPV PCR ve GENOTİP TAYİNİ
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Servikal kanserler, servikal intraepitelial neoplazi (CIN) ve
Condylomata acuminatada HPV varlığının tespit edilmesinde kullanılır.
İstenildiği takdirde varlığı belirlenen virüsün tip tayini yapılabilir. HPV 6,
11, 16, 18, 31, 33 ve 35 tipleri tayin edilebilmektedir.
HSV TİP-1 ANTİKORLARI IgM ve IgG (Herpes Simplex tip I IgM ve IgG)
Kullanımı: Yakın bir süre önce veya geçmişte geçirilmiş HSV tip-1 enfeksiyonuna
karşı oluşan antikorları göstermektedir. Sıklıkla gingivostomatit, herpes
labialis, keratit, konjonktivit ve veziküler lezyonlara neden olur. Tedavi
edilmeyen herpes ensefaliti ve yenidoğan herpes enfeksiyonu %70 fatal
seyredebilir. HSV enfeksiyonunda antiviral tedavi önemli olduğundan, erken tanı
önemlidir.
HSV TİP-2 ANTİKORLARI IgM ve IgG (Herpes Simplex tip II IgM ve IgG)
Kullanımı: Yakın bir süre önce veya geçmişte geçirilmiş HSV tip-2 enfeksiyonuna
karşı oluşan antikorları göstermektedir. HSV tip-2 genital herpese neden
olmaktadır. Doğum sırasında anneden çocuğa bulaşabileceğinden erken tanı ve tedavisi
önemlidir.
ISIYA REZİSTAN ALKALEN FOSFATAZ (56°C)
Normal Değer: %25-35
Kullanımı: Alkalen fosfataz yüksekliklerinin nedeninin araştırılmasında
kullanılır. Klinikte en önemli kullanım alanı kemik ve karaciğer kaynaklı
ALP’nin birbirinden ayrılmasıdır. Bunun için ısı ile inaktivasyon
kullanılabilir 56°C’de 16 dakikada kemik kaynaklı ALP’nin %90-100’ü inaktive
olur.
ISIYA REZİSTAN ALKALEN FOSFATAZ (65°C) (Bk. Plasental Alkalen Fosfataz)
ISLET ADACIK ANTİKORU (Pankreas islet cell antikor, ICA)
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Tip I diabetes mellituslu (DM) hastaların %90’ında pozitiftir. Tip I
DM’ta klinik bulgular başlamadan yıllar önce antikor saptanabilir. Diabeti
olmayan kişilerde pozitif bulunduğunda tip I DM’a yatkınlığı gösterir. Birinci
derece akrabalarında tip I DM olduğu bilinen kişilerde, düşük derecede ICA
pozitifliği varsa ileride tip 1 DM gelişme olasılığı %40, yüksek titrede ICA
pozitifliği varsa %100’dür. Ayrıca diabetes mellitusta tip 1-2 ayrımında da
kullanılabilir.
İDRAR KÜLTÜRÜ VE KOLONİ SAYIMI
Normal Değer: Üreme olmamalıdır.
Kullanımı: İdrar yolu enfeksiyonu veya bakteriüri etkeni bakterilerin
izolasyonu ve koloni sayısının belirlenmesinde kullanılır.
İKİLİ TEST (Bk. Birinci trimester tarama testi)
İKİNCİ TRİMESTER TARAMA TESTİ (Bk. Üçlü tarama testi)
İMMÜNFENOTİPLENDİRME PANELİ (Lösemi paneli, Lenfoma paneli)
Kullanımı: Lenfomaların tiplendirilmelerinde kullanılır. Standart panel dışında
ilave monoklonallerin tayini istendiğinde belirtilmelidir.
İMMÜNFİKSASYON ELEKTROFOREZİ (İmmünglobulin elektroforezi)
Kullanımı: Multiple myeloma ve Waldenström makroglobulinemisi gibi
immünproliferatif hastalıklar ve immün yetmezliklerin tanı ve takibinde
kullanılır. Antikoagülanlar, antikonvülzanlar, oral kontraseptifler, isoniazid
ve prokainamid kullanımı tüm immünglobulin düzeylerinde yanlış yükselmelere
neden olurken, fenitoin ve melilprednizolon kullanımı ise IgG ve IgA
düzeylerinde düşmeye neden olabilir.
İMMÜNFİKSASYON ELEKTROFOREZİ (İdrar) (Bence-Jones proteini)
Kullanımı: Çalışmada idrarla atılan serbest Lambda ve Kappa hafif zincir
bulunup bulunmadığı değerlendirilir. Özellikle multiple myelomanın
değerlendirilmesinde kullanılır. Amyloidozis, Fanconi sendromu ve Waldenström
makroglobulinemisinde de idrarla atılan hafif zincir miktarı artabilir.
İMMÜNFİKSASYON ELEKTROFOREZİ (BOS)
İMMÜNGLOBULİN A (IgA)
Normal Değer:
Serum Prematüre 1,00-4,00 mg/dl
0-7 gün 2,00-30,00 mg/dl
7 gün-1 ay 2,00-50,00 mg/dl
2-6 ay 4,00-80,00 mg/dl
7-12 ay 15,00-110,00 mg/dl
1-3 yaş 15,00-150,00 mg/dl
4-5 yaş 18,00-160,00 mg/dl
6-12 yaş 25,00-160,00 mg/dl
13-15 yaş 45,00-250,00 mg/dl
>15 yaş 45,00-380,00 mg/dl
BOS 0-0,60 mg/dl
Kullanımı: Özellikle sekresyonlarda bulunur ve virüs nötralizasyonunda rol oynar. IgA myeloma, siroz, kronik karaciğer hastalıkları ve kronik enfeksiyonlarda IgA düzeyi artarken, immün yetmezlikler, protein kaybına neden olan hastalıklar ve ataksi telenjiektazide ise IgA düzeyi düşer.
İMMÜNGLOBULİN D (IgD)
Normal Değer: 2,00-99,30 IU/ml
Kullanımı: IgD myelomasının tanı ve takibinde kullanılır.
İMMÜNGLOBULİN E (IgE)
Normal Değer:
0-1 yaş 0-65 IU/L
2-12 yaş 0-150 IU/L
13-15 yaş 1-200 IU-L
>15 yaş 1-100 IU/L
Kullanımı: Allerjik hastalıkların değerlendirilmesinde kullanılır. Allerjik
hastalıklar, parazit enfestasyonları, bronkopulmoner aspergillosis, astma,
hiperimmünglobulin E sendromu ve Wiskott-Aldrich sendromunda serum IgE düzeyi
artarken, bazı neoplazmalar, ataksi telenjiektazi ve bazı agamaglobulinemilerde
IgE düzeyi düşer.
İMMÜNGLOBULİN ELEKTROFOREZİ (Bk. İmmünofiksasyon Elektroforezi)
İMMÜNGLOBULİN G (IgG)
Normal Değer:
Serum Prematüre 650-1600 mg/dl
0-1 ay 250-900 mg/dl
2-6 ay 200-700 mg/dl
7-12 ay 220-1070 mg/dl
1-3 yaş 340-1200 mg/dl
4-5 yaş 420-1240 mg/dl
>5 yaş 650-1600 mg/dl
BOS <15 yaş 1,50-5,50 mg/dl
15-60 yaş 3,30-6,10 mg/dl
>60 yaş 4,20-6,40 mg/dl
Kullanımı: bakteri, virüs ve toksinlere karşı uzun süreli koruyuculuğu sağlayan antikorlardır. IgG myeloma, karaciğer hastalıkları, kronik tekrarlayan enfeksiyonlar, otoimmün hastalıklar ve bazı malignitelerde IgG düzeyi artarken, immün yetmezlikler ve protein kaybına neden olan hastalıklarda IgG düzeyi düşer. Nörolojik hastalıkların ayırcı tanısında ise BOS’daki IgG düzeyleri yol gösterici olabilir. Multiple skleroz, subakut sklerozan panensefalit ve merkezi sinir sistemi sifilisinde BOS IgG düzeyinde artış görülebilir.
İMMÜNGLOBULİN G İNDEKSİ (IgG indeksi)
Normal Değer: 0,3-0,6
Kullanımı: Multiple skleroz ve diğer merkezi sinir sistemi demiyelizan
hastalıklarının değerlendirilmesinde kullanılır.
İMMÜNGLOBULİN G SUBCLASSLARI
Normal Değer:
IgG1 0-6 ay 200-400 mg/dl
7-12 ay 200-800 mg/dl
1-12 yaş 300-800 mg/dl
13-15 yaş 350-1000 mg/dl
>15 yaş 200-1150 mg/dl
IgG2 0-1 yaş 50-100 mg/dl
2-3 yaş 30-450 mg/dl
4-15 yaş 100-450 mg/dl
>15 yaş 100-550 mg/dl
IgG3 0-1 yaş 15-150 mg/dl
2-12 yaş 15-117 mg/dl
>12 yaş 15-120 mg/dl
IgG4 <1 yaş 0-50 mg/dl
>1 yaş 0-125 mg/dl
Kullanımı: Humoral ve kombine (humoral+hücresel) immün yetmezliklerin değerlendirilmesinde kullanılır. Açıklanamayan ve tekrar eden kulak enfeksiyonları, sinopulmoner hastalıklar ve atopik allerjilerde IgG alt tiplerine bakılabilir. Hipogamaglobulinemi, ataksi-telenjiektazi ve Wiskott-Aldrich sendromunda tüm IgG alt tiplerinin düzyei düşer. Atopik allerjilerde IgG4 düzeyi artarken, rekürrent sinopulmoner enfeksiyonlar ve otitis mediada ise IgG2, IgG3 ve IgG4 düzeyi düşer.
İMMÜNGLOBULİN M (IgM)
Normal Değer:
Serum 0-1 ay 220-80 mg/dl
2-3 ay 20-100 mg/dl
4-6 ay 35-125 mg/dl
7-12 ay 35-150 mg/dl
1-5 yaş 45-200 mg/dl
6-12 yaş 50-250 mg/dl
>12 yaş 50-300 mg/dl
BOS 0-1,30 mg/dl
Kullanımı: Bakteri ve virüslere karşı üretilen ilk antikorlardır. Waldenstrom
makroglobulinemisi, enfeksiyonların akut fazı, otoimmün hastalıklar, kronik
karaciğer hastalıkları, aktif sarkoidoz, nefrotik sendrom ve bazı lenfomalarda
IgM düzeyi artarken, immün yetmezlikler ve protein kaybına neden olan
hastalıklarda IgM düzeyi düşer. BOS’da 3 mg/dl’nin üzerindeki IgM değerleri
bakteriyel menenjit lehinedir.
İMMÜNKOMPLEKS C1q (C1q, Compleman component C1q, C1q binding test)
Normal Değer : 0-50 mg/ml
Kullanımı: Dolaşımda immünkompleks bulunan hastalıkların (ör.SLE,
glomerülonefrit, idiopatik intersitisiel pnömoni, enfektif endokardit, ıyme
hastalığı, kronik HBV enfeksiyonu, HIV enfeksiyonu) değerlendirilmesinde ve
romatoid artrit ve SLE’nin takibinde kullanılır. Ayrıca bazı malignitelerde
(ör.akut lösemi) prognostik değeri de vardır.
İNDİAN INK BOYALI PREPARAT
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: BOS’da cryptococcus neoformans varlığının araştırılması
İNDİREK COOMBS
Kullanımı: Rh (-) hamilelerde yenidoğanın hemolitik hastalığı (eritroblastozis
fetalis) riskinin belirlenmesinde kullanılır.
İNFANTİL POLİKİSTİK BÖBREK HASTALIĞI (ARPKD) BAĞLANTI ANALİZİ (Otozomal
resesif polikistik böbrek hastalığı)
Kullanımı: İnfantil polikistik böbrek hastalığı (ARPKD), en sık görülen
kalıtsal renal kistik hastalıklardan biridir. İnsidansı canlı doğumlarda
1/6.000 (Amerika) ile 1/40.000 (Avrupa) arasında değişmektedir. Tüm veriler
dikkate alınınca muhtemel insidans canlı doğumlarda 1-2/10.000’dir. ARPKD,
birçok çocukta ölüme neden olduğu için, hasta çocuğu olan ailelerde prenatal
tanı çok önemlidir. ARPKD’in fetal ultrason ile prenatal tanısı (hatta doğumda
oldukça genişlemiş böbreğe sahip olan vakalarda bile) genellikle 22.gebelik
haftasından önce mümkün değildir. Hafif manifestasyonu olan vakalarda ultrason
ile prenatal tanı imkansız olabilir. ARPKD lokusunun 6 p’nin proksimaline
haritalanması, riskli ailelerde haplotipe dayalı prenatal tanıya imkan
vermektedir. Bu hastalıktan sorumlu olan gen henüz klonlanmadığı için
taşıyıcılık tanısı ve prenatal tanıda henüz mutasyon analizi yapılamamaktadır.
Prenatal tanı isteyen ailelerde başvurunun kabulü için gereken kriterler:
Karakteristik ultrasonografik bulguların da olduğu tipik klinik işaretlerin
manifestasyonu,
Aşağıda belirtilen kriterlerden en az birinin varlığı,
-Ebeveynlerde ultrason incelemesi sonucundda renal kist olmaması,
-Hepatik fibrozisin klinik işaretleri veyaa histopatolojik kanıtı,
-En az bir hasta kardeşte ARPKD’in patolojjik kanıtı,
-Ebeveynlerin akraba olması.
İNHALANT ALLERJENLER (Phadiotop)
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Solunum yoluyla alınan allerjenlere karşı oluşan IgE varlığının
taranmasında kullanılır.
İNORGANİK FOSFOR
İNSÜLİN
Normal Değer:
Açlık <7 gün 3-20 mIU/ml
>7 gün 5-25 mIU/ml
Tokluk 16-166 mIU/ml
Kullanımı: Tip I ve II diabetes mellitus, hipoglisemi, insülinoma ve insülin rezistan diabetin değerlendirilmesinde kullanılır. İnsülinoma, reaktif hipoglisemi, fazla insülin alınması, Cushing sendromu, tip I diabetes mellitus, feokromasitoma ve akromegalide insülin düzeyi artarken, pankreas b hücre harabiyetinde insülin düzeyi düşer.
İNSÜLİN ANTİKORU
İNSÜLİN C-PEPTİT
İNSÜLİN-LİKE GROWTH FAKTÖR
İYONİZE KALSİYUM (Ca1, Ca+2)
Normal Değer: 1,12-1,32 mmol/L
Kullanımı: Kalsiyumun fizyolojik olarak aktif olan formudur. Total kalsiyumun
%50-55’i bu formda bulunur. Anormal total kalsiyum sonuçlarının ve yenidoğanın
kalsiyum dengesinin değerlendirilmesinde kullanılır. Primer hiperparatiroidizm,
fazla D vitamini alımı ve bazı malignitelerde iyonize Ca düzeyi artarken,
primer hipoparatiroidizm, pseudohipoparatiroidizm, D vitamini eksikliği,
magnezyum eksikliği, postoperatif durumlar, travma, sepsis, yanıklar,
pankreatit ve multiple organ yetmezliğinde ise iyonize kalsiyum düzeyi düşer.
İYOT (I)
Normal Değer: Spot idrar kreatinine oranlanarak verilir.
Kullanımı: Besinler veya ilaçlarla alınan iyot miktarının değerlendirilmesinde
kullanılır.
JO-1 ANTİKORLARI
Kullanımı: Özellikle intersitisiel pulmoner fibrozis ve simetrik poliartriti
olan polimyozitli hastaların tanısında kullanılır. Jo-1 antikorları pozitif
olan bu hastalarda pulmonerr tutulum riski daha fazladır.
KABAKULAK ANTİKORLARI IgM ve IgG (Mumps antikorları IgM ve
IgG)
Kullanımı: IgM akut enfeksiyonu, IgG ise doğal veya aşılama ile kazanılan
bağışıklığı gösterir. İnkübasyon süresi 18-21 gündür. Hastalığın başlamasından
7-14 gün sonra antikor saptanabilir. Bazı hastalarda yaklaşık 1 yıl boyunca
düşük düzeyde pozitif kalabilir. Kabakulak virüsü merkezi sinir sistemini de
enfekte edebilir. Bu durumda tanı için BOS’taki antikor düzeylerine bakılır.
KADMİYUM (Cd)
Normal Değer:
Tam Kan 0,3-1,2 mg/L
Spot İdrar 0,5-4,7 mg/L
Kullanımı: Kadmiyuma maruz kalan kişilerin bu maddeden ne kadar etkilendiğinin
tespitinde kullanılır.
KALSİFEROL (Bk. Vitamin D3)
KALSİTONİN (Tirokalsitonin, hCT)
Normal Değer: 0-50 pg/ml
Kullanımı: Medüller tiroid karsinomlarının tanısında ve kalsiyum
metabolizmasının değerlendirilmesinde kullanılır. Bazı akciğer, meme ve pankreas
kanserleri, Zollinger-Ellison sendromu, pernisyöz anemi, kronik böbrek
yetmezliği, pseudohipoparatiroidizm, APUD hücreli tümörler, karsinoid sendrom,
alkolik siroz, gebelik ve benign akciğer hastalıklarında serum kalsitonin
seviyesi yükselir.
KALSİYUM (Ca)
Normal Değer:
Kord kanı 8,20-11,50 mg/dl
Prematüre 6,20-11,00 mg/dl
0-7 gün 8,00-10,60 mg/dl
7 gün-12 yaş 8,80-10,80 mg/dl
13-60 yaş 8,40-10,20 mg/dl
>60 yaş 8,40-10,00 mg/dl
Kullanımı: Çeşitli endokrin ve metabolik bozuklukların değerlendirilmesinde
kullanılır. Primer ve tersier hiperparatiroidizm, kemik metastazları, çeşitli
maligniteler, polisitemiavera, feokromasitoma, sarkoidozis, vitamin D
intoksikasyonu, süt-alkali sendromu, tirotoksikozis, akromegali ve
dehidratasyona neden olan durumlarda serum Ca düzeyi artarken,
hipoparatiroidizm, pseudohipoparatiroidizm, vitamin D eksikliği, kronik böbrek
yetmezliği, magnezyum eksikliği, akut pankreattit, hiperfosfatemi, sistinozis,
osteomalazi, alkolizm, hepatik siroz ve hipoalbuminemi durumlarında serum Ca
düzeyi azalır. Ayrıca total Ca düzeyi, kandaki protein konsantrasyonundan da
etkilenir. Protein miktarı 1 g/dl artarsa, kalsiyum miktarı yaklaşık 0,8 mg/dl
azalır.
KALSİYUM (İdrar)
Normal Değer: 24 saatlik idrar 0,10-0,30 g/gün
Kullanımı: Kalsiyum metabolizmasının değerlendirilmesinde kullanılır.
Hiperparatiroidizm, osteolitik kemik metastazları, myeloma, osteoporozis,
vitamin D intoksikasyonu, distal renal tübüler asidoz, idiopatik hiperkalsiüri,
tirotoksikozis, immobilizasyon ve sarkoidozisde idrar Ca düzeyi artarken,
hipoparatiroidizm, pseudohipoparatiroidizm, rikets, akut nefrit, osteomalazi,
serum Ca düzeyinin düşük olduğu durumlar, osteoblastikk metastazlar,
hipotiroidizm ve çölyak sprue hastalığında idrar Ca düzeyi düşer.
KAN GRUPLARI ve Rh TAYİNİ (ABO grupları)
Kullanımı: Kan grupları ve Rh tiplendirmesinin yapılmasında kullanılır.
KAN KÜLTÜRÜ (Hemakültürü)
Kullanımı: Bakteriyemi veya sepsis etkeni bakterilerin izolasyonu ve
identifikasyonu
KAN Ph
Normal Değer: 7,35-7,45
Kullanımı: Asit-baz dengesinin değerlendirilmesi
KANAMA ZAMANI
Normal Değer: 3-7 dakika
Kullanımı: Kapiller fonksiyonlar ile trombositlerin sayı ve fonksiyonunun
değerlendirilmesinde kullanılır. Ekimoz ve spontan kanamaların incelenmesinde
yararlıdır. Aspirin sensitivitesi, Glanzman ve von Willebrand hastalıklarında
kanama zamanı uzar. Ayrıca Bernard-Soulier sendromu, üremi, konnektif doku
hastalıkları, herediter telanjiektazi ve karaciğer hastalıklarında da kanama
zamanı uzayabilir.
KANDA PLASMODİUM ARAŞTIRILMASI (Sıtma paratizinin araştırılması, Plasmodium araştırılması)
KANSER ANTİJEN 125 (Bk. CA 125)
KANSER ANTİJEN 15-3 (Bk. CA 15-3)
KANSER ANTİJEN 19-9(Bk. CA 19-9)
KANSER ANTİJEN 72-4(Bk. CA 72-4)
KAPPA HAFİF ZİNCİR (Kappa light chain-serum)
Kullanımı: Multiple myelom olasılığının araştırması sırasında genellikle
immünglobulin konsantrasyonları ile birlikte kullanılır. Kappa/Lambda oranının
referans aralık sınırları dışında olması paraproteinemi olasılığını destekler.
KAPPA HAFİF ZİNCİR (idrar) (Kappa light chain-idrar)
Kullanımı: Paraproteinemilerle ilgili araştırma yapılırken, özellikle hafif
zincir hastalığı olasılığının değerlendirilmesi amacıyla kullanılır.
İmmünglobulin katabolizmasında artışa neden olan durumlarda da idrarla atılan
hafif zincir miktarı artmış bulunabilir.
KARBAMAZEPİN (Tegretol)
Normal Değer:
Terapötik konsantrasyon 5-10 mg/ml
Toksik konsantrasyon >15 mg/ml
Kullanımı: İlaç düzeyinin takibinde kullanılır.
KAROTEN
KARSİNOEMBRİYONİK ANTİJEN
KATEKOLAMİNLER
Normal Değer:
Epinefrin 10-67 pg/ml
Norepinefrin 95-446 pg/ml
Dopamin 0-87 pg/ml
Kullanımı: Hipertansiyonun değerlendirilmesinde ve feokromasitoma, nöroblastoma
ve ganglionöromaların tanı ve tedavi takibinde kullanılır. Selektif venöz
örnekleme ile tümör lokalizasyonunda da değerlidir. Ortostatik hipotansiyonlu
hastaların tanısında ise plazma norepinefrin düzeyinin ölçümü faydalıdır.
Ayakta durmakla norepinefrin düzeyinin artmaması sempatik sinir sisteminde
bozukluk olduğunu gösterir. Feokromasitomada plazma norepinefrin düzeyi
epinefrinden daha çok artar. Epinefrin düzeyinin norepinefrinden daha yüksek
olması ise feokromasitomanın adrenal medulla veya Zückerkendl organı kaynaklı
olduğunu gösterir. Nöroblastoma, ganglionöroblastoma, ganglionöroma ve
paragangliomalar, AMI, stres, egzersiz, ayakta durma, hipotiroidizm ve diabetik
ketoasidozda plazma katekolamin düzeyi artarken, otonom nöropatilerde plazma
katekolamin düzeyi düşer.
KATEKOLAMİNLER (İdrar)
Normal Değer:
Epinefrin 0-3 yaş 0-6 mg/gün
4-12 yaş 0-10 mg/gün
>12 yaş 0,5-20 mg/gün
Norepinefrin 0-3 yaş 0-29 mg/gün
4-12 yaş 8-65 mg/gün
13-15 yaş 8-80 mg/gün
>15 yaş 8-100 mg/gün
Dopamin 0-1 yaş 0-85 mg/gün
2-3 yaş 10-140 mg/gün
4-5 yaş 40-260 mg/gün
>5 yaş 65-400 mg/gün
Kullanımı: Katekolamin üretiminin değerlendirilmesinde kullanılır. Egzersiz,
stres, sigara kullanımı ve ağrı idrarla atılan katekolamin düzeyini arttırır.
Katekolamin atılımı geceleri en düşük düzeyde bulunur. Ayrıca menstrüal
siklusun luteal fazında epinefrin ve norepinefrin atılımı artarken, ovülatuar
periyodda en alt seviyeye iner. Akut hipertansif atağın değerlendirilmesi için,
atak sırasında alınacak olan spot idrarda ölçüm yapılması tercih edilir.
KEMİK GLA PROTEİNİ
KEMİK İLİĞİ İNCELEMESİ
17-KETOSTEROİDLER (17-KS)
Normal Değer:
0-1 yaş 0-1 mg/gün
2-3 yaş 1-2 mg/gün
4-12 yaş 1-4 mg/gün
13-15 yaş 3-10 mg/gün
>15 yaş Erkek 10-24 mg/gün
Kadın 6-15 mg/gün
Kullanımı: Erkeklerde androjenik adrenal ve testiküler, kadınlarda ise
androjenik adrenal hormon sentezinin değerlendirilmesinde kullanılır. Bununla
beraber adrenal androjen üretiminin değerlendirilmesinde kanda DHEA-S ölçümü
daha değerlidir. Testiküler tümörler, lutein hücreli over karsinomu, Cushing
hastalığı, ektopik ACTH üreten tümörler, adrenal tümörler, stres, gebeliğin son
trimesteri ve Stein-Leventhal sendromunda 17-KS düzeyi artarken, Addison
hastalığı, panhipopitüiterizm, miksödem, sekonder female hipogonadizm,
hipotiroidizm ve primer male hipogonadizmde (Kleinifelter sendromu, kastrasyon
vb.) 17-KS düzeyi düşer.
KIRMIZI KÜRE SAYISI (Bk. Eritrosit Sayısı)
KIZAMIK ANTİKORLARI IgM ve IgG (Rubeola IgM ve IgG)
Kullanımı: Kızamık virüsüne bağlı enfeksiyonun varlığının ve muhtemel evresinin
belirlenmesinde kullanılır. IgM’in pozitif olması, yeni başlayan bir
enfeksiyonu, eski enfeksiyondan sonra kalan rezidü antikorları veya aşılamayı
düşündürür. Hamilelerde ve immün sistemi suprese olan hastalarda ağır pnömoni
ve merkezi sinir sistemi enfeksiyonuna neden olabileceğinden bu hastaların
kızamık virüsü ile bağışıklık durumlarının belirlenmesi için antikorları
önceden ölçülmelidir. İmmün sistemi normal olan çocuklarda da komplikasyonlara
karşı dikkatli olunmalıdır.
KIZAMIKÇIK ANTİKORLARI IgM ve IgG (Rubeola IgM ve IgC)
KİST HİDATİK İNDİREK HEMAGLÜTİNASYON TESTİ (Echinococcus serolojik testi)
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Echinococcus hastalığı için serolojik tarama testi olarak
kullanılır. Hastanın exposure öyküsü, kliniği ve radyolojik verileri ışığında
tanı konulur. Kollajen doku hastalıkları, siroz, şistozomiazis ve diğer parazitik
enfestasyonlar yalancı pozitifliklere neden olabilir.
KİST HİDATİK SPESİFİK IgE (Echinococcus spesifik IgE)
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Echinococcus hastalığı için tarama testi olarak kullanılır.
KİSTİK FİBROZ (CF) BAĞLANTI ANALİZİ (CF, CFTR)
Kullanımı: CF tanısı klinik ve laboratuvar bulguları ile kesinleşen, fakat
mutasyonun tespit edilemediği durumlarda hasta bireyin anne ve babasından
aldığı alleler, bağlantı analizi denilen indirek metot ile tespit edilir.
KİSTİK FİBROZ (CF) MUTASYON ANALİZİ (CF, CFTR)
Kullanımı. Hastada kistik fibrozise neden olan mutasyonun tespit edilmesini
sağlar.
KLONAZEPAM (Rivotril)
Normal Değer:
Terapötik konsantrasyon 27-75 ng/ml
Toksik konsantasyon >80 ng/ml
Kullanımı: İlaç düzeyinin takibinde kullanılır.
KLORÜR (CI)
Normal Değer:
Kord kanı 96-104 mEq/L
Prematüre 95-110 mEq/L
0-7 gün 96-110 mEq/L
>7 gün 95-110 mEq/L
Kullanımı: Elektrolit dengesi ve asit-bazz ile su metabolizmasının
değerlendirilmesinde kullanılır. Dehidratasyon, renal tübüler asidoz, akut
böbrek yetmezliği, diabetes inspidus, salisilat intoksikasyonu ve respratuar
alkalozda serum CI düzeyi artarken, aşırı kusma, aldosteronizm, respratuar
asidoz ve su intoksikasyonu gibi durumlarda ise CI düzeyi düşer.
KLORÜR (İdrar)
Normal Değer:
0-7 gün 2-10 mEq/gün
7 gün-5 yaş 15-40 mEq/gün
6-12 yaş Erkek 35-110 mEq/gün Kadın 15-75 mEq/gün
13-15 yaş Erkek 60-175 mEq/gün Kadın 35-175 mEq/gün
16-60 yaş 110-250 mEq/gün
>60 yaş 95-200 mEq/gün
Kullanımı: Normalde idrardaki klor miktarı diyetle alınan miktara bağlıdır.
Artmış tuz alımı, herhangi bir nedene bağlı masif diürez, potasyum kaybı,
adrenokortikal yetmezlik ve Bartter sendromunda idrarla atılan CI seviyesi
artarken, tuz alımının kısıtlanması, ekstrarenal CI kaybı (kusma, intestinal
fistül, ağır diare) ve adrenokortikal hiperfonksiyon durumlarında ise idrarla
atılan CI seviyesi azalır.
KLORÜR (BOS)
Normal Değer:
<1 yaş 110-130 mEq/L
>1 yaş 118-132 mEq/L
Kullanımı: Serum klor düzeyini arttıran durumlarda BOS klor düzeyi de artar.
Tüberküloz menenjit, diğer bakteriyel menenjitler ve serum klor düzeyini
düşüren durumlarda ise BOS klor düzeyi düşer.
KLORÜR (Ter) (Ter testi, iyontoferez)
Normal Değer: 0-60 mEq/L
Kullanımı: Kistik fibrozis tanısında kullanılır. Kistik fibrozisli hastalarda terdeki
tuz kaybı anormal derecede yüksektir. Atılım, normal kişilerdeki klor miktarına
göre 2,5 kat fazladır ve bu hastalık için patognomoniktir. Hasta infantlarda
3-5.haftadan sonra pozitifleşir. Adrenal yetmezlik, malabsorbsiyon, pankreas
yetmezliği, hipotiroidizm ve bazı renal hastalıklarda da terdeki CI miktarı
yükselebilir.
KOLESTEROL (Total) (Total kolesterol)
Normal Değer:
Kord kanı 45-100 mg/dl
0-3 ay 50-135 mg/dl
4-6 ay 60-145 mg/dl
7-12 ay 60-160 mg/dl
1-5 yaş 70-175 mg/dl
6-15 yaş 110-200 mg/dl
16-50 yaş 125-200 mg/dl
51-60 yaş 135-200 mg/dl
>60 yaş 140-200 mg/dl
Kullanımı: Hipolipidemi ve hiperlipideminin tanısı ile atherosklerotik riskin
değerlendirilmesinde kullanılır.
KOLİNESTERAZ II
KOMPLEMAN C3 (C3)
Normal Değer:
Serum Kord 57-116 mg/dl
Prematüre 57-116 mg/dl
0-1 ay 50-120 mg/dl
2-3 ay 60-150 mg/dl
4-6 ay 60-175 mg/dl
7-12 ay 70-180 mg/dl
1-3 yaş 75-180 mg/dl
>3 yaş 85-200 mg/dl
Kullanımı: Akutt faz reaktanlarından biridir. Kompleman sistemindeki klasik ve
alternatif yollar C3 basamağında birleşir. C3 düzeyindeki artışlar akut
inflamatuar hastalıklar, atopik dermatit, bilier obstrüksiyon ve amiloidozise
bağlı olabilirken, otoimmün hastalıklar, bakteriemi, doku hasarı, kronik
hepatit, nefrit, malnutrisyon, DIC ve konjenital eksiklikler C3 düzeyinde
düşüklüğe neden olabilir.
KOMPLEMAN C4 (C4)
Normal Değer:
Serum Kord 7-23 mg/dl
Prematüre 7-23 mg/dl
0-7 gün 7-25 mg/dl
7 gün-3 ay 7-30 mg/dl
4 ay-1 yaş 8-42 mg/dl
2-12 yaş 15-42 mg/dl
>12 yaş 15-50 mg/dl
Kullanımı: Akut faz reaktanlarından biridir. Kompleman sistemindeki klasik
yolda yer alır. Akut inflamatuar durumlar ve malignitelerde C4 düzeyi artarken
SLE, akut glomerülonefrit, kronik hepatit, otoimmün hastalıklar, herediter
anjioödem, protein kaybedilen hastalıklar ve konjenital eksiklik durumlarında
serum C4 düzeyi düşebilir.
KONJUGE BİLİRUBİN
KOPROPORFİRİN
Normal Değer: 0-160 mg/gün
Kullanımı: Porfiriaların etyoloji ve tipinin belirlenmesi ve obstrüktif
sarılığın değerlendirilmesinde kullanılır. Kurşun zehirlenmesi, karaciğer
hastalığı, AMI, hemolitik ve pernisyöz anemiler, alkolik siroz, egzersiz,
Hodgkin hastalığı, lösemi, tirotoksikoz ve vitamin eksikliklerinde idrar
koproporfirin düzeyi artar.
KOPROPORFİRİN
KORTİKOTROPİN
KORTİZOL (Hidrokortizon, Compound F)
Normal Değer:
Sabah 7,00-29,00 mg/dl
Akşam 7,00-17,50 mg/dl
Kullanımı: Hipotalamus-hipofiz-adrenal korteks aksının değerlendirilmesinde
kullanılır. Cushing hastalığı, adrenal adenom ve karsinomlar, ektopik ACTH
sendromu, gebelik ve eksternal östrojen kullanımı ile serum kortizol düzeyi
artarken, Addison hastalığı, konjenital adrenal hiperplazi ve hipopitüiterizmde
kortizol düzeyi düşer. Akut stres, alkolizm, depresyon ve bazı ilaçlar normal
diurnal varyasyonu bozarak bazal düzeyi etkileyebilir.
KORTİZOL (İdrar) (İdrarda serbest kortizol)
Normal Değer:
0-12 yaş 2-27 mg/gün
13-15 yaş 5-55 mg/gün
>15 yaş 10-100 mg/gün
Kullanımı : Cushing sendromunun tanısı için sensitivite ve spesifitesi en
yüksek olan testtir. Ayrıca konjenital adrenal hiperplazi ve adrenal
yetmezliklerin değerlendirilmesinde de kullanılır. Akut stres, alkolizm,
depresyon ve bazı ilaçlar (kortizon ve antikonvülzanlar) diurnal varyasyonu
bozarak bazal düzeyin yükselmesine ve supresyon stimülasyon testlerinde cevabın
azalmasına neden olur. Renal hastalıklarda düşük değerler elde edilirken,
gebelikte normalden yüksek sonuçlar alınabilir. Ayrıca eksojen glukokortikoid
kullanımı testte interferansa yol açabilir.
KREATİN
Normal Değer:
Serum Kadın Erkek
<15 yaş 0,30-0,90 mg/dl <12 yaş 0,30-0,90 mg/dl
>15 yaş 0,35-0,95 mg/dl >12 yaş 0,20-0,75 mg/dl
24 saatlik idrar Erkek 0-40 mg/gün
Kadın 0-80 mg/gün
Kullanımı: Diyetle et alımının artması ve kas yıkımında serum kreatin düzeyi
artar. İdrar kreatin miktarı ise çocukluk çağı, gebelik, uzun süren açlık
myopatiler, enfeksiyonlar, yanıklar, lösemi, SLE ve bazı endokrin hastalıklarda
(hipertiroidizm, Addison hastalığı, Cushing sendromu, akromegali, diabetes
mellitus) artarken, hipotiroidizmde düşer.
KREATİN FOSFOKİNAZ (Bk. Kreatin Kinaz)
KREATİN KİNAZ (CK, Total kreatin kinaz, CPK, Kreatin fosfokinaz)
Normal Değer:
0-7 gün 22-500 IU/L
7 gün-1 ay 22-240 IU/L
>1 ay 22-200 IU/L
Kullanımı: İskelet ve kalp kasında dejenerasyona yol açan durumların
değerlendirilmesinde kullanılır. AMI, progresif muskülerr distrofi, polimyozit,
yanıklar, travma, ağır egzersiz, status epileptikus, postoperatif dönem, yaygın
beyin enfarktüsü, gebeliğin son dönemleri ve doğum, malign hipertermi, IM
enfeksiyonlar, konvülsiyonlar ve kardiyak defibrilasyon sonrasında CK düzeyi
artar.
KREATİN KİNAZ, MB (CK-MB)
Normal Değer:
İmmünoinhibisyon 0-25 U/L
MEIA 0-5 ng/ml
Kullanımı: AMI tanısında kullanılır. CK/CK-MB oranı tercih edilir. AMI
sonrasında 4-8 saatte yükselmeye başlar ve 24 saatte pik yapar. Ayrıca kardiyak
travmalar, myokardit, konjestif kalp yetmezliği, koroner anjiografi, kalp
cerrahisi, musküler distrofi, polimyozit, SLE, yanıklar, Reye sendromu,
hipotermi ve hipertermide de CK-MB düzeyi yükselir.
KREATİNİN (Kan)
Normal Değer:
Kord 0,60-1,20 mg/dl
Prematüre 0,30-1,00 mg/dl
0-7 gün 0,30-1,00 mg/dl
7 gün-3 ay 0,20-0,40 mg/dl
4 ay-5 yaş 0,30-0,70 mg/dl
6-12 yaş 0,50-1,00 mg/dl
13-15 yaş 0,50-1,20 mg/dl
>15 yaş Erkek 0,50-1,40 mg/dl
Kadın 0,50-1,30 mg/dl
Kullanımı: Böbrek fonksiyonlarının değerlendirilmesinde kullanılır. Böbrek
hastalıkları, şok, maligniteler, SLE, diabetik nefropati, konjestif kalp
yetmezliği ve akromegalide serum kreatinin düzeyi artarken, musküler distrofi
ve diabetik ketoasidozda düşer.
KREATİNİN (İdrar)
Normal Değer:
24 saatlik idrar
0-3 ay 0,02-0,10 g/gün
4-12 ay 0,10-0,50 g/gün
1-3 yaş 0,10-0,60 g/gün
Erkek Kadın
4-12 yaş 0,30-0,80 g/gün 0,10-0,60 g/gün
13-15 yaş 0,40-1,10 g/gün 0,30-1,10 g/gün
>15 yaş 0,80-1,80 g/gün 0,60-1,60 g/gün
Kullanımı: Böbrek fonksiyonlarının değerlendirilmesinde kullanılır.
KREATİNİN KLİRENSİ (Glomerüler filtrasyon hızı, GFR)
Normal Değer:
1-3 yaş 45-65 ml/dk
4-5 yaş 60-80 ml/dk
6-12 yaş 70-100 ml/dk
Erkek Kadın
13-50 yaş 90-137 ml/dk 80-125 ml/dk
51-60 yaş 85-132 ml/dk 75-120 ml/dk
>60 yaş 80-132 ml/dk 70-120 ml/dk
Kullanımı: Böbrek fonksiyonlarının değerlendirilmesi ve böbrek hastalıklarının
takibinde kullanılır. Glomerüler filtrasyon hızını azaltan her türlü böbrek
hastalığı, şok, hipovolemi, nefrotoksik ilaçlar, konjestif kalp yetmezliği ve
dehidratasyon kreatinin klirensinde düşmeye neden olur.
KROM (Cr)
Normal Değer:
Tam Kan 2,8-45,0 mg/L
24 saatlik idrar 0,1-2,0 mg/L
Kullanımı: Kroma maruz kalan kişilerde, bu maddeden etkilenme derecesini
gösterir.
KRYOFİBRİNOJEN
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Kanda kryoglobulin düzeyinin yüksek olduğu durumlar, hemofili, akut
FMF krizi ve oral kontraseptif kullananlarda kryofibrinojen düzeyi yüksek
olabilir. Heparin kullanımı yanlış negatif sonuçlara neden olabilir.
KRYOGLOBULİN
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Reynaud benzeri semptomu olan hastalarda kryoglobulinemi tanısında
kullanılır. Neoplastik hastalıklar, akut ve kronik enfeksiyonlar ve kollajen
doku hastalıklarında serum kryoglobulin miktarı artar.
KULAK AKINTISI KÜLTÜRÜ
Normal Değer: Patojen bakteri ürememelidir.
Kullanımı: Kulak akıntısına neden olan bakteriyel etkenin izolasyonu
KURŞUN (Pb)
<15 yaş >15 yaş
Plazma 0-10 mg/dl 0-20 mg/dl
İdrar 0-80 mg/L
Saç 0-5 mg/g saç
Kullanımı: Kurşun zehirlenmelerinin tanısında kullanılır. Kurşun
zehirlenmesinde, anoreksia, abdominal ağrı, kusma, irritabilite, apati,
ensefalopati, anemi ve periferal nöropati görülebilir.
LAKTAT DEHİDROGENAZ (LDH, LD, Laktik asit dehidrogenaz)
Normal Değer:
0-3 ay 100-450 IU/L
4-12 ay 100-400 IU/L
1-3 yaş 100-300 IU/L
4-12 yaş 100-250 IU/L
>12 yaş 90-240 IU/L
Kullanımı: Kalp ve karaciğerr hastalıklarının tanısında kullanılır. AMI,
megaloblastik ve pernisyöz anemi, karaciğer hastalıkları, şok, hipoksi, siroz,
obstrüktif sarılık, böbrek hastalıkları, kas hastalıkları, neoplastik
hastalıklar, konjestif kalp yetmezliği, lösemi, hemolitik anemi, orak hücreli
anemi, lenfoma, renal enfarktüs ve akut pankreatitte LDH düzeyi artar.
LAKTAT DEHİDROGENAZ (Mayi)
Normal Değer: 10-40 IU/L
Kullanımı: İntraserebral yerleşimli tümörler, lösemi veya lenfosarkoma,
menenjit, subaraknoid kanama ve serebrovasküler olaylarda BOS LDH düzeyi artar.
LAKTAT DEHİDROGENAZ İZOENZİMLERİ (LDH izoenzimleri, LDH izoenzim
elektroforezi)
Normal Değer:
LD1 %17-31
LD2 %35-48
LD3 %15-29
LD4 %4-9,5
LD5 %3-10
Kullanımı: LDH yüksekliğinin kaynağının belirlenmesi amacıyla kullanılır. AMI,
karaciğer hastalıkları, neoplaziler ve iskelet kası hastalıklarının ayırıcı
tanısında değerlidir.
LAKTİK ASİT (Laktat, L-laktat)
Normal Değer: 5,70-22,00 mg/dl
Kullanımı: Metabolik asidoz, dehidratasyon ve diabetik asidozun
değerlendirilmesinde kullanılır. Egzersiz, hiperventilasyon ve kan alımı
sırasında turnikenin uzun süre kalması laktik asit düzeyini arttırır.
LAKTİK ASİT (BOS)
Normal Değer: 10,80-18,90 mg/dl
Kullanımı: Merkezi sinir sistemi hastalıklarının değerlendirilmesi ile
bakteriyel ve viral menenjitlerin ayrımında kullanılır. Viral menenjitlerde BOS
laktik asit düzeyi 35 mg/dl’nin altında iken, bakteriyel menenjitlerde bu
değerin üzerindedir. Serebral kan akımı veya oksijenizasyonun azalması,
intrakraniyel basıncın artması, travma, felç, intrakraniyel hemoraji, multiple
skleroz, primer veya metastatik merkezi sinir sistemi tümörleri, hipokapni ve
bakteriyel ve tüberküloz menenjitlerde BOS laktik asit düzeyi artar.
LAKTOZ TOLERANS TESTİ
Kullanımı: İnce bağırsak mukozasında laktaz eksikliğine bağlı olarak gelişen
karbonhidrat emilim bozukluklarının değerlendirilmesinde kullanılır.
LAMBDA HAFİF ZİNCİR (Lambda light chain-serum)
Normal Değer: Raporda belirtilmektedir.
Kullanımı: Multiple myelom olasılığının araştırması sırasında genellikle
immunoglobülin konsantrasyonları ile birlikte kullanılır. Kappa/Lambda oranının
referans aralık sınırları dışında olması paraproteinemi olasılığını destekler.
LAMBDA HAFİF ZİNCİR (İdrar) (Lambda light chain-idrar)
Kullanımı: Paraproteinemilerle ilgili araştırma yapılırken, özellikle hafif
zincir hastalığı olasılığının değerlendirilmesi amacıyla kullanılır.
İmmünglobulin katabolizmasında artışa neden olan durumlarda da idrarla atılan
hafif zincir miktarı artmış bulunabilir.
LAMOTRİGİNE (Lamictal)
Normal Değer:
Terapötik konsantrasyon 0,5-4,0 mg/ml
Toksik konsantrasyon >8,0 mg/ml
Kullanımı: İlaç düzeyinin takibinde kullanılır.
LD-1 İZOENZİMİ (LD-1 aktivite)
Normal Değer: 10-44 IU/L
Kullanımı: Laktat dehidrogenaz izoenzimlerinden biridir. Özellikle AMI sonrası
LD-1 artar. Ayrıca pernisyöz, hemolitik, orak hücreli (akut atak sırasında) ve
megaloblastik anemilerde, akut renal kortikal nekrozisde ve herhangi bir nedene
bağlı in vivo veya in vitro hemolizde de LD-1 düzeyi yükselir.
LDH
LDH İZOENZİM ELEKTROFOREZİ
LDH İZOENZİMLERİ
LDL KOLESTEROL (Direk Ölçüm) (LDL-C)
Normal Değer: 60-130 mg/dl
Kullanımı: Koroner kalp hastalığı riskinin değerlendirilmesinde kullanılır.
LE HÜCRESİ (Lupus erythematosus hücre testi)
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: SLE’li hastaların %70-90’ında LE hücresi görülür. Ayrıca romatoid
artrit, skleroderma, konnektif doku hastalıkları, ilaç reaksiyonları ve lupoid
hepatitte de LE hücresi %3-9 oranında görülür.
LEGİONELLA ANTİKORU
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Legionella enfeksiyonunun tanısında kullanılır. Serolojik tanıda
enfeksiyonun erken döneminde (hastalığın başlangıcının ilk haftası) ve
konvalesan dönemde (3-6 hafta) alınacak kan örneklerinde serokonversiyon veya
en az 4 katt titre artışının gösterilmesi önemlidir.
LEGİONELLA KÜLTÜRÜ
Kullanımı: Legionella izolasyonu
LENFOMA PANELİ (Lenfosit alt grupları, Lenfosit tiplendirilmesi)
Normal Değer:
CD 3 (T) %60-85
CD 19 (B) %7-23
CD 4 (Helper) %29-59
CD 8 (Supressor) %19-48
CD 16-56 (NK) %6-29
Aktive T %7-15
Kullanımı: İmmün yetmezlikler ile otoimmün viral ve kronik granülomatöz
hastalıkların tanı ve takibinde kullanılır. Kalp, karaciğer, böbrek ve kemik
iliği transplantasyonlarının izlenmesinde de yararlıdır.
LENFOMA PANELİ
LENFOSİT ALT GRUPLARI
LENFOSİT TİPLENDİRİLMESİ
LESİTİN / SPİNGOMYELİN ORANI (L/S oranı, Amniyotik sıvı fosfolipidleri)
Normal Değer:
<1,5 İmmatür
1,5-1,9 Transizyonel
>2,0 Matür
Kullanımı: Fetüsün akciğer gelişiminin değerlendirilmesinde kullanılır.
LİPAZ (Triaçilgliserol açilhidrolaz)
Normal Değer: 0-60 U/L
Kullanımı: Pankreas fonksiyon testlerindendir. Pankreatitler, safra kesesi
koliti, strangüle veya enfarkte bağırsak, pankreas kist veya pseudokistleri ve
peritonitlerde serum lipaz düzeyi artar. Akut pankreatitte serum lipaz
aktivitesi, serum amilazından daha uzun süre yüksek kalır. Ayrıca akut
pankreatit için lipazın sensitivite ve spesifitesi amilazdan daha yüksektir.
Pankreatitlerde ascite sıvısındaki lipaz da yükselebilir. Akciğer tümörlerine
bağlı olarak gelişen plevral transüdalarda da nadiren lipaz düzeyi artar. ERCP,
oddi sfinkterinde spazma neden olan narkotik analjezikler ve heparin de serum
lipaz düzeyinin yükselmesine neden olabilir.
LİPİD ELEKTROFOREZİ
LİPOPROTEİN (a) (Lp (a)
Normal Değer: 0-30 mg/dl
Kullanımı: Serum Lp (a) düzeyinin yüksek olması, prematüre koroner ateroskleroz
ve inme riskinin artışına neden olur. Ayrıca kontrolsüz diabet ve ağır
hipotrioidizmde de Lp (a) düzeyi artabilir.
LİPOPROTEİN ELEKTROFOREZİ (Lipid elektroforezi)
Kullanımı: Serum total kolesterol veya lipoprotein düzeylerinde anormallik olan
hastaların değerlendirilmesinde kullanılır.
LİSTERİA AGLÜTİNASYON TESTİ
Kullanımı: Serumda Listeria aglütininlerinin varlığının gösterilmesi ve
titrenin belirlenmesinde kullanılır.
LİTYUM (Li)
Normal Değer:
Terapötik konsantrasyon 0,5-1,0 mEq/L
Toksik konsantrasyon >2,0 mEq/L
Kullanımı: İlaç düzeyinin takibinde kullanılır.
LİVER-KİDNEY MİKROZOMAL ANTİKOR TİP 1
LİZOZİM (Muramidaz)
Normal Değer: 9,60-16,80 mg/L
Kullanımı: Granülosit ve monosit turnoverinin göstergesidir. Granülositik veya
monositik lösemiler, myeloproliferatif hastalıklar ve malign histiositozis
tanısında kullanılır. Akut monositik veya myelomonositik lösemi, kronik myeloid
lösemi, polistemia vera, bazı böbrek hastalıkları ve kronik enfeksiyonlarda
(ör.tüberküloz) serum lizozim düzeyi artar.
LKM TİP 1 ANTİKORLARI (Liver-Kidney mikrozomal antikor Tip 1)
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Daha çok çocuklarda görülen otoimmün kronik aktif hepatit tip-2
tanısında kullanılır.
LÖKOSİT (Beyaz küre sayısı, WBC)
Normal Değer:
Prematüre 9,00-30,00 K/mm3
0-1 ay 9,40-34,00 K/mm3
2-12 ay 5,00-19,50 K/mm3
1-3 yaş 6,00-17,50 K/mm3
4-5 yaş 5,50-15,50 K/mm3
6-15 yaş 4,50-13,50 K/mm3
>15 yaş 4,50-11,00 K/mm3
Kullanımı: Kandaki beyaz küre sayısının değerlendirilmesinde kullanılır.
LÖKOSİT (BOS)
Kullanımı: SSS hastalıklarının ayırıcı tanısında kullanılır.
LÖKOSİT ALKALEN FOSFATAZ (LAP, LAP skoru, LAPA, Nötrofil alkalen fosfataz)
Normal Değer: %30-140
Kullanımı: KML ile lökomoid reaksiyonun ve polistemia vera ile sekonder
polisteminin ayırıcı tanısında kullanılır. Polistemia vera, lökomoid
reaksiyonlar, Down sendromu, myeloproliferatif hastalıklar, stres, gebelik,
ALL, Hodgkin lenfoma, aplastik anemi ve bakretiyel enfeksiyonlarda LAP
yükselirken, KML, sideroblastik anemi, ITP, PNH, kollajen doku hastalıkları,
AML, siroz, konjestif kalp yetmezliği, diabetes mellitus, gut, pernisyöz anemi
ve sarkoidozisde LAP düşer. Ayrıca KML’nin remisyon fazında LAP normale
dönebilir. Blast krizi veya agresif fazda ise LAP artabilir.
LÖSEMİ PANELİ
Lp (a)
LUMİNAL
LUPUS ANTİKOAGÜLAN (PTT-LA, DRVVT testi)
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Lupus antikorları, SLE, trombotik olaylar, tekrarlayan fetal
kayıplar, trombositopeni ve çeşitli nörolojik bozukluklarla ilişkilidir. Diğer
otoimmün bozukluklar, maligniteler, enfeksiyonlar ve bazı ilaçların
kullanımında da (ör.fenotiazinler ve kardiyak antiaritmik ilaçlar) lupus
antikoagülanları bulunabilir. Bu hastalarda aPTT gibi fosfolipide bağımlı in
vitro pıhtılaşma testlerinde uzama olabilir.
LUPUS ERYTHEMATOSUS HÜCRE TESTİ
LUTEİNİZAN HORMON (LH, Lutotropin)
Normal Değer:
Kadın 0-6 ay 1,00-18,00 mIU/m
7 ay-12 yaş 0,20-5,00 mIU/m
6-12 yaş 0,10-5,00 mIU/m
>12 yaş 2,00-10,00 mIU/m
13-15 yaş 2,00-10,00 mIU/m
16-50 yaş 2,00-15,00 mIU/m
>50 yaş 20,00-90,00 mIU/m
Hamile 2,00-15,00 mIU/m
Menapoz 10,00-90,00 mIU/m
Folliküler faz 2,00-15,00 mIU/m
Pik 12,00-80,00 mIU/m
Luteal faz 5,00-20,00 mIU/m
Ovülasyon takibi 2,00-15,00 mIU/m
Erkek 1,00-18,00 mIU/ml
Kullanımı: Hipotalamik ve pitüiter fonksiyonların değerlendirilmesinde ve primer-sekonder gonadal yetmezlik ayırıcı tanısında kullanılır. Primer gonadal disfonksiyonlar, PKOS ve postmenapozda LH düzeyi artarken, pitüiter veya hipotalamik zedelenme, Kallmann sendromu (izole gonadotropik yetmezlik) anoreksia nervoza, stres, malnutrisyon ve kronik hastalık durumlarında LH düşer.
LUTOTROPİN
LYME SCREEN
MAGNEZYUM (Mg)
Normal Değer: 1,20-2,50 mg/dl
Kullanımı: Magnezyum metabolizması ve elektrolit dengesinin değerlendirilmesi
ile preeklampsi tedavisi uygulanan hastaların takibinde kullanılır. Serum
magnezyum konsantrasyon genellikle BOS ve eritrositlerdeki ile paralel haraket
eder. Dehidratasyon, böbrek yetmezliği, adrenokortikal yetmezlik, Addison
hastalığı, travma, hipotiroidizm ve multiple mylelomada serum magnezyum düzeyi
artarken, diyetle magnezyum alımının azalması, akut pankreatit, hipoparatiroidizm,
kronik alkolizm, delirium tremens, kronik glomerülonefrit, hiperaldosteronizm,
diabetik ketoasidoz ve gebelikte ise magnezyum düzeyi düşer.
MAGNEZYUM (Eritrosit İçi)
Normal Değer: 4,00-6,40 mg/dl
Kullanımı: Eritrosit içi magnezyum konsantrasyonu genelde serum magnezyum
konsantrasyonu ile paralel hareket eder.
MAGNEZYUM (İdrar)
Normal Değer: 50-150 mg/gün
Kullanımı: Magnezyum metabolizması ve elektrolit dengesinin
değerlendirilmesinde kullanılır. Diyetle alınan magnezyum miktarı, idrarla
atılan miktarı etkiler. Ayrıca alkol kullanımı, diüretikler, Bartter sendromu,
kortikosteroidler ve cisplatin idrarla atılan magnezyum miktarını arttırır.
MAKROPROLAKTİNEMİ TARAMASI
Normal Değer: Raporda belirtilmektedir.
Kullanımı: Klinikle uyumsuz hiperprolaktinemisi olan hastalarda makroprolaktin
tayininde kullanılır.
MANDELİK ASİT
Normal Değer: Raporda belirtilmektedir.
Kullanımı: Etilbenzen ve styren ile çalışan kişilerin bu maddelerden ne kadar
etkilendiğinin tespitinde kullanılır.
MANTAR DİREK BAKIMI
Kullanımı: İncelenen örnekte dermatofitlerin gözlenmesi
METANEFRİNLER
Normal Değer:
Metanefrin Normetanefrin
0-3 ay 5,90-37,00 mg/gün 47,00-156,00 mg/gün
4-6 ay 6,10-42,00 mg/gün 31,00-111,00 mg/gün
7-12 ay 8,50-101,00 mg/gün 23,00-103,00 mg/gün
1-3 yaş 6,70-52,00 mg/gün 32,00-118,00 mg/gün
4-5 yaş 11,00-99,00 mg/gün 50,00-111,00 mg/gün
6-12 yaş 54,00-198,00 mg/gün 47,00-176,00 mg/gün
13-15 yaş 39,00-243,00 mg/gün 53,00-290,00 mg/gün
>15 yaş 52,00-341,00 mg/gün 88,00-444,00 mg/gün
Kullanımı: Feokromasitoma ve nörojenik tümörlerin tanı ve takibinde kullanılır.
Feokromasitoma için tarama testi olarak kullanılabilecek en uygun testtir.
Hipertansif bireylerde de idrarla atılan metanefrin düzeyi artmıştır. Stres,
buspiron, MAO inhibitörleri, amfetaminler, kafein, klonidin, deksametazon,
diüretikler, metildopa, trisiklik antidepresanlar ve vazodilatatörler yanlış
yüksek sonuçlara neden olabilir.
METHb
METHEMOGLOBİN (MetHb, HbM)
Normal Değer: %0-1,50
Kullanımı: Konjenital ve kazanılmış methemoglobinemi, karbon monoksit
zehirlenmesi, benzokain, nitrogliserin, lidokain, nitratlar, fenasetin,
sülfonamidler ve radyasyon methemoglobin düzeyinde artışa neden olur.
METİLENTETRAHİDROFOLAT REDÜKTAZ MUTASYON ANALİZİ
METOTREKSAT
Normal Değer :
Terapötik konsantrasyon:
4-6 saat içinde IV infüzyon ile 50 mg/m2-15 g/m2 doz uygulandığında;
24.saatte 5,00-10,0 mmol/L
48.saatte 0,5-1,0 mmol/L
72.saatte <0,2 mmol/L
Toksik konsantrasyon:
4-6 saat içinde IV infüzyon ile 50 mg/m2-15 g/m2 doz uygulandığında;
24.saatte >10,0 mmol/L
48.saatte >1,0 mmol/L
72.saatte >0,2 mmol/L
Kullanımı: İlaç düzeyinin takibinde kullanılır.
MİKROALBUMİN
Normal Değer:
24 saatlik idrar 0-16,60 mg/gün
Bir gecelik idrar 0-7,10 mg/gün
Kullanımı: Diabetik nefropati ve retinopati ile tip I diabetes mellitusun erken
tanı ve tedavi takibinde kullanılır.
MTHFR MUTASYON ANALİZİ (Metilentetrahidrofolat redüktaz enzim eksikliğine
bağlı homosistinüri, MTHFR eksikliği)
Normal Değer:
N/N = Homozigot normal
Mt/N = Heterozigot
Mt/Mt = Homozigot mutant
Kullanımı: Kardiyovasküler hastalıklarla ilişkisi olduğu bilinen MTHFR
mutasyonunun tespitinde kullanılır.
MUMPS ANTİKORLARI IgM ve IgG
MURAMİDAZ
MYCOBACTERİUM KÜLTÜRÜ (Tüberküloz kültürü, Bactec mikrobacteri kültürü)
Kullanımı: Mikrobakterinin hızlı kültür yöntemi ile izolasyonunda kullanılır.
Üreme süresi 3-21 gündür (ortalama 12 gün). Bakterilerin üretilmesi ve daha
sonrasında tip tayini ve direnç testlerinin çalışılmasının sağlanması açısından
mycobacterium kültürü önemlidir.
MYCOPLASMA PNEUMONİA IgM ve IgG
Kullanımı: Akut ya da geçirilmiş Mycoplasma Pneumonia enfeksiyonuna karşı
oluşan antikorların gösterilmesinde kullanılır. M.Pneumonia başlıca primer
atipik pnömoni etkenidir. IgM ve IgG’nin birlikte pozitif olması yakın bir süre
öncesine ait bir enfeksiyonu, sadece IgG’nin pozitif olması ise geçirilmiş bir
enfeksiyonu gösterir.
MYOGLOBİN (Mb)
Normal Değer:
Erkek 16-74 ng/ml
Kadın 7-64 ng/ml
Kullanımı: Serum myoglobin düzeyi direk olarak kas kitlesi ile ilişkilidir.
İskelet ve kalp kasında hasar, nekroz veya lizise neden olabilecek her türlü
durum (ör.iskemi, rabdomyoliz, myopati, musküler distrofi, myozit), üremi,
travma, felç, inflamatuvar myopati, IM enfeksiyon, egzersiz ve yanıklarda serum
myoglobin düzeyi artarken, dolaşımda myoglobine karşı antikor bulunması ve
romatoid artritte myoglobin düzeyi düşer. AMI sonrası 1-4.saatte myoglobin
düzeyi yükselir ve 24.saatte normale döner.
MYOGLOBİN (İdrar)
Normal Değer: 0-200 ng/ml
Kullanımı: İdrar myoglobin konsantrasyonu renal fonksiyonlara bağlıdır. İskelet
veya kardiyak kas hasarı, sekonder toksik myoglobinüri (hafif hastalığı),
elektrik şoku ve termal yanıklarda idrar myoglobin düzeyi artar. Yüksek
myoglobin değerleri nefrotoksiktir ve akut tübüler nekroza neden olabilir.
N-ASETİL GLUKOZAMİNİDAZ (NAG, Total heksozaminidaz,
Beta-N-Asetil heksozaminidaz)
Normal Değer: 1,50-6,10 U/L
Kullanımı: Böbrek hastalıklarının tanısında kullanılır. Böbrek hasarı olan
durumlarda idrar NAG düzeyi artar. Nefrotoksik ilaçlara bağlı olarak oluşan
böbrek hasarlarında idrar NAG düzeyi, serum kreatinin düzeyinden daha çabuk
yükselir. Böbrek transplantasyonlarının sonrasında rejeksiyonun erken tanısında
da NAG değerlidir.
NAZAL SMEAR (Eozinofil smear)
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Allerjik ve astmatik hastalıklar ve parazitik infestasyonların
değerlendirilmesinde kullanılır.
NAZOFARİNKS KÜLTÜRÜ
Kullanımı: Hastalık etkeni bakterinin izolasyonu
NEİSSERİAE GONORHOEAE KÜLTÜRÜ
NEONATAL TSH
Normal Değer: 0-20 mIU/L
Kullanımı: Konjenital hipotiroidi taramasında kullanılır. Pozitif sonuçlar,
klinik bulgular ve diğer biyokimyasal testler ile doğrulanmalıdır.
NON-PROSTATİK ASİT FOSFATAZ
Normal Değer:
Erkek 0-3,90 U/ml
Kadın 0-2,90 U/ml
Kullanımı: Prostat dışındaki dokulardan kaynaklanan (karaciğer, dalak,
eritrositler, trombositler ve kemik iliği) asit fosfataz düzeylerinin
değerlendirilmesinde kullanılır. Normal bir yetişkin erkekteki total asit
fosfataz düzeyinin yaklaşık yarısı prostat dışındaki dokulardan kaynaklanır.
Kadınlarda ise total asit fosfatazın büyük kısmını karaciğer, eritrosit ve
trombosit kaynaklı asit fosfataz oluşturur.
NOREPİNEFRİN
NORMETANEFRİN
NÖRON SPESİFİK ENOLAZ (NSE)
Normal Değer: 0-12,5 mg/L
Kullanımı: APUD hücreli nöroendokrin tümörlere (ör. Nöroblastoma, retinoblastoma,
tiroid medüller ca, pankreas islet hücreli ca, carsinoid tümör, feokromasitoma
ve küçük hücreli akciğer ca) spesifik bir markerdir. Bu tümörlerin tanı ve
takibinde NSE kullanılır. Özellikle nöroblastoma ve küçük hücreli akciğer ca
için sensitivitesi yüksektir. Ayrıca septik şok, pnömoni ve nöral travmalar da
NSE düzeyinde yükselmeye neden olabilir.
NÖTROFİL ALKALEN FOSFATAZ
NSE
5’-NT
NÜKLEER MATRİKS PROTEİN 22 (NMP22)
Normal Değer : 0-10 U/ml
Kullanımı: Üriner traktus transizyonel hücre karsinomlarında idrar NMP22 düzeyi
yükselir. Bu hastalıklarda NMP22 düzeyi le hastalığın derecesi doğru
orantılıdır. Ayrıca postoperatif rekürrens takibinde de kullanılır. Egzersiz ve
sistemik kemoterapi yanlış yüksek sonuçlara neden olabilir. Sistoskopi ve
üriner kateterizasyon sonrasında doku hasarına bağı olarak 5 gün süre ile NMP22
yüksekliği görülebilir.
5’-NÜKLEOTİDAZ (5’-NT)
Normal Değer: 2-10 U/L
Kullanımı: Hepatobilier hastalıkların değerlendirilmesinde kullanılır. İntra
veya ekstrahepatik bilier obstrüksiyonlar, karaciğer maligniteleri, bilier
siroz ve gebeliğin son trimesterinde 5’-NT düzeyi yükselir.
OKSALAT
Normal Değer:
<15 yaş 140-420 mmol/gün
>15 yaş Erkek 80-490 mmol/gün
Kadın 40-320 mmol/gün
Kullanımı: Ürolitiazisin değerlendirilmesinde kullanılır. Primer hiperoksalüri,
diabetes mellitus, siroz, piridoksin eksikliği, sarkoidoz, pankreas yetmezliği,
çölyak sprue, ileal rezeksiyon, jejunoileal şant, safra yolları hastalıkları ve
ince bağırsak hastalıklarında idrar oksalat düzeyi artarken, böbrek
yetmezliğinde idrar oksalat düzeyi düşer.
OKSİYUR YUMURTASI ARAŞTIRILMASI (Enterobius vermicularis
yumurtası aranması)
Kullanımı: Oksiyur yumurtasının aranması
OLİGOKLONAL BANT ARAŞTIRMASI (BOS’da oligoklonal bant araştırması, BOS’ti
immünfiksasyon elektroforezi)
Kullanımı: Multiple skleroz tanısında kullanılır. Kriptokokal menenjit,
idiopatik polinörit, nörosifilis, kronik rubella panensefaliti ve subakut
sklerozan panensefalitte de BOS’da oligoklonal bant görülebilir.
ORAKLAŞMA TESTİ
OSMOLALİTE
Normal Değer:
<50 yaş 275-295 mOsm/kg
>50 yaş 280-300 mOsm/kg
Kullanımı: Elekrolit dengesi ve hidrasyonun değerlendirilmesinde kullanılır.
Dehidratasyon, hiperosmolar nonketotik diabetik koma, diabetik ketoasidoz,
hipernatremik etanol zehirlenmesi, diabetes inspidus, hiperkalsemi ve serebral
lezyonlarda serum osmolalitesi artarken, andrenokortikal yetmezlik,
panhipopitüiterizm ve aşırı sıvı alımı ile osmolalite azalır.
OSMOLALİTE (İdrar)
Normal Değer: 300-1090 mOsm/kg
Kullanımı: Böbrek fonksiyonları ile elektrolit ve su dengesinin takibinde
kullanılır. Diabetes inspidus ve primer polidipside idrar osmolalitesi düşer.
OSMOTİK FRAJİLİTE (Eritrosit frajilitesi)
Normal Değer: Hasta sonuçları ile beraber çalışılan kontrol örneği kıyaslanarak
verilir.
Kullanımı: Eritrosit frajilitesinin bozulduğu hastalıkların tanısında
kullanılır. Eritrositlerin lizise uğramadan s alma kapasitelerini gösterir.
Herediter sferositozis, herediter stomatositozis, hemolitik anemiler, mekanik
travmalar (ör.prostatik kalp kapakçığı) ve enzim eksikliklerinde (ör.G6PD)
osmotik frajilite artmışken, hipokromik-mikrositik anemiler (ör. demir
eksikliği anemisi, talasemi), karaciğre hastalıklar, polistemia vera,
splenektomi sonrası ve leptositozisde ise osmotik frajilite azalmıştır.
OSTEOKALSİN (Kemik gla proteini, BGP)
Normal Değer:
6 ay-5 yaş 10-40 ng/ml
6-15 yaş 5-60 ng/ml
>15 yaş 2-12 ng/ml
Kullanımı: Serum osteokalsin düzeyi kemik yapımı ile ilişkilidir. Bu nedenle
osteokalsin düzeyinin yükselmesi osteoblastik aktivitenin arttığını gösterir.
Serum osteokalsin düzeyi, alkalen fosfataz düzeyi ile beraber hareket eder.
Paget hastalığı, renal osteodistrofi, primer ve sekonder hipertiroidizm,
iskelet metastazları ve kronik böbrek yetmezliğinde osteokalsin düzeyi
artarken, primer bilier siroz, gebelik, glukokortikoid tedavisi ve GH
eksikliğinde osteokalsin düzeyi düşer. Osteoporozda ise osteokalsin düzeyi
yüksek ya da düşük olabilir. Ayrıca kalsitriol tedavisinin takibinde de
osteokalsin kullanılabilir.
OTOPROTROMBİN C
OTOPROTROMBİN I
OTOPROTROMBİN II
OTOPROTROMBİN III
P
P4
PA
pANCA ANTİKORLARI (MPO ANCA)
Kullanımı: Nötrofillerde bulunan myeloperoksidaz enzimine karşı oluşan
antikorlar ölçülür. Sistemik vaskülitlerin (özellikle renal ve pulmoner
tutulumlarının) tanı ve tedavilerinin takibinde kullanılır.
PANKREAS ISLET CELL ANTİKORU
PANKREATİK AMİLAZ
Normal Değer: 17-115 U/L
Kullanımı: Pankreas hastalıklarının değerlendirilmesinde kullanılır. Amilaz
aktivitesinin en yüksek olduğu dokular pankreas ve parotis bezidir. Ayrıca
overler, ince ve kalın bağırsaklar ve iskelet kasında da az da olsa amilaz
bulunur. Pankreatik amilaz ölçümü ile sadece pankreas kaynaklı amilazın tespiti
sağlanır.
PAP
PARASETAMOL
PARATİROİD HORMON (İNTAKT) (PTH, Parathyrin, Parathormon)
Normal Değer: 10-65 pg/ml
Kullanımı: Sadece biyolojik olarak intakt olan PTH molekülleri ölçülür. Primer
hiperparatiroidizm ile malignite kaynaklı hiperkalseminin ayırıcı tanısında
kullanılır. İyonize kalsiyum tarafından regüle edilmektedir.
PARATHYRİN
PARATİROİD HORMON (C TERMİNAL) (PTH, Parathyrin, PTH-C, Parathormon)
Normal Değer: 0,40-1,40 ng/ml
Kullanımı: PTH’ın kendisi ve C-terminal fragmanı ölçülür. Primer ve sekonder
hiperparatiroidizm ve hiperkalseminin değerlendirilmesinde kullanılır. Normal
ve hiperparatiroidisi olan hastalarda C-terminal fragmanı predominanttır.
Hiperparatiroidi tanısında sensitivitesi %85, spesifitesi %95’dir. Serumdaki
C-terminal konsantrasyonu periferal metabolizma ve glomerüler filtrasyona
bağlıdır. Bu nedenle böbrek fonksiyonları bozuk olan hastalarda C-terminal ile
paratiroid bezin fonksiyonlarını değerlendirmek zordur.
PARİETAL HÜCRE ANTİKORU
PARSİYEL TROMBOPLASTİN ZAMANI
PARVOVİRÜS B-19 ANTİKORLARI IgM ve IgG
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Parvovirüs enfeksiyonları çocuklarda genellikle asemptomatik
seyreder. Klinik bulgulara neden olmuşsa çoğunlukla eritema infeksiyozum veya
5.hastalığa neden olur. En önemli komplikasonlarından biri ağır anemidir.
Ayrıca hamilelerde hidropsi fetalise de yol açabilir. Hastalığın başlangıcından
7-14 gün sonra IgM pozitifleşir.
Pb
PcHE
PERİFERİK YAYMA İNCELEMESİ
PETİMİT
PHADİOTOP
PIHTILAŞMA ZAMANI
Normal Değer: <15 dakika
Kullanımı: Kanama bozukluklarına yol açan hastalıkların değerlendirilmesinde
kullanılır.
PİRÜVAT (Pirüvik asit)
Normal Değer:
Tam kan 0,30-1,00 mg/dl
BOS 0,50-1,70 mg/dl
Kullanımı: Metabolik asidozun değerlendirilmesinde kullanılır. Plazma pirüvat
düzeyi, diyet, cinsiyet, yaş, diurnal varyasyon, fiziksel aktivite, menstrüel
siklus, gebelik ve çevresel faktörlerden etkilenir. Karaciğer hastalıkları,
kalp yetmezliği, üremi, ağır metal zehirlenmesi, tip I diabetes mellitus,
kardiyak arrest, hemoraji, AMI, şok, diabetik ketoasidoz, malign hipertermi ve
Reye sendromunda pirüvat düzeyi artar.
PİRÜVAT KİNAZ (PK)
Normal Değer: 60-220 MU/milyar eritrosit
Kullanımı: Pirüvat kinaz eksikliği, konjenital non-sferositik hemolitikk
anemiye neden olur. Ayrıca AMI, kas hastalıkları, Duchenne musküler distrofi ve
egzersiz de pirüvat kinaz düzeyinde artışa neden olabilir.
PİRÜVİK ASİT
PİTÜİTER GONADOTROPİN
PK
PKU
PKU MOLEKÜLER ANALİZİ
PLAP
PLASENTAL ALKALEN FOSFATAZ (PLAP)
Normal Değer: %0-1
Kullanımı: Alkalen fosfatazın, ısıya dayanıklı, plasental izoenzimidir.
Gebeliğin 12.haftasından itibaren görülür. Ayrıca seminomların %50’si ve meme
ve over kanserli hastaların %20’sinde de plasental alkalen fosfataz
görülebilir.
PLASMODİUM ARAŞTIRILMASI
PLATELET SAYISI
PLAZMA AKSELERATÖR GLOBULİN
PLAZMA RENİN AKTİVİTESİ
PLAZMA TROMBOPLASTİN ANTESEDAN
PLAZMİNOJEN
Normal Değer: %55-145
Kullanımı: Herediter plazminojen azlığı venözz tromboza eğilimle ilişkilidir.
Ayrıca karaciğer hastalığı, DIC ve trombolitik tedavi esnasında da plazminojen
düzeyinde düşme görülebilir.
PORFİRİNLER
Normal Değer:
Koproporfirin 0-160 mg/gün
Üroporfirin 0-60 mg/gün
Kullanımı: İdrar porfirinleri, kutanöz fotosensitivite ile porfiria cutanea
tarda ayırıcı tanısında kullanılabilir. Akut porfiriaların değerlendirilmesinde
ise idrar porfobilinojen düzeyi kullanılmalıdır.
PORFOBİLİNOJEN
Normal Değer: 0-2 mg/gün
Kullanımı: Porfiriaların değerlendirilmesi ve akut porfiria atağının tespitinde
kullanılır.
POTASYUM (K+)
Normal Değer:
Kord 5,00-10,20 mEq/L
Prematüre 3,00-6,00 mEq/L
0-7 gün 3,70-5,90 mEq/L
>7 gün 3,50-5,50 mEq/L
Kullanımı: Elektrolit ve asit-baz dengesinin değerlendirilmesi ile böbrek
fonksiyonlarının takibinde kullanılır. Trombositoz, lösemi, hemoliz, doku
hasarı, status epileptikus, malign hiperpireksi, asidoz, akut böbrek
yetmezliği, Addison hastalığı, pseudohipoaldosteronizm, ağır egzersiz, şok ve
dehidratasyonda serum potasyum konsantrasyonu artar. Kronik açlık, diare,
kusma, intestinal fistüler, renal tübüler asidoz, Fanconi sendromu, primer ve
sekonder aldosteronizm, Cushing sendromu, Bartter sendromu, alkaloz ve osmotik
diürezde ise serum potasyum konsantrasyonu düşer.
POTASYUM (BOS)
Normal Değer: 2,20-3,30 mEq/L
POTASYUM (İdrar)
Normal Değer:
Erkek Kadın
12 yaş 15-55 mEq/gün 8-37 mEq/gün
13-15 yaş 20-60 mEq/gün 18-60 mEq/gün
>15 yaş 28-125 mEq/gün 25-125 mEq/gün
Kullanımı: Elektrolit ve asit-baz dengesinin değerlendirilmesi ile böbrek
fonksiyonlarının takibinde kullanılır. Cushing sendromu, primer ve sekonder
aldosteronizm, primer renal hastalıklar ve kortizon tedavisi sırasında idrarla
atılan K+ miktarı artarken, Addison hastalığında azalır.
PR3 ANCA
PRA
PREALBUMİN (Transthyretin, PA)
Normal Değer: 17-42 mg/dl
Kullanımı: Nutrisyonel durumun değerlendirilmesinde kullanılır. Özellikle
prematüre infantlar ve parenteral nutrisyon tedavisi alan hastaların takibinde
değerlidir. Ayrıca negatif akut faz reaktanlarından biridir. Oral kontraseptif,
kortikosteroid, anabolik steroid kullanımı ve Hodgkin hastalığında serum
prealbumin düzeyi artarken, malnutrisyon, inflamasyon, malignitte, kronik
hastalıklar, siroz ve protein kaybı olan durumlarda prealbumin düzeyi düşer.
PRENATAL TANI (Doğum öncesi tanı)
Kullanımı: Ailede görülen ve kalıtsal hastalığa neden olan mutasyonlar veya
aile içindeki “hastalık geçiş paterni” daha önce belirlenmiş ise, fetüste DNA
analizi yapılarak aynı hastalığın ortaya çıkıp çıkmayacağı belirlenebilir.
PRİDİNOLİN
PRİDİNOLİN KOLLAJEN CROSSLİNKS (Pyrilinks, Pyrilinks-D)
Normal Değer:
Pridinolin
Erkek >20 yaş 18-40 nM/mM kreatinin
Kadın 20-50 yaş 20-62 nM/mM kreatinin
Deoksipridinolin
Erkek >20 yaş 5-14 nM/mM kreatinin
Kadın 20-50 yaş 5-22 nM/mM kreatinin
Kullanımı: Kemik metabolizmasının değerlendirilmesinde kullanılırlar. Kemik
rezorbsiyonu için spesifik göstergelerdir. Özellikle hastalığın aktivitesinin
belirlenmesi ve tedavi takibinde değerlidir. Pridinolin kartilaj ve kemiklerde
bulunurken, deoksipridinolin kemik ve dentin dokusunda bulunur. Osteoporoz,
primer hiperparatiroidizm, hipertiroidizm, Paget hastalığı ve kemik
metastazları idrar pridinolin kollajen crosslinkslerinde artışa neden olur.
PRİMİDON (Mysoline)
Normal Değer:
Terapötik konsantrasyon 5-15 mg/ml
Toksik konsantrasyon >15 mg/ml
Kullanımı: İlaç düzeyinin takibinde kullanılır.
PRL
PROAKSELERİN
PROGESTERON (C-21 steroid, P4)
Normal Değer:
Kadın <12 yaş 0,10-0,31 ng/ml
>12 yaş 0,10-1,00 ng/ml
Folliküler faz 0,10-1,10 ng/ml
Pik 0,10-1,10 ng/ml
Luteal faz 3,00-20,00 ng/ml
Erkek <12 yaş 0,10-0,31 ng/ml
>12 yaş 0,10-1,00 ng/ml
Kullanımı: Ovülasyon, corpus luteum fonksiyonları ve gebelikte plasental
fonksiyonların değerlendirilmesi, indüksiyon takibi, progesteron tedavisinin
takibi ve erken abortus riski olan hastaların takibinde kullanılır. Konjenital
adrenal hiperplazi, lipoid ovarien tümör, teka lutein kisti, molar gebelik ve
over koryoepiteliomalarında serum progesteron düzeyi artarken, abortus riski,
primer veya sekonder hipogonadizm ve kısa luteal faz sendromunda ise
progesteron düzeyi düşer.
PROKONVERTİN
PROLAKTİN (PRL)
Normal Değer:
Kord 0-5650 ng/ml
Prematüre 0-330 ng/ml
0-7 gün 0-495 ng/ml
7 gün-1 ay 0-125 ng/ml
Kadın Erkek
2-12 ay 8,25-41,25 ng/ml 8,25-24,75 ng/ml
1-3 yaş 3,00-19,75 ng/ml 4,60-16,50 ng/ml
4-15 yaş 5,25-29,50 ng/ml 4,60-18,00 ng/ml
16-60 yaş 6,50-30,00 ng/ml 3,50-20,00 ng/ml
>60 yaş 4,50-25,00 ng/ml 3,50-20,00 ng/ml
Hamile 6,50-180,00 ng/ml
Folliküler faz 6,50-30,00 ng/ml
Pik 6,50-30,00 ng/ml
Luteal faz 6,50-33,00 ng/ml
Kullanımı: Prolaktin salgılayan tümörler, hipotalamo-pitüiter hastalıklar,
primer hipotiroidizm, anoreksia nervosa, PKOS, böbrek yetmezliği, insülin
kaynaklı hipoglisemi ve adrenal yetmezliklerde serum prolaktin düzeyi artarken,
Sheehan sendromunda prolaktin düzeyi azalır. Prolaktin salgılayan tümörlerde
tedavi takibinde değerlidir.
PROSTATİK ASİT FOSFATAZ (PAP, Prostat spesifik asit fosfataz)
Normal Değer: 0-3,0 ng/ml
Kullanımı: Prostattan salgılanan bir glikoproteindir. Prostat maligniteleri,
biopsi, tuşe, kateterizasyon, postoperatif dönem, benign prostat hiperplazisi,
prostatit, prostat enfarktı vb durumlarda serum prostatik asit fosfataz düzeyi
artar. Prostat kanserleri için tarama amaçlı olarak kullanılamaz. Klinik
kullanımı, metastatik prostat kanserlerinin doğrulanması ve derecelendirilmesi
ile sınırlıdır. Ayrıca radikal prostatektomili hastalarda rekürrens takibi ve
tedaviye cevabın izlenmesinde de yardımcıdır.
PROSTAT-SPESİFİK ANTİJEN (PSA, f/t PSA, Serbest/total PSA)
Normal Değer:
Total PSA 0-4 ng/ml
Serbest PSA 0-1 ng/ml
Kullanımı: Prostat hastalıklarının (özellikle prostat karsinomları ve benign
prostat hiperplazisi) tanı ve takibinde kullanılır. Laboratuvarımızdaki mevcut
veri birikimi, f/t PSA oranları değerlendirilirken, %15’in altında malign
vakaların yer aldığı, %15-23 arasında malign ve benign vakaların çakıştığı ve
%23’ün üzerinde ise benign vakaların yer aldığı bölge olarak kabul
edilebileceğini göstermektedir.
PROSTAT-SPESİFİK ANTİJEN (Sensitif) (Sensitif PSA)
Normal Değer: 0-4 ng/ml
Kullanımı: Prostat hastalıklarının tanı ve takibinde kullanılır. PSA değerleri
günden güne değişebilir ve yaşla birlikte artar. Ayrıca prostat manüplasyonu da
PSA düzeyinde artışa neden olabilir. Prostat kanserlerinin yanı sıra, bazı
benign prostat hipertrofileri, prostat enfarktları ve prostatitlerde de PSA
düzeyi artar.
PROTEİN C AKTİVİTESİ (Protein C fonksiyonel)
Normal Değer:
<6 ay %15-50
>6 ay %70-140
Kullanımı: Konjenital ve akkiz protein C yetersizliklerinin saptanmasında
kullanılır. Protein C yetersizliklerinde tromboza eğilim artar.
PROTEİN C FONKSİYONEL
PROTEİN ELEKTROFOREZİ
Normal Değer:
Albümin %58,8-69,6
Alfa-1 %1,8-3,8
Alfa-2 %3,7-13,1
Beta %8,9-13,6
Gamma %8,4-18,3
Kullanımı: Elektroforez ile serum proteinleri 5 ana banta ayrılır. Kandaki
protein dağılımı bazı hastalıkların tanısında değerlidir.
PROTEİN ELEKTROFOREZİ (İdrar)
Normal Değer: Raporda belirtilmektedir.
Kullanımı: Normalde idrarla çok az protein atılırken, bazı hastalıklarda
protein atılımı artar. Atılan proteinlerin tipi tanı için yol gösterici
olabilir. Lipoid nefrozisde selekti proteinüri (albumin) bulunurken,
glomerülonefritlerde nonselektif proteinüri görülür. Ayrıca Bence Jones
proteinleri de beta ve gamma globulin bölgelerine göç eder.
PROTEİN S AKTİVİTESİ (Protein S fonksiyonel)
Normal Değer:
<6 ay %15-50
> 6 ay %55-160
Kullanımı: Konjenital ve akkiz protein S yetersizliğinin saptanmasında
kullanılır. Protein S yetersizliklerinde tromboza eğilim artar.
PROTEİN S FONKSİYONEL
PROTROMBİN AKTİVİTESİ
PROTROMİN GEN MUTASYON ANALİZİ (FII gen analizi, F2, Hiperprotrombinemia,
Protrombin 20210)
Normal Değer:
N/N Homozigot normal
Mt/N Heterozigot
Mt/Mt Homozigot mutant
Kullanımı: İdiopatik serebral ven trombozu olan vakalrda protrombin gen
mutasyonunun bulunduğu görülmüştür. Özellikle FV-Leiden mutasyonunu heterozigot
olarak taşıyan kişiler, aynı zamanda protrombin gen mutasyonunu da heterzigot
olarak taşıyan kişiler, aynı zamanda protrombin gen mutasyonunu da hetezigot
olarak taşıyorlarsa, bu kişilerde yinelenen derin ven trombozların görülme
sıklığı, sadece FV-Leiden taşıyıcılarına oranla 2,6 kat artmıştır.
PROTROMBİN ZAMANI (PTZ)
Normal Değer: 11-14 sn, 0,9-1,4 INR
Kullanımı: Protrombin zamanı ekstrensek yolun göstergesidir. Genellikle oral
antikoagülan tedavinin izlenmesinde kullanılır. Ayrıca faktör II, V, VII ve
X’un konjenital yetersizlikleri, disfibrinojenemi, karaciğer yetmezliği, DIC ve
K vitamini yetersizliğinin araştırılmasında da yararlıdır.
PSEUDOKOLİNESTERAZ (PCHE, Kolinesteraz II, SchE, Açilkolin açilhidrolaz)
Normal Değer:
Erkek 5400-13200 U/L
Kadın 0-15 yaş 5400-13200 U/L
16-50 yaş 4300-11500 U/L
>50 yaş 5400-13200 U/L
Hamile 3700-9300 U/L
Kullanımı: Karaciğer fonksiyon testlerinden biridir. Uzamış anestezi, sinir
gazı ve organofosforlu insektisit zehirlenmelerinin değerlendirilmesinde
kullanılır. Genetik pseudokolinesteraz varyantları (anestezinin uzamasına neden
olur), hepatitler, siroz, malnutrisyon, anemiler, akut enfeksiyonlar, AMI,
pulmoner embolizm, postoperatif dönem, kronik böbrek yetmezliği, gebeliğin son
dönemleri ve serum albumin konsantrasyonunu düşüren durumlarda serum
pseudokolinesteraz düzeyi düşer.
PSEUDOMEMBRANÖZ KOLİT SEROLOJİK TESTİ
PÜ KÜLTÜRÜ
Kullanımı: Aerobik bakteriel enfeksiyon etkeninin izolasyonu ve identifikasyonu
RAPİD PLASMA REAGİN SİFİLİS TESTİ
REDÜKTAN MADDE (İdrar)
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: İdrarda redüktan madde varlığının değerlendirilmesinde kullanılır.
Glukozüri, gebeliğin son dönemleri, laktasyon, galaktozemi, esansiyel
pentozüri, musküler distrofi ve infantlarda idrarda redüktan madde görülebilir.
REDÜKTAN MADDE –Gaita
RENİN (Plazma renin aktivitesi, PRA)
Normal Değer:
0-1 yaş 2,40-37,00 ng/ml/saat
2-3 yaş 1,70-11,20 ng/ml/saat
4-5 yaş 1,00-6,50 ng/ml/saat
6-12 yaş 0,50-5,90 ng/ml/saat
13-15 yaş 0,50-5,00 ng/ml/saat
>15 yaş 0,20-3,40 ng/ml/saat
Kullanımı: Hipertansiyonun değerlendirilmesinde kullanılır. Renal parankimal
hastalıklar, renin salgılayan tümörler, OKS kaynaklı hipertansiyon,
feokromasitoma, siroz, hepatit, konjestif kalp yetmezliği, Bartter sendromu ve
elektrolit kaybı olan durumlarda plazma renin aktivitesi artarken, primer
aldosteronizm, pseudohiperaldosteronizm ve hiperkalemide ise azalır.
RESPİRATORY SYNCTİAL VİRÜS ANTİKORLARI
RETİKÜLİN ANTİKORU
RETİKÜLOSİT
Normal Değer: %0,50-2,50
Kullanımı: Retikülosit sayısının değerlendirilmesinde kullanılır.
Eritropoezisin arttığı durumlar ve anemilerin tedavisi sırasında retikülosit
sayısı artarken, aplastik anemi, renal hastalıklar, demir eksikliği anemisi,
kronik hastalık anemisi, sideroblastik ve megaloblastik anemilerde ise
retikülosit sayısı düşer.
RETİNOL
RETİNOL BİNDİNG PROTEİN (RBP)
Normal Değer: 30-60 mg/L
Kullanımı: Böbrek fonksiyonları ve malnutrisyonun takibinde kullanılır. Kronik
böbrek yetmezliğinde serum RBP düzeyi artarken, proteinüri, karaciğer
hastalıkları, hiperparatiroidizm, kistik fibrozis ve Kwashiorkorda RBP düzeyi
azalır.
RETİNOL BİNDİNG PROTEİN (İdrar)
Normal Değer: 0-0,10 mg/gün
Kullanımı: Renal tübüler fonksiyonların takibinde kullanılır. Tübüler fonksiyon
kaybı varsa idrar RBP düzeyi artar.
RİBONÜKLEOPROTEİN ANTİKORLARI
RİSTOSETİN KOFAKTÖR
RİSTOSETİN VON WİLLEBRAND KOFAKTÖR AKTİVİTESİ (Ristosetin kofaktör)
Normal Değer: %50-150
Kullanımı: Hemofili A ve von Willebrand hastalığı arasında ayırıcı tanının
yapılmasında kullanılır.
RNP ANTİKORLARI (Ribonükleoprotein antikorları)
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Özellikle SLE miks bağ dokusu hastalığı, Sjögren sendromu ve sklerodermada
saptanan ENA grubu antikorlardandır.
ROMATOİD FAKTÖR (RF)
Normal Değer: <20 IU/ml
Kullanımı: IgG’ye karşı kanda dolaşan antikorlardır. Romatoid artrit, miks bağ
dokusu hastalığı, Sjögren sendromu, skleroderma, dermatomyozit, SLE gibi
otoimmün hastalıklar, enfeksiyöz mononükleoz gibi bazı viral hastalıklar ve
bazı akut iltihabi hastalıklarda serum RF düzeyi artar.
ROTA VİRÜS ANTİJEN TESTİ (Bk. GAİTADA ROTA VİRÜS ANTİJENİ)
RPR TESTİ (Rapid plasma reagin sifilis testi, VDRL kart test)
Kullanımı: Sifilis tanısında kullanılır. Aktif sifilis enfeksiyonu veya aktif
enfeksiyonun başlangıç evresinde test pozitif olur. Uygun tedavi ile
negatifleşir.
RSV ANTİKORLARI IgM ve IgG (Respiratory syncytial virüs antikorları)
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Aktif veya geçirilmiş RSV enfeksiyonunun serolojik olarak
gösterilmesinde kullanılır. RSV, yenidoğan ve çocukluk döneminde gözlenen alt
solunum yolu enfeksiyonlarının en sık nedenidir. 5 yaşın üzerinde antikor
genellikle pozitiftir. IgG antikoru düşük düzeyde saptanır fakat IgM antikoru
saptanmazsa, hasta konvelesan dönemde olabilir. Bu durumda iki hafta sonra
tekrar test edilmelidir.
RUBELLA ANTİKORLARI IgM ve IgG (Kızamıkçık antikorları IgM ve IgG)
Kullanımı: Rubella enfeksiyonunun tanısında kullanılır. Rubella virüsü çocuk ve
erişkinlerde hafif egzantamatöz hastalıklara neden olur. Enfeksiyonun hamilelik
sırasında geçirilmesi önemlidir. Hamileliğin birinci trimesterinde geçirilen
enfeksiyonlar fetal ölüme veya konjenital rubella sendromuna (katarkt, sağırlık,
kardiyak anomaliler) neden olur. IgG seviyesine bakılarak aşılama yapılabilir.
RUBELLA IgG AVİDİTE
Kullanımı: Konjenital Rubella enfeksiyonları ağır sekellere neden olabilir.
İkinci trimesterden sonraki enfeksiyonlar fetüsü etkilemediğinden enfeksiyonun
başlangıç tarihi çok önemlidir. Avidite testi ile Rubella enfeksiyonunun
başlangıç tarihi hakkında bilgi sahibi olunabilir.
SAFRA ASİTLERİ
Normal Değer:
Açlık 0-10 mmol/L
Tokluk 0-15 mmol/L
Kullanımı: Açlık safra asiti düzeyinin yüksek olması hepatik klirensin
bozulmasına bağlıdır ve karaciğer hastalıkları için sensitif bir göstergedir.
Normalm bireylerde yemek sonrasında safra asitleri sadece hafif düzeyde
yükselirken, siroz, hepatit, kolestaz, portal ven trombozu, Budd-Chiari
sendromu, kolanjit, Wilson hastalığı ve hemakromatozisde ise çok yükselir.
İntestinal malabsorbsiyon veya metabolik karaciğer hastalığı (Gilbert,
Crigler-Najjar, Dubin-Johnson) olan hastalarda ise safra asiti düzeyinde
değişiklik olmaz.
SALİSİLAT (Asetilsalisilik asit, ASA, Salisilik asit)
Normal Değer:
Analjezik konsantrasyon 2-10 mg/dl
Anti inflamatuar konsantrasyon 15-30 mg/dl
Toksik konsantrasyon >30 mg/dl
Kullanımı: İlaç düzeyinin takibinde kullanılır.
SALMONELLA KÜLTÜRÜ (Selektif Salmonella kültürü)
Kullanımı: Salmonella bakterisinin izolasyonu
SCL-70 ANTİKORLARI
Kullanımı: Skleroderma tanısında kullanılan ENA grubu antikorlardan biridir ve
topoizomeraz I’e karşı oluşur. SCL-70 antikoru pozitif olan hastaların ANA
boyanma tipleri genellikle beneklidir.
SEDİMENTASYON
SEKS HORMON-BİNDİNG GLOBULİN (SHBG, Testesteron-estradiol-binding globulin,
TeBG)
Normal Değer:
1-12 yaş 4,90-9,00 mg/L
13-15 yaş 1,80-9,00 mg/L
Erkek Kadın
16-50 yaş 0,90-6,30 mg/L 1,80-9,00 mg/L
>50 yaş 0,60-4,70 mg/L 1,20-7,70 mg/L
Kullanımı: Testesteron ve östrojenler gibi gonadal hormonlar SHBG tarafından
bağlanarak dolaşımda taşınır. Hipertiroidizm, anoreksia nervosa, gebelik ve
sirozda SHBG düzeyi düşerken, hipotiroidizm, hirşutizm, obesite ve PKOS’da SHBG
düzeyi artar.
SELENYUM (Se)
Normal Değer:
Serum 95-165 mg/L
24 saatlik idrar 0-35 mg/gün
Kullanımı: Retiküloendotelial neoplazi ve endüstriyel selenyum toksisitelerinde
kan Se düzeyi artarken, gastrointestinal sistem kanserleri, malnutrisyon, total
parenteral nutrisyon, gebelik, siroz ve hepatitlerde Se düzeyi düşer. Se
zehirlenmelerinde nefes ve idrarda sarımsak kokusu, ağızda metalik tat, baş
ağrısı, bulantı, kusma, pulmoner ödem ve dolaşım kollapsı görülebilir.
SELOFAN BANT
SEMEN ANALİZİ (Spermogram)
Kullanımı: Erkek infertilitesinin değerlendirilmesinde kullanılır.
SEMEN KÜLTÜRÜ (Ejakülat kültürü, sperm kültürü)
Kullanımı: Semende enfeksiyon etkeni olabilecek aerobik bakterilerin izolasyonu
SEMEN VİTAL İNCELEME (Canlı sperm oranı belirleme)
SEMENDE FRUKTOZ TAYİNİ
Kullanımı: Vesiculo seminalislerin fonksiyonel ve ejakülatuar ductusların açık
olduğunun gösterilmesinde kullanılır.
SERBEST T3 (FT3, Serbest triiyodotironin)
Normal Değer: 3,00-9,00 pmol/L
Kullanımı: Tiroid fonksiyonlarının değerlendirilmesinde kullanılır. Hipertiroidizm
ve T3 tirotoksikozunda serum FT3 düzeyi artarken, hipotiroidizmde azalır.
Ayrıca kronik hastalığı olan veya uzun süre hastanede yatmış olan kişiler
ötiroid olsalar bile FT3 düzeyi düşük bulunabilir. Total T3’ün yaklaşık
%0,2-0,5’i FT3’tür.
SERBEST T4 (FT4, Serbest tiroksin)
Normal Değer:
Prematüre 18,00-40,00 pmol/L
<7 gün 8,50-40,50 pmol/L
>7 gün 9,00-25,00 pmol/L
Kullanımı: Tiroid fonksiyonlarının değerlendirilmesinde kullanılır.
Hipertiroidizmde serum FT4 düzeyi artarken, hipotiroidizmde azalır. Total T4’ün
yaklaşık %0,02-0,04’ü FT4’tür.
SEROTONİN (5-OH triptamin)
Normal Değer:
Serum 50,00-230,00 ng/ml
24 saatlik idrar 26,60-182,20 ng/gün
Kullanımı: Karsinoid tümörlerin tanı ve takibinde kullanılır.
SERULOPLAZMİN (Bakır oksidaz, Cp)
Normal Değer:
0-6 ay 5-18 mg/dl
7-12 ay 33-43 mg/dl
1-3 yaş 26-55 mg/dl
4-5 yaş 27-56 mg/dl
6-12 yaş 20-54 mg/dl
>12 yaş 20-63 mg/dl
Kullanımı: Bakır bağlayıcı proteindir. Wilson hastalığının tanısında ve akut
faz reaktanı olarak kullanılır. Gebelik, östrojn ve oral kontraseptif
kullanımı, inflamasyon, doku nekrozu, osteosarkomlar, bilier siroz ve
travmalarda serum seruloplazmin düzeyi artarken, Wilson hastalığı, Menkes kinky
hair sendromu ve gastroenteropatilerde azalır.
SİKLİNG TESTİ (Oraklaşma testi)
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Orak hücreli anemi tanısında kullanılır. HbS (>%25 olduğu
durumlar) ve diğer oraklaşmaya neden olan hemoglobinlerin (ör.HbC-Harlem)
varlığında test pozitif olur. Orak hücreli anemi, sickle trait ve HbS’in diğer
hastalıklarla kombine olduğu durumlarda (beta talasemi vb) HbS görülür. Sikling
testinin pozitif olması durumunda kesin tanı için doğrulayıcı testler (ör.Hb
elektroforezi) yapılmalıdır.
SİKLOSPORİN
Normal Değer:
Terapötik konsantrasyon 150-500 ng/ml
Toksik konsantrasyon >400 ng/ml
Kullanımı: İlaç düzeyinin takibinde kullanılır.
SİSTATİN C
Normal Değer:
Erkek 0,57-0,96 mg/L
Kadın 0,50-0,96 mg/L
Kullanımı: Böbrek yetmezliklerinin teşhis ve takibinde kullanılır. Glomerüler
filtrasyon hızının tahminide kreatinin klirens hesabından üstün olduğunu kabul
edenler vardır.
SİSTİN
Normal Değer: >1 yaş <0,42 mmol/gün
Kullanımı: Sistinüri tanısında kullanılır. Sistinürili hastalarda arginin,
ornitin ve lizin atılımı da artmıştır. Dibazik aminoasidürilerde ise sistin
atılımı normaldir.
SİTRİK ASİT (Sitrat)
Normal Değer:
21-25 yaş 157-450 mg/gün
26-30 yaş 193-450 mg/gün
31-35 yaş 228-450 mg/gün
36-40 yaş 264-450 mg/gün
41-45 yaş 299-450 mg/gün
46-50 yaş 335-450 mg/gün
51-60 yaş 363-450 mg/gün
>60 yaş 434-450 mg/gün
Kullanımı: Kalsiyum içeren böbrek taşları ve renal tübüler asidozun tanı ve
takibinde kullanılır. Referans aralığın altındaki değerler potansiyel bir taş
oluşum riski taşır. 150 mg/gün’ün altındaki değerlerde ise metabolik asidoz açısından
araştırma yapılmalıdır.
SİYANOKOBALAMİN
SM ANTİKORU (Smith antikor)
Kullanımı : SLE tanısında kullanılır ve SLE için spesifitesi yüksektir. ENA
grubu antikorlarından biridir. İlaç kaynaklı SLE, romatoid artrit, skleroderma
ve Sjögren sendromu da antikor pozitifliğine neden olabilir.
SMA MUTASYON ANALİZİ
SMİTH ANTİKOR
SODYUM (Na)
Normal Değer:
Prematüre 116-140 mEq/L
0-7 gün 134-146 mEq/L
>7 gün 130-150 mEq/L
Kullanımı: Elektrolit ve su dengesinin değerlendirilmesinde kullanılır.
SODYUM (BOS)
Normal Değer: 142-150 mEq/L
Kullanımı: BOS elektrolit dengesinin değerlendirilmesinde kullanılır.
SODYUM (İdrar)
Kullanımı: İdrarla sodyum atılımı diyetle alıma ve hidrasyon derecesine
bağlıdır. Diyetle sodyum alımının azalması, postmentrüal diürez, adrenal
yetmezlik, tübülointersitisiel hastalıklar, renal tübüler asidoz, diüretik
tedavisi, Bartter sendromu ve alkalozisde idrarla atılan sodyum miktarı
artarken, diyetle sodyum alımının azalması, premenstrüel dönem, adrenokortikal
hiperfonksiyon, glomerüler filtrasyon hızının azaldığı durumlar, diare ve aşırı
terleme durumlarında ise idrarla atılan sodyum miktarı azalır.
SODYUM (Ter)
Normal Değer: 10-40 mEq/L
Kullanımı: Kistik fibrozis tanısında kullanılır. Kistik fibrozis, Addison
hastalığı, ailesel hipoparatiroidizm terle atılan sodyum miktarı artarken,
adrenokortikal hiperfonksiyonda azalır. Ayrıca diyetle alınan tuzun
kısıtlanması yanlış düşük sonuçlara, mekonyum ileus, ektodermal displazi,
mukopolisakkaridoz, G6PD eksikliği, alkolik pankreatit ve malnutrisyon ise
yanlış yüksek sonuçlara neden olabilir.
SOĞUK AGLÜTİNASYON TESTİ
Kullanımı: Soğuk aglütininlerin bulunduğu hastalıkların tanısında kullanılır.
Bu hastalarda çoğunlukla IgM yapısındaki antikorlar eritrositlere bağlanarak
kronik anemi ve lokal staza neden olur. Atipik pnömoniler (mycoplasma
pneumonia, influenza A, influenza B, parainfluenza, adenovirüs vb. kaynaklı) ve
bazı hemolitik anemilerde aglütinasyon gözlenir. 37°C inkübasyonda
aglütinasyonda düzelme olmuyorsa reaksiyon soğuk aglütinasyon değildir.
Mycoplasma pneumonia enfeksiyonunda çocuklarda %50, erişkinlerde %70 oranında
aglütinasyon gözlenir.
SOMATOMEDİN C (IGF-1, İnsülin-like growth faktör, Growth faktör 1, GF1)
Normal Değer:
0-3 yaş 50-143 ng/ml
4-5 yaş 51-218 ng/ml
6-12 yaş 106-250 ng/ml
13-15 yaş 126-261 ng/ml
16-20 yaş 150-562 ng/ml
21-25 yaş 84-376 ng/ml
26-30 yaş 90-271 ng/ml
31-35 yaş 90-226 ng/ml
36-50 yaş 94-210 ng/ml
>50 yaş 70-197 ng/ml
Kullanımı: GH sekresyon ve etkisini takip etmekte kullanılır. IGFBP3 ile
birlikte kullanıldığında klinik sensitivite ve spesifitesi GH fonksiyon
testlerinden daha yüksektir. IGF-1, akromegalide yüksek, GH eksikliği,
anoreksia nervosa ve malnutrisyonu olanlarda ise düşüktür. Bir diğer özelliği
de nutrisyonel durumun belirlenmesinde prealbumin, RBP veya transferrinden daha
sensitif bir indikatör olmasıdır.
SORBİTOL DEHİDROGENAZ (SDH, İditol dehidrogenaz)
Normal Değer: 0-60 SigmaU/ml
Kullanımı: Normalde serum SDH düzeyi tespit edilemeyecek düzeylerdedir. SDH
düzeyinin yükselmesi karaciğerde parankimalm hücre hasarı olduğunu gösterir.
Akut enfeksiyöz hepatitler, toksik hepatitler, hipoksik karaciğer hasarı, siroz
ve primer veya sekonder karaciğer malignitelerinde serum SDH düzeyi artar.
SPERM ANTİKORLARI
SPERM HAZIRLAMA (Sperm yıkama, Sil select, Swip up)
Kullanımı: İntra uterin inseminasyon için kaliteli spermlerin ayrılması
işlemidir.
SPERM KÜLTÜRÜ
SPERM MAR TESTİ (Sperm otoantikor testi)
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Seminal plazmada sperm otoantikorlarının varlığının gösterilmesinde
kullanılır.
SPERM MORFOLOJİSİ
Kullanımı: Strict kruger kriterlerine göre sperm morfolojileri normal olanların
yüzde oranlarının belirlenmesinde kullanılır. Spermlerin morfolojik olarak
değerlendirilmesi, fertilite parametreleri arasındaki en önemli kriterdir.
SPESİFİK IgE
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Astım, allerjik rinit, dermatit, anaflaksi ve ürtiker gibi allerjik
hastalıkların teşhisinde kullanılır.
SPİNAL MUSKÜLER ATROFİ (SMA) MUTASYON ANALİZİ (Werding-Hoffmann Hastalığı (SMA
Tip I); SMA intermedia (SMA Tip II), Kugelberg-Welander Sendromu (SMA Tip III)
Kullanımı: SMA, omurilikteki anterior boynuz hücrelerinin dejenerasyonuna bağlı
olarak, simetrik kas güçsüzlüğü ve istemli kasların yıkılması ile ortaya çıkan
kalıtsal bir hastalıktır. Hastalık ile bağlantılı olarak adı geçen birkaç
genden en önemlisi olan SMN geni, 5.kromozom üzerinde, telomerik ve sentromerik
iki kopya halinde bulunur. Hastalık fenotipinin %80-85’inde görülen ve SMN tel
geninde meydana gelen delesyon mutasyonlarıdır. Hastalık tanısı, klinik
bulguları destekleyen yüksek serum CPK değerleri, EMG ve kas biyopsi bulguları
ile konur.
SS-A ANTKOR (Anti-Ro antikoru)
Kullanımı: Sjögren sendromu, SLE ve romatoid artrit tanısında kullanılır. ENA
grubu antikorlardan biridir. ENA antikoru negatif olan SLE hastalarında da
pozitif olabilir.
SS-B ANTİKORU (Anti-La antikoru)
Kullanımı: Sjögren sendromu, SLE ve romatoid artrit tanısında kullanılır. ENA
grubu antikorlardan biridir. SS-B antikorunun pozitif olması kliniğin daha
hafif olabileceğinin göstergesidir. Bu hastalarda özellikle renal tutulum çok
hafif veya yoktur.
SUKROZ HEMOLİZ TESTİ
Normal Değer:
Lizis <%5 Negatif
%6-10 Şüpheli
>%10 Pozitif
Kullanımı: Paroksismal noktürnal hemoglobinüri tanısında kullanılan bir tarama
testidir.
SÜLFAT
Kullanımı: İdrardaki sülfat miktarı, diyetle protein alımının (özellikle et,
balık, tavuk) göstergesidir. Bu nedenle hayvansal proteinlerin diyetle alımının
değerlendirilmesinde kullanılır. Ayrıca böbrek taşı olan hastalarda da idrarla
atılan sülfat miktarı artmıştır.
ŞEKER KROMATOGRAFİSİ
Kullanımı: Glukozürinin değerlendirilmesinde kullanılır.
TACROLİMUS (FK506)
Normal Değer:
Terapötik konsantrasyon 5-20 ng/ml
Toksik konsantrasyon >40 ng/ml
Kullanımı: İlaç düzeyinin takibinde kullanılır.
TAM İDRAR TAHLİLİ (TİT)
Kullanımı: İdrarda patolojik bulgulara neden olan hastalıkların tanı ve
takibinde kullanılır.
TAM KAN SAYIMI (Complete blood count, CBC, Hemogram)
Kullanımı: Hematolojik hastalıklar, akut ve kronik enfeksiyonlar, ameliyat
öncesi vb. durumlarda kullanılır. Hastanın genel sağlık durumu hakkında bilgi
verir.
TANATOFORİK DİSPLAZİ (TD) MUTASYON ANALİZİ
Kullanımı: Doğumu takip eden ilk saatler içinde ölümle sonuçlanan kalıtsal bir
hastalıktır. Hastalık, akondroplazinin allelki formu gibidir. Dominant
mutasyonlar daha sık görülmekle birlikte, resesif kalıtım da göz ardı edilemez.
Yonca yaprağına benzer kafatasının olması (tip II) ve olmamasına (tip I) bağlı
olarak klasifiye edilmiştir.
TAP
TBC BASİLİ ARANMASI
TBC DNA
TBC PCR
TBG
TCA
TCE
TEGRETOL
TEK MUTASYON ANALİZİ
Normal Değer:
N/N Homozigot normal
Mt/N Heterozigot
Mt/Mt Homozigot mutant
Kullanımı: İndeks vakanın hastalık fenotipini göstermesine neden olan
mutasyonun ailede bulunduğu durumlarda, diğer aile bireylerinde aynı mutasyonun
varlığına bakılarak taşıyıcılık tanısı konabilir.
TEKSİFLE ARB ARANMASI (Tbc basil aranması, Aside dirençli basil aranması)
Normal Değer:
Negatif
(+1) Pozitif: Her 100 mikroskobi alanında 1-9 basil
(+2) Pozitif: Her 10 mikroskobi alanında 1-9 basil
(+3) Pozitif: Her mikroskobi alanında 1-9 basil
(+4) Pozitif: Her mikroskobi alanında >9 basil
Kullanımı: Tüberküloz basilinin mikroskobik olarak saptanmasında kullanılır.
Basilin saptanabilmesi için numunede 5,000-10,000 basil/ml konsantrasyonda
olması gerekmektedir.
TEOFİLİN
Normal Değer:
Terapötik konsantrasyon 5-20 mg/ml
Toksik konsantrasyon >20 mg/ml
Kullanımı: İlaç düzeyinin takibinde kullanılır.
TER TESTİ
TESTESTERON (Serbest)
Normal Değer:
Erkek 0-5 yaş 0,15-0,60 pg/ml
6-12 yaş 0,60-5,70 pg/ml
>12 yaş 12,00-30,00 pg/ml
Kadın 0-3 ay 0,10-0,60 pg/ml
4 ay-12 yaş 0,15-0,60 pg/ml
>12 yaş 1,10-3,10 pg/ml
Kullanımı: Serbest testesteron düzeyi, testesteron taşıyıcı protein olan SHBG
konsantrasyonlarındaki değişimlerden etkilenmez. Bu nedenle SHBG düzeyinin
yüksek (hipertiroidizm, gebelik, OKS kullanımı vb) ve düşük (hipotiroidizm,
androjen eksikliği, obesite vb.) olduğu durumlarda serbest testesteron ölçümü
total testesterondan daha anlamlıdır. Hirşutizm, adrenal virilizan tümörler,
PKOS ve androjen rezistansı durumlarında serbest testesteron düzeyi artarken,
hipogonadizm ve P-450 enzim eksikliklerinde ise serbest testesteron düzeyi
düşer.
TESTESTERON (Total)
Normal Değer:
Erkek 0-12 yaş 0,10-0,20 ng/ml
3-15 yaş 1,00-6,00 ng/ml
16-20 yaş 3,00-6,00 ng/ml
>20 yaş 3,00-10,00 ng/ml
Kadın 0-12 yaş 0,10-0,20 ng/ml
13-15 yaş 0,10-0,40 ng/ml
>15 yaş 0,10-0,90 ng/ml
Kullanımı: Adrenal hiperplazi, adrenokortikal tümörler, testiküler
feminizasyon, idiopatik hirşutizm ve virilizan over tümörlerinde total
testesteron düzeyi artarken, Down sendromu, üremi, myotonik distrofi, karaciğer
yetmezliği, kriptorşitizm, primer ve sekonder hipogonadizm ve puberte
gecikmesinde ise total testesteron edüzeyi düşer.
TESTESTERON-ESTRADİOL-BİNDİNG GLOBULİN
TF
TG
TG
TIBC
TİMOTAKSİN
TİROGLOBULİN (Tg)
Normal Değer: 0-60 ng/ml
Kullanımı: Tiroid kanserli hastaların takibinde kullanılır. Folliküler ve
papiller tiroid karsinomları, hipertiroidizm ve subakut tiroiditte tiroglobulin
düzeyi artar. Bu hastalarda tedavi ile tiroglobulin düzeyi düşerken, metastaz
oluşması ile yine artar.
TİROGLOBULİN ANTİKORLARI
TİROİD MİKROZOMAL ANTİKOR (Anti-mikrozomal antikor, Anti-M)
Normal Değer: 0-50 IU/ml
Kullanımı: Tiroid hastalıklarının değerlendirilmesinde kullanılır. Hashimoto
tiroiditi, tiroid karsinomları, hipotiroidizm, pernisyöz anemi ve Graves
hastalığında tiroid mikrozomal antikor düzeyi yükselir. Özellikle Hashimoto
tiroiditinin tanısında kullanılır. Sensitivitesi, TPO antikorlarından daha düşüktür.
Ayrıca normal popülasyonun %5-10’unda da düşük düzeyde yükseklik görülebilir.
TİROİD PEROKSİDAZ ANTİKORLARI (TPO antikorları)
Normal Değer: 0-2,00 IU/ml
Kullanımı: Otoimmün tiroid hastalıklarının (Hashimato troiditi, idiopatik
miksödem, Graves hastalığı vb) tanısında kullanılır. Otoimmün tiroid hastalığı
olan kişilerde TPO konsantrasyonu hastalığın şiddeti ile korelasyon gösterir.
Ayrıca diğer bazı otoimmün hastalıklarda da (Addison hastalığı, pernisyöz
anemi, tip I diabetes mellitus vb) pozitif sonuçlar elde edilebilir.
TİROİD-STİMULATİNG HORMON (TSH, s-TSH, Tirotropin)
Normal Değer:
0-7 gün 0,50-20,00 mU/ml
7 gün-1 yaş 0,50-10,00 mU/ml
2-12 yaş 0,50-6,50 mU/ml
13-15 yaş 0,50-5,50 mU/ml
>15 yaş 0,30-4,00 mU/ml
Kullanımı : Tiroid fonksiyonlarının değerlendirilmesi ve tedavi takibinde
kullanılır. Hipotiroidizm, Hashimoto tiroiditi, ektopik TSH salgılanan
durumlar, subakut tiroidit ve tiroid hormon rezistansında serum TSH düzeyi
artarken, hipotalamik ve hipofizer hipotiroidizm ile hipertiroidizmde ise TSH
düzeyi azalır.
TİROİD-STİMULATİNG İMMÜNOGLOBULİN
TİROKALSİTONİN
TİROKSİN-BAĞLAYICI GLOBULİN (TBG)
Normal Değer:
Prematüre 36-96 ug/ml
0-1 ay 36-66 ug/ml
2-12 ay 31-56 ug/ml
1-5 yaş 29-54 ug/ml
6-12 yaş 25-50 ug/ml
13-15 yaş 21-46 ug/ml
>15 yaş 15-34 ug/ml
Gebelik 21-70 ug/ml
Kullanımı: T3 ve T4 hormonlarının plazmada bağlandığı taşıyıcı proteindir.
Genellikle TSH düzeyi ile uyumsuz olan TT3 ve TT4 düzeylerinin TT4 ve FT4
düzeyleri arasında uyumsuzluk olan durumların, aşırı artmış veya azalmış TT4
düzeylerinin ve konjenital TBG eksikliklerinin değerlendirilmesinde kullanılır.
Enfeksiyöz hepatitler, akut intermittant porfiria, gebelik ve hipotiroidide TBG
düzeyi artarken, kronik hastalıklar, cerrahi stres ve nefrotik sendromda TBG
düzeyi düşer.
TOKSOPLAZMA ANTİKORLARI IgM, IgG ve TOTAL ANTİKOR
Kullanımı: Toksoplazma enfeksiyonunun teşhisi ve hangi dönemde olduğunun
belirlenmesinde kullanılır. Özellikle konjenital enfeksiyon riskinin
araştrılmasında değerlidir. Hamilelik sırasında veya hemen öncesinde geçirilen
toksoplazma enfeksiyonları fetüste konjenital anomalilere neden olabilir.
Enfeksiyondan sonra IgM bir yıl veya daha uzun süre pozitif kalabilir.
TOKSOPLAZMA IgG AVİDİTE TESTİ
Kullanımı: Gebelikte geçirilen primer enfeksiyon konjenital toksoplazmozise
neden olabilir. Avidite testi enfeksiyonunun başlangıcının 4 aydan daha eski
olduğunu ayırdedebildiğinden enfeksiyonun başlangıç tarihi hakkında bilgi
verir.
TOKSOPLAZMA PCR
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Toxoplasma gondii’ye ait B1 geninin PCR ile tespit edilmesi prenatal
toksoplazma enfeksiyonunun tanısına yardımcı olur. İmmün yetmezliği olan
hastalarda da bu yöntem kullanılabilir.
TOTAL ASİT FOSFATAZ (TAF, TAP)
Normal Değer:
Erkek Kadın
0-1 yaş 1,50-13,00 U/L 1,00-11,00 U/L
2-5 yaş 0,75-10,00 U/L 0,75-8,50 U/L
>5 yaş 0,50-6,50 U/L 0,50-5,50 U/L
Kullanımı: Prostat hastalıklarının değerlendirilmesinde kullanılır. Prostat
dışındaki bazı dokularda da (karaciğer dalak, eritrositler, trombositler ve
kemik iliği) asit fosfataz bulunduğu ve bu dokulardaki bazı hastalıkların TAP
düzeyinde artışa neden olabileceği dikkate alınmalıdır.
TOTAL EOZİNOFİL SAYISI (Eozinofil sayısı)
Normal Değer: 40-400 eozinofil/mm3
Kullanımı: Allerjik hastalıklar, parazitik enfeksiyonlar, kollajen vasküler
doku hastalıkları, bazı hematopoetik sistem hastalıkları (pernisyöz anemi, KLL,
polistemi vb), postsplenektomi, Addison hastalığı, hipopitüiterizm, eozinofilik
gastroenterit ve ülseratif kolitte kandaki total eozinofil sayısı artar.
TOTAL PROTEİN (TP)
Normal Değer:
Prematüre 3,60-6,00 g/dl
0-7 gün 4,60-7,00 g/dl
7 gün-3 ay 4,40-7,60 g/dl
4-6 ay 4,40-7,00 g/dl
7-12 ay 5,10-7,30 g/dl
1-3 yaş 5,10-7,50 g/dl
4-15 yaş 6,00-8,00 g/dl
16-60 yaş 6,20-8,30 g/dl
>60 yaş 6,00-8,10 g/dl
Kullanımı: Nutrisyonel durumun değerlendirilmesi ile böbrek ve karaciğer
hastalıklarının takibinde kullanılır. Hiperimmünoglobulinemi, poliklonal veya
monoklonal gammopatiler ve aşırı dehidratasyonda serum protein düzeyi artarken,
protein kaybettiren gastroenteropatiler, yanıklar, nefrotik sendrom, kronik
karacier hastalıkları, malabsorbsiyon, malnutrisyon ve agamaglobulinemilerde
ise protein düzeyi düşer.
TOTAL PROTEİN (BOS)
Normal Değer:
Prematüre 15-130 mg/dl
0-7 gün 20-120 mg/dl
7 gün-1 ay 20-80 mg/dl
>1 ay 15-45 mg/dl
Kullanımı: Merkezi sinir sistemi hastalıklarının değerlendirilmesinde
kullanılır. Menenjit ve ensefalomyelit gibi kan-beyin bariyerinin bozulduğu
durumlarda BOS total protein düzeyi yükselir.
TOTAL PROTEİN (İdrar)
Normal Değer: <0,14 g/L
Kullanımı: Böbrek fonksiyonlarının takibinde kullanılır. Glomerüler ve tübüler
zedelenmeler ile aşırı üretime bağlı olarak (ör.gammopatiler) proteinüri
oluşabilir. Nefrotik sendrom, diabetik nefropati, multiple myeloma, monoklonal
gammopatiler, renal tübüler fonksiyon bozuklukları ve üriner sistem enfeksiyon
ve maligniteleri idrarla atılan total protein miktarında artışa neden olur.
Ayrıca egzersiz, ateş ve gebelik geçici menstrüasyon bağlı kanama, prostatik
sıvılar, semen ve alkali idrar yanlış sonuçlara neden olabilir.
TOTAL T3 (Total triiodothyronine, TT3)
Normal Değer:
0-1 yaş 0,79-2,60 ng/ml
2-12 yaş 0,79-2,80 ng/ml
13-15 yaş 0,70-2,40 ng/ml
>15 yaş 0,60-1,95 ng/ml
Kullanımı: Tiroid fonksiyonlarının değerlendirilmesinde kullanılır.
Hipertiroidide artarken, hipotiroidide azalır. Kronik hastalığı olan veya uzun
süre hastanede yatmış olan kişiler ötiroid olsalar bile TT3 düzeyi düşük
bulunabilir. Ayrıca TBG’nin artışına neden olan durumlarda (oral kontraseptif
kullanımı, gebelik vb) serum TT3 düzeyi yükselebilirken, TBG’nin azaldığı
durumlarda (genetik TBG düşüklüğü, nefrotik sendrom vb) TT3 düzeyi düşebilir.
T3 otoantikorlarının bulunduğu durumlarda ise TT3 yüksek, TT4 normal çıkabilir.
TOTAL T4 (Total tiroksin, TT4)
Normal Değer:
Prematüre 7,40-13,00 ug/dl
0,7 gün 11,80-22,60 ug/dl
7 gün-1 yaş 7,80-17,85 ug/dl
2-12 yaş 7,00-15,50 ug/dl
13-15 yaş 5,85-14,00 ug/dl
>15 yaş 5,00-11,50 ug/dl
Kullanımı: Tiroid fonksiyonlarının değerlendirilmesinde kullanılır.
Hipertiroidide artarken, hipotiroidide azalır. Tiroksin replasman tedavisi alan
kişilerde TT4 yüksek bulunabilir. Ayrıca TBG’nin artışına neden olan durumlarda
(oral kontraseptif kullanımı, gebelik vb) serum TT4 düzeyi yükselebilirken,
TBG’nin azaldığı durumlarda (genetik TBG düşüklüğü, nefrotik sendrom vb) TT4
düzeyi düşebilir. T4 otoantikorlarının bulunduğu durumlarda ise TT4 yüksek, TT3
normal çıkabilir.
TPIHA (TPHA, Treponema pallidum hemaglütinasyon testi)
Kullanımı: Sifilisin serolojik teşhisinde doğrulama testi olarak kullanılır.
Tedavi takibinde değeri yoktur.
TPO ANTİKORLARI
TRANSFERRİN (Siderofilin, Tf)
Normal Değer:
<6 ay 130-275 mg/dl
>6 ay 200-360 mg/dl
Kullanımı: Plazmada demir transportunu sağlayan major proteindir. Demik
eksikliği anemisi, gebelik, östrojen kullanımı ve her türlü iltihabi durumda
serum transferin düzeyi artarken, kalıtsal atransferrinemi, kronik iltihabi
hastalıklar, maligniteler, hepatoselüler hastalıklar, malnutrisyon ve nefrotik
sendromda ise transferrin düzeyi düşer.
TRANSTHRETİN
TREPONEMA PALLİDUM HEMAGLÜTİNASYON TESTİ
TRİAÇİLGLİSEROL AÇİLHİDROLAZ
TRİCHOMONAS KÜLTÜRÜ
Kullanımı: Trichomonas vaginalisin üretilerek belirlenmesinde kullanılır.
Belirlenme olasılığı, doğrudan mikroskobik incelemeye göre daha yüksektir.
TRİKLOROASETİK ASİT (TCA)
Normal Değer: <50 mmol/L
Kullanımı: Trikloroetilen ile çalışan kişilerin bu maddelerden ne kadar
etkilendiğinin tespitinde kullanılır.
TRİKLOROETANOL (TCE)
Normal Değer: <50 mmol/L
Kullanımı: Trikloroetilen ile çalışan kişilerin bu maddelerden ne kadar
etkilendiğinin tespitinde kullanılır.
TRİGLİSERİT (TG)
Normal Değer:
Erkek Kadın
0-5 yaş 30-100 mg/dl 35-110 mg/dl
6-15 yaş 30-125 mg/dl 35-130 mg/dl
16-50 yaş 50-150 mg/dl 50-150 mg/dl
>50 yaş 55-150 mg/dl 55-150 mg/dl
Kullanımı: Hiperlipideminin değerlendirilmesinde kullanılır.
TRİPLE TEST
TROMBİN ZAMANI (Trombin pıhtılaşma zamanı)
Normal Değer: 10-20 saniye
Kullanımı: Hipofibrinojenemi ve heparin benzeri antikoagülanların varlığının
belirlenmesi ile streptokinaz tedavisinin takibinde kullanılır.
TROMBOSİT (Platelet sayısı)
Normal Değer:
0-3 yaş 130-400 K/mm3
4-5 yaş 180-510 K/mm3
6-12 yaş 160-510 K/mm3
13-15 yaş 170-405 K/mm3
>15 yaş 130-400 K/mm3
Kullanımı: Koagülasyon sistemi ve hemostaz bozukluklarının değerlendirilmesinde
kullanılır. Maligniteler, myeloproliferatif hastalıklar, splenektomi sonrası,
romatoid artrit, demir eksikliği anemisi ve akut enfeksiyonlarda trombosit
sayısı artarken, ITP, lösemiler, aplastik ve pernisyöz anemi, hipersplenizm,
trombotik trombositopenik purpura, masif kan transfüzyonları, bazı
enfeksiyonlar ve kemik iliğinin baskılanması ile trombositr sayısı düşer.
TROMBOSİT ANTİKORU
TROPONİN I (TnI, TropI)
Normal Değer: 0-2,00 ng/ml
Kullanımı: AMI tanısında kullanılır. AMI’dan 2-6 saat sonra kardiyak troponin I
yükselir ve 15-24 saat sonra pik yapar. Diğer kardiyak markerlerin (CK-MB,
myoglobin vb) aksine günlerce (~7 gün) yüksek kalır. Konjestif kalp yetmezliği
kardiyak travma, unstabil anjina ve kardiyak cerrahi sonrasında da troponin I
yükselebilir. AMI tanısı için tek bir ölçüm yeterli olmaz, seri ölçümler
yapılmalıdır.
TROPONİN T
Normal Değer: 0-0,04 ng/ml
Kullanımı: AMI tanısında kullanılır. Sensitivitesi troponin I’ya göre daha
yüksektir. AMI’dan 2-6 saat sonra yükselir ve 24 saat civarında pik yapar.
Yükselme 6 gün serebilir. Daha sonra yaklaşık 20 gün boyunca yüksek kalır. AMI,
unstabil anjina, PTCA ve myokardit troponin T düzeyinde yükselmeye neden
olabilir.
TRP
TSH
TSH RESEPTÖR ANTİKORU (Tiroid-Stimulating immünoglobulin, TSI)
Normal Değer: 0-10 U/L
Kullanımı: Hipertiroidi nedeninin tespitinde kullanılır. Özellikle Graves
hastalığı ile hipertiroidinin ayırıcı tanısı ve antitiroid ilaç tedavisine
cevabın değerlendirilmesinde değerlidir.
TUZ (İdrar)
Normal Değer: 6,00-12,00 g/gün
Kullanımı: Vücut elektrolit dengesi ve tuz diyetinin takibinde kullanılır.
TÜBERKÜLOZ KÜLTÜRÜ
TÜBERKÜLOZ MAJÖR İLAÇ DİRENÇ TESTİ
Kullanımı: İzole edilen M.tüberculosis bakterisinin streptomisin, rifampisin,
pirazinamid, izoniazid ve etambutole karşı duyarlılığın gösterilmesinde
kullanılır.
TÜBERKÜLOZ MİNÖR İLAÇ DİRENÇ TESTİ
Kullanımı: İzole edilen M.tuberculosis bakterisinin kapreomisin, ethionamid,
ofloksasin, klofazimin, kanamisin, rifabutin ve PAS’a karşı duyarlılığın
gösterilmesinde kullanılır.
TÜBERKÜLOZ MOLEKÜLER TANI (Tbc DNA; Tbc PCR; Gen-probe MTD)
Normal Değer: Negatif <30,000 RLU
Kullanımı: Örnekte doğrudan M.tuberculosis varlığının gösterilmesinde
kullanılır. Bu yöntemle, örnekte 1 basil/ml yoğunluğunda bile tanı
konulabilmektedir. En önemli avantajı hızlı tanı olanağı sağlamasıdır.
TÜBÜLER FOSFAT REABSORBSİYONU (TRP)
Normal Değer: %78-91
Kullanımı: Paratiroid bez fonksiyonlarının değerlendirilmesinde kullanılır.
Hipoparatiroidizm ve pseudohipoparatiroidizmde TRP artarken,
hiperparatiroidizmde TRP düşer. Hiperparatiroidizmi olan hastaların %25’inde
yanlış negatif sonuç elde edilebilir.
TRP %=100 x (1-idrar fosfor x serum kreatinin / idrar kreatinin x serum fosfor)
TÜMÖR ASSOCİATED GLİKOPROTEİN 72
UNKOJUGE E3
ÜÇLÜ TARAMA TESTİ (Triple test)
Normal Değer: NTD için 1/1000, Trizomi 21 için 1/270 ve Trizomi 18 için
1/100’ün üzerindeki değerler riskli olarak kabul edilir.
Kullanımı: Nöral tüp defektleri, trizomi 21 ve trizomi 18 için prenatal tarama
testidir. Nöral tüp defektleri için AFP, trizomi 21 ve trizomi 18 için AFP, uE3
ve hCG’nin gebelik haftasına göre değerleri, anne yaşı ile kombine edilerek
kantitatif risk tayini yapılmaktadır. Bir tarama testi olduğu unutulmamalıdır.
Normal sonuçlar bebeğin herhangi bir defekt taşımadığı anlamına gelmediği gibi,
anormal test sonuçlarının doğrulanması için genetik incelemelere ihtiyaç
duyulur. Testin yapılması için ideal zaman 16-18.gebelik haftaları olmakla
beraber test 14-24.haftalar arasında yapılabilir.
ÜRAT
ÜRE NİTROJENİ (BUN, Üre)
Normal Değer:
Kord 21,00-40,00 mg/dl
Prematüre 3,00-25,00 mg/dl
0-7 gün 4,00-12,00 mg/dl
7 gün-6 ay 5,00-15,00 mg/dl
7 ay-3 yaş 5,00-18,00 mg/dl
4-15 yaş 5,00-25,00 mg/dl
16-60 yaş 7,00-25,00 mg/dl
>60 yaş 7,00-28,00 mg/dl
Kullanımı: Böbrek fonksiyon testlerinden biridir. Protein metabolizmasının
değerlendirilmesinde kullanılır. Yaş ve diyetteki protein içeriği arttıkça BUN
düzeyi de artar. Renal perfüzyonun azaldığı durumlar, akut ve kronik intrensek
böbrek hastalığı, postrenal obstrüksiyon ve yüksek proteinli diyet serum BUN
düzeyini yükseltirken, düşük proteinli diyet, gebeliğin son dönemleri,
infantlar, akromegali, ağır karaciğer hastalıkları ve çölyak sprue’da BUN
düzeyi düşer.
ÜRE NİTROJENİ (İdrar)
Normal Değer: 12-20 g/gün
Kullanımı: Böbrek fonksiyon testlerinden biridir. Diyetle fazla protein
alınması, hipertiroidizm ve postoperatif dönemde idrar BUN miktarı yüksekken,
infant ve çocuklar, gebelik, düşük proteinli diyet, karaciğer hastalığı,
toksemi ve böbrek hastalıklarında BUN miktarı düşüktür.
ÜRETRAL AKINTI KÜLTÜRÜ (Ekülman kültürü)
Kullanımı: Trichomonas ve Neisseria gonorrhoeae izolasyonu
ÜRİK ASİT (Ürat, ÜA)
Normal Değer:
1 hafta-5 yaş 2,0-5,5 mg/dl
6-12 yaş 2,0-5,8 mg/dl
13-15 yaş 2,0-6,0 mg/dl
Erkek Kadın
16-50 yaş 3,0-7,2 mg/dl 2,6-6,0 mg/dl
51-60 yaş 3,5-7,2 mg/dl 2,6-6,3 mg/dl
>60 yaş 3,5-7,5 mg/dl 2,6-6,5 mg/dl
Kullanımı: Gut ve diğer pürin metabolizma bozukluklarının tanı ve takibinde
kullanılır. Gut, böbrek yetmezliği, lösemi, multiple myeloma, polistemi,
lenfoma, gebelik toksemisi, psöriazis, polikistik böbrek hastalığı, pürinden
zengin diyet (karaciğer, böbrek vb) ve ağır egzersizde serum ürik asit düzeyi
yükselirker, Wilson hastalığı, Fanconi sendromu, ksantinüri ve düşük pürin
içeren diyetle beslenmede ise ürik asit düzeyi düşer.
ÜRİK ASİT (İdrar)
Normal Değer: 0,25-0,75 mg/gün
Kullanımı: Böbrek taşı olan hastaların değerlendirilmesi ve takibinde
kullanılır. İdrarla atılan ürik asit miktarının artması genelde artmış plazma
ürik asit düzeyleri ile beraberdir.
ÜRİNER SİSTEM TAŞ ANALİZİ
Kullanımı: Üriner sistem taşlarının içeriğinin belirlenmesinde kullanılır.
ÜROGENİTAL MYCOPLASMA KÜLTÜRÜ VE ANTİBİYOTİK DUYARLILIK TESTİ
Kullanımı: Ureaplasma urealyticum ve Mycoplasma hominis bakterilerinin
varlığının belirlenmesi ile semikantitatif düzeyli antibakteriyel duyarlılık
testleri için kullanılır.
ÜROPEPSİNOJEN
ÜROPORFİRİN
VAJİNAL KÜLTÜR (Servikovajinal kültür)
Kullanımı: Candida, Trichomonas, Neisseria gonorrhoeae, Gardnerella ve diğer
bakteriyel etkenlerin izolasyonu
VALPROİK ASİT
Normal Değer:
Terapötik konsantrasyon 50-100 mg/ml
Toksik konsantrasyon >100 mg/ml
Kullanımı: İlaç düzeyinin takibinde kullanılır.
VANİLMANDELİK ASİT (VMA, 3-Metoksi, 4-Hidrosimandelik asit)
Normal Değer:
6-12 ay 0,50-2,00 mg/gün
1-5 yaş 0,50-2,50 mg/gün
6-12 yaş 0,75-3,00 mg/gün
13-15 yaş 1,00-6,00 mg/gün
>15 yaş 3,00-9,00 mg/gün
Kullanımı: Feokromasitoma tanı ve tedavi takibinde kullanılır. Ayrıca
nöroblastoma, ganglionöroma ve karsinoid tümörlerin değerlendirilmesinde de
kullanılabilir.
VARİCELLA ZOSTER ANTİKORLARI IgM ve IgG
VAZOPRESSİN
VDRL TESTİ (Venereal disease research lab testi)
Kullanımı: Sifilis tanısında kullanılan non-spesifik bir testtir. Sadece erken
ve geç dönem sifilis lezyonlarında bulunmaz, aynı zamanda latent subklinik
sifilis tanısında da kullanılır. Non-spesifik testlerdeki pozitiflik spesifik
testlerle doğrulanmalıdır. Ayrıca epidemiyolojik çalışmalarda da yol
göstericidir.
VİBRİO KÜLTÜRÜ (Kolera kültürü)
Kullanımı: Vibrio Cholera’nın izolasyonu
VİTAMİN A (Vit A, Retinol)
Normal Değer:
0-5 yaş 20-43 mg/ml
6-12 yaş 26-49 mg/ml
13-15 yaş 26-72 mg/dl
>15 yaş 30-80 mg/dl
Kullanımı: Malabsorbsiyon sendromu ayırıcı tanısında ve A vitamini düzeyinin
değerlendirilmesinde kullanılır.
VİTAMİN B12 (Vit B12, Siyanokobalamin)
Normal Değer:
<7 gün 160-1300 pg/ml
>7 gün 220-940 pg/ml
Kullanımı: Hematopoezis ve normal nöronal fonksiyonlar için Vit B12 gereklidir.
Kronik böbrek yetmezliği, konjenital kalp yetmezliği, diabetes mellitus, AML,
KML, lökositoz, polistemia vera, karaciğer hastalıkları ve protein
malnutrisyonunda serum Vit B12 düzeyi yüksekken, intrensek faktör eksikliği,
malabsorbsiyon ve vejeteryanlarda Vit B12 düzeyi düşüktür.
VİTAMİN C (Askorbik asit, Vit C)
Normal Değer : 0,50-1,80 mg/dl
Kullanımı: C vitamini eksikliği ve fazlalığının değerlendirilmesinde
kullanılır. Vitamin C, nöropeptitler, adrenal kortikal steroid hormonlar,
tropokollajen-kollajen dönüşümü ve tirozin ve folat metabolizmasında rol oynar
.
VİTAMİN D3 (Vit D3, 25-Hidroksi kolekalsiferol, 25 (OH) Kalsiferol,
Kalsiferol)
Normal Değer: 10,00-40,00 ng/ml
Kullanımı: Kalsiyum ve fosfor metabolizması için çok önemlidir. Plazma düzeyi,
kişinin diyetle aldığı D vitamini düzeyini gösterir. Diyetle yetersiz alınması,
bazı karaciğer hastalıkları, Vit D 25 hidroksilaz enzim aktivitesinin azalması
ve nontropik sprue’ya bağlı malabsorbsiyonlarda serum Vitamin D düzeyi azalır.
VİTAMİN E (a-Tokoferol, a-T, Alfa-tokoferol, Vit E)
Normal Değer:
0-1 yaş 0,25-0,37 mg/dl
2,12 yaş 0,30-0,90 mg/dl
13-15 yaş 0,60-1,00 mg/dl
>15 yaş 0,50-1,80 mg/dl
Kullanımı: E vitamini, lipid membranlardaki doymamış yağ asitleri için bir
antioksidandır. Malabsorbsiyon, prematüre infantlar ve abetalipoproteinemide
Vit E düzeyi düşükken, aşırı E vitamini fazlalığı genelde hiperlipidemi ile
ilişkilidir. Yağda eriyen bir vitamin olduğundan serum lipid düzeyinden etkilenir.
Bu nedenle Vit E/lipid oranı serum Vit E düzeyinin değerlendirilmesinde daha
iyi bir göstergedir.
Vit E / Total kolesterol + Trigliserit = 1,4-5,7
Vit E / Total lipid > 0,6 (çocuk)
>0,8 (yetişkin) olmalıdır.
VLDL KOLESTEROL (VLDL-C)
Normal Değer:
0-3 yaş 7,30 mg/dl
4-15 yaş 10-35 mg/dl
>15 yaş 10-40 mg/dl
Kullanımı: Lipid metabolizmasının değerlendirilmesi
VON WİLLEBRAND FAKTÖR ANTİJENİ (Faktör VIII ile ilişkili antijen)
Normal Değer: %60-150
Kullanımı: Akkiz veya konjenital von Willebrand hastalığının (vWD) tanısı,
hemofili A ile ayırıcı tanı ve vWD’li hastalara uygulanan tedavinin takibinde
kullanılır.
VZV ANTİKORLARI IgM ve IgG (Varicella Zoster antikorları IgM ve IgG)
Kullanımı: Aktif veya geçirilmiş enfeksiyonun serolojik olarak gösterilmesinde
kullanılır. Döküntüler ortaya çıktıktan 8-10 gün sonra IgM saptanabilir ve
18-19. günlerde pik yapar. IgG ise 13-14 gün sonra saptanabilir düzeye ulaşır
ve 30-60.günlerde pik yapar. İmmün sistemi suprese olan hastalarda VZV
enfeksiyonları ağır seyredebilir.
WBC
WEİL-FELİX TESTİ
Kullanımı: Proteus bakterilerinin Riketsia ile ortak antijenler taşıdığı
esasına dayanarak, Riketsia antikorlarının varlığının gösterilmesinde
kullanılır.
WESTERGREN SEDİMENTASYON HIZI
XYLOSE ABSORBSİYON TESTİ
YARA KÜLTÜRÜ
Kullanımı: Yara enfeksiyonuna neden olabilecek aerobik bakterilerin izolasyonu
YENİDOĞANDA KALITSAL METABOLİK HASTALIK TARAMASI (ES TANDEM MASS
SPEKTROMETERE İLE)
Kullanımı: Örnekte fenilalanin, tirozin, metionin, valin, lösin/izolösin,
glisin, sitrülin ve ornitin amino asitleri ile açilkarnitin düzeyleri
değerlendirilerek yenidoğanın tabloda verilen kalıtsal metabolik hastalıklar
yönünden taranması amacıyla kullanılır.
C1 ESTERAZ İNHİBİTÖR
C1 İNAKTİVATÖR (C1 esteraz inhibitör; C1-INH; C1 INA)
Normal Değer: 0,15-0,35 gr/L
Kullanımı: Konjenital C1-INH eksikliği herediter anjioödeme neden olur.
Kazanılmış C1-INH eksikliği ise SLE, lenfoma ve diğer lenfoproliferatif
hastalıklarda görülür. Gebelik ve androjen steroidlerin kullanımı ise C1-INH
düzeyini arttırır.
CA 125 (Kanser antijen 125)
Normal Değer: 0,35 U/ml
Kullanımı: Özellikle over malignitelerinin takibinde kullanılan bir tümör
markeridir. Seröz, endometrial, şeffaf hücreli ve undiferansiye over
karsinomları, endometrium veya fallop tüplerinin adenokarsinomları, bazı
nonjinekolojik maligniteler ve bazı benign durumlarda (hamilelik; menstrüasyon,
peritoneal veya plevral inflamasyon, over kistleri, endometriozis) CA 125
düzeyi artar. Ayrıca sağlıklı insanların %1’inde de CA 125 düzeyleri yüksek olabilir.
Bu nedenle normal bireylerde tarama amaçlı olarak kullanılmamalıdır.
CA 15-3 (Kanser antijen 15-3)
Normal Değer: 4,50-29,00 U/ml
Kullanımı: Meme kanserli hastaların tanı, rekürrens ve tedavi takibinde
kullanılır. Özellikle metastatik meme kanserlerinin %80’inde CA 15-3 düzeyi
artar. Ayrıca diğer bazı maligniteler (pankreas, akciğer, over, kolon,
karaciğer vb.), hepatit, siroz, sarkoidoz, tüberküloz ve SLE’de de CA 15-3
düzeyi yükselebilir. Tarama testi olarak kullanılmamalıdır.
CA 19-9 (Kanser antijeni 19-9; Karbohidrat antijen 19-9)
Normal Değer: 0-37 U/ml
Kullanımı: Tüm gastrointestinal sistem kanserleri (pankreatik kanserler,
kolanjiokarsinomlar, kolon kanserleri vb) ve diğer adenokarsinomlarda CA 19-9
düzeyi artar. Pankreatik kanserlerde sensivitesi %70-80’dir. CA 19-9 düzeyi ile
tümör kitlesi arasında ilişki yoktur. CEA ile beraber kullanıldığında mide
kanseri rekürrensinin tespitinde sensitivitesi %94’e kadar yükselir. Ayrıca
kronik pankreatit, kolanjit ve siroz gibi bazı benign durumlarda da CA 19-9
seviyelerinde yükseklik görülebilir. Tarama testi olarak kullanılmamalıdır.
CA 72-4 (Kanser antijen 72-4; TAG 72; Tümör associatedd glikoprotein 72)
Normal Değer: 0-4 U/ml
Kullanımı: Gastrointestinal sistem, over ve meme dokusunun primer adeno karsinomlarının
rekürrens ve tedavi takibinde kullanılır. Özellikle metastatik gastrik
karsinomlarda CA 72-4 düzeyi yükselir. Ayrıca bazı benign durumlarda da
(pankreatit, karaciğer sirozu, pulmoner hastalıklar, romatoid hastalıklar,
jinekolojik hastalıklar, gastrointestinal sistem hastalıkları vb) CA 72-4
düzeyi artabilir. Tarama testi olarak kullanılmamalıdır.
CAMPYLOBACTER KÜLTÜRÜ
Kullanımı: Campylobacterin izolasyonu
cANCA (PR3 ANCA)
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Nötrofil lizozim enzimlerinden proteinaz-3’e (PR-3) karşı oluşan
antikorları gösterir. Wegener granülomatozisi ve sistemik vaskülitlerin
(özellikle renal ve pulmoner tutulumların) tanı ve tedavilerinin takibinde
kullanılır.
CANDİDA KÜLTÜRÜ
Kullanımı: Candida mantarının izolasyonu ve Candida albicans ve diğer Candida
spp’lerinin ayırımının yapılması
CD4/CD8
Normal Değer: %0,60-2,80
Kullanımı: HIV virüsü taşıyan hastalarda AIDS tanı ve takibi ile antiviral
tedavinin yönlendirilmesinde ve hücresel immün yetmezliklerin
değerlendirilmesinde kullanılır.
CEA (Karsinoembriyonik antijen)
Normal Değer: 0-4 ng/ml
Kullanımı: Kolon, rektum, akciğer, meme, karaciğer, pankreas, prostat, mide ve
over kanserlerinde CEA düzeyi artar. Özellikle kolorektal kanserler ve ileri
evre meme kanserlerinde takipte kullanılabilir. Benign karaciğer hastalıkları,
ülseratif kolit ve polipozis gibi bazı benign gastrik ve intestinal durumlar,
benign meme hastalıkları, pulmoner enfeksiyonlar, amfizem ve böbrek
yetmezliklerinde de serum CEA düzeyi artabilir. Ayrıca sigara içenlerde CEA
düzeyi hafif yüksektir. Bu nedenlerle tarama testi olarak kullanılmamalıdır.
CHLAMYDİA ANTİJEN
Kullanımı: Kadınlarda servisit, pelvik inflamatuar hastalık, endometrit,
perihepatit ve üretral sendroma; erkeklerde nongonokoksik üretrit ve epididimite
ve yeni doğanlarda inklüzyon konjonktiviti ve pnömoniye neden olan bakterinin
antijeninin belirlenmesinde kullanılır.
CHLAMYDİA IgM ve IgG
Kullanımı: Kadınlarda servisit, pelvik inflamatuar hastalık, endometrit,
perihepatit ve üretral sendroma; erkeklerde nongonokoksik üretrit ve
epididimine ve yeni doğanlarda inklüzyon konjonktivit ve pnömoniye neden olan
bakteriye karşı gelişen bağışıklığın saptanmasında kullanılır. Ayrıca Chlamydia
pneumonia ve psittaci’ye karşı oluşan bağışıklığı da gösterir. Chlamydia
enfeksiyonunun serolojik olarak saptanması; Chlamydia türleri arasında çapraz
reaktif antikorların varlığının anti-chlamydia antikorlarının non-spesifik
stimülasyonunun veya multiple chlamydia türleri ile eski karşılaşmanın
komplikasyonu olabilir. Erişkinlerde antikor pozitifliği %50-78 arasında
değişir. Özellikle IgM’de çapraz reaksiyon sık gözlenir. Ayrıca rekürrent
Chlamydia enfeksiyonları da sıktır.
CHLAMYDİA TRACHOMATİS (LCR)
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Chlamydia Trachomatis enfeksiyonunun tespitinde LCR yöntemi, kültür
veya serolojik testlere göre çok daha hassastır.
CHRİSTMAS FAKTÖR
CİVA (Hg)
Normal Değer: 0-10 mg/L
Kullanımı: Akut ve kronik civa zehirlenmelerinin takibinde kullanılır. Bazı
ilaçlar, fungusitler ve endüstriyel maddelerde civa bulunur.
CİVA (İdrar)
Normal Değer: 0-10 mg/gün
Kullanımı: Akut ve kronik civa zehirlenmelerinin takibinde kullanılır.
İnorganik civa miktarının ölçümünde idrarda civa ölçümü tercih edilir.
CLOSTRİDİUM DİFFİCİLE TOKSİN A (Pseudomembranöz kolit serolojik testi)
Kullanımı: Clostrium difficile, antibiyotik ilişkili ishal ve pseudo-membranöz
kolit etkenidir. Toksin A ve B olarak isimlendirilen iki toksini aynı zamanda
salgılar. Toksin A sıvı kaybı, mukozal hasar ve intestinal inflamasyondan sorumludur.
Toksin A’nın gaitada saptanması, mevcut diarenin nedenini belirler. Diare
başlangıcından önceki son 8 hafta içerisinde antibiyotik kullananlar özellikle
incelenmelidir. Ayrıca clostridium difficile taşıyıcılığı da yüksek oranlarda
gözlenir.
CMV IgG AVİDİTİTE
Kullanımı: CMV enfeksiyonundan fetüsün etkilenip etkilenmediğinin
belirlenmesinde kullanılır.CMV enfeksiyonunun muhtemel başlangıç tarihi
hakkında bilgi verir. Böylece primer enfeksiyonun hamileliğin başlamasından
sonraki dönemde meydana gelip gelmediği ve dolayısıyla fetüsün CMV
enfeksiyonundan etkilenme olasılığının bulunup bulunmadığının
değerlendirilmesini sağlar.
CMV IgM ve IgG (Cytomeglovirus IgM ve IgG)
Kullanımı: CMV enfeksiyonu genellikle asemptomatik geçer. Transplantasyon
hastaları, kanser hastaları ve immün sistemi suprese olan hastalarda ise ağır
hepatit ve retinit enfeksiyonları gözlenebilir. İmmün sistemi suprese olan
hastalarda CMV enfeksiyonunun ana geçiş yolu kan transfüzyonlarıdır. Bu nedenle
bu hastalara verilecek kanların CMV yönünden taranması gerekir. Ayrıca en sık
görülen konjenital viral enfeksiyon nedenidir ve hamilelerde de taranması
yararlıdır. Annenin IgG antikoru fetüs için koruyucu değildir ve CMV
enfeksiyonu fetüste sekellere neden olabilir.
C-PEPTİT (İnsülin C-peptit, CPR, Connecting peptide, C-Peptit reaktivitesi)
Normal Değer: 0,15-1,30 pmol/ml
Kullanımı: C-peptit sadece pankreas b hücrelerinden salgılandığı için,
özellikle eksojen insülin kullanan diabet hastalarında, endojen insülin
salınımının değerlendirilmesinde kullanılır. İnsülinoma, oral hipoglisemik
ilaçlar, böbrek yetmezliği tip II diabetes mellitus, glukoz alımı, vagal
stimülasyon, tiro-toksikozis, Cushing sendromu, hipokalemi, gebelik ve
akromegalide serum C-peptit düzeyi artarken, tip I diabetes mellitus, insülin
tedavisi, tiazid diüretikler, alkol kullanımı ve pankreatektomi sonrasında
C-peptit düzeyi düşer.
COMPLEMAN COMPONENT C1q
COMPLETE BLOOD COUNT
C-REAKTİF PROTEİN (Yüksek Sensitiviteli) (CRP)
Normal Değer: 0-3 mg/L
Kullanımı: Nonspesifik bir akut faz reaktanıdır. Enfeksiyon ve enflamasyonların
değerlendirilmesinde kullanılır. Viral ve spiroketal enfeksiyonlarda
artmadığından özellikle bakteriyel enfeksiyon tanısında değerlidir. Yüksekliği
koroner kalp hastalığı riskinin erken bir göstergesi olduğundan, koroner kalp
hastalığı için risk taraması amacıyla da kullanılır.
ÇİNKO (Zn)
Normal Değer:
<1 ay 50-125 mg/dl
1 ay-15 yaş 60-135 mg/dl
>15 yaş 70-150 mg/dl
Kullanımı: Çinko, yara iyileşmesi, immün fonksiyonlar ve fetal gelişim için
gerekli olan bir elementtir. Osteosarkom, koroner kalp hastalıkları,
arterioskleroz ve anemilerde serum çinko düzeyi düşükken, acrodermatitis
enteropatica, pulmoner tüberküloz, gastrointestinal sistem hastalıkları,
talasemi major, AMI, hepatoselüler hastalıklar, akut enfeksiyonlar, lösemi,
lenfoma ve gebelide serum çinko düzeyi artar. Çinko eksikliğinde tat alma ve
yara iyileşmesi bozulur, deri lezyonları, alopesi, anemi, hepatosplenomegali,
abdominal ağrı, diare ve hipoalbuminemi görülebilir.
ÇİNKO (Eritrosit içi)
Normal Değer: 1000-2000 mg/dl
Kullanımı: Kandaki total çinkonun %75-88’i eritrositlerin içinde bulunur.
Özellikle orak hücreli anemide eritrosit içi çinko düzeyi düşer.
ÇİNKO (İdrar)
Normal Değer:
Spot idrar 180-850 mg/dl
24 saatlik idrar 290-800 mg/dl
Kullanımı: Serum çinko düzeyindeki anormalliklerin araştırılmasında kullanılır.
Hiperparatiroidizm, alkolizm, orak hücreli anemi, hepatik siroz, viral
hepatitler, total parenteral nutrisyon ve cerrahi sonrasında idrarla atılan
çinko miktarı artarken, hipogonadal dwarfizmde idrarla çinko atılımı azalır.
ÇİNKO (Saç)
Normal Değer: 100-280 mg/g saç
Kullanımı: Çinko eksikliğinin değerlendirilmesinde kullanılabilir. Diabetes
mellitus, çölyak sprue ve protein malnutrisyonunda saçta çinko düzeyi düşer.
DALA
D-DİMER (Fibrin yıkım ürünleri)
Normal Değer: <150 mg/L
Kullanımı: Normalden yüksek D-Dimer düzeyleri bir pıhtı oluşumunu, dolayısıyla
derin ven trombozu, pulmoner emboli veya DIC olabileceğini düşündürür. Ayrıca
over karsinomları ve böbrek hastalarında fibrin yıkımının saptanmasında ve
derin ven trombozu veya akut miyokard enfarktüsünde uygulanan tedavinin
takibinde de kullanılabilir.
DEHİDROEPİANDROSTERON SÜLFAT (DHEA-S, DHEA-SO, DHEA-Sülfat)
Normal Değer:
Erkek Kadın
0-12 yaş 100-600 ng/ml 100-600 ng/ml
13-60 yaş 1250-3500 ng/ml 700-3500 ng/ml
>60 yaş 1250-3500 ng/ml 110-610 ng/ml
Kullanımı: Androjen eksiklik veya fazlalılığının değerlendirilmesinde
kullanılır. Hirşutizm, amenore, polikistik over sendromu, konjenital adrenal
hiperplazi ve adrenal karsinomların değerlendirilmesinde önemlidir. Diğer
androjenlerle (testesteron ve androstenedion) beraber yorumlanmalıdır.
DEMİR (Fe)
Normal Değer:
0-7 gün 100-250 mg/dl
7 gün-1 yaş 40-100 mg/dl
2-15 yaş 50-120 mg/dl
>15 yaş 50-175 mg/dl (erkek)
40-170 mg/dl (kadın)
Kullanımı: Her türlü anemi, demir eksikliği, talasemi, sideroblastik anemi ve
demir zehirlenmesinin değerlendirilmesinde kullanılır. Pernisyöz, aplastik ve
hemolitik anemiler, hemokromatozis, akut lösemi, kurşun zehirlenmesi, akut
hepatitler, vitamin B6 eksikliği, talasemi, tekrarlayan transfüzyonlar ve akut
demir zehirlenmelerinde serum demir düzeyi yükselirken, demir eksikliği
anemisi, akut ve kronik enfeksiyonlar, hipotrioidizm ve postoperatif dönemde
serum demir düzeyi düşer.
DEMİR BAĞLAMA KAPASİTESİ (TIBC)
Normal Değer:
<1 yaş 100-400 mg/dl
>1 yaş 250-450 mg/dl
Kullanımı: Serum demir düzeyinin değerlendirilmesinde kullanılır. Hipokromik
anemiler, akut hepatitler ve gebeliğin son dönemlerinde TIBC artarken, demir
eksikliğine bağlı olmayan anemiler, kronik enfeksiyonlar, maligniteler, siroz,
hemokromatozis, renal hastalıklar ve talasemilerde TIBC düşer.
DERİ KAZINTISINDA MANTAR ARAMA
Kullanımı: Deri lezyonlarında mantar aranmasında kullanılır.
DERİ LEZYONU KÜLTÜRÜ
Kullanımı: Deri lezyonununda enfeksiyona neden olabilecek bakterinin veya
bakterilerin izolasyonu
11-DEOKSİKORTİZOL (Compound S)
Normal Değer: <8,0 ng/ml
Kullanımı: 11 b-hidroksilaz eksikliğine bağlı olarak gelişen adrenokortikal
hiperplazi adrenal karsinomlar ve ACTH düzeyinin arttığı durumlarda serum
11-deoksikortizol düzeyi artar.
DİAZEPAM
Normal Değer:
Terapötik konsantrasyon : 0,10-1,00 mg/ml
Toksik konsantrasyon : >5,00 mg/ml
Kullanımı: İlaç düzeyinin takibinde kullanılır.
DİFENİLHİDANTOİN (Epdantoin, Fenitoin)
Normal Değer:
Terapötik konsantrasyon : 10-20 mg/ml
Toksik konsantrasyon : >20 mg/ml
Kullanımı: İlaç düzeyinin takibinde kullanılır.
DİGİTOKSİN
Normal Değer:
Terapötik konsantrasyon : 14-30 ng/ml
Toksik konsantrasyon : >45 ng/ml
Kullanımı: İlaç düzeyinin takibinde kullanılır.
DİGOKSİN
Normal Değer:
Terapötik konsantrasyon : 0,60-2,00 ng/ml
Toksik konsantrasyon : >2,50 ng/ml
Kullanımı: İlaç düzeyinin takibinde kullanılır.
DİREK COOMBS
Kullanımı: İnvivo duyarlılaşmış eritrositlerin gösterilmesinde kullanılır.
Eritroblastozis fetalis, otoimmün hemolitik anemiler ve uygun olmayan kan
transfüzyonuna bağlı olarak gelişen transfüzyon reaksiyonlarında pozitif
sonuçlar gözlenir. Ayrıca ilaca bağlı hemolitik anemilerin teşhisinde de
kullanılır.
DİREK STREP A SWAB TESTİ (Strep A antijen testi)
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: A grubu beta hemolitik streptokokların antijenik özellikleri temel
alınarak saptanması
DNA EKSTRAKSİYONU (DNA izolasyonu, DNA ayrıştırılması)
Normal Değer: O.D. A260/A280= 1,6-1,8
Kullanımı: Genetik hastalıkların moleküler tanısında kullanılan DNA
materyalinin elde edilmesi amacı ile uygulanır. İndeks vaka ve aileye yönelik
mutasyon analizi / taşıyıcılık tanısı çalışmalarında DNA ekstraksiyonu, EDTA’lı
tam kan veya doku materyalinden yapılır. Prenatal tanı çalışmaları için CVS,
AFS ve kordon kanı gerekmektedir.
DNA KONTENT ANALİZİ
Kullanımı: Solid tümörlerde ve neoplazik lezyonlarda hücre için DNA kontent
analizi ve proliferasyon hızının saptanmasında kullanılır. Bu test ile statik
ve dinamik proliferasyon indeksinin belirlenmesi, hücre anoploidisinin ve tümör
doubling zamanının saptanması mümkündür.
BAĞLANTI ANALİZİ (Progresif müsküler distrofi (PMD)
Kullanımı: Hasta bireyin annesinden aldığı allel, bağlantı analizi denilen
indirek metot ile tespit edilir. Mutasyonu belirlenmemiş hasta ailelerine
prenatal tanı ve/veya taşıyıcılık tanısında yardımcı olabilmek amacı ile
indirek analiz uygulanabilir.
DELESYON ANALİZİ (Progresif müsküler distrofi (PMD)
Kullanımı: DMD/BMD, kas hücrelerinin progresif yıkılmasına bağlı kalıtsal bir
hastalıktır. DMD, BMD’nin ağır seyirli allelik formudur ve BMD’ye oranla daha
sık görülür. Hastalık X kromozomu üzerinde bulunan distrofin geninde meydana
gelen mutasyonlardan kaynaklandığı için erkek çocuklarda görülür. Delesyonlar,
en sık görülen (vakaların %50-60’ı) mutasyonlardır. Hastalık tanısı, klinik
bulguları destekleyen yüksek serum CPK değeri, EMG ve kas biyopsisi bulguları
ile konur.
DUCHENNE / BECKER KAS DİSTROFİSİ (DMD/BMD) DELESYON TAŞIYICILIĞI –
KANTİTATİF ANALİZ (Progresif müsküler distrofi (PMD)
Kullanımı: DMD/BMD ailelerinde delesyon taşıyıcısı kadınların tespiti için
uygulamaya konulan teknik araştırma çalışmaları arasındadır.
D-XYLOSE ABSORBSİYON TESTİ (Xylose absorbsiyon testi)
Normal Değer: Raporda belirtilmektedir.
Kullanımı: Malabsorbsiyon tanısı ve ince bağırsak proksimal bölgesindeki
karbonhidrat absorbsiyonunun değerlendirilmesinde kullanılır. İntestinal
malabsorbsiyon, ince bağırsakta bakteriyel çoğalma, kusma, ascite, gecikmiş
gastrik boşalma ve Whipple hastalığında kan ve idrar xylose düzeyi düşer.
EBV EA ANTİKOR (Epstein-Barr virüs early antijen antikoru)
Kullanımı: Kronik aktif veya reaktif EBV enfeksiyonlarında yüksek seviyelerde
saptanır. Ayrıca nazofarengial karsinomlu hastalarda da saptanmaktadır.
EBV EBNA ANTİKOR (Epstein-Barr virüs nükleer antijen antikoru)
Kullanımı: EBV enfeksiyonunun başlangıç zamanının belirlenmesinde kullanılır.
Enfeksiyoz mononükleozisin etkeni olan EBV virüsü ile karşılaşıldıktan sonraki
6-8. haftada (konvelesan dönem) pozitifleşir ve ömür boyu pozitif kalır.
Erişkinlerin %90’ında EBV VCA IgG ve EBNA antikorları pozitiftir.
EBV VCA IgM ve IgG (Epstein-Barr virüs viral kapsid antijen antikoru IgM ve
IgG)
Kullanımı: EBV enfeksiyonunun tanısında kullanılır. Primer enfeksiyon çocukluk
döneminde genelde asemptomatik geçerken, erişkinlerde enfeksiyoz mononükleoz
tablosuna neden olur. Ayrıca EBV enfeksiyonu ile Burkitt lenfoma ve nazofarinks
karsinomları arasında bir bağlantı da vardır. EBV ile karşılaşıldıktan kısa bir
süre sonra VCA IgM ve IgG pozitifleşir. Zamanla IgM negatifleşirken, IgG hayat
boyu pozitif kalır.
ENA ANTİKORLARI (Extractable nükleer antijen antikorları)
Kullanımı: SLE, miks bağ dokusu hastalığı, Sjögren sendromu, skleroderma,
dermatommyozit ve polimyozit tanısında kullanılır. Ortak özellikleri ekstrake
edilebilen nükleer antikor olmalarıdır.
ENDOMYSİAL ANTİKOR (EMA)
Kullanımı: Celiac sprue ve dermatitis herpetiformis tanı ve tedavi takibinde
kullanılır. IgA yapısındadır ve tedaviden yaklaşık 6-12 ay sonra düşer. Gluten
içeren diyete tekrar başlanırsa 2-3 ay sonra EMA’da da pozitifleşme gözlenir.
ENTAMOEBA HYSTOLİTİCA ANTİKORU
ENTEROBİUS VERMİCULARİS YUMURTASI ARANMASI
EOZİNOFİL (BALGAM)
EOZİNOFİL SAYISI
EPDANTOİN
EPİNEFRİN
EPO
EPSTEİN-BARR VİRÜS EARLY ANTİJEN ANTİKORU
EPSTEİN-BARR VİRÜS NÜKLEER ANTİJEN ANTİKORU
EPSTEİN-BRR VİRÜS VİRAL KAPSİD ANTİJEN ANTİKORU IgM ve IgG
ERİTROPOİETİN (EPO, s-EPO)
Normal Değer: 1,50-21,00 mU/ml
Kullanımı: Primer (polistemia vera) ve sekonder polisteminin ayırıcı tanısında
kullanılır. Anemiler, sekonder polistemi, eritropoietin üreten tümörler ve
gebelikte serum eritropoietin düzeyi artarken, böbrek yetmezliği ve primer
polistemide azalır. Ayrıca pulmoner veya kardiyovasküler hipoksiye bağlı
eritrositozis, akut kanamalar ve arteriyel O2 basıncındaki ani azalmalarda da
eritropoietin düzeyi artar.
ERİTROSİT (BOS)
Kullanımı: Merkezi sinir sistemi hastalıklarının ayırıcı tanısında kullanılır.
ERİTROSİT SAYISI (RBC)
Normal Değer:
Kord 3,90-5,50 milyon/mm3
Prematüre 3,90-5,50 milyon/mm3
0-7 gün 4,00-6,60 milyon/mm3
7 gün-1 ay 3,90-6,20 milyon/mm3
2-3 ay 3,00-5,40 milyon/mm3
4-6 ay 3,10-4,50 milyon/mm3
7 ay-3 yaş 3,70-5,30 milyon/mm3
4-5 yaş 3,90-5,30 milyon/mm3
6-12 yaş 4,00-5,20 milyon/mm3
Erkek Kadın
13-15 yaş 4,50-5,30 milyon/mm3 4,10-5,10 milyon/mm3
>15 yaş 4,50-5,90 milyon/mm3 4,00-5,20 milyon/mm3
Kullanımı: Polistemi, ağır egzersiz, hemokonsantrasyon ve yüksek rakımda
eritrosit sayısı artarken, anemiler ve hemolize neden olan bazı ilaçlar
eritrosit sayısını azaltabilir. Ayrıca soğuk aglutininlerin varlığı da
eritrosit sayısının yanlış düşük çıkmasına veya otomatize hücre sayıcılarla
sayılamamasına neden olabilir.
ERİTROSİT SEDİMENTASYON HIZI (Sedimentasyon)
Normal Değer:
Erkek Kadın
<50 yaş 0-15 mm/saat 0-20 mm/saat
>50 yaş 0-20 mm/saat 0-25 mm/saat
Kullanımı: İnflamatuar hastalıklar, akut ve kronik enfeksiyonlar, doku nekrozu
temporal arterit, maligniteler, romatoid hastalıklar ve otoimmün hastalıkların
tanı ve takibinde kullanılır.
ESTRADİOL (E2, 17-b-estradiol)
Normal Değer:
Kadın 0-12 yaş 2-18 pg/ml
13-15 yaş 11-38 pg/ml
16-50 yaş 30-119 pg/ml
>50 yaş 10-35 pg/ml
Gebelik 10-35 pg/ml
Folliküler faz 30-119 pg/ml
Pik 149-350 pg/ml
Luteal faz 97-216 pg/ml
Ovülasyon takibi 29-97 pg/ml
Erkek <12 yaş 2-18 pg/ml
>12 yaş 11-38 pg/ml
Kullanımı: Vücuttaki en potent endojen östrojendir. Puberte prekoks, amenore,
ovülasyon indüksiyonunun takibi ve erkeklerde jinekomastinin
değerlendirilmesinde kullanılır.
ESTRİOL (Serbest) (E3, Unkonjuge E3 ; uE3)
Normal Değer: Laboratuvara danışınız
Kullanımı: Fetoplasental ünitenin değerlendirilmesinde kullanılır. Serbest E3
düzeyi, total E3’den daha spesifiktir. Sonuçlar hastadan hastaya
değişebildiğinden seri ölçüm yapılması önerilir. Ayrıca sabahları daha yüksek
konsantrasyonlarda bulunur. Gebelik süresince serbest E3 sürekli yükselir ve
doğumun başlaması ile birlikte sert bir yükselme olur. Diabetik gebeler,
post-date gestasyon ve intrauterin büyüme geriliğinin değerlendirilmesinde
serbest E3 kullanılabilir. Fetüste, santral sinir sistemi malformasyonu,
konjenital kalp hastalığı veya Down sendromu varlığında serum serbest E3
düzeyinde düşüklük olabilir. 35-36.gebelik haftalarında fetal yaşın
hesaplanmasında da serbest E3 düzeyi kullanılabilir. Ayrıca ikinci trimesterde
hCG ve AFP ile beraber kullanılarak risk taraması yapılabilir.
ETOSÜKSİMİD (Petimit)
Normal Değer:
Terapötik konsantrasyon : 40-100 mg/ml
Toksik konsantrasyon: >150 mg/ml
Kullanımı: İlaç düzeyinin takibinde kullanılır.
EUGLOBİN PIHTI LİZİS (Fibrinoliz zamanı)
Normal Değeri: Pıhtı lizisi 2-4 saatte gerçekleşir.
Kullanımı: Ürokinaz ve streptokinaz tedavisi ile fibrinolitik aktivitenin
takibi ve anormal fibrinolizisin incelenmesinde kullanılır. Hızlı lizis, aşırı
fibrinolitik akitiviteyi gösterir.
EXTRACTABLE NUCLEAR ANTİGEN (ENA Antikorları)
FAKTÖR I (Fibrinojen)
FAKTÖR II (Protrombin aktivitesi)
Normal Değer: Normal aktivitenin %50-150’si
Kullanımı: Protrombin zamanı ile aynı test olarak değerlendirilmemelidir. Herediter
protrombin yetersizliği oldukça nadir görülen bir koagülasyon bozukluğudur.
Otozomal resesif geçiş gösteren bu bozuklukta değişik derecelerde kanamaya
eğilim vardır. Bu kişilerde PT ve aPTT testlerinde uzama gözlenir. Ayrıca K
vitamini yetersizliği ve oral antikoagülan tedavisi protrombin düzeylerini
azaltır. Protrombin düzeylerinin yüksekliği ise, protrombin genindeki bir
mutasyon sonucu hastada kardiyovasküler risk faktörleri de bulunuyorsa miyokard
enfarktüsü gelişme riski yükselmektedir. %115 aktivitenin üzerindeki değerler
risk olarak kabul edilmektedir.
FAKTÖR V (AC globulin; Labil faktör, Plazma akseleratör globulin,
Proakselerin)
Normal Değer: Normal aktivitenin %50-150’si
Kullanımı: Kalıtsal faktör V yetersizliği olan hastalarda (parahemofili)
anormal kanamalar gözlenir ve pıhtılaşma zamanı, PT ve aPTT testlerinde
uzamalar tespit edilir. Gebelikte birçok pıhtılaşma faktörü gibi faktör V
seviyelerinde de hafif artışlar gözlenir. Akut karaciğer yetmezliğinde azalmış
senteze, DIC’de ise artmış tüketime bağlı olarak faktör V düzeyleri düşük
bulunur. Faktör V düzeyi karaciğer hastalığı ile K vitamini yetersizliğinin
ayırıcı tanısında da kullanılabilir. Parankimal karaciğer hastalıklarında
faktör V ve K vitaminine bağlı olarak sentezlenen pıhtılaşma faktörleri (Faktör
II, VII, IX ve X) azalırken, K vitamini yetersizliğinde faktör V normal, diğer
faktör düzeyleri düşüktür. Bu amaçla faktör V ve VII aktiviteleri ölçülür.
FAKTÖR V LEİDEN MUTASYON ANALİZİ (FV-Leiden, FV eksikliği, F5)
Normal Değer:
N/N = Homozigot normal
Mt/N = Heterozigot
Mt/Mt = Homozigot mutant
Kullanımı: Aktive protein C (APC), antikoagülan özelliğe sahip bir serin
proteazdır. Normal hemostaz sırasında APC, factör Va ve VIIIa’nın proteolitik
inaktivasyonunu sağlayarak kanın pıhtılaşmasını sınırlar. Tromboz hastalarının
yaklaşık %50’sinde, APC’nin antikoagülan cevabına karşı rezistans olduğu
bilinmektedir (APC rezistansı). APC rezistans fenotipinin, büyük oranla faktör
V geninde meydana gelen bir nokta mutasyonuna (1691 G-A substitüsyonu; FVQ506)
bağlı olduğu bulunmuştur. Faktör V Leiden olarak isimlendirilen bu mutasyonu
homozigot veya heterozigot olarak gösteren bireylerde APC rezistansına bağlı
tromboz riskinin, mutasyonu taşımayan bireylere oranla daha fazla olduğu
bilinmektedir.
FAKTÖR VII (Otoprotrombin I, Prokonvertin, Stabil Faktör)
Normal Değer: Normal aktivitenin %50-150’si
Kullanımı: Faktör VII eksikliği, nadir görülen, otozomal resesif geçişli
kalıtsal bir bozukluktur. Etkilenen bireylerde PT uzamışken, aPTT normaldir.
Klinik kanmanın şiddeti faktör VII aktivite düzeyi ile ilişkilidir. Karaciğer
hastalığı ile K vitamini yetersizliğinin ayırıcı tanısında da kullanılabilir.
Parankimal karaciğer hastalıklarında faktör V ve K vitaminine bağımlı olarak
sentezlenen pıhtılaşma faktörleri (Faktör II, VII, IX ve X) azalırken, K
vitamini yetersizliğinde faktör V normal, diğer faktör düzeyleri düşüktür. Bu
amaçla faktör V ve VII aktiviteleri ölçülür. Oral kontraseptif kullanan
kadınların plazmaları 4°C’de tutulduğunda faktör VII aktivitesinde 10 kata
kadar artışlar gözlenebilir. Ayrıca Faktör VII aktivitesindeki artışlar
miyokard enfarktüsü riskini de arttırır. Oral antikoagülan ilaçlar, şiddetli
karaciğer hastalığı ve K vitamini yetersizliği durumlarında ise faktör VII
düzeylerinde azalmalar görülebilir.
FAKTÖR VIII (Antihemofilik faktör)
Normal Değer: Normal aktivitenin %50-150’si
Kullanımı: Herediter faktör VIII eksikliği (Hemofili A) sekse bağlı geçiş
gösteren ve kanamaya eğilimle karakterize bir bozukluktur. Klinik olarak faktör
VIII eksikliği, hastanın plazma faktör VIII seviyelerine göre, şiddetli
(<%1), orta derece (%1-5), ve hafif (>%5) olmak üzere derecelere ayrılır.
Etkilenen bireylerde aPTT uzamış ve PT ve TT normaldir. Ayrıca faktör VIII bir
akut faz reaktanı olup, östrojen kullanımı, karaciğer hastalığı, diabetes
mellitus, stres veya egzersiz durumlarında da yükselebilmektedir.
FAKTÖR VIII İLE İLİŞKİLİ ANTİJEN
FAKTÖR VIII İNHİBİTÖR (Bethesda titresi)
Normal Değer: 0-1,0 Bethesda ünitesi
Kullanımı: Faktör replasman tedavisi alanlarda veya spontan olarak (doğum
sonrası, immünolojik bozukluklar, antibiyotik kullanımı, maligniteler, ileri
yaş) faktör inhibitörleri gelişebilmekte ve ilgili faktörleri inhibe
etmektedir.
FAKTÖR IX (Antihemofilik faktör B, Christmas faktör, Otoprotrombin II)
Normal Değer: Normal aktivitenin %50-150’si
Kullanımı: Kalıtsal faktör IX eksikliği (Hemofili B), sekse bağlı geçiş
gösteren, kanama diyatezi ve düşük plazma faktör IX aktivitesi ile karakterize
bir bozukluktur. Başlıca erkekler etkilenirken, kadınlar taşıyıcıdır. 1:25000
sıklıkta görülür. Etkilenmiş bireylerde aPTT uzamışken PT normaldir. Akkiz
faktör IX eksikliği ise, oral antikoagülan kullanımı, şiddetli karaciğer
hastalığı ve K vitamini yetersizliğinde gözlenir.
FAKTÖR X (Stuart faktör, Otoprotrobin C, Otoprotrombin III)
Normal Değer: Normal aktivitenin %50-150’si
Kullanımı: Kalıtsal faktör X eksikliği olan hastalarda PT ve aPTT uzamış, TT
ise normaldir. Faktör X eksikliği otozomal resesif geçiş gösterir. Akkiz faktör
X eksikliği ise primer amiloidoz ile ilişkilidir. Ayrıca oral antikoagülan
kullanımı ve K vitamini yetersizliğinde de faktör X seviyeleri azalmaktadır.
FAKTÖR XI (Plazma tromboplastin antesedan)
Normal Değer: Normal aktivitenin %50-150’si
Kullanımı: Homozigot faktör XI eksikliği olan hastalarda pıhtılaşma zamanı ile
aPTT uzar ve değişken bir kanama paterni gözlenir. PT, TT, trombosit sayımı ve
trombosit fonksiyon testleri ise normaldir.
FAKTÖR XII (Hageman faktörü)
Normal Değer: Normal aktivitenin %50-150’si
Kullanımı: Herediter faktör XII eksikliği olan hastaların çoğunda kanama
problemleri gözlenmezken, tromboembolik problemler daha sık görülür. Etkilenen
kişilerde PT normal, aPTT uzamıştır.
FAKTÖR XIII TARAMA (Fibrin stabilize edici faktör)
Normal Değer: >24 saat (tarama testi negatif)
Kullanımı: FXIII eksikliği herediter olarak otozomal resesif geçiş
göstermektedir. Hastalarda ilk kanama bulgusu göbek kordonu ayrıldıktan sonra
gözlenir. Bu hastalarda genel hemostaz testleri normalken, travma sonrası
oluşan yaralar geç iyileşir.
FAMİLİAL AKDENİZ ATEŞİ (FMF) MUTASYON ANALİZİ (MEFV)
Kullanımı: FMF, yinelenen ataklarla, ateşlenmeleri takip eden karın, göğüs ve
eklem ağrıları ile kendini belli eden kalıtsal bir hastalıktır. FMF’de
sedimentasyon hızı artar fakat lökosit sayısı normaldir.
FENİLALANİN
Normal Değer:
Prematüre 1,62-3,50 mg/dl
0-1 ay 0,63-2,26 mg/dl
2-12 ay 0,51-1,24 mg/dl
1-20 yaş 0,43-1,50 mg/dl
>20 yaş 0,58-1,40 mg/dl
Kullanımı: Fenilketonüri hastalarında diyetin etkinliğinin takibinde kullanılır.
Hiperfenilalaninemi, sepsis, ağır yanıklar, yenidoğanın geçici tirozinemi ve
hiperfenilalaninemisi, viral hepatitler ve hepatik ensefalopatilerde de kandaki
fenilalanin düzeyi artabilir.
FENİLKETONÜRİ (PKU) MOLEKÜLER ANALİZİ
Kullanımı: PKU, fenilalanin hidroksilaz (PAH) enzim bozukluğu veya eksikliği
ile ortaya çıkan bir kalıtsal hastalıktır. PAH, fenilalaninini tirozine
çevirir. PAH’ın olmaması, eksik veya işlevinin bozuk olması durumunda kanda
fenilalanin birikir ve bu amino asit beyin için toksiktir. PKU’ya, doğumu takip
egünler içinde tarama testleri kullanılarak tanı konur. Bu hastalar uygun bir
diyet ile normal yaşamlarını sürdürebilir. Aksi takdirde ilerleyen yaşlarda,
geri dönüşümü olmayan zeka ve/veya nörolojik bozukluklar ortaya çıkar. Hastalık,
PAH geninde meydana gelen mutasyonlar nedeni ile ortaya çıkar. Hastalığın
oluşması için hem annenin, hem de babanın mutant geni taşıması gerekmektedir.
Taşıyıcı anne ve babadan doğacak her çocuk 1/4 ihtimalle hasta olacaktır. Hasta
bireyin ebeveynlerinden aldığı alleller, bağlantı analizi denilen indirek metot
ile tespit edilir. Mutasyonu belirlenmemiş hasta ailelerine prenatal tanı
ve/veya taşıyıcılık tanısında yardımcı olabilmek amacı ile indirek analiz
uygulanabilir.
FENİLKETONÜRİ TARAMASI (PKU)
Normal Değer: Raporda belirtilmektedir.
Kullanımı: Yenidoğanda fenilketonüri hastalığının taramasında kullanılır.
Pozitif sonuçlar kantitatif bir yöntemle doğrulanmalıdır. Protein alımının
yetersiz olduğu durumlarda yanlış negatif, prematüre infantlarda ise
karaciğerin immatür olmasına bağlı olarak yanlış pozitif sonuçlar elde
edilebilir.
FENİTOİN (Bk.DİFENİLHİDANTOİN)
FENOBARBİTAL (Luminal)
Normal Değer:
Terapötik konsantrasyon : 15-40 mg/ml
Toksik konsantrasyon: >40 mg/ml
Kullanımı: İlaç düzeyinin takibinde kullanılır. Beraberinde valproik asit ve
salisilatlar kullanıldığında fenobarbital düzeyi %40 artar.
FENOL
Normal Değer: <20-70 mg/g kreatinin
Kullanımı: Fenol, fenol-krezol ve benzen ile çalışan kişilerin bu maddelerden
ne kadar etkilendiğinin tespitinde kullanılır.
FERRİK KLORİD (FeCI3 testi)
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Fenilketonüri vb.metabolik hastalıkların tanısı ile ilaç ve alkol
kullanımının değerlendirilmesinde kullanılır. Fenilalanin metabolitlerinden
fenilprüvik asit ölçülür. Diyet tedavisine cevabın takibinde değerlidir. Tarama
testi olarak kullanılmamalıdır. Levadopa, salisilatlar ve fenotiazinler yanlış
pozitif sonuçlara neden olabilir.
FERRİTİN
Normal Değer:
Prematüre 25-200 ng/ml
0-7 gün 25-200 ng/ml
7 gün –1 ay 200-600 ng/ml
2-3 ay 50-300 ng/ml
4-6 ay 40-200 ng/ml
7-12 ay 15-140 ng/ml
1-5 yaş 12-140 ng/ml
6-12 yaş 15-140 ng/ml
13-15 yaş 17-140 ng/ml
Erkek Kadın
16-50 yaş 15-200 ng/ml 14-150 ng/ml
51-60 yaş 15-220 ng/ml 14-150 ng/ml
>60 yaş 18-250 ng/ml 18-200 ng/ml
Kullanımı: Demir eksikliği anemisi, kronik hastalık anemisi, talasemi,
hemakromatozis ve demir yükleme tedavisinin takibinde kullanılr. Karaciğer
hastalıklarının varlığında demir eksikliği olmasına rağmen normal düzeylerde
çıkabilir. Ayrıca akut faz reaktanlarından biridir.
FİBRİN STABİLİZE EDİCİ FAKTÖR (Bk. Faktör VIII Tarama)
FİBRİN YIKIM ÜRÜNLERİ (Bk. D-DİMER)
FİBRİNOJEN (Faktör I)
Normal Değer: 1,75-4,00 g/L
Kullanımı: Fibrinojen akut faz reaktanlarından biridir. Konjenital
afibrinojenemi, hipofibrinojenemi, disfibrinojenemi, yaygın damar içi
pıhtılaşması, akut pulmoner emboli, sistemik fibrinoliz, pankreatit ve ağır
karaciğer yetmezliğinde fibrinojen düzeyleri azalırken, enfeksiyonlar, gebelik,
travma ve yaygın doku nekrozunda fibrinojen düzeyleri yükselir. Yüksek
fibrinojen düzeyleri tromboz riskini arttırdığından kardiyovasküler hastalıklar
ve inme riskinde artış gözlenir.
FİBRİNOLİZ ZAMANI (Bk. Euglobin Pıhtı Lizis)
FİBRONEKTİN (FN)
Normal Değer: Serum 0,05-0,50 g/L
Kullanımı: Synovial sıvıdaki fibronektin konsantrasyonu serumdakinden fazladır.
FMF MUTASYON ANALİZİ (Bk. Familial Akdeniz Ateşi Mutasyon Analizi)
FOLİK ASİT (Folat)
Normal Değer :
<15 yaş 3-21 ng/ml
>15 yaş 3-17 ng/ml
Kullanımı: Folat eksikliğinin tanı ve tedavisinin takibi ile megaloblastik ve
makrositik anemilerin değerlendirilmesinde kullanılır. Diyetle folat alımının
azalması, hemodiyaliz, malabsorbsiyon, gebelik, kronik alkolizm ve fenitoin vb
bazı ilaçlar serum folat düzeyini düşürürken, vejeteryan diyet ile serum folat düzeyi
artar.
FOLİK ASİT(Eritrosit için)
Normal Değer: 120-860 ng/ml
Kullanımı: Eritrosit içi folat düzeyi serumdakinden çok daha konsantredir. Bu
nedenle vücuttaki folat miktarının belirlenmesinde eritrosit içi folat
düzeyinin ölçülmesi daha iyi bir göstergedir.
FOLLİKÜL STİMÜLAN HORMON (FSH)
Normal Değer:
Kadın 0-6 ay 1,00-4,00 mIU/ml
7 ay-12 yaş 0,20-3,00 mIU/ml
13-15 yaş 1,00-8,00 mIU/ml
16-50 yaş 2,00-10,00 mIU/ml
51-60 yaş 20,00-140,00 mIU/ml
>60 yaş 30,00-118,00 mIU/ml
Folliküler faz 2,00-10,00 mIU/ml
Pik 8,50-30,00 mIU/ml
Luteal faz 2,00-10,00 mIU/ml
Hamile 2,00-10,00 mIU/ml
Menapoz 20,00-140,00 mIU/ml
Erkek 0-6 ay 1,00-4,00 mIU/ml
6 ay-12 yaş 0,20-3,00 mIU/ml
>12 yaş 1,00-15,00 mIU/ml
Kullanımı: Hipofiz fonksiyonlarının değerlendirilmesinde kullanılır. Özellikle
primer ve sekonder over yetmezliğinin ayırıcı tanısında değerlidir. Primer
gonadal yetmezlik, ovarien ve testikler agenezis, Turner ve Kleinifelter
sendromu, kastrasyon, alkolizm, menapoz ve orşit serum FSH düzeylerinde artışa
neden olurken, anterior hipofiz hipofonksiyonu, hipotalamik hastalıklar,
gebelik, anoreksia nervosa, polikistik over sendromu, hemakromatozis, orak
hücreli anemi, hiperprolaktinemi ve östrojen vey androjenlerle tedavi edilen
hastalarda ise FSH düzeyi düşer.
FORMOL GEL
Kullanımı: Leishmaniazis tanısında kullanılan nonspesifik bir testtir. Gama
globulinlerin artışı ile pozitifleştiğinden tanı koydurucu değil, tanıyı
destekleyicidir.
FOSFOR (PO4, P, İnorganik fosfor, Fosfat)
Normal Değer:
0-7 gün 5,00-10,00 mg/dl
7 gün-1 yaş 4,50-6,70 mg/dl
2-12 yaş 4,50-5,50 mg/dl
13-60 yaş 2,70-4,50 mg/dl
>60 yaş Erkek 2,30-3,70 mg/dl Kadın 2,80-4,10 mg/dl
Kullanımı: Fosfor metabolizmasının ve kalsiyum-fosfor dengesinin
değerlendirilmesinde kullanılır. Osteolitik kemik metastazları, sarkoidozis,
süt-alkali sendromu, vitamin D intoksikasyonu, böbrek yetmezliği,
hipoparatiroidizm, pseudohipoparatiroidizm, akromegali, pulmoner embolizm,
laktik asidoz ve respratuvar asidozda serum fosfor düzeyi artarken, osteomalazi,
steatore, renal tübüler asidoz, gram negatif bakteriyel septisemi, hipokalemi,
vitamin d eksikliği, malnutrisyon, malabsorbsiyon, ağır diare, kusma, primer
hiperaparatiroidizm, hiperkalsemi, salisilat zehirlenmesi, respiratuvar
enfeksiyonlar, hiperinsülinemi, respiratuvar alkaloz, osteoblastik kemik
metastazları ve renal tübüler defektlerde ise fosfor düzeyi düşer.
FOSFOR (İdrar)
Normal Değer: 24 saatlik idrar 0,40-1,30 g/gün
Kullanımı: Böbrek fonksiyonlarının ve kalsiyum-fosfor dengesinin değerlendirilmesinde
kullanılır. Hiperparatiroidizm, vitamin D rezistan rikets, immobilizasyon,
vitamin D intoksikasyonu, renal tübüler hasar ve familier hipofosfatemide
idrarla atılan fosfor düzeyi artarken, hipoparatiroidizm,
pseudohipoparatiroidizm ve paratiroidektomi sonrasında ise düşer.
FRONKÜL KÜLTÜRÜ
Kullanımı: Patojen bakterinin izolasyonununda kullanılır.
FRUKTOZAMİN
Normal Değer:
<15 yaş 0-229 mmol/L
>15 yaş 0-285 mmol/L
Kullanımı: Son 2-3 hafta içindeki ortalama glukoz konsantrasyonunu gösterir.
Glikozile olmuş protein miktarını gösterdiğinden serum total protein
seviyesindeki değişiklikler fruktozamin değerini etkileyebilir.
FTA-ABS
Kullanımı: Sifilis tanısında kullanılır. Treponema pallidum için spesifik
testlerden biridir. SLE, hamilelik ve lepra yalancı pozitifliğe neden olur.
Ayrıca tedaviye rağmen pozitif kalır. Bu nedenle tedavi takibinde kullanılamaz.
GAİTA ANALİZİ (Tam) (Gaita mikroskobisi, parazit incelemesi, gaitada gizli kan, hazım testi ve pH ölçümü)
GAİTA KÜLTÜRÜ (Normalde patojen bakteri ürememelidir)
GAİTADA AMİP İNCELEMESİ
Normal Değer : Negatif
Kullanımı: Entamoeba histolytica kist ve trofozitlerinin araştırılması
GAİTADA CRYPTOSPORİDİUM İNCELEMESİ
Kullanımı: HIV hastalarında, gündüz bakım evlerinde ve su kaynaklı salgınlarda
diareye neden olan bir protozoadır. İmmün sistemi normal olan kişilerde
asemptomatik seyreder ya da kendi kendini sınırlayan diaremeye neden olur.
GAİTADA GİZLİ KAN ARAŞTIRILMASI
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Gaitada kimyasal kan reaksiyonunun araştırılması
GAİTADA HAZIM TESTİ
GAİTADA MİKROSKOBİK İNCELEME
Kullanımı: Gaitada eritrosit, lökosit vb hücrelerin varlığının araştırılması
GAİTADA PARAZİT ARAŞTIRILMASI
Kullanımı: Gaitada parazit yumurtaları ve protozoalarının araştırılması
GAİTADA pH ARAŞTIRILMASI
Kullanımı: Gaita normalde nötral veya hafif alkali pH’a sahiptir. Karbonhidrat
ve protein yıkımının izlenmesinde kullanılır.
GAİTADA REDÜKTAN MADDE
Normal Değer: Negatif
GAİTADA ROTA VİRÜS ANTİJEN (Rota virüs antijeni)
Kullanımı: Yenidoğanlarda ve 6 ay 2 yaş grubu çoçuklarda, özellikle kış
döneminde ishal yapan en önemli nonbakteriyel gastroenterit etkeni olan rota
virüs antijeninin gösterilmesinde kullanılır.
GAİTADA STERKOBİLİNOJEN
Kullanımı: Safranın duodenuma ulaşmasını engelleyen obstrüksiyonların
değerlendirilmesinde ve özellikle de bilier atrezi olasılığının
araştırılmasında kullanılır.
GAİTADA TRİPSİN
Kullanımı: Kistik fibrozis için tarama testlerinden biridir. Gaitadaki tripsin
miktarı malabsorbsiyonda artmışken, pankreas fonksiyon kaybı ve kistik
fibrozisde azalmıştır. >4 yaşın üzerindeki çocuklarda değeri düşüktür.
GAMA GLUTAMİL TRANSFERAZ (GGT, Gama GT, Gama Glutamil transpeptidaz)
Normal Değer:
Kord 11-194 IU/L
Prematüre 11-194 IU/L
0-7 gün 10-300 IU/L
7 gün-1 ay 7-180 IU/L
2-3 ay 7-100 IU/L
4 ay-15 yaş 7-50 IU/L
>15 yaş Erkek 7-60 IU/L
Kadın 7-40 IU/L
Kullanımı: Karaciğer fonksiyon testlerinden biridir. Alkol ve ilaçların
karaciğer üzerine toksik etkisini takip etmede kullanılır. Obstrüktif sarılık,
intrahepatik kolestazis, pankreatit ve karaciğerdeki metastatik karsinomların
tanısında da değerlidir. Serum GGT düzeyi, karaciğer hastalıklarında ALP ile
paralel hareket ederken, kemik hastalıklarında etmez.
GASTRİN
Normal Değer: 25-125 pg/ml
Kullanımı: Zollinger-Ellison sendromu, aklorhidri veya pernisiyöz anemi,
multiple endokrin neoplazi ve diğer hipergastrinemilerin tanısında kullanılır.
GEBELİK TESTİ (İdrar) (BETA-HCG İdrar)
GEBELİK TESTİ (Serum) (BETA-HCG Kan)
GLİADİN ANTİKORLARI IgA ve IgG (Anti-gliadin antikorları)
Kullanımı: Celiac sprue hastalığında tanı ve tedavinin takibinde kullanılır.
Tedaviden sonra önce IgA (3 ay), daha sonra IgG (12 ay) düşer. Tedavi bırakılıp
diyet normale döndükten 3 ay sonra tekrar pozitifleşir.
GLUKOHEMOGLOBİN (HbAIC)
Normal Değer: %4,2-6,4
Kullanımı: Diabetes mellitusun uzun dönem takibinde kullanılır. Son 4-8 hafta
içindeki ortalama kan glukoz konsantrasyonunu gösterir.
GLUKOZ (Açlık kan şekeri, AKŞ)
Normal Değer:
Kord 45-96 mg/dl
Prematüre 20-60 mg/dl
0-7 gün 40-60 mg/dl
7 gün-1 ay 40-80 mg/dl
2 ay-15 yaş 60-100 mg/dl
16-60 yaş 70-110 mg/dl
>60 yaş 80-110 mg/dl
Kullanımı: Karbonhidrat metabolizmasının değerlendirilmesinde kullanılır.
GLUKOZ (İdrar)
Normal Değer:
Spot idrar 1-15 mg/dl
24 saatlik idrar <0,5 g/gün
Kullanımı: Böbrek fonksiyonlarının değerlendirilmesi ve diabetes mellitus
takibinde kullanılır.
GLUKOZ (Mayi)
Normal Değer:
BOS 0-12 yaş 60-80 mg/dl
13-15 yaş 50-75 mg/dl
>15 yaş 40-70 mg/dl
Kullanımı: Normalde BOS glukoz değeri, eş zamanlı kan glukozunun %60-80’i
düzeyindedir. Bakteriyel menenjitler, merkezi sinir sistemi maligniteleri,
romatoid menenjit ve hipoglisemi BOS glukoz düzeyinde düşüşe neden olur.
GLUKOZ-6-FOSFAT DEHİDROGENAZ (G6PD)
Normal Değer:
<1 yaş 6,50-14,40 U/g Hb
>1 yaş 4,60-13,50 U/g Hb
Kullanımı: G6PD eksikliğine bağlı olarak gelişen hemolitik aneminin tanısında
kullanılır. Genç eritrositlerde G6PD aktivitesi yüksek olduğundan, hemolitik
epizod sonrasında eksikliğin belirlenmesi genellikle mümkün olmaz.
GLUKOZAMİNOGLİKAN
Kullanımı: Mukopolisakkaridozislerin taranması amacıyla kullanılır.
GONOKOK KÜLTÜRÜ (Neisseriae gonorhoeae kültürü)
Kullanımı : Neisseriae gonorrhoeae izolasyonu ve identifikasyonu
GÖZ KÜLTÜRÜ (Konjonktiva kültürü)
Kullanımı: Göz enfeksiyonlarında bakteriyolojik ajanın izolasyonu
GRAM BOYALI PREPARAT
Kullanımı: Klinik materyalde hücre ve bakteri varlığının araştırılması ve
bakteri morfolojisinin belirlenmesi
GROWTH FAKTÖR (Somatomedin C)
GROWTH HORMON (GH, Somatotropin, STH)
Normal Değer: 0-20 mIU/ml
Kullanımı: Hipofiz fonksiyonlarının değerlendirilmesi, çocuklarda dwarfizm ve
gigantizm, erişkinlerde ise akromegalinin tanı ve tedavisinin takibinde
kullanılır. Çocuklarda GH yetmezliklerinin değerlendirilmesinde bazal değerler
yetersiz olabileceğinden stimülasyon testlerine ihtiyaç duyulabilir.
GRUBER-WİDAL TESTİ
Kullanımı: Tifo ve paratifo enfeksiyonlarında O aglütininleri 8.günden, H
aglütininleri ise 10-12 günden sonra tespit edilebilir düzeye ulaşır. Akut
hastalık tanısı için 10-15 gün ara ile alınan kan örneklerinde titre artışı
gözlenmelidir. Tek başına H aşılamayı, O ise hastalığı işaret eder. Erken
dönemde tedaviye başlanan vakalarda pozitiflik görülmeyebilir. Tek başına tanı
koydurucu değildir. Non-spesifik reaksiyonlara rastlanabilir.
HAM TESTİ
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Paroksismal noktürnal hemoglobinüri tanısında kullanılır.
HAPTOGLOBİN (HPT)
Normal Değer: 30-200 mg/dl
Kullanımı: İn vivo hemoliz tanısında kullanılan bir akut faz proteinidir. Akut
ve kronik inflamasyonlar, neoplastik hastalıklar, kortikosteroid tedavisi ve
bilier obstrüksiyonlarda serum HPT seviyesi artarken, in vivo hemoliz
(hemoglobinopatiler, eritrosit membran defektleri, otoimmün hemolitik
hastalıklar, mekan hemoliz, hipersplenizm), karaciğer hastalıkları, östrojen
tedavisi, gebelik ve oral kontraseptif kullanımı ile HPT seviyesi düşer.
HAV IgG (Hepatit A antikoru IgG; Anti-HAV IgG)
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Akut HAV (Hepatit A) enfeksiyonunun tanısında kullanılır. 15-45
günlük bir inkübasyonu takiben semptomların ortaya çıkması ile beraber kanda
görülür ve genelde 3-6 ay pozitif kalır.
Hb ELEKTROFOREZİ
HbeAg (Hepatit Be Antijeni)
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: HBV (Hepatit B) enfeksiyonunun takibinde kullanılır. Enfeksiyonun
erken evrelerinde, HbsAg’den sonra ortaya çıkar. Virüsde aktif viral
replikasyonun olduğunu gösterir.
HbsAg (Hepatit B surface antigen)
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Akut veya kronik HBV enfeksiyonlarının tanısında kullanılır. HBV
enfeksiyonu sırasında serumda ortaya çıkan ilk serolojik markerdir (6-16
hafta). Akut enfeksiyonlarda genelde semptomlar çıktıntan 1-2 ay sonra ortadan
kaybolur. HbsAg’nin 6 aydan uzun süre bulunması kronik taşıyıcılık veya kronik
karaciğer hastalığının göstergesidir.
HBV DNA (Hibridizasyon)
Kullanımı: Serumdaki HBV miktarını belirlemek için kullanılır. Klinik ve diğer
laboratuvar bulguları ile beraber hastalığın prognozunun belirlenmesi ve tedavi
takibinde değerlidir.
HBV DNA (PCR)
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: HBV enfeksiyonlarının erken evrelerinde antikor düzeyi düşük
olduğundan serolojik testler yetersiz kalmaktadır. Bu nedenle virüsün doğrudan
tespit edildiği duyarlı ve spesifik bir yöntem olan PCR kullanılır.
Asemptomatik taşıyıcılar, antikorun henüz oluşmadığı vakalar, seropozitif
annelerden doğan bebekler, immünolojik reaksiyon göstermeyen hastalar ve
serolojik testleri pozitif olan hastalarda tanının doğrulanması ve tedavinin
takibinde HBV DNA kullanılabilir.
HCV GENOTİP TAYİNİ
Kullanımı: HCV (Hepatit C) tip tayini hastalığın seyri ve tedavisi için
önemlidir. Tespit edilebilen genotip ve alt tipleri şunlardır: 1a, 1b, 1c,
2a/c, 2b, 3a, 3c, 4a, 4b, 4c/d, 4e, 4f, 4h, 5a, 6a.
HCV RNA
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: HCV enfeksiyonlarının erken evrelerinde antikor düzeyi düşük
olduğundan serolojik testler yetersiz kalmaktadır. Ayrıca özellikle HCV’de
antikorun varlığı her zaman viremi ile birlikte görülmez. Bu nedenle virüsün
doğrudan tespit edildiği duyarlı ve spesifik bir yöntem olan PCR kullanılır.
Asemptomatik taşıyıcılar, antikorun henüz oluşmadığı vakalar, seropozitif
annelerden doğan bebekler, immünolojik reaksiyon göstermeyen hastalar ve
serolojik testleri pozitif olan hastalarda tanının doğrulanması ve tedavinin
takibinde HCV RNA kullanılabilir.
HCV VİRAL YÜK
Kullanımı: Serum veya plazmadaki HCV RNA miktarını belirlemek için kullanılır.
Klinik ve diğer laboratuvar bulguları ile beraber hastalığın prognozunun
belirlenmesi ve tedavi takibinde değerlidir.
HDL KOLESTEROL (HDL-C)
Normal Değer:
Prematüre 5-50 mg/dl
0-1 yaş 30-65 mg/dl
2-15 yaş 35-75 mg/dl
Erkek Kadın
16-20 yaş 30-70 mg/dl 35-80 mg/dl
21-60 yaş 40-70 mg/dl 40-80 mg/dl
>60 yaş 40-75 mg/dl 40-80 mg/dl
Kullanımı: Koroner kalp hastalığı riskinin değerlendirilmesi normal değerin
altına düşmesi, kalp-damar hastalığı riskinin arttığını gösterir.
HDV RNA
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Serumdaki delta antijen düzeyi akut enfeksiyon sırasında
değişkendir. Kronik enfeksiyon sırasında ise delta antijeni nadiren tespit
edilebilir. Ayrıca anti-HDV tespit edilmesi de aktif HDV enfeksiyonu olduğu
anlamına gelmez. Bu durumda aktif HDV enfeksiyonunu tespit edebilmek için PCR
ile HDV RNA ölçümü yapılabilir.
2.5-HEGZANDİON
Normal Değer: <50 mg/L
Kullanımı: n-hegzan ile çalışan kişilerin bu maddeden ne kadar etkilendiğinin
tespitinde kullanılır.
HELICOBACTER PYLORİ ANTİJEN (HpSA)
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Erişkinlerde H.pylori varlığını göstermek ve tedavi sonrası
eradikasyonu izlemekte kullanılır. H.pylori, gastrit, gastrik ve duodenal
ülser, gastrik kanser ve neden olur. Non-invazif bir test olduğundan tedaviye
cevabın izlenmesinde tercih edilir.
HELICOBACTER PYLORİ ANTİKOR TARAMA
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: H.pylori tanısında kullanılan non-invazif testlerden biridir. Aktif
H.pylori ilişkili gastriti olan hastalarda, H.pylori enfeksiyonu tanısına
yardımcı olan bir tarama testidir. Tedaviden sonraki 6-8 ay içinde antikor
düşüşü saptanır.
HELİCOBACTER PYLORİ ANTİKORLARI IgA ve IgG
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: H.pylori tanısında kullanılan non-invazif testlerdir. Tedaviden
sonraki 6-8 ay içinde antikor düşüşü saptanır.
HEMATOKRİT (Hct)
Normal Değer:
Kord %42-60
Prematüre %42-60
0-7 gün %45-67
7 gün-1ay %42-63
2-3 ay %31-55
4-6 ay %29-41
7 ay-3 yaş %33-39
4-5 yaş %34-40
6-12 yaş %35-45
Erkek Kadın
13-15 yaş %37-49 %36-46
16-50 yaş %40-53 %36-46
>50 yaş %41-53 %36-46
Kullanımı: Anemi, kan kaybı, polistemi vb. durumların değerlendirilmesinde
kullanılır. Polistemi, egzersiz, hemokonsantrasyon (dehidratasyon, yanık, aşırı
kusma, intestinal obstrüksiyon vb) ve yüksek rakım Hct’te artışa neden olurken,
anemi ve yatar pozisyonda Hct düşer. Saat 17.00-07.00 arasında ve yemeklerden
sonra Hct düzeyinde %10’luk bir düşme olabilir. Ayrıca kan alırken turnikenin
uzun süre kalması yanlış yüksek sonuçlara neden olabilir.
HEMOFİLİ A BAĞLANTI ANALİZİ (FVIII eksikliği)
Kullanımı: Hasta bireyin annesinden aldığı allel, bağlantı analizi denilen
indirek metot ile tespit edilir. Mutasyonu belirlenmemiş hasta ailelerine
prenatal tanı ve/veya taşıyıcılık tanısına yardımcı olabilmek amacı ile indirek
analiz uygulanabilir.
HEMOFİLİ A İNTRON 22 İNVERSİYON ANALİZİ (FVIII eksikliği)
Kullanımı: Hemofili A, faktör VIII eksikliğinden kaynaklanan bir çeşit kanama
hastalığıdır. Hastalık, X kromozomu üzerinde bulunan FVIII geninde meydana
gelen mutasyonlardan kaynaklandığı için erkek çocuklarda görülür. Plazmadaki
normal faktör düzeyleri %50-150 ünite (=0,2 mg/ml) arasında değişir. Değer
%1’in altında ise ağır hemofili denir. Ağır hemofililerde kanamalar travma
olmaksızın kendiliğinden de başlayabilir. İntron 22 inversiyon mutasyonunun,
Türk Hemofili A hastalarında görülme sıklığının %29 olduğu (ağır hemofili
vakalarının %42’si) bildirilmiştir.
HEMOFİLİ B BAĞLANTI ANALİZİ (FIX eksikliği; Christmas hastalığı)
Kullanımı: Hemofili B, faktör IX eksikliğinden kaynaklanan bir çeşit kanama
hastalığıdır. Görülme sıklığı Hemofili A’ya oranla çok düşüktür. Hastalık X
kromozomu üzerinde bulunan FIX geninde meydana gelen mutasyonlardan
kaynaklandığı için erkek çocuklarda görülür. Hasta bireyin annesinden aldığı
allele, bağlantı analizi denilen indirek metot ile tespit edilir. Hasta
ailelerine prenatal tanı ve/veya taşıyıcılık tanısına yardımcı olabilmek amacı
ile indirek analiz uygulanabilir.
HEMOGLOBİN (Hb)
Normal Değer:
Kord 13,50-20,00 g/dl
Prematüre 13,50-20,00 g/dl
0-7 gün 14,50-22,50 g/dl
7 gün-1ay 13,50-20,50 g/dl
Erkek Kadın
2-3 ay 10,00-14,50 g/dl 10,00-14,00 g/dl
4-6 ay 9,50-13,50 g/dl 9,50-13,50 g/dl
7 ay-3 yaş 10,50-13,50 g/dl 10,50-13,50 g/dl
4-5 yaş 11,50-13,50 g/dl 11,50-13,50 g/dl
6-12 yaş 11,50-15,50 g/dl 11,50-15,50 g/dl
13-15 yaş 13,00-16,00 g/dl 12,00-16,00 g/dl
16-50 yaş 13,50-17,50 g/dl 12,00-16,00 g/dl
>50 yaş 14,00-18,00 g/dl 13,00-17,00 g/dl
Kullanımı: Anemi, kan kaybı, polistemi vb durumların değerlendirilmesinde kullanılır. Polistemi, egzersiz, hemokonsantrasyon (dehidratasyon, yanık, aşırı kusma, intestinal obstrüksiyon vb.) ve yüksek rakım Hb’de artışa neden olurken, anemi ve yatar pozisyonda Hb düşer. Saat 17.00-07.00 arasında ve yemeklerden sonra Hb düzeyinde %10’luk bir düşme olabilir. Ayrıca kan alırken turnikenin uzun süre kalması yanlış yüksek sonuçlara neden olabilir.
HEMOGLOBİN A1C (Bk. Glukohemoglobin)
HEMOGLOBİN A2 (HbA2)
Normal Değer: %0-4
Kullanımı: Talasemi tanısında kullanılır. HbA2 düzeyi demir eksikliğinden
etkilenebilir. b-talasemi ve megaloblastik anemide HbA2 düzeyi artarken, demir
eksikliği, eritrolösemi, HbH hastalığı, s-talasemi ve bs-talasemide HbA2 düzeyi
düşer.
HEMOGLOBİN ELEKTROFOREZİ (Bk. Beta Talasemi ve Hemoglobinopati Taraması)
HEMOSİDERİN
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Plazmadaki serbest hemoglobin miktarının yüksek olması ve buna bağlı
olarak hemopeksin ve haptoglobulin düzeylerinin düşmesi, idrarda hemosiderin
bulunmasına neden olur. Hemosiderinüri genelde intravasküler hemolize bağlıdır.
İntravasküler hemolize neden olan anemilerde ve hemakromatozisde hemosiderinüri
görülür.
HEPATİT D VİRÜS ANTİKORU (Delta antikoru, Anti-Delta, Anti-HDV)
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: HDV enfeksiyonunun tanısında kullanılır. Özellikle stabil kronik HBV
enfeksiyonu olanlarda ani alevlenme olduğundan delta antikoru bakılmalıdır.
HETEROFİL ANTİKOR (Monospot test)
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: EBV enfeksiyonu tanısında kullanılır. EBV B lenfositleri
etkilendiğinden spesifik ve non-spesifik antikor oluşumu gözlenir. Testin
sonucu hastalığın ağırlığı hakkında bilgi vermez fakat titre artışının takibi
anlamlıdır.
HIV-1/HIV-2 ANTİKOR
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: HIV tanısında kullanılır. HIV ile karşılandıktan sonra 6-12.haftadan
önce pozitifliği saptanmaz. Genellikle 6-12.aydan sonra pozitifleşir. AIDS
geliştikten sonra, hastalığın son evrelerinde antikor düzeyi saptanabilir
sınırın altına düşebilir. Negatif ve pozitif sonuçlar dikkatlice
değerlendirilmelidir. Pozitif sonuçlar, Western blot ve PCR ile
doğrulanmalıdır.
HIV-1 PROVİRAL DNA
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: ELISA ve Western Blot gibi serolojik testler HIV’a karşı oluşan
antikorları tespitt ettiğinden bu testlerin serokonversiyondan önceki değerleri
sınırlıdır. PCR ile HIV-1’in doğrudan tespit edilmesi sağlanır. Yeni doğanlarda
ve yüksek riskli hastalarda erken tanı için ve doğrulama amacıyla HIV-1
proviral DNA testi kullanılabilir.
HIV-1 RNA (HIV-1 viral yük)
Kullanımı: Plazmadaki HIV-1 RNA miktarını belirlemek için kullanılan bir
testtir. Klinik ve diğer laboratuvar bulguları ile beraber prognozun
belirlenmesi ve tedavi takibinde kullanılır.
HIV-1 VİRAL YÜK
HIV p24Ag + IgG COMBI
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Akut HIV enfeksiyonu sendromu tanısında kullanılır. Antikor
oluşumundan önce antijenemi geliştiğinden şüpheli temastan 3 hafta sonra
kullanılabilir. Negatif ve pozitif sonuçlar dikkatlice değerlendirilmelidir.
Pozitif sonuçlar, Western blot ve PCR ile doğrulanmalıdır.
HİDROKSİBÜTİRAT DEHİDROGENAZ (HBDH, Alfa-hidroksibütirik dehidrogenaz,
a-HBD)
Normal Değer: 75-200 U/L
Kullanımı: AMI (MI sonrası 72 saatte pik yapar ve 2 hafta yüksek kalır),
hemolitik veya megaloblastik anemi, akut hepatoselüler hasar, müsküler
distrofi, lösemi, lenfoma, malign melanom, postoperatif dönem ve nefrotik
sendromda serum HBDH düzeyi artar.
5-HİDROKSİİNDOLASETİK ASİT (5-HIAA, 5-OH indolasetik asit)
Normal Değer: 10,4-31,2 mmol/gün
Kullanımı: Karsinoid tümörlerin tanısında kullanılır. Ayrıca çölyak sprue,
whipple hastalığı ve bronş karsinomlarında 5-HIAA düzeyi artarken, depresyon,
ince bağırsak rezeksiyonu, PKU ve Hartnup hastalığında ise 5-HIAA düzeyi
azalır.
25-HİDOKSİ KOLEKALSİFEROL (Bk. Vitamin D3)
17-HİDROKSİPROGESTERON (17-OH Progesteron)
Normal Değer:
Kord 9,00-50,00 ng/ml
Prematüre 0,30-5,60 ng/ml
0-7 gün 0,20-2,30 ng/ml
7 gün-5 yaş 0,10-0,90 ng/ml
6-15 yaş 0,10-1,00 ng/ml
16-50 yaş 0,20-1,00 ng/ml
>50 yaş 0,20-0,50 ng/ml
Hamile 0,20-1,00 ng/ml
Menapoz 0,10-0,50 ng/ml
Folliküler faz 0,20-1,00 ng/ml
Pik 0,20-1,00 ng/ml
Luteal faz 0,20-3,00 ng/ml
Kullanımı: 11-hidroksilaz veya 21-hidroksilaz eksikliğine bağlı olan konjenital
adrenal hiperplaziler için en iyi tarama testidir. Hirşutizm veya infertilitesi
olan kadınlarda, adult-onset konjenital adrenal hiperplazilerin
değerlendirilmesinde ve konjenital adrenal hiperplazi nedeniyle glukokortikoid
tedavisi alan hastaların takibinde de kullanılır.
HİDROKSSİPROLİN, TOTAL
Normal Değer:
1-5 yaş 20-65 mg/gün
6-12 yaş 35-99 mg/gün
13-15 yaş 63-180 mg/gün
16-20 yaş 20-55 mg/gün
21-40 yaş 15-42 mg/gün
>40 yaş 16-49 mg/gün
Kullanımı: Total kollajen turnover’ını gösterir. Kemik rezorbsiyonu için iyi
bir göstergedir. Ayrıca primer ve sekonder tümörlere bağlı kemik yıkımının
değerlendirilmesinde de kullanılabilir. Akromegali, hipertiroidizm, Paget
hastalığı, rickets, osteomalazi, büyük kemik kırıkları, kemik tümörleri,
osteoporoz, sarkoidoz ve akut osteomyelitlerde hidroksiprolin düzeyi artarken,
hipotiroidizm, hipopitüiterizm, hipoparatiroidizm ve malnutrisyonda ise
hidroksiprolin düzeyi düşer.
5-HİDROKSİ TRİPTAMİN (Bk. Seratonin)
HİPOKONDROPLAZİ (HCH) MUTASYON ANALİZİ
Kullanımı: Bu kondrodistrofi, akondroplazi’nin allelik formudur. Radyolojik ve
klinik bulgular sayesinde akondroplazi’den ayırdedilebilir. Otozomal dominant
olduğu için taşıyıcılık durumu göstermez. Doğrudan hastalık fenotipi görülür.
HİPPÜRİK ASİT
Normal Değer: <1,5 g/g kreatinin
Kullanımı: Tolven ve xylen ile çalışan kişilerin bu maddelerden ne kadar
etkilendiğinin tespitinde kullanılır.
HLA B-7
Kullanımı: HLA doku grubu tayininde kullanılır.
HLA B-27
Kullanımı: HLA doku grubu tayininde kullanılır. Ankilozan spondilit ve romatoid
artritte destekleyici bir bulgudur.
HLA-DR
HOMOSİSTEİN (Hcy)
Normal Değer:
>12 yaş 0-12 mmol/L (normal)
12-15 mmol/L (sınırda yüksek)
>15 mmol/L (yüksek)
Kullanımı: Plazma total homosistein düzeyi kardiyovasküler hastalıklar için
bağımsız bir risk faktörüdür. Genetik mutasyonlar veya esansiyel vitamin
kofaktörlerindeki eksiklik enzim fonksiyonlarını etkileyerek homosistein
düzeyini arttırır. Homosistein düzeyi yüksek olanlarda ateroskleroz ve
tromboembolizm riski artmıştır. Ayrıca kanda ve idrarda homosistein düzeyinin
artmış olduğu doğumsal bir metabolizma bozukluğu olan homosistinürinin
tanısında da kullanılır. Vitamin B12 eksikliği, yaş ve sigara kullanımı
homosistein düzeyini arttırırken, folik asit kullanımı ile homosistein düzeyi
düşer.
HOMOVANİLİK ASİT (HVA)
Normal Değer:
24 saatlik idrar 3-5 yaş 1,40-4,30 mg/gün
6-12 yaş 2,10-4,70 mg/gün
13-15 yaş 2,40-8,70 mg/gün
>15 yaş 1,40-8,80 mg/gün
Kullanımı: Dopaminin majör terminal metabolitidir. Feokromasitoma, nöroblastoma
ve ganglioblastomanın tanı ve takibinde kullanılır. 24 saatlik idrarda ölçüm
yapılması tercih edilir.
HPV PCR ve GENOTİP TAYİNİ
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Servikal kanserler, servikal intraepitelial neoplazi (CIN) ve
Condylomata acuminatada HPV varlığının tespit edilmesinde kullanılır.
İstenildiği takdirde varlığı belirlenen virüsün tip tayini yapılabilir. HPV 6,
11, 16, 18, 31, 33 ve 35 tipleri tayin edilebilmektedir.
HSV TİP-1 ANTİKORLARI IgM ve IgG (Herpes Simplex tip I IgM ve IgG)
Kullanımı: Yakın bir süre önce veya geçmişte geçirilmiş HSV tip-1 enfeksiyonuna
karşı oluşan antikorları göstermektedir. Sıklıkla gingivostomatit, herpes
labialis, keratit, konjonktivit ve veziküler lezyonlara neden olur. Tedavi
edilmeyen herpes ensefaliti ve yenidoğan herpes enfeksiyonu %70 fatal
seyredebilir. HSV enfeksiyonunda antiviral tedavi önemli olduğundan, erken tanı
önemlidir.
HSV TİP-2 ANTİKORLARI IgM ve IgG (Herpes Simplex tip II IgM ve IgG)
Kullanımı: Yakın bir süre önce veya geçmişte geçirilmiş HSV tip-2 enfeksiyonuna
karşı oluşan antikorları göstermektedir. HSV tip-2 genital herpese neden
olmaktadır. Doğum sırasında anneden çocuğa bulaşabileceğinden erken tanı ve
tedavisi önemlidir.
ISIYA REZİSTAN ALKALEN FOSFATAZ (56°C)
Normal Değer: %25-35
Kullanımı: Alkalen fosfataz yüksekliklerinin nedeninin araştırılmasında
kullanılır. Klinikte en önemli kullanım alanı kemik ve karaciğer kaynaklı
ALP’nin birbirinden ayrılmasıdır. Bunun için ısı ile inaktivasyon
kullanılabilir 56°C’de 16 dakikada kemik kaynaklı ALP’nin %90-100’ü inaktive
olur.
ISIYA REZİSTAN ALKALEN FOSFATAZ (65°C) (Bk. Plasental Alkalen Fosfataz)
ISLET ADACIK ANTİKORU (Pankreas islet cell antikor, ICA)
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Tip I diabetes mellituslu (DM) hastaların %90’ında pozitiftir. Tip I
DM’ta klinik bulgular başlamadan yıllar önce antikor saptanabilir. Diabeti
olmayan kişilerde pozitif bulunduğunda tip I DM’a yatkınlığı gösterir. Birinci
derece akrabalarında tip I DM olduğu bilinen kişilerde, düşük derecede ICA
pozitifliği varsa ileride tip 1 DM gelişme olasılığı %40, yüksek titrede ICA
pozitifliği varsa %100’dür. Ayrıca diabetes mellitusta tip 1-2 ayrımında da kullanılabilir.
İDRAR KÜLTÜRÜ VE KOLONİ SAYIMI
Normal Değer: Üreme olmamalıdır.
Kullanımı: İdrar yolu enfeksiyonu veya bakteriüri etkeni bakterilerin
izolasyonu ve koloni sayısının belirlenmesinde kullanılır.
İKİLİ TEST (Bk. Birinci trimester tarama testi)
İKİNCİ TRİMESTER TARAMA TESTİ (Bk. Üçlü tarama testi)
İMMÜNFENOTİPLENDİRME PANELİ (Lösemi paneli, Lenfoma paneli)
Kullanımı: Lenfomaların tiplendirilmelerinde kullanılır. Standart panel dışında
ilave monoklonallerin tayini istendiğinde belirtilmelidir.
İMMÜNFİKSASYON ELEKTROFOREZİ (İmmünglobulin elektroforezi)
Kullanımı: Multiple myeloma ve Waldenström makroglobulinemisi gibi
immünproliferatif hastalıklar ve immün yetmezliklerin tanı ve takibinde
kullanılır. Antikoagülanlar, antikonvülzanlar, oral kontraseptifler, isoniazid
ve prokainamid kullanımı tüm immünglobulin düzeylerinde yanlış yükselmelere
neden olurken, fenitoin ve melilprednizolon kullanımı ise IgG ve IgA
düzeylerinde düşmeye neden olabilir.
İMMÜNFİKSASYON ELEKTROFOREZİ (İdrar) (Bence-Jones proteini)
Kullanımı: Çalışmada idrarla atılan serbest Lambda ve Kappa hafif zincir
bulunup bulunmadığı değerlendirilir. Özellikle multiple myelomanın
değerlendirilmesinde kullanılır. Amyloidozis, Fanconi sendromu ve Waldenström
makroglobulinemisinde de idrarla atılan hafif zincir miktarı artabilir.
İMMÜNFİKSASYON ELEKTROFOREZİ (BOS)
İMMÜNGLOBULİN A (IgA)
Normal Değer:
Serum Prematüre 1,00-4,00 mg/dl
0-7 gün 2,00-30,00 mg/dl
7 gün-1 ay 2,00-50,00 mg/dl
2-6 ay 4,00-80,00 mg/dl
7-12 ay 15,00-110,00 mg/dl
1-3 yaş 15,00-150,00 mg/dl
4-5 yaş 18,00-160,00 mg/dl
6-12 yaş 25,00-160,00 mg/dl
13-15 yaş 45,00-250,00 mg/dl
>15 yaş 45,00-380,00 mg/dl
BOS 0-0,60 mg/dl
Kullanımı: Özellikle sekresyonlarda bulunur ve virüs nötralizasyonunda rol oynar. IgA myeloma, siroz, kronik karaciğer hastalıkları ve kronik enfeksiyonlarda IgA düzeyi artarken, immün yetmezlikler, protein kaybına neden olan hastalıklar ve ataksi telenjiektazide ise IgA düzeyi düşer.
İMMÜNGLOBULİN D (IgD)
Normal Değer: 2,00-99,30 IU/ml
Kullanımı: IgD myelomasının tanı ve takibinde kullanılır.
İMMÜNGLOBULİN E (IgE)
Normal Değer:
0-1 yaş 0-65 IU/L
2-12 yaş 0-150 IU/L
13-15 yaş 1-200 IU-L
>15 yaş 1-100 IU/L
Kullanımı: Allerjik hastalıkların değerlendirilmesinde kullanılır. Allerjik hastalıklar,
parazit enfestasyonları, bronkopulmoner aspergillosis, astma,
hiperimmünglobulin E sendromu ve Wiskott-Aldrich sendromunda serum IgE düzeyi
artarken, bazı neoplazmalar, ataksi telenjiektazi ve bazı agamaglobulinemilerde
IgE düzeyi düşer.
İMMÜNGLOBULİN ELEKTROFOREZİ (Bk. İmmünofiksasyon Elektroforezi)
İMMÜNGLOBULİN G (IgG)
Normal Değer:
Serum Prematüre 650-1600 mg/dl
0-1 ay 250-900 mg/dl
2-6 ay 200-700 mg/dl
7-12 ay 220-1070 mg/dl
1-3 yaş 340-1200 mg/dl
4-5 yaş 420-1240 mg/dl
>5 yaş 650-1600 mg/dl
BOS <15 yaş 1,50-5,50 mg/dl
15-60 yaş 3,30-6,10 mg/dl
>60 yaş 4,20-6,40 mg/dl
Kullanımı: bakteri, virüs ve toksinlere karşı uzun süreli koruyuculuğu sağlayan antikorlardır. IgG myeloma, karaciğer hastalıkları, kronik tekrarlayan enfeksiyonlar, otoimmün hastalıklar ve bazı malignitelerde IgG düzeyi artarken, immün yetmezlikler ve protein kaybına neden olan hastalıklarda IgG düzeyi düşer. Nörolojik hastalıkların ayırcı tanısında ise BOS’daki IgG düzeyleri yol gösterici olabilir. Multiple skleroz, subakut sklerozan panensefalit ve merkezi sinir sistemi sifilisinde BOS IgG düzeyinde artış görülebilir.
İMMÜNGLOBULİN G İNDEKSİ (IgG indeksi)
Normal Değer: 0,3-0,6
Kullanımı: Multiple skleroz ve diğer merkezi sinir sistemi demiyelizan
hastalıklarının değerlendirilmesinde kullanılır.
İMMÜNGLOBULİN G SUBCLASSLARI
Normal Değer:
IgG1 0-6 ay 200-400 mg/dl
7-12 ay 200-800 mg/dl
1-12 yaş 300-800 mg/dl
13-15 yaş 350-1000 mg/dl
>15 yaş 200-1150 mg/dl
IgG2 0-1 yaş 50-100 mg/dl
2-3 yaş 30-450 mg/dl
4-15 yaş 100-450 mg/dl
>15 yaş 100-550 mg/dl
IgG3 0-1 yaş 15-150 mg/dl
2-12 yaş 15-117 mg/dl
>12 yaş 15-120 mg/dl
IgG4 <1 yaş 0-50 mg/dl
>1 yaş 0-125 mg/dl
Kullanımı: Humoral ve kombine (humoral+hücresel) immün yetmezliklerin değerlendirilmesinde kullanılır. Açıklanamayan ve tekrar eden kulak enfeksiyonları, sinopulmoner hastalıklar ve atopik allerjilerde IgG alt tiplerine bakılabilir. Hipogamaglobulinemi, ataksi-telenjiektazi ve Wiskott-Aldrich sendromunda tüm IgG alt tiplerinin düzyei düşer. Atopik allerjilerde IgG4 düzeyi artarken, rekürrent sinopulmoner enfeksiyonlar ve otitis mediada ise IgG2, IgG3 ve IgG4 düzeyi düşer.
İMMÜNGLOBULİN M (IgM)
Normal Değer:
Serum 0-1 ay 220-80 mg/dl
2-3 ay 20-100 mg/dl
4-6 ay 35-125 mg/dl
7-12 ay 35-150 mg/dl
1-5 yaş 45-200 mg/dl
6-12 yaş 50-250 mg/dl
>12 yaş 50-300 mg/dl
BOS 0-1,30 mg/dl
Kullanımı: Bakteri ve virüslere karşı üretilen ilk antikorlardır. Waldenstrom
makroglobulinemisi, enfeksiyonların akut fazı, otoimmün hastalıklar, kronik
karaciğer hastalıkları, aktif sarkoidoz, nefrotik sendrom ve bazı lenfomalarda
IgM düzeyi artarken, immün yetmezlikler ve protein kaybına neden olan
hastalıklarda IgM düzeyi düşer. BOS’da 3 mg/dl’nin üzerindeki IgM değerleri
bakteriyel menenjit lehinedir.
İMMÜNKOMPLEKS C1q (C1q, Compleman component C1q, C1q binding test)
Normal Değer : 0-50 mg/ml
Kullanımı: Dolaşımda immünkompleks bulunan hastalıkların (ör.SLE,
glomerülonefrit, idiopatik intersitisiel pnömoni, enfektif endokardit, ıyme
hastalığı, kronik HBV enfeksiyonu, HIV enfeksiyonu) değerlendirilmesinde ve
romatoid artrit ve SLE’nin takibinde kullanılır. Ayrıca bazı malignitelerde
(ör.akut lösemi) prognostik değeri de vardır.
İNDİAN INK BOYALI PREPARAT
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: BOS’da cryptococcus neoformans varlığının araştırılması
İNDİREK COOMBS
Kullanımı: Rh (-) hamilelerde yenidoğanın hemolitik hastalığı (eritroblastozis
fetalis) riskinin belirlenmesinde kullanılır.
İNFANTİL POLİKİSTİK BÖBREK HASTALIĞI (ARPKD) BAĞLANTI ANALİZİ (Otozomal
resesif polikistik böbrek hastalığı)
Kullanımı: İnfantil polikistik böbrek hastalığı (ARPKD), en sık görülen
kalıtsal renal kistik hastalıklardan biridir. İnsidansı canlı doğumlarda
1/6.000 (Amerika) ile 1/40.000 (Avrupa) arasında değişmektedir. Tüm veriler
dikkate alınınca muhtemel insidans canlı doğumlarda 1-2/10.000’dir. ARPKD,
birçok çocukta ölüme neden olduğu için, hasta çocuğu olan ailelerde prenatal
tanı çok önemlidir. ARPKD’in fetal ultrason ile prenatal tanısı (hatta doğumda
oldukça genişlemiş böbreğe sahip olan vakalarda bile) genellikle 22.gebelik
haftasından önce mümkün değildir. Hafif manifestasyonu olan vakalarda ultrason
ile prenatal tanı imkansız olabilir. ARPKD lokusunun 6 p’nin proksimaline
haritalanması, riskli ailelerde haplotipe dayalı prenatal tanıya imkan
vermektedir. Bu hastalıktan sorumlu olan gen henüz klonlanmadığı için
taşıyıcılık tanısı ve prenatal tanıda henüz mutasyon analizi yapılamamaktadır.
Prenatal tanı isteyen ailelerde başvurunun kabulü için gereken kriterler:
Karakteristik ultrasonografik bulguların da olduğu tipik klinik işaretlerin
manifestasyonu,
Aşağıda belirtilen kriterlerden en az birinin varlığı,
-Ebeveynlerde ultrason incelemesi sonucundda renal kist olmaması,
-Hepatik fibrozisin klinik işaretleri veyaa histopatolojik kanıtı,
-En az bir hasta kardeşte ARPKD’in patolojjik kanıtı,
-Ebeveynlerin akraba olması.
İNHALANT ALLERJENLER (Phadiotop)
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Solunum yoluyla alınan allerjenlere karşı oluşan IgE varlığının
taranmasında kullanılır.
İNORGANİK FOSFOR
İNSÜLİN
Normal Değer:
Açlık <7 gün 3-20 mIU/ml
>7 gün 5-25 mIU/ml
Tokluk 16-166 mIU/ml
Kullanımı: Tip I ve II diabetes mellitus, hipoglisemi, insülinoma ve insülin rezistan diabetin değerlendirilmesinde kullanılır. İnsülinoma, reaktif hipoglisemi, fazla insülin alınması, Cushing sendromu, tip I diabetes mellitus, feokromasitoma ve akromegalide insülin düzeyi artarken, pankreas b hücre harabiyetinde insülin düzeyi düşer.
İNSÜLİN ANTİKORU
İNSÜLİN C-PEPTİT
İNSÜLİN-LİKE GROWTH FAKTÖR
İYONİZE KALSİYUM (Ca1, Ca+2)
Normal Değer: 1,12-1,32 mmol/L
Kullanımı: Kalsiyumun fizyolojik olarak aktif olan formudur. Total kalsiyumun
%50-55’i bu formda bulunur. Anormal total kalsiyum sonuçlarının ve yenidoğanın
kalsiyum dengesinin değerlendirilmesinde kullanılır. Primer hiperparatiroidizm,
fazla D vitamini alımı ve bazı malignitelerde iyonize Ca düzeyi artarken,
primer hipoparatiroidizm, pseudohipoparatiroidizm, D vitamini eksikliği,
magnezyum eksikliği, postoperatif durumlar, travma, sepsis, yanıklar,
pankreatit ve multiple organ yetmezliğinde ise iyonize kalsiyum düzeyi düşer.
İYOT (I)
Normal Değer: Spot idrar kreatinine oranlanarak verilir.
Kullanımı: Besinler veya ilaçlarla alınan iyot miktarının değerlendirilmesinde
kullanılır.
JO-1 ANTİKORLARI
Kullanımı: Özellikle intersitisiel pulmoner fibrozis ve simetrik poliartriti
olan polimyozitli hastaların tanısında kullanılır. Jo-1 antikorları pozitif
olan bu hastalarda pulmonerr tutulum riski daha fazladır.
KABAKULAK ANTİKORLARI IgM ve IgG (Mumps antikorları IgM ve
IgG)
Kullanımı: IgM akut enfeksiyonu, IgG ise doğal veya aşılama ile kazanılan
bağışıklığı gösterir. İnkübasyon süresi 18-21 gündür. Hastalığın başlamasından
7-14 gün sonra antikor saptanabilir. Bazı hastalarda yaklaşık 1 yıl boyunca
düşük düzeyde pozitif kalabilir. Kabakulak virüsü merkezi sinir sistemini de
enfekte edebilir. Bu durumda tanı için BOS’taki antikor düzeylerine bakılır.
KADMİYUM (Cd)
Normal Değer:
Tam Kan 0,3-1,2 mg/L
Spot İdrar 0,5-4,7 mg/L
Kullanımı: Kadmiyuma maruz kalan kişilerin bu maddeden ne kadar etkilendiğinin
tespitinde kullanılır.
KALSİFEROL (Bk. Vitamin D3)
KALSİTONİN (Tirokalsitonin, hCT)
Normal Değer: 0-50 pg/ml
Kullanımı: Medüller tiroid karsinomlarının tanısında ve kalsiyum
metabolizmasının değerlendirilmesinde kullanılır. Bazı akciğer, meme ve
pankreas kanserleri, Zollinger-Ellison sendromu, pernisyöz anemi, kronik böbrek
yetmezliği, pseudohipoparatiroidizm, APUD hücreli tümörler, karsinoid sendrom,
alkolik siroz, gebelik ve benign akciğer hastalıklarında serum kalsitonin
seviyesi yükselir.
KALSİYUM (Ca)
Normal Değer:
Kord kanı 8,20-11,50 mg/dl
Prematüre 6,20-11,00 mg/dl
0-7 gün 8,00-10,60 mg/dl
7 gün-12 yaş 8,80-10,80 mg/dl
13-60 yaş 8,40-10,20 mg/dl
>60 yaş 8,40-10,00 mg/dl
Kullanımı: Çeşitli endokrin ve metabolik bozuklukların değerlendirilmesinde
kullanılır. Primer ve tersier hiperparatiroidizm, kemik metastazları, çeşitli
maligniteler, polisitemiavera, feokromasitoma, sarkoidozis, vitamin D
intoksikasyonu, süt-alkali sendromu, tirotoksikozis, akromegali ve
dehidratasyona neden olan durumlarda serum Ca düzeyi artarken,
hipoparatiroidizm, pseudohipoparatiroidizm, vitamin D eksikliği, kronik böbrek
yetmezliği, magnezyum eksikliği, akut pankreattit, hiperfosfatemi, sistinozis,
osteomalazi, alkolizm, hepatik siroz ve hipoalbuminemi durumlarında serum Ca
düzeyi azalır. Ayrıca total Ca düzeyi, kandaki protein konsantrasyonundan da
etkilenir. Protein miktarı 1 g/dl artarsa, kalsiyum miktarı yaklaşık 0,8 mg/dl
azalır.
KALSİYUM (İdrar)
Normal Değer: 24 saatlik idrar 0,10-0,30 g/gün
Kullanımı: Kalsiyum metabolizmasının değerlendirilmesinde kullanılır.
Hiperparatiroidizm, osteolitik kemik metastazları, myeloma, osteoporozis,
vitamin D intoksikasyonu, distal renal tübüler asidoz, idiopatik hiperkalsiüri,
tirotoksikozis, immobilizasyon ve sarkoidozisde idrar Ca düzeyi artarken,
hipoparatiroidizm, pseudohipoparatiroidizm, rikets, akut nefrit, osteomalazi,
serum Ca düzeyinin düşük olduğu durumlar, osteoblastikk metastazlar,
hipotiroidizm ve çölyak sprue hastalığında idrar Ca düzeyi düşer.
KAN GRUPLARI ve Rh TAYİNİ (ABO grupları)
Kullanımı: Kan grupları ve Rh tiplendirmesinin yapılmasında kullanılır.
KAN KÜLTÜRÜ (Hemakültürü)
Kullanımı: Bakteriyemi veya sepsis etkeni bakterilerin izolasyonu ve
identifikasyonu
KAN Ph
Normal Değer: 7,35-7,45
Kullanımı: Asit-baz dengesinin değerlendirilmesi
KANAMA ZAMANI
Normal Değer: 3-7 dakika
Kullanımı: Kapiller fonksiyonlar ile trombositlerin sayı ve fonksiyonunun
değerlendirilmesinde kullanılır. Ekimoz ve spontan kanamaların incelenmesinde
yararlıdır. Aspirin sensitivitesi, Glanzman ve von Willebrand hastalıklarında
kanama zamanı uzar. Ayrıca Bernard-Soulier sendromu, üremi, konnektif doku
hastalıkları, herediter telanjiektazi ve karaciğer hastalıklarında da kanama
zamanı uzayabilir.
KANDA PLASMODİUM ARAŞTIRILMASI (Sıtma paratizinin araştırılması, Plasmodium araştırılması)
KANSER ANTİJEN 125 (Bk. CA 125)
KANSER ANTİJEN 15-3 (Bk. CA 15-3)
KANSER ANTİJEN 19-9(Bk. CA 19-9)
KANSER ANTİJEN 72-4(Bk. CA 72-4)
KAPPA HAFİF ZİNCİR (Kappa light chain-serum)
Kullanımı: Multiple myelom olasılığının araştırması sırasında genellikle
immünglobulin konsantrasyonları ile birlikte kullanılır. Kappa/Lambda oranının
referans aralık sınırları dışında olması paraproteinemi olasılığını destekler.
KAPPA HAFİF ZİNCİR (idrar) (Kappa light chain-idrar)
Kullanımı: Paraproteinemilerle ilgili araştırma yapılırken, özellikle hafif
zincir hastalığı olasılığının değerlendirilmesi amacıyla kullanılır.
İmmünglobulin katabolizmasında artışa neden olan durumlarda da idrarla atılan
hafif zincir miktarı artmış bulunabilir.
KARBAMAZEPİN (Tegretol)
Normal Değer:
Terapötik konsantrasyon 5-10 mg/ml
Toksik konsantrasyon >15 mg/ml
Kullanımı: İlaç düzeyinin takibinde kullanılır.
KAROTEN
KARSİNOEMBRİYONİK ANTİJEN
KATEKOLAMİNLER
Normal Değer:
Epinefrin 10-67 pg/ml
Norepinefrin 95-446 pg/ml
Dopamin 0-87 pg/ml
Kullanımı: Hipertansiyonun değerlendirilmesinde ve feokromasitoma, nöroblastoma
ve ganglionöromaların tanı ve tedavi takibinde kullanılır. Selektif venöz örnekleme
ile tümör lokalizasyonunda da değerlidir. Ortostatik hipotansiyonlu hastaların
tanısında ise plazma norepinefrin düzeyinin ölçümü faydalıdır. Ayakta durmakla
norepinefrin düzeyinin artmaması sempatik sinir sisteminde bozukluk olduğunu
gösterir. Feokromasitomada plazma norepinefrin düzeyi epinefrinden daha çok
artar. Epinefrin düzeyinin norepinefrinden daha yüksek olması ise
feokromasitomanın adrenal medulla veya Zückerkendl organı kaynaklı olduğunu
gösterir. Nöroblastoma, ganglionöroblastoma, ganglionöroma ve paragangliomalar,
AMI, stres, egzersiz, ayakta durma, hipotiroidizm ve diabetik ketoasidozda
plazma katekolamin düzeyi artarken, otonom nöropatilerde plazma katekolamin
düzeyi düşer.
KATEKOLAMİNLER (İdrar)
Normal Değer:
Epinefrin 0-3 yaş 0-6 mg/gün
4-12 yaş 0-10 mg/gün
>12 yaş 0,5-20 mg/gün
Norepinefrin 0-3 yaş 0-29 mg/gün
4-12 yaş 8-65 mg/gün
13-15 yaş 8-80 mg/gün
>15 yaş 8-100 mg/gün
Dopamin 0-1 yaş 0-85 mg/gün
2-3 yaş 10-140 mg/gün
4-5 yaş 40-260 mg/gün
>5 yaş 65-400 mg/gün
Kullanımı: Katekolamin üretiminin değerlendirilmesinde kullanılır. Egzersiz,
stres, sigara kullanımı ve ağrı idrarla atılan katekolamin düzeyini arttırır.
Katekolamin atılımı geceleri en düşük düzeyde bulunur. Ayrıca menstrüal
siklusun luteal fazında epinefrin ve norepinefrin atılımı artarken, ovülatuar
periyodda en alt seviyeye iner. Akut hipertansif atağın değerlendirilmesi için,
atak sırasında alınacak olan spot idrarda ölçüm yapılması tercih edilir.
KEMİK GLA PROTEİNİ
KEMİK İLİĞİ İNCELEMESİ
17-KETOSTEROİDLER (17-KS)
Normal Değer:
0-1 yaş 0-1 mg/gün
2-3 yaş 1-2 mg/gün
4-12 yaş 1-4 mg/gün
13-15 yaş 3-10 mg/gün
>15 yaş Erkek 10-24 mg/gün
Kadın 6-15 mg/gün
Kullanımı: Erkeklerde androjenik adrenal ve testiküler, kadınlarda ise
androjenik adrenal hormon sentezinin değerlendirilmesinde kullanılır. Bununla
beraber adrenal androjen üretiminin değerlendirilmesinde kanda DHEA-S ölçümü
daha değerlidir. Testiküler tümörler, lutein hücreli over karsinomu, Cushing
hastalığı, ektopik ACTH üreten tümörler, adrenal tümörler, stres, gebeliğin son
trimesteri ve Stein-Leventhal sendromunda 17-KS düzeyi artarken, Addison
hastalığı, panhipopitüiterizm, miksödem, sekonder female hipogonadizm,
hipotiroidizm ve primer male hipogonadizmde (Kleinifelter sendromu, kastrasyon
vb.) 17-KS düzeyi düşer.
KIRMIZI KÜRE SAYISI (Bk. Eritrosit Sayısı)
KIZAMIK ANTİKORLARI IgM ve IgG (Rubeola IgM ve IgG)
Kullanımı: Kızamık virüsüne bağlı enfeksiyonun varlığının ve muhtemel evresinin
belirlenmesinde kullanılır. IgM’in pozitif olması, yeni başlayan bir
enfeksiyonu, eski enfeksiyondan sonra kalan rezidü antikorları veya aşılamayı
düşündürür. Hamilelerde ve immün sistemi suprese olan hastalarda ağır pnömoni
ve merkezi sinir sistemi enfeksiyonuna neden olabileceğinden bu hastaların
kızamık virüsü ile bağışıklık durumlarının belirlenmesi için antikorları
önceden ölçülmelidir. İmmün sistemi normal olan çocuklarda da komplikasyonlara
karşı dikkatli olunmalıdır.
KIZAMIKÇIK ANTİKORLARI IgM ve IgG (Rubeola IgM ve IgC)
KİST HİDATİK İNDİREK HEMAGLÜTİNASYON TESTİ (Echinococcus serolojik testi)
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Echinococcus hastalığı için serolojik tarama testi olarak
kullanılır. Hastanın exposure öyküsü, kliniği ve radyolojik verileri ışığında
tanı konulur. Kollajen doku hastalıkları, siroz, şistozomiazis ve diğer
parazitik enfestasyonlar yalancı pozitifliklere neden olabilir.
KİST HİDATİK SPESİFİK IgE (Echinococcus spesifik IgE)
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Echinococcus hastalığı için tarama testi olarak kullanılır.
KİSTİK FİBROZ (CF) BAĞLANTI ANALİZİ (CF, CFTR)
Kullanımı: CF tanısı klinik ve laboratuvar bulguları ile kesinleşen, fakat
mutasyonun tespit edilemediği durumlarda hasta bireyin anne ve babasından
aldığı alleler, bağlantı analizi denilen indirek metot ile tespit edilir.
KİSTİK FİBROZ (CF) MUTASYON ANALİZİ (CF, CFTR)
Kullanımı. Hastada kistik fibrozise neden olan mutasyonun tespit edilmesini
sağlar.
KLONAZEPAM (Rivotril)
Normal Değer:
Terapötik konsantrasyon 27-75 ng/ml
Toksik konsantasyon >80 ng/ml
Kullanımı: İlaç düzeyinin takibinde kullanılır.
KLORÜR (CI)
Normal Değer:
Kord kanı 96-104 mEq/L
Prematüre 95-110 mEq/L
0-7 gün 96-110 mEq/L
>7 gün 95-110 mEq/L
Kullanımı: Elektrolit dengesi ve asit-bazz ile su metabolizmasının
değerlendirilmesinde kullanılır. Dehidratasyon, renal tübüler asidoz, akut
böbrek yetmezliği, diabetes inspidus, salisilat intoksikasyonu ve respratuar
alkalozda serum CI düzeyi artarken, aşırı kusma, aldosteronizm, respratuar
asidoz ve su intoksikasyonu gibi durumlarda ise CI düzeyi düşer.
KLORÜR (İdrar)
Normal Değer:
0-7 gün 2-10 mEq/gün
7 gün-5 yaş 15-40 mEq/gün
6-12 yaş Erkek 35-110 mEq/gün Kadın 15-75 mEq/gün
13-15 yaş Erkek 60-175 mEq/gün Kadın 35-175 mEq/gün
16-60 yaş 110-250 mEq/gün
>60 yaş 95-200 mEq/gün
Kullanımı: Normalde idrardaki klor miktarı diyetle alınan miktara bağlıdır.
Artmış tuz alımı, herhangi bir nedene bağlı masif diürez, potasyum kaybı,
adrenokortikal yetmezlik ve Bartter sendromunda idrarla atılan CI seviyesi
artarken, tuz alımının kısıtlanması, ekstrarenal CI kaybı (kusma, intestinal
fistül, ağır diare) ve adrenokortikal hiperfonksiyon durumlarında ise idrarla
atılan CI seviyesi azalır.
KLORÜR (BOS)
Normal Değer:
<1 yaş 110-130 mEq/L
>1 yaş 118-132 mEq/L
Kullanımı: Serum klor düzeyini arttıran durumlarda BOS klor düzeyi de artar.
Tüberküloz menenjit, diğer bakteriyel menenjitler ve serum klor düzeyini
düşüren durumlarda ise BOS klor düzeyi düşer.
KLORÜR (Ter) (Ter testi, iyontoferez)
Normal Değer: 0-60 mEq/L
Kullanımı: Kistik fibrozis tanısında kullanılır. Kistik fibrozisli hastalarda
terdeki tuz kaybı anormal derecede yüksektir. Atılım, normal kişilerdeki klor
miktarına göre 2,5 kat fazladır ve bu hastalık için patognomoniktir. Hasta
infantlarda 3-5.haftadan sonra pozitifleşir. Adrenal yetmezlik, malabsorbsiyon,
pankreas yetmezliği, hipotiroidizm ve bazı renal hastalıklarda da terdeki CI
miktarı yükselebilir.
KOLESTEROL (Total) (Total kolesterol)
Normal Değer:
Kord kanı 45-100 mg/dl
0-3 ay 50-135 mg/dl
4-6 ay 60-145 mg/dl
7-12 ay 60-160 mg/dl
1-5 yaş 70-175 mg/dl
6-15 yaş 110-200 mg/dl
16-50 yaş 125-200 mg/dl
51-60 yaş 135-200 mg/dl
>60 yaş 140-200 mg/dl
Kullanımı: Hipolipidemi ve hiperlipideminin tanısı ile atherosklerotik riskin
değerlendirilmesinde kullanılır.
KOLİNESTERAZ II
KOMPLEMAN C3 (C3)
Normal Değer:
Serum Kord 57-116 mg/dl
Prematüre 57-116 mg/dl
0-1 ay 50-120 mg/dl
2-3 ay 60-150 mg/dl
4-6 ay 60-175 mg/dl
7-12 ay 70-180 mg/dl
1-3 yaş 75-180 mg/dl
>3 yaş 85-200 mg/dl
Kullanımı: Akutt faz reaktanlarından biridir. Kompleman sistemindeki klasik ve
alternatif yollar C3 basamağında birleşir. C3 düzeyindeki artışlar akut
inflamatuar hastalıklar, atopik dermatit, bilier obstrüksiyon ve amiloidozise
bağlı olabilirken, otoimmün hastalıklar, bakteriemi, doku hasarı, kronik
hepatit, nefrit, malnutrisyon, DIC ve konjenital eksiklikler C3 düzeyinde
düşüklüğe neden olabilir.
KOMPLEMAN C4 (C4)
Normal Değer:
Serum Kord 7-23 mg/dl
Prematüre 7-23 mg/dl
0-7 gün 7-25 mg/dl
7 gün-3 ay 7-30 mg/dl
4 ay-1 yaş 8-42 mg/dl
2-12 yaş 15-42 mg/dl
>12 yaş 15-50 mg/dl
Kullanımı: Akut faz reaktanlarından biridir. Kompleman sistemindeki klasik
yolda yer alır. Akut inflamatuar durumlar ve malignitelerde C4 düzeyi artarken
SLE, akut glomerülonefrit, kronik hepatit, otoimmün hastalıklar, herediter anjioödem,
protein kaybedilen hastalıklar ve konjenital eksiklik durumlarında serum C4
düzeyi düşebilir.
KONJUGE BİLİRUBİN
KOPROPORFİRİN
Normal Değer: 0-160 mg/gün
Kullanımı: Porfiriaların etyoloji ve tipinin belirlenmesi ve obstrüktif
sarılığın değerlendirilmesinde kullanılır. Kurşun zehirlenmesi, karaciğer
hastalığı, AMI, hemolitik ve pernisyöz anemiler, alkolik siroz, egzersiz,
Hodgkin hastalığı, lösemi, tirotoksikoz ve vitamin eksikliklerinde idrar
koproporfirin düzeyi artar.
KOPROPORFİRİN
KORTİKOTROPİN
KORTİZOL (Hidrokortizon, Compound F)
Normal Değer:
Sabah 7,00-29,00 mg/dl
Akşam 7,00-17,50 mg/dl
Kullanımı: Hipotalamus-hipofiz-adrenal korteks aksının değerlendirilmesinde
kullanılır. Cushing hastalığı, adrenal adenom ve karsinomlar, ektopik ACTH
sendromu, gebelik ve eksternal östrojen kullanımı ile serum kortizol düzeyi
artarken, Addison hastalığı, konjenital adrenal hiperplazi ve hipopitüiterizmde
kortizol düzeyi düşer. Akut stres, alkolizm, depresyon ve bazı ilaçlar normal
diurnal varyasyonu bozarak bazal düzeyi etkileyebilir.
KORTİZOL (İdrar) (İdrarda serbest kortizol)
Normal Değer:
0-12 yaş 2-27 mg/gün
13-15 yaş 5-55 mg/gün
>15 yaş 10-100 mg/gün
Kullanımı : Cushing sendromunun tanısı için sensitivite ve spesifitesi en
yüksek olan testtir. Ayrıca konjenital adrenal hiperplazi ve adrenal
yetmezliklerin değerlendirilmesinde de kullanılır. Akut stres, alkolizm,
depresyon ve bazı ilaçlar (kortizon ve antikonvülzanlar) diurnal varyasyonu
bozarak bazal düzeyin yükselmesine ve supresyon stimülasyon testlerinde cevabın
azalmasına neden olur. Renal hastalıklarda düşük değerler elde edilirken,
gebelikte normalden yüksek sonuçlar alınabilir. Ayrıca eksojen glukokortikoid
kullanımı testte interferansa yol açabilir.
KREATİN
Normal Değer:
Serum Kadın Erkek
<15 yaş 0,30-0,90 mg/dl <12 yaş 0,30-0,90 mg/dl
>15 yaş 0,35-0,95 mg/dl >12 yaş 0,20-0,75 mg/dl
24 saatlik idrar Erkek 0-40 mg/gün
Kadın 0-80 mg/gün
Kullanımı: Diyetle et alımının artması ve kas yıkımında serum kreatin düzeyi
artar. İdrar kreatin miktarı ise çocukluk çağı, gebelik, uzun süren açlık
myopatiler, enfeksiyonlar, yanıklar, lösemi, SLE ve bazı endokrin hastalıklarda
(hipertiroidizm, Addison hastalığı, Cushing sendromu, akromegali, diabetes
mellitus) artarken, hipotiroidizmde düşer.
KREATİN FOSFOKİNAZ (Bk. Kreatin Kinaz)
KREATİN KİNAZ (CK, Total kreatin kinaz, CPK, Kreatin fosfokinaz)
Normal Değer:
0-7 gün 22-500 IU/L
7 gün-1 ay 22-240 IU/L
>1 ay 22-200 IU/L
Kullanımı: İskelet ve kalp kasında dejenerasyona yol açan durumların değerlendirilmesinde
kullanılır. AMI, progresif muskülerr distrofi, polimyozit, yanıklar, travma,
ağır egzersiz, status epileptikus, postoperatif dönem, yaygın beyin enfarktüsü,
gebeliğin son dönemleri ve doğum, malign hipertermi, IM enfeksiyonlar, konvülsiyonlar
ve kardiyak defibrilasyon sonrasında CK düzeyi artar.
KREATİN KİNAZ, MB (CK-MB)
Normal Değer:
İmmünoinhibisyon 0-25 U/L
MEIA 0-5 ng/ml
Kullanımı: AMI tanısında kullanılır. CK/CK-MB oranı tercih edilir. AMI
sonrasında 4-8 saatte yükselmeye başlar ve 24 saatte pik yapar. Ayrıca kardiyak
travmalar, myokardit, konjestif kalp yetmezliği, koroner anjiografi, kalp
cerrahisi, musküler distrofi, polimyozit, SLE, yanıklar, Reye sendromu,
hipotermi ve hipertermide de CK-MB düzeyi yükselir.
KREATİNİN (Kan)
Normal Değer:
Kord 0,60-1,20 mg/dl
Prematüre 0,30-1,00 mg/dl
0-7 gün 0,30-1,00 mg/dl
7 gün-3 ay 0,20-0,40 mg/dl
4 ay-5 yaş 0,30-0,70 mg/dl
6-12 yaş 0,50-1,00 mg/dl
13-15 yaş 0,50-1,20 mg/dl
>15 yaş Erkek 0,50-1,40 mg/dl
Kadın 0,50-1,30 mg/dl
Kullanımı: Böbrek fonksiyonlarının değerlendirilmesinde kullanılır. Böbrek
hastalıkları, şok, maligniteler, SLE, diabetik nefropati, konjestif kalp
yetmezliği ve akromegalide serum kreatinin düzeyi artarken, musküler distrofi
ve diabetik ketoasidozda düşer.
KREATİNİN (İdrar)
Normal Değer:
24 saatlik idrar
0-3 ay 0,02-0,10 g/gün
4-12 ay 0,10-0,50 g/gün
1-3 yaş 0,10-0,60 g/gün
Erkek Kadın
4-12 yaş 0,30-0,80 g/gün 0,10-0,60 g/gün
13-15 yaş 0,40-1,10 g/gün 0,30-1,10 g/gün
>15 yaş 0,80-1,80 g/gün 0,60-1,60 g/gün
Kullanımı: Böbrek fonksiyonlarının değerlendirilmesinde kullanılır.
KREATİNİN KLİRENSİ (Glomerüler filtrasyon hızı, GFR)
Normal Değer:
1-3 yaş 45-65 ml/dk
4-5 yaş 60-80 ml/dk
6-12 yaş 70-100 ml/dk
Erkek Kadın
13-50 yaş 90-137 ml/dk 80-125 ml/dk
51-60 yaş 85-132 ml/dk 75-120 ml/dk
>60 yaş 80-132 ml/dk 70-120 ml/dk
Kullanımı: Böbrek fonksiyonlarının değerlendirilmesi ve böbrek hastalıklarının
takibinde kullanılır. Glomerüler filtrasyon hızını azaltan her türlü böbrek
hastalığı, şok, hipovolemi, nefrotoksik ilaçlar, konjestif kalp yetmezliği ve
dehidratasyon kreatinin klirensinde düşmeye neden olur.
KROM (Cr)
Normal Değer:
Tam Kan 2,8-45,0 mg/L
24 saatlik idrar 0,1-2,0 mg/L
Kullanımı: Kroma maruz kalan kişilerde, bu maddeden etkilenme derecesini
gösterir.
KRYOFİBRİNOJEN
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Kanda kryoglobulin düzeyinin yüksek olduğu durumlar, hemofili, akut
FMF krizi ve oral kontraseptif kullananlarda kryofibrinojen düzeyi yüksek
olabilir. Heparin kullanımı yanlış negatif sonuçlara neden olabilir.
KRYOGLOBULİN
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Reynaud benzeri semptomu olan hastalarda kryoglobulinemi tanısında
kullanılır. Neoplastik hastalıklar, akut ve kronik enfeksiyonlar ve kollajen
doku hastalıklarında serum kryoglobulin miktarı artar.
KULAK AKINTISI KÜLTÜRÜ
Normal Değer: Patojen bakteri ürememelidir.
Kullanımı: Kulak akıntısına neden olan bakteriyel etkenin izolasyonu
KURŞUN (Pb)
<15 yaş >15 yaş
Plazma 0-10 mg/dl 0-20 mg/dl
İdrar 0-80 mg/L
Saç 0-5 mg/g saç
Kullanımı: Kurşun zehirlenmelerinin tanısında kullanılır. Kurşun
zehirlenmesinde, anoreksia, abdominal ağrı, kusma, irritabilite, apati,
ensefalopati, anemi ve periferal nöropati görülebilir.
LAKTAT DEHİDROGENAZ (LDH, LD, Laktik asit dehidrogenaz)
Normal Değer:
0-3 ay 100-450 IU/L
4-12 ay 100-400 IU/L
1-3 yaş 100-300 IU/L
4-12 yaş 100-250 IU/L
>12 yaş 90-240 IU/L
Kullanımı: Kalp ve karaciğerr hastalıklarının tanısında kullanılır. AMI,
megaloblastik ve pernisyöz anemi, karaciğer hastalıkları, şok, hipoksi, siroz,
obstrüktif sarılık, böbrek hastalıkları, kas hastalıkları, neoplastik
hastalıklar, konjestif kalp yetmezliği, lösemi, hemolitik anemi, orak hücreli
anemi, lenfoma, renal enfarktüs ve akut pankreatitte LDH düzeyi artar.
LAKTAT DEHİDROGENAZ (Mayi)
Normal Değer: 10-40 IU/L
Kullanımı: İntraserebral yerleşimli tümörler, lösemi veya lenfosarkoma,
menenjit, subaraknoid kanama ve serebrovasküler olaylarda BOS LDH düzeyi artar.
LAKTAT DEHİDROGENAZ İZOENZİMLERİ (LDH izoenzimleri, LDH izoenzim elektroforezi)
Normal Değer:
LD1 %17-31
LD2 %35-48
LD3 %15-29
LD4 %4-9,5
LD5 %3-10
Kullanımı: LDH yüksekliğinin kaynağının belirlenmesi amacıyla kullanılır. AMI,
karaciğer hastalıkları, neoplaziler ve iskelet kası hastalıklarının ayırıcı
tanısında değerlidir.
LAKTİK ASİT (Laktat, L-laktat)
Normal Değer: 5,70-22,00 mg/dl
Kullanımı: Metabolik asidoz, dehidratasyon ve diabetik asidozun
değerlendirilmesinde kullanılır. Egzersiz, hiperventilasyon ve kan alımı
sırasında turnikenin uzun süre kalması laktik asit düzeyini arttırır.
LAKTİK ASİT (BOS)
Normal Değer: 10,80-18,90 mg/dl
Kullanımı: Merkezi sinir sistemi hastalıklarının değerlendirilmesi ile
bakteriyel ve viral menenjitlerin ayrımında kullanılır. Viral menenjitlerde BOS
laktik asit düzeyi 35 mg/dl’nin altında iken, bakteriyel menenjitlerde bu
değerin üzerindedir. Serebral kan akımı veya oksijenizasyonun azalması,
intrakraniyel basıncın artması, travma, felç, intrakraniyel hemoraji, multiple
skleroz, primer veya metastatik merkezi sinir sistemi tümörleri, hipokapni ve
bakteriyel ve tüberküloz menenjitlerde BOS laktik asit düzeyi artar.
LAKTOZ TOLERANS TESTİ
Kullanımı: İnce bağırsak mukozasında laktaz eksikliğine bağlı olarak gelişen
karbonhidrat emilim bozukluklarının değerlendirilmesinde kullanılır.
LAMBDA HAFİF ZİNCİR (Lambda light chain-serum)
Normal Değer: Raporda belirtilmektedir.
Kullanımı: Multiple myelom olasılığının araştırması sırasında genellikle
immunoglobülin konsantrasyonları ile birlikte kullanılır. Kappa/Lambda oranının
referans aralık sınırları dışında olması paraproteinemi olasılığını destekler.
LAMBDA HAFİF ZİNCİR (İdrar) (Lambda light chain-idrar)
Kullanımı: Paraproteinemilerle ilgili araştırma yapılırken, özellikle hafif
zincir hastalığı olasılığının değerlendirilmesi amacıyla kullanılır.
İmmünglobulin katabolizmasında artışa neden olan durumlarda da idrarla atılan
hafif zincir miktarı artmış bulunabilir.
LAMOTRİGİNE (Lamictal)
Normal Değer:
Terapötik konsantrasyon 0,5-4,0 mg/ml
Toksik konsantrasyon >8,0 mg/ml
Kullanımı: İlaç düzeyinin takibinde kullanılır.
LD-1 İZOENZİMİ (LD-1 aktivite)
Normal Değer: 10-44 IU/L
Kullanımı: Laktat dehidrogenaz izoenzimlerinden biridir. Özellikle AMI sonrası
LD-1 artar. Ayrıca pernisyöz, hemolitik, orak hücreli (akut atak sırasında) ve
megaloblastik anemilerde, akut renal kortikal nekrozisde ve herhangi bir nedene
bağlı in vivo veya in vitro hemolizde de LD-1 düzeyi yükselir.
LDH
LDH İZOENZİM ELEKTROFOREZİ
LDH İZOENZİMLERİ
LDL KOLESTEROL (Direk Ölçüm) (LDL-C)
Normal Değer: 60-130 mg/dl
Kullanımı: Koroner kalp hastalığı riskinin değerlendirilmesinde kullanılır.
LE HÜCRESİ (Lupus erythematosus hücre testi)
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: SLE’li hastaların %70-90’ında LE hücresi görülür. Ayrıca romatoid
artrit, skleroderma, konnektif doku hastalıkları, ilaç reaksiyonları ve lupoid
hepatitte de LE hücresi %3-9 oranında görülür.
LEGİONELLA ANTİKORU
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Legionella enfeksiyonunun tanısında kullanılır. Serolojik tanıda
enfeksiyonun erken döneminde (hastalığın başlangıcının ilk haftası) ve
konvalesan dönemde (3-6 hafta) alınacak kan örneklerinde serokonversiyon veya
en az 4 katt titre artışının gösterilmesi önemlidir.
LEGİONELLA KÜLTÜRÜ
Kullanımı: Legionella izolasyonu
LENFOMA PANELİ (Lenfosit alt grupları, Lenfosit tiplendirilmesi)
Normal Değer:
CD 3 (T) %60-85
CD 19 (B) %7-23
CD 4 (Helper) %29-59
CD 8 (Supressor) %19-48
CD 16-56 (NK) %6-29
Aktive T %7-15
Kullanımı: İmmün yetmezlikler ile otoimmün viral ve kronik granülomatöz
hastalıkların tanı ve takibinde kullanılır. Kalp, karaciğer, böbrek ve kemik
iliği transplantasyonlarının izlenmesinde de yararlıdır.
LENFOMA PANELİ
LENFOSİT ALT GRUPLARI
LENFOSİT TİPLENDİRİLMESİ
LESİTİN / SPİNGOMYELİN ORANI (L/S oranı, Amniyotik sıvı fosfolipidleri)
Normal Değer:
<1,5 İmmatür
1,5-1,9 Transizyonel
>2,0 Matür
Kullanımı: Fetüsün akciğer gelişiminin değerlendirilmesinde kullanılır.
LİPAZ (Triaçilgliserol açilhidrolaz)
Normal Değer: 0-60 U/L
Kullanımı: Pankreas fonksiyon testlerindendir. Pankreatitler, safra kesesi
koliti, strangüle veya enfarkte bağırsak, pankreas kist veya pseudokistleri ve
peritonitlerde serum lipaz düzeyi artar. Akut pankreatitte serum lipaz
aktivitesi, serum amilazından daha uzun süre yüksek kalır. Ayrıca akut
pankreatit için lipazın sensitivite ve spesifitesi amilazdan daha yüksektir.
Pankreatitlerde ascite sıvısındaki lipaz da yükselebilir. Akciğer tümörlerine
bağlı olarak gelişen plevral transüdalarda da nadiren lipaz düzeyi artar. ERCP,
oddi sfinkterinde spazma neden olan narkotik analjezikler ve heparin de serum
lipaz düzeyinin yükselmesine neden olabilir.
LİPİD ELEKTROFOREZİ
LİPOPROTEİN (a) (Lp (a)
Normal Değer: 0-30 mg/dl
Kullanımı: Serum Lp (a) düzeyinin yüksek olması, prematüre koroner ateroskleroz
ve inme riskinin artışına neden olur. Ayrıca kontrolsüz diabet ve ağır
hipotrioidizmde de Lp (a) düzeyi artabilir.
LİPOPROTEİN ELEKTROFOREZİ (Lipid elektroforezi)
Kullanımı: Serum total kolesterol veya lipoprotein düzeylerinde anormallik olan
hastaların değerlendirilmesinde kullanılır.
LİSTERİA AGLÜTİNASYON TESTİ
Kullanımı: Serumda Listeria aglütininlerinin varlığının gösterilmesi ve
titrenin belirlenmesinde kullanılır.
LİTYUM (Li)
Normal Değer:
Terapötik konsantrasyon 0,5-1,0 mEq/L
Toksik konsantrasyon >2,0 mEq/L
Kullanımı: İlaç düzeyinin takibinde kullanılır.
LİVER-KİDNEY MİKROZOMAL ANTİKOR TİP 1
LİZOZİM (Muramidaz)
Normal Değer: 9,60-16,80 mg/L
Kullanımı: Granülosit ve monosit turnoverinin göstergesidir. Granülositik veya
monositik lösemiler, myeloproliferatif hastalıklar ve malign histiositozis
tanısında kullanılır. Akut monositik veya myelomonositik lösemi, kronik myeloid
lösemi, polistemia vera, bazı böbrek hastalıkları ve kronik enfeksiyonlarda
(ör.tüberküloz) serum lizozim düzeyi artar.
LKM TİP 1 ANTİKORLARI (Liver-Kidney mikrozomal antikor Tip 1)
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Daha çok çocuklarda görülen otoimmün kronik aktif hepatit tip-2
tanısında kullanılır.
LÖKOSİT (Beyaz küre sayısı, WBC)
Normal Değer:
Prematüre 9,00-30,00 K/mm3
0-1 ay 9,40-34,00 K/mm3
2-12 ay 5,00-19,50 K/mm3
1-3 yaş 6,00-17,50 K/mm3
4-5 yaş 5,50-15,50 K/mm3
6-15 yaş 4,50-13,50 K/mm3
>15 yaş 4,50-11,00 K/mm3
Kullanımı: Kandaki beyaz küre sayısının değerlendirilmesinde kullanılır.
LÖKOSİT (BOS)
Kullanımı: SSS hastalıklarının ayırıcı tanısında kullanılır.
LÖKOSİT ALKALEN FOSFATAZ (LAP, LAP skoru, LAPA, Nötrofil alkalen fosfataz)
Normal Değer: %30-140
Kullanımı: KML ile lökomoid reaksiyonun ve polistemia vera ile sekonder
polisteminin ayırıcı tanısında kullanılır. Polistemia vera, lökomoid
reaksiyonlar, Down sendromu, myeloproliferatif hastalıklar, stres, gebelik,
ALL, Hodgkin lenfoma, aplastik anemi ve bakretiyel enfeksiyonlarda LAP
yükselirken, KML, sideroblastik anemi, ITP, PNH, kollajen doku hastalıkları,
AML, siroz, konjestif kalp yetmezliği, diabetes mellitus, gut, pernisyöz anemi
ve sarkoidozisde LAP düşer. Ayrıca KML’nin remisyon fazında LAP normale
dönebilir. Blast krizi veya agresif fazda ise LAP artabilir.
LÖSEMİ PANELİ
Lp (a)
LUMİNAL
LUPUS ANTİKOAGÜLAN (PTT-LA, DRVVT testi)
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Lupus antikorları, SLE, trombotik olaylar, tekrarlayan fetal
kayıplar, trombositopeni ve çeşitli nörolojik bozukluklarla ilişkilidir. Diğer
otoimmün bozukluklar, maligniteler, enfeksiyonlar ve bazı ilaçların kullanımında
da (ör.fenotiazinler ve kardiyak antiaritmik ilaçlar) lupus antikoagülanları
bulunabilir. Bu hastalarda aPTT gibi fosfolipide bağımlı in vitro pıhtılaşma
testlerinde uzama olabilir.
LUPUS ERYTHEMATOSUS HÜCRE TESTİ
LUTEİNİZAN HORMON (LH, Lutotropin)
Normal Değer:
Kadın 0-6 ay 1,00-18,00 mIU/m
7 ay-12 yaş 0,20-5,00 mIU/m
6-12 yaş 0,10-5,00 mIU/m
>12 yaş 2,00-10,00 mIU/m
13-15 yaş 2,00-10,00 mIU/m
16-50 yaş 2,00-15,00 mIU/m
>50 yaş 20,00-90,00 mIU/m
Hamile 2,00-15,00 mIU/m
Menapoz 10,00-90,00 mIU/m
Folliküler faz 2,00-15,00 mIU/m
Pik 12,00-80,00 mIU/m
Luteal faz 5,00-20,00 mIU/m
Ovülasyon takibi 2,00-15,00 mIU/m
Erkek 1,00-18,00 mIU/ml
Kullanımı: Hipotalamik ve pitüiter fonksiyonların değerlendirilmesinde ve primer-sekonder gonadal yetmezlik ayırıcı tanısında kullanılır. Primer gonadal disfonksiyonlar, PKOS ve postmenapozda LH düzeyi artarken, pitüiter veya hipotalamik zedelenme, Kallmann sendromu (izole gonadotropik yetmezlik) anoreksia nervoza, stres, malnutrisyon ve kronik hastalık durumlarında LH düşer.
LUTOTROPİN
LYME SCREEN
MAGNEZYUM (Mg)
Normal Değer: 1,20-2,50 mg/dl
Kullanımı: Magnezyum metabolizması ve elektrolit dengesinin değerlendirilmesi
ile preeklampsi tedavisi uygulanan hastaların takibinde kullanılır. Serum
magnezyum konsantrasyon genellikle BOS ve eritrositlerdeki ile paralel haraket
eder. Dehidratasyon, böbrek yetmezliği, adrenokortikal yetmezlik, Addison
hastalığı, travma, hipotiroidizm ve multiple mylelomada serum magnezyum düzeyi
artarken, diyetle magnezyum alımının azalması, akut pankreatit,
hipoparatiroidizm, kronik alkolizm, delirium tremens, kronik glomerülonefrit,
hiperaldosteronizm, diabetik ketoasidoz ve gebelikte ise magnezyum düzeyi
düşer.
MAGNEZYUM (Eritrosit İçi)
Normal Değer: 4,00-6,40 mg/dl
Kullanımı: Eritrosit içi magnezyum konsantrasyonu genelde serum magnezyum
konsantrasyonu ile paralel hareket eder.
MAGNEZYUM (İdrar)
Normal Değer: 50-150 mg/gün
Kullanımı: Magnezyum metabolizması ve elektrolit dengesinin
değerlendirilmesinde kullanılır. Diyetle alınan magnezyum miktarı, idrarla
atılan miktarı etkiler. Ayrıca alkol kullanımı, diüretikler, Bartter sendromu,
kortikosteroidler ve cisplatin idrarla atılan magnezyum miktarını arttırır.
MAKROPROLAKTİNEMİ TARAMASI
Normal Değer: Raporda belirtilmektedir.
Kullanımı: Klinikle uyumsuz hiperprolaktinemisi olan hastalarda makroprolaktin
tayininde kullanılır.
MANDELİK ASİT
Normal Değer: Raporda belirtilmektedir.
Kullanımı: Etilbenzen ve styren ile çalışan kişilerin bu maddelerden ne kadar
etkilendiğinin tespitinde kullanılır.
MANTAR DİREK BAKIMI
Kullanımı: İncelenen örnekte dermatofitlerin gözlenmesi
METANEFRİNLER
Normal Değer:
Metanefrin Normetanefrin
0-3 ay 5,90-37,00 mg/gün 47,00-156,00 mg/gün
4-6 ay 6,10-42,00 mg/gün 31,00-111,00 mg/gün
7-12 ay 8,50-101,00 mg/gün 23,00-103,00 mg/gün
1-3 yaş 6,70-52,00 mg/gün 32,00-118,00 mg/gün
4-5 yaş 11,00-99,00 mg/gün 50,00-111,00 mg/gün
6-12 yaş 54,00-198,00 mg/gün 47,00-176,00 mg/gün
13-15 yaş 39,00-243,00 mg/gün 53,00-290,00 mg/gün
>15 yaş 52,00-341,00 mg/gün 88,00-444,00 mg/gün
Kullanımı: Feokromasitoma ve nörojenik tümörlerin tanı ve takibinde kullanılır.
Feokromasitoma için tarama testi olarak kullanılabilecek en uygun testtir.
Hipertansif bireylerde de idrarla atılan metanefrin düzeyi artmıştır. Stres, buspiron,
MAO inhibitörleri, amfetaminler, kafein, klonidin, deksametazon, diüretikler,
metildopa, trisiklik antidepresanlar ve vazodilatatörler yanlış yüksek
sonuçlara neden olabilir.
METHb
METHEMOGLOBİN (MetHb, HbM)
Normal Değer: %0-1,50
Kullanımı: Konjenital ve kazanılmış methemoglobinemi, karbon monoksit
zehirlenmesi, benzokain, nitrogliserin, lidokain, nitratlar, fenasetin,
sülfonamidler ve radyasyon methemoglobin düzeyinde artışa neden olur.
METİLENTETRAHİDROFOLAT REDÜKTAZ MUTASYON ANALİZİ
METOTREKSAT
Normal Değer :
Terapötik konsantrasyon:
4-6 saat içinde IV infüzyon ile 50 mg/m2-15 g/m2 doz uygulandığında;
24.saatte 5,00-10,0 mmol/L
48.saatte 0,5-1,0 mmol/L
72.saatte <0,2 mmol/L
Toksik konsantrasyon:
4-6 saat içinde IV infüzyon ile 50 mg/m2-15 g/m2 doz uygulandığında;
24.saatte >10,0 mmol/L
48.saatte >1,0 mmol/L
72.saatte >0,2 mmol/L
Kullanımı: İlaç düzeyinin takibinde kullanılır.
MİKROALBUMİN
Normal Değer:
24 saatlik idrar 0-16,60 mg/gün
Bir gecelik idrar 0-7,10 mg/gün
Kullanımı: Diabetik nefropati ve retinopati ile tip I diabetes mellitusun erken
tanı ve tedavi takibinde kullanılır.
MTHFR MUTASYON ANALİZİ (Metilentetrahidrofolat redüktaz enzim eksikliğine
bağlı homosistinüri, MTHFR eksikliği)
Normal Değer:
N/N = Homozigot normal
Mt/N = Heterozigot
Mt/Mt = Homozigot mutant
Kullanımı: Kardiyovasküler hastalıklarla ilişkisi olduğu bilinen MTHFR
mutasyonunun tespitinde kullanılır.
MUMPS ANTİKORLARI IgM ve IgG
MURAMİDAZ
MYCOBACTERİUM KÜLTÜRÜ (Tüberküloz kültürü, Bactec mikrobacteri kültürü)
Kullanımı: Mikrobakterinin hızlı kültür yöntemi ile izolasyonunda kullanılır.
Üreme süresi 3-21 gündür (ortalama 12 gün). Bakterilerin üretilmesi ve daha
sonrasında tip tayini ve direnç testlerinin çalışılmasının sağlanması açısından
mycobacterium kültürü önemlidir.
MYCOPLASMA PNEUMONİA IgM ve IgG
Kullanımı: Akut ya da geçirilmiş Mycoplasma Pneumonia enfeksiyonuna karşı
oluşan antikorların gösterilmesinde kullanılır. M.Pneumonia başlıca primer
atipik pnömoni etkenidir. IgM ve IgG’nin birlikte pozitif olması yakın bir süre
öncesine ait bir enfeksiyonu, sadece IgG’nin pozitif olması ise geçirilmiş bir
enfeksiyonu gösterir.
MYOGLOBİN (Mb)
Normal Değer:
Erkek 16-74 ng/ml
Kadın 7-64 ng/ml
Kullanımı: Serum myoglobin düzeyi direk olarak kas kitlesi ile ilişkilidir.
İskelet ve kalp kasında hasar, nekroz veya lizise neden olabilecek her türlü
durum (ör.iskemi, rabdomyoliz, myopati, musküler distrofi, myozit), üremi,
travma, felç, inflamatuvar myopati, IM enfeksiyon, egzersiz ve yanıklarda serum
myoglobin düzeyi artarken, dolaşımda myoglobine karşı antikor bulunması ve
romatoid artritte myoglobin düzeyi düşer. AMI sonrası 1-4.saatte myoglobin
düzeyi yükselir ve 24.saatte normale döner.
MYOGLOBİN (İdrar)
Normal Değer: 0-200 ng/ml
Kullanımı: İdrar myoglobin konsantrasyonu renal fonksiyonlara bağlıdır. İskelet
veya kardiyak kas hasarı, sekonder toksik myoglobinüri (hafif hastalığı),
elektrik şoku ve termal yanıklarda idrar myoglobin düzeyi artar. Yüksek
myoglobin değerleri nefrotoksiktir ve akut tübüler nekroza neden olabilir.
N-ASETİL GLUKOZAMİNİDAZ (NAG, Total heksozaminidaz,
Beta-N-Asetil heksozaminidaz)
Normal Değer: 1,50-6,10 U/L
Kullanımı: Böbrek hastalıklarının tanısında kullanılır. Böbrek hasarı olan
durumlarda idrar NAG düzeyi artar. Nefrotoksik ilaçlara bağlı olarak oluşan
böbrek hasarlarında idrar NAG düzeyi, serum kreatinin düzeyinden daha çabuk
yükselir. Böbrek transplantasyonlarının sonrasında rejeksiyonun erken tanısında
da NAG değerlidir.
NAZAL SMEAR (Eozinofil smear)
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Allerjik ve astmatik hastalıklar ve parazitik infestasyonların
değerlendirilmesinde kullanılır.
NAZOFARİNKS KÜLTÜRÜ
Kullanımı: Hastalık etkeni bakterinin izolasyonu
NEİSSERİAE GONORHOEAE KÜLTÜRÜ
NEONATAL TSH
Normal Değer: 0-20 mIU/L
Kullanımı: Konjenital hipotiroidi taramasında kullanılır. Pozitif sonuçlar,
klinik bulgular ve diğer biyokimyasal testler ile doğrulanmalıdır.
NON-PROSTATİK ASİT FOSFATAZ
Normal Değer:
Erkek 0-3,90 U/ml
Kadın 0-2,90 U/ml
Kullanımı: Prostat dışındaki dokulardan kaynaklanan (karaciğer, dalak,
eritrositler, trombositler ve kemik iliği) asit fosfataz düzeylerinin
değerlendirilmesinde kullanılır. Normal bir yetişkin erkekteki total asit
fosfataz düzeyinin yaklaşık yarısı prostat dışındaki dokulardan kaynaklanır.
Kadınlarda ise total asit fosfatazın büyük kısmını karaciğer, eritrosit ve
trombosit kaynaklı asit fosfataz oluşturur.
NOREPİNEFRİN
NORMETANEFRİN
NÖRON SPESİFİK ENOLAZ (NSE)
Normal Değer: 0-12,5 mg/L
Kullanımı: APUD hücreli nöroendokrin tümörlere (ör. Nöroblastoma,
retinoblastoma, tiroid medüller ca, pankreas islet hücreli ca, carsinoid tümör,
feokromasitoma ve küçük hücreli akciğer ca) spesifik bir markerdir. Bu
tümörlerin tanı ve takibinde NSE kullanılır. Özellikle nöroblastoma ve küçük hücreli
akciğer ca için sensitivitesi yüksektir. Ayrıca septik şok, pnömoni ve nöral
travmalar da NSE düzeyinde yükselmeye neden olabilir.
NÖTROFİL ALKALEN FOSFATAZ
NSE
5’-NT
NÜKLEER MATRİKS PROTEİN 22 (NMP22)
Normal Değer : 0-10 U/ml
Kullanımı: Üriner traktus transizyonel hücre karsinomlarında idrar NMP22 düzeyi
yükselir. Bu hastalıklarda NMP22 düzeyi le hastalığın derecesi doğru
orantılıdır. Ayrıca postoperatif rekürrens takibinde de kullanılır. Egzersiz ve
sistemik kemoterapi yanlış yüksek sonuçlara neden olabilir. Sistoskopi ve
üriner kateterizasyon sonrasında doku hasarına bağı olarak 5 gün süre ile NMP22
yüksekliği görülebilir.
5’-NÜKLEOTİDAZ (5’-NT)
Normal Değer: 2-10 U/L
Kullanımı: Hepatobilier hastalıkların değerlendirilmesinde kullanılır. İntra veya
ekstrahepatik bilier obstrüksiyonlar, karaciğer maligniteleri, bilier siroz ve
gebeliğin son trimesterinde 5’-NT düzeyi yükselir.
OKSALAT
Normal Değer:
<15 yaş 140-420 mmol/gün
>15 yaş Erkek 80-490 mmol/gün
Kadın 40-320 mmol/gün
Kullanımı: Ürolitiazisin değerlendirilmesinde kullanılır. Primer hiperoksalüri,
diabetes mellitus, siroz, piridoksin eksikliği, sarkoidoz, pankreas yetmezliği,
çölyak sprue, ileal rezeksiyon, jejunoileal şant, safra yolları hastalıkları ve
ince bağırsak hastalıklarında idrar oksalat düzeyi artarken, böbrek
yetmezliğinde idrar oksalat düzeyi düşer.
OKSİYUR YUMURTASI ARAŞTIRILMASI (Enterobius vermicularis
yumurtası aranması)
Kullanımı: Oksiyur yumurtasının aranması
OLİGOKLONAL BANT ARAŞTIRMASI (BOS’da oligoklonal bant araştırması, BOS’ti
immünfiksasyon elektroforezi)
Kullanımı: Multiple skleroz tanısında kullanılır. Kriptokokal menenjit,
idiopatik polinörit, nörosifilis, kronik rubella panensefaliti ve subakut
sklerozan panensefalitte de BOS’da oligoklonal bant görülebilir.
ORAKLAŞMA TESTİ
OSMOLALİTE
Normal Değer:
<50 yaş 275-295 mOsm/kg
>50 yaş 280-300 mOsm/kg
Kullanımı: Elekrolit dengesi ve hidrasyonun değerlendirilmesinde kullanılır.
Dehidratasyon, hiperosmolar nonketotik diabetik koma, diabetik ketoasidoz,
hipernatremik etanol zehirlenmesi, diabetes inspidus, hiperkalsemi ve serebral
lezyonlarda serum osmolalitesi artarken, andrenokortikal yetmezlik,
panhipopitüiterizm ve aşırı sıvı alımı ile osmolalite azalır.
OSMOLALİTE (İdrar)
Normal Değer: 300-1090 mOsm/kg
Kullanımı: Böbrek fonksiyonları ile elektrolit ve su dengesinin takibinde
kullanılır. Diabetes inspidus ve primer polidipside idrar osmolalitesi düşer.
OSMOTİK FRAJİLİTE (Eritrosit frajilitesi)
Normal Değer: Hasta sonuçları ile beraber çalışılan kontrol örneği kıyaslanarak
verilir.
Kullanımı: Eritrosit frajilitesinin bozulduğu hastalıkların tanısında
kullanılır. Eritrositlerin lizise uğramadan s alma kapasitelerini gösterir.
Herediter sferositozis, herediter stomatositozis, hemolitik anemiler, mekanik
travmalar (ör.prostatik kalp kapakçığı) ve enzim eksikliklerinde (ör.G6PD)
osmotik frajilite artmışken, hipokromik-mikrositik anemiler (ör. demir
eksikliği anemisi, talasemi), karaciğre hastalıklar, polistemia vera,
splenektomi sonrası ve leptositozisde ise osmotik frajilite azalmıştır.
OSTEOKALSİN (Kemik gla proteini, BGP)
Normal Değer:
6 ay-5 yaş 10-40 ng/ml
6-15 yaş 5-60 ng/ml
>15 yaş 2-12 ng/ml
Kullanımı: Serum osteokalsin düzeyi kemik yapımı ile ilişkilidir. Bu nedenle
osteokalsin düzeyinin yükselmesi osteoblastik aktivitenin arttığını gösterir.
Serum osteokalsin düzeyi, alkalen fosfataz düzeyi ile beraber hareket eder.
Paget hastalığı, renal osteodistrofi, primer ve sekonder hipertiroidizm,
iskelet metastazları ve kronik böbrek yetmezliğinde osteokalsin düzeyi
artarken, primer bilier siroz, gebelik, glukokortikoid tedavisi ve GH
eksikliğinde osteokalsin düzeyi düşer. Osteoporozda ise osteokalsin düzeyi
yüksek ya da düşük olabilir. Ayrıca kalsitriol tedavisinin takibinde de
osteokalsin kullanılabilir.
OTOPROTROMBİN C
OTOPROTROMBİN I
OTOPROTROMBİN II
OTOPROTROMBİN III
P
P4
PA
pANCA ANTİKORLARI (MPO ANCA)
Kullanımı: Nötrofillerde bulunan myeloperoksidaz enzimine karşı oluşan
antikorlar ölçülür. Sistemik vaskülitlerin (özellikle renal ve pulmoner tutulumlarının)
tanı ve tedavilerinin takibinde kullanılır.
PANKREAS ISLET CELL ANTİKORU
PANKREATİK AMİLAZ
Normal Değer: 17-115 U/L
Kullanımı: Pankreas hastalıklarının değerlendirilmesinde kullanılır. Amilaz
aktivitesinin en yüksek olduğu dokular pankreas ve parotis bezidir. Ayrıca
overler, ince ve kalın bağırsaklar ve iskelet kasında da az da olsa amilaz
bulunur. Pankreatik amilaz ölçümü ile sadece pankreas kaynaklı amilazın tespiti
sağlanır.
PAP
PARASETAMOL
PARATİROİD HORMON (İNTAKT) (PTH, Parathyrin, Parathormon)
Normal Değer: 10-65 pg/ml
Kullanımı: Sadece biyolojik olarak intakt olan PTH molekülleri ölçülür. Primer
hiperparatiroidizm ile malignite kaynaklı hiperkalseminin ayırıcı tanısında
kullanılır. İyonize kalsiyum tarafından regüle edilmektedir.
PARATHYRİN
PARATİROİD HORMON (C TERMİNAL) (PTH, Parathyrin, PTH-C, Parathormon)
Normal Değer: 0,40-1,40 ng/ml
Kullanımı: PTH’ın kendisi ve C-terminal fragmanı ölçülür. Primer ve sekonder
hiperparatiroidizm ve hiperkalseminin değerlendirilmesinde kullanılır. Normal
ve hiperparatiroidisi olan hastalarda C-terminal fragmanı predominanttır.
Hiperparatiroidi tanısında sensitivitesi %85, spesifitesi %95’dir. Serumdaki
C-terminal konsantrasyonu periferal metabolizma ve glomerüler filtrasyona
bağlıdır. Bu nedenle böbrek fonksiyonları bozuk olan hastalarda C-terminal ile
paratiroid bezin fonksiyonlarını değerlendirmek zordur.
PARİETAL HÜCRE ANTİKORU
PARSİYEL TROMBOPLASTİN ZAMANI
PARVOVİRÜS B-19 ANTİKORLARI IgM ve IgG
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Parvovirüs enfeksiyonları çocuklarda genellikle asemptomatik
seyreder. Klinik bulgulara neden olmuşsa çoğunlukla eritema infeksiyozum veya
5.hastalığa neden olur. En önemli komplikasonlarından biri ağır anemidir.
Ayrıca hamilelerde hidropsi fetalise de yol açabilir. Hastalığın başlangıcından
7-14 gün sonra IgM pozitifleşir.
Pb
PcHE
PERİFERİK YAYMA İNCELEMESİ
PETİMİT
PHADİOTOP
PIHTILAŞMA ZAMANI
Normal Değer: <15 dakika
Kullanımı: Kanama bozukluklarına yol açan hastalıkların değerlendirilmesinde
kullanılır.
PİRÜVAT (Pirüvik asit)
Normal Değer:
Tam kan 0,30-1,00 mg/dl
BOS 0,50-1,70 mg/dl
Kullanımı: Metabolik asidozun değerlendirilmesinde kullanılır. Plazma pirüvat
düzeyi, diyet, cinsiyet, yaş, diurnal varyasyon, fiziksel aktivite, menstrüel
siklus, gebelik ve çevresel faktörlerden etkilenir. Karaciğer hastalıkları,
kalp yetmezliği, üremi, ağır metal zehirlenmesi, tip I diabetes mellitus,
kardiyak arrest, hemoraji, AMI, şok, diabetik ketoasidoz, malign hipertermi ve
Reye sendromunda pirüvat düzeyi artar.
PİRÜVAT KİNAZ (PK)
Normal Değer: 60-220 MU/milyar eritrosit
Kullanımı: Pirüvat kinaz eksikliği, konjenital non-sferositik hemolitikk
anemiye neden olur. Ayrıca AMI, kas hastalıkları, Duchenne musküler distrofi ve
egzersiz de pirüvat kinaz düzeyinde artışa neden olabilir.
PİRÜVİK ASİT
PİTÜİTER GONADOTROPİN
PK
PKU
PKU MOLEKÜLER ANALİZİ
PLAP
PLASENTAL ALKALEN FOSFATAZ (PLAP)
Normal Değer: %0-1
Kullanımı: Alkalen fosfatazın, ısıya dayanıklı, plasental izoenzimidir.
Gebeliğin 12.haftasından itibaren görülür. Ayrıca seminomların %50’si ve meme
ve over kanserli hastaların %20’sinde de plasental alkalen fosfataz
görülebilir.
PLASMODİUM ARAŞTIRILMASI
PLATELET SAYISI
PLAZMA AKSELERATÖR GLOBULİN
PLAZMA RENİN AKTİVİTESİ
PLAZMA TROMBOPLASTİN ANTESEDAN
PLAZMİNOJEN
Normal Değer: %55-145
Kullanımı: Herediter plazminojen azlığı venözz tromboza eğilimle ilişkilidir.
Ayrıca karaciğer hastalığı, DIC ve trombolitik tedavi esnasında da plazminojen
düzeyinde düşme görülebilir.
PORFİRİNLER
Normal Değer:
Koproporfirin 0-160 mg/gün
Üroporfirin 0-60 mg/gün
Kullanımı: İdrar porfirinleri, kutanöz fotosensitivite ile porfiria cutanea
tarda ayırıcı tanısında kullanılabilir. Akut porfiriaların değerlendirilmesinde
ise idrar porfobilinojen düzeyi kullanılmalıdır.
PORFOBİLİNOJEN
Normal Değer: 0-2 mg/gün
Kullanımı: Porfiriaların değerlendirilmesi ve akut porfiria atağının tespitinde
kullanılır.
POTASYUM (K+)
Normal Değer:
Kord 5,00-10,20 mEq/L
Prematüre 3,00-6,00 mEq/L
0-7 gün 3,70-5,90 mEq/L
>7 gün 3,50-5,50 mEq/L
Kullanımı: Elektrolit ve asit-baz dengesinin değerlendirilmesi ile böbrek
fonksiyonlarının takibinde kullanılır. Trombositoz, lösemi, hemoliz, doku
hasarı, status epileptikus, malign hiperpireksi, asidoz, akut böbrek
yetmezliği, Addison hastalığı, pseudohipoaldosteronizm, ağır egzersiz, şok ve
dehidratasyonda serum potasyum konsantrasyonu artar. Kronik açlık, diare,
kusma, intestinal fistüler, renal tübüler asidoz, Fanconi sendromu, primer ve
sekonder aldosteronizm, Cushing sendromu, Bartter sendromu, alkaloz ve osmotik
diürezde ise serum potasyum konsantrasyonu düşer.
POTASYUM (BOS)
Normal Değer: 2,20-3,30 mEq/L
POTASYUM (İdrar)
Normal Değer:
Erkek Kadın
12 yaş 15-55 mEq/gün 8-37 mEq/gün
13-15 yaş 20-60 mEq/gün 18-60 mEq/gün
>15 yaş 28-125 mEq/gün 25-125 mEq/gün
Kullanımı: Elektrolit ve asit-baz dengesinin değerlendirilmesi ile böbrek
fonksiyonlarının takibinde kullanılır. Cushing sendromu, primer ve sekonder
aldosteronizm, primer renal hastalıklar ve kortizon tedavisi sırasında idrarla
atılan K+ miktarı artarken, Addison hastalığında azalır.
PR3 ANCA
PRA
PREALBUMİN (Transthyretin, PA)
Normal Değer: 17-42 mg/dl
Kullanımı: Nutrisyonel durumun değerlendirilmesinde kullanılır. Özellikle
prematüre infantlar ve parenteral nutrisyon tedavisi alan hastaların takibinde değerlidir.
Ayrıca negatif akut faz reaktanlarından biridir. Oral kontraseptif,
kortikosteroid, anabolik steroid kullanımı ve Hodgkin hastalığında serum
prealbumin düzeyi artarken, malnutrisyon, inflamasyon, malignitte, kronik
hastalıklar, siroz ve protein kaybı olan durumlarda prealbumin düzeyi düşer.
PRENATAL TANI (Doğum öncesi tanı)
Kullanımı: Ailede görülen ve kalıtsal hastalığa neden olan mutasyonlar veya
aile içindeki “hastalık geçiş paterni” daha önce belirlenmiş ise, fetüste DNA
analizi yapılarak aynı hastalığın ortaya çıkıp çıkmayacağı belirlenebilir.
PRİDİNOLİN
PRİDİNOLİN KOLLAJEN CROSSLİNKS (Pyrilinks, Pyrilinks-D)
Normal Değer:
Pridinolin
Erkek >20 yaş 18-40 nM/mM kreatinin
Kadın 20-50 yaş 20-62 nM/mM kreatinin
Deoksipridinolin
Erkek >20 yaş 5-14 nM/mM kreatinin
Kadın 20-50 yaş 5-22 nM/mM kreatinin
Kullanımı: Kemik metabolizmasının değerlendirilmesinde kullanılırlar. Kemik
rezorbsiyonu için spesifik göstergelerdir. Özellikle hastalığın aktivitesinin
belirlenmesi ve tedavi takibinde değerlidir. Pridinolin kartilaj ve kemiklerde
bulunurken, deoksipridinolin kemik ve dentin dokusunda bulunur. Osteoporoz,
primer hiperparatiroidizm, hipertiroidizm, Paget hastalığı ve kemik
metastazları idrar pridinolin kollajen crosslinkslerinde artışa neden olur.
PRİMİDON (Mysoline)
Normal Değer:
Terapötik konsantrasyon 5-15 mg/ml
Toksik konsantrasyon >15 mg/ml
Kullanımı: İlaç düzeyinin takibinde kullanılır.
PRL
PROAKSELERİN
PROGESTERON (C-21 steroid, P4)
Normal Değer:
Kadın <12 yaş 0,10-0,31 ng/ml
>12 yaş 0,10-1,00 ng/ml
Folliküler faz 0,10-1,10 ng/ml
Pik 0,10-1,10 ng/ml
Luteal faz 3,00-20,00 ng/ml
Erkek <12 yaş 0,10-0,31 ng/ml
>12 yaş 0,10-1,00 ng/ml
Kullanımı: Ovülasyon, corpus luteum fonksiyonları ve gebelikte plasental
fonksiyonların değerlendirilmesi, indüksiyon takibi, progesteron tedavisinin
takibi ve erken abortus riski olan hastaların takibinde kullanılır. Konjenital
adrenal hiperplazi, lipoid ovarien tümör, teka lutein kisti, molar gebelik ve
over koryoepiteliomalarında serum progesteron düzeyi artarken, abortus riski,
primer veya sekonder hipogonadizm ve kısa luteal faz sendromunda ise
progesteron düzeyi düşer.
PROKONVERTİN
PROLAKTİN (PRL)
Normal Değer:
Kord 0-5650 ng/ml
Prematüre 0-330 ng/ml
0-7 gün 0-495 ng/ml
7 gün-1 ay 0-125 ng/ml
Kadın Erkek
2-12 ay 8,25-41,25 ng/ml 8,25-24,75 ng/ml
1-3 yaş 3,00-19,75 ng/ml 4,60-16,50 ng/ml
4-15 yaş 5,25-29,50 ng/ml 4,60-18,00 ng/ml
16-60 yaş 6,50-30,00 ng/ml 3,50-20,00 ng/ml
>60 yaş 4,50-25,00 ng/ml 3,50-20,00 ng/ml
Hamile 6,50-180,00 ng/ml
Folliküler faz 6,50-30,00 ng/ml
Pik 6,50-30,00 ng/ml
Luteal faz 6,50-33,00 ng/ml
Kullanımı: Prolaktin salgılayan tümörler, hipotalamo-pitüiter hastalıklar,
primer hipotiroidizm, anoreksia nervosa, PKOS, böbrek yetmezliği, insülin
kaynaklı hipoglisemi ve adrenal yetmezliklerde serum prolaktin düzeyi artarken,
Sheehan sendromunda prolaktin düzeyi azalır. Prolaktin salgılayan tümörlerde
tedavi takibinde değerlidir.
PROSTATİK ASİT FOSFATAZ (PAP, Prostat spesifik asit fosfataz)
Normal Değer: 0-3,0 ng/ml
Kullanımı: Prostattan salgılanan bir glikoproteindir. Prostat maligniteleri,
biopsi, tuşe, kateterizasyon, postoperatif dönem, benign prostat hiperplazisi,
prostatit, prostat enfarktı vb durumlarda serum prostatik asit fosfataz düzeyi
artar. Prostat kanserleri için tarama amaçlı olarak kullanılamaz. Klinik
kullanımı, metastatik prostat kanserlerinin doğrulanması ve derecelendirilmesi
ile sınırlıdır. Ayrıca radikal prostatektomili hastalarda rekürrens takibi ve
tedaviye cevabın izlenmesinde de yardımcıdır.
PROSTAT-SPESİFİK ANTİJEN (PSA, f/t PSA, Serbest/total PSA)
Normal Değer:
Total PSA 0-4 ng/ml
Serbest PSA 0-1 ng/ml
Kullanımı: Prostat hastalıklarının (özellikle prostat karsinomları ve benign
prostat hiperplazisi) tanı ve takibinde kullanılır. Laboratuvarımızdaki mevcut
veri birikimi, f/t PSA oranları değerlendirilirken, %15’in altında malign
vakaların yer aldığı, %15-23 arasında malign ve benign vakaların çakıştığı ve
%23’ün üzerinde ise benign vakaların yer aldığı bölge olarak kabul edilebileceğini
göstermektedir.
PROSTAT-SPESİFİK ANTİJEN (Sensitif) (Sensitif PSA)
Normal Değer: 0-4 ng/ml
Kullanımı: Prostat hastalıklarının tanı ve takibinde kullanılır. PSA değerleri
günden güne değişebilir ve yaşla birlikte artar. Ayrıca prostat manüplasyonu da
PSA düzeyinde artışa neden olabilir. Prostat kanserlerinin yanı sıra, bazı
benign prostat hipertrofileri, prostat enfarktları ve prostatitlerde de PSA
düzeyi artar.
PROTEİN C AKTİVİTESİ (Protein C fonksiyonel)
Normal Değer:
<6 ay %15-50
>6 ay %70-140
Kullanımı: Konjenital ve akkiz protein C yetersizliklerinin saptanmasında
kullanılır. Protein C yetersizliklerinde tromboza eğilim artar.
PROTEİN C FONKSİYONEL
PROTEİN ELEKTROFOREZİ
Normal Değer:
Albümin %58,8-69,6
Alfa-1 %1,8-3,8
Alfa-2 %3,7-13,1
Beta %8,9-13,6
Gamma %8,4-18,3
Kullanımı: Elektroforez ile serum proteinleri 5 ana banta ayrılır. Kandaki
protein dağılımı bazı hastalıkların tanısında değerlidir.
PROTEİN ELEKTROFOREZİ (İdrar)
Normal Değer: Raporda belirtilmektedir.
Kullanımı: Normalde idrarla çok az protein atılırken, bazı hastalıklarda
protein atılımı artar. Atılan proteinlerin tipi tanı için yol gösterici
olabilir. Lipoid nefrozisde selekti proteinüri (albumin) bulunurken,
glomerülonefritlerde nonselektif proteinüri görülür. Ayrıca Bence Jones
proteinleri de beta ve gamma globulin bölgelerine göç eder.
PROTEİN S AKTİVİTESİ (Protein S fonksiyonel)
Normal Değer:
<6 ay %15-50
> 6 ay %55-160
Kullanımı: Konjenital ve akkiz protein S yetersizliğinin saptanmasında
kullanılır. Protein S yetersizliklerinde tromboza eğilim artar.
PROTEİN S FONKSİYONEL
PROTROMBİN AKTİVİTESİ
PROTROMİN GEN MUTASYON ANALİZİ (FII gen analizi, F2, Hiperprotrombinemia,
Protrombin 20210)
Normal Değer:
N/N Homozigot normal
Mt/N Heterozigot
Mt/Mt Homozigot mutant
Kullanımı: İdiopatik serebral ven trombozu olan vakalrda protrombin gen
mutasyonunun bulunduğu görülmüştür. Özellikle FV-Leiden mutasyonunu heterozigot
olarak taşıyan kişiler, aynı zamanda protrombin gen mutasyonunu da heterzigot
olarak taşıyan kişiler, aynı zamanda protrombin gen mutasyonunu da hetezigot
olarak taşıyorlarsa, bu kişilerde yinelenen derin ven trombozların görülme
sıklığı, sadece FV-Leiden taşıyıcılarına oranla 2,6 kat artmıştır.
PROTROMBİN ZAMANI (PTZ)
Normal Değer: 11-14 sn, 0,9-1,4 INR
Kullanımı: Protrombin zamanı ekstrensek yolun göstergesidir. Genellikle oral
antikoagülan tedavinin izlenmesinde kullanılır. Ayrıca faktör II, V, VII ve
X’un konjenital yetersizlikleri, disfibrinojenemi, karaciğer yetmezliği, DIC ve
K vitamini yetersizliğinin araştırılmasında da yararlıdır.
PSEUDOKOLİNESTERAZ (PCHE, Kolinesteraz II, SchE, Açilkolin açilhidrolaz)
Normal Değer:
Erkek 5400-13200 U/L
Kadın 0-15 yaş 5400-13200 U/L
16-50 yaş 4300-11500 U/L
>50 yaş 5400-13200 U/L
Hamile 3700-9300 U/L
Kullanımı: Karaciğer fonksiyon testlerinden biridir. Uzamış anestezi, sinir
gazı ve organofosforlu insektisit zehirlenmelerinin değerlendirilmesinde
kullanılır. Genetik pseudokolinesteraz varyantları (anestezinin uzamasına neden
olur), hepatitler, siroz, malnutrisyon, anemiler, akut enfeksiyonlar, AMI,
pulmoner embolizm, postoperatif dönem, kronik böbrek yetmezliği, gebeliğin son
dönemleri ve serum albumin konsantrasyonunu düşüren durumlarda serum
pseudokolinesteraz düzeyi düşer.
PSEUDOMEMBRANÖZ KOLİT SEROLOJİK TESTİ
PÜ KÜLTÜRÜ
Kullanımı: Aerobik bakteriel enfeksiyon etkeninin izolasyonu ve identifikasyonu
RAPİD PLASMA REAGİN SİFİLİS TESTİ
REDÜKTAN MADDE (İdrar)
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: İdrarda redüktan madde varlığının değerlendirilmesinde kullanılır.
Glukozüri, gebeliğin son dönemleri, laktasyon, galaktozemi, esansiyel
pentozüri, musküler distrofi ve infantlarda idrarda redüktan madde görülebilir.
REDÜKTAN MADDE –Gaita
RENİN (Plazma renin aktivitesi, PRA)
Normal Değer:
0-1 yaş 2,40-37,00 ng/ml/saat
2-3 yaş 1,70-11,20 ng/ml/saat
4-5 yaş 1,00-6,50 ng/ml/saat
6-12 yaş 0,50-5,90 ng/ml/saat
13-15 yaş 0,50-5,00 ng/ml/saat
>15 yaş 0,20-3,40 ng/ml/saat
Kullanımı: Hipertansiyonun değerlendirilmesinde kullanılır. Renal parankimal
hastalıklar, renin salgılayan tümörler, OKS kaynaklı hipertansiyon,
feokromasitoma, siroz, hepatit, konjestif kalp yetmezliği, Bartter sendromu ve
elektrolit kaybı olan durumlarda plazma renin aktivitesi artarken, primer
aldosteronizm, pseudohiperaldosteronizm ve hiperkalemide ise azalır.
RESPİRATORY SYNCTİAL VİRÜS ANTİKORLARI
RETİKÜLİN ANTİKORU
RETİKÜLOSİT
Normal Değer: %0,50-2,50
Kullanımı: Retikülosit sayısının değerlendirilmesinde kullanılır.
Eritropoezisin arttığı durumlar ve anemilerin tedavisi sırasında retikülosit
sayısı artarken, aplastik anemi, renal hastalıklar, demir eksikliği anemisi,
kronik hastalık anemisi, sideroblastik ve megaloblastik anemilerde ise
retikülosit sayısı düşer.
RETİNOL
RETİNOL BİNDİNG PROTEİN (RBP)
Normal Değer: 30-60 mg/L
Kullanımı: Böbrek fonksiyonları ve malnutrisyonun takibinde kullanılır. Kronik
böbrek yetmezliğinde serum RBP düzeyi artarken, proteinüri, karaciğer
hastalıkları, hiperparatiroidizm, kistik fibrozis ve Kwashiorkorda RBP düzeyi
azalır.
RETİNOL BİNDİNG PROTEİN (İdrar)
Normal Değer: 0-0,10 mg/gün
Kullanımı: Renal tübüler fonksiyonların takibinde kullanılır. Tübüler fonksiyon
kaybı varsa idrar RBP düzeyi artar.
RİBONÜKLEOPROTEİN ANTİKORLARI
RİSTOSETİN KOFAKTÖR
RİSTOSETİN VON WİLLEBRAND KOFAKTÖR AKTİVİTESİ (Ristosetin kofaktör)
Normal Değer: %50-150
Kullanımı: Hemofili A ve von Willebrand hastalığı arasında ayırıcı tanının
yapılmasında kullanılır.
RNP ANTİKORLARI (Ribonükleoprotein antikorları)
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Özellikle SLE miks bağ dokusu hastalığı, Sjögren sendromu ve
sklerodermada saptanan ENA grubu antikorlardandır.
ROMATOİD FAKTÖR (RF)
Normal Değer: <20 IU/ml
Kullanımı: IgG’ye karşı kanda dolaşan antikorlardır. Romatoid artrit, miks bağ
dokusu hastalığı, Sjögren sendromu, skleroderma, dermatomyozit, SLE gibi
otoimmün hastalıklar, enfeksiyöz mononükleoz gibi bazı viral hastalıklar ve
bazı akut iltihabi hastalıklarda serum RF düzeyi artar.
ROTA VİRÜS ANTİJEN TESTİ (Bk. GAİTADA ROTA VİRÜS ANTİJENİ)
RPR TESTİ (Rapid plasma reagin sifilis testi, VDRL kart test)
Kullanımı: Sifilis tanısında kullanılır. Aktif sifilis enfeksiyonu veya aktif
enfeksiyonun başlangıç evresinde test pozitif olur. Uygun tedavi ile
negatifleşir.
RSV ANTİKORLARI IgM ve IgG (Respiratory syncytial virüs antikorları)
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Aktif veya geçirilmiş RSV enfeksiyonunun serolojik olarak
gösterilmesinde kullanılır. RSV, yenidoğan ve çocukluk döneminde gözlenen alt
solunum yolu enfeksiyonlarının en sık nedenidir. 5 yaşın üzerinde antikor
genellikle pozitiftir. IgG antikoru düşük düzeyde saptanır fakat IgM antikoru
saptanmazsa, hasta konvelesan dönemde olabilir. Bu durumda iki hafta sonra
tekrar test edilmelidir.
RUBELLA ANTİKORLARI IgM ve IgG (Kızamıkçık antikorları IgM ve IgG)
Kullanımı: Rubella enfeksiyonunun tanısında kullanılır. Rubella virüsü çocuk ve
erişkinlerde hafif egzantamatöz hastalıklara neden olur. Enfeksiyonun hamilelik
sırasında geçirilmesi önemlidir. Hamileliğin birinci trimesterinde geçirilen
enfeksiyonlar fetal ölüme veya konjenital rubella sendromuna (katarkt,
sağırlık, kardiyak anomaliler) neden olur. IgG seviyesine bakılarak aşılama
yapılabilir.
RUBELLA IgG AVİDİTE
Kullanımı: Konjenital Rubella enfeksiyonları ağır sekellere neden olabilir.
İkinci trimesterden sonraki enfeksiyonlar fetüsü etkilemediğinden enfeksiyonun
başlangıç tarihi çok önemlidir. Avidite testi ile Rubella enfeksiyonunun
başlangıç tarihi hakkında bilgi sahibi olunabilir.
SAFRA ASİTLERİ
Normal Değer:
Açlık 0-10 mmol/L
Tokluk 0-15 mmol/L
Kullanımı: Açlık safra asiti düzeyinin yüksek olması hepatik klirensin
bozulmasına bağlıdır ve karaciğer hastalıkları için sensitif bir göstergedir.
Normalm bireylerde yemek sonrasında safra asitleri sadece hafif düzeyde
yükselirken, siroz, hepatit, kolestaz, portal ven trombozu, Budd-Chiari
sendromu, kolanjit, Wilson hastalığı ve hemakromatozisde ise çok yükselir.
İntestinal malabsorbsiyon veya metabolik karaciğer hastalığı (Gilbert,
Crigler-Najjar, Dubin-Johnson) olan hastalarda ise safra asiti düzeyinde
değişiklik olmaz.
SALİSİLAT (Asetilsalisilik asit, ASA, Salisilik asit)
Normal Değer:
Analjezik konsantrasyon 2-10 mg/dl
Anti inflamatuar konsantrasyon 15-30 mg/dl
Toksik konsantrasyon >30 mg/dl
Kullanımı: İlaç düzeyinin takibinde kullanılır.
SALMONELLA KÜLTÜRÜ (Selektif Salmonella kültürü)
Kullanımı: Salmonella bakterisinin izolasyonu
SCL-70 ANTİKORLARI
Kullanımı: Skleroderma tanısında kullanılan ENA grubu antikorlardan biridir ve
topoizomeraz I’e karşı oluşur. SCL-70 antikoru pozitif olan hastaların ANA
boyanma tipleri genellikle beneklidir.
SEDİMENTASYON
SEKS HORMON-BİNDİNG GLOBULİN (SHBG, Testesteron-estradiol-binding globulin,
TeBG)
Normal Değer:
1-12 yaş 4,90-9,00 mg/L
13-15 yaş 1,80-9,00 mg/L
Erkek Kadın
16-50 yaş 0,90-6,30 mg/L 1,80-9,00 mg/L
>50 yaş 0,60-4,70 mg/L 1,20-7,70 mg/L
Kullanımı: Testesteron ve östrojenler gibi gonadal hormonlar SHBG tarafından
bağlanarak dolaşımda taşınır. Hipertiroidizm, anoreksia nervosa, gebelik ve
sirozda SHBG düzeyi düşerken, hipotiroidizm, hirşutizm, obesite ve PKOS’da SHBG
düzeyi artar.
SELENYUM (Se)
Normal Değer:
Serum 95-165 mg/L
24 saatlik idrar 0-35 mg/gün
Kullanımı: Retiküloendotelial neoplazi ve endüstriyel selenyum toksisitelerinde
kan Se düzeyi artarken, gastrointestinal sistem kanserleri, malnutrisyon, total
parenteral nutrisyon, gebelik, siroz ve hepatitlerde Se düzeyi düşer. Se
zehirlenmelerinde nefes ve idrarda sarımsak kokusu, ağızda metalik tat, baş
ağrısı, bulantı, kusma, pulmoner ödem ve dolaşım kollapsı görülebilir.
SELOFAN BANT
SEMEN ANALİZİ (Spermogram)
Kullanımı: Erkek infertilitesinin değerlendirilmesinde kullanılır.
SEMEN KÜLTÜRÜ (Ejakülat kültürü, sperm kültürü)
Kullanımı: Semende enfeksiyon etkeni olabilecek aerobik bakterilerin izolasyonu
SEMEN VİTAL İNCELEME (Canlı sperm oranı belirleme)
SEMENDE FRUKTOZ TAYİNİ
Kullanımı: Vesiculo seminalislerin fonksiyonel ve ejakülatuar ductusların açık
olduğunun gösterilmesinde kullanılır.
SERBEST T3 (FT3, Serbest triiyodotironin)
Normal Değer: 3,00-9,00 pmol/L
Kullanımı: Tiroid fonksiyonlarının değerlendirilmesinde kullanılır.
Hipertiroidizm ve T3 tirotoksikozunda serum FT3 düzeyi artarken,
hipotiroidizmde azalır. Ayrıca kronik hastalığı olan veya uzun süre hastanede
yatmış olan kişiler ötiroid olsalar bile FT3 düzeyi düşük bulunabilir. Total T3’ün
yaklaşık %0,2-0,5’i FT3’tür.
SERBEST T4 (FT4, Serbest tiroksin)
Normal Değer:
Prematüre 18,00-40,00 pmol/L
<7 gün 8,50-40,50 pmol/L
>7 gün 9,00-25,00 pmol/L
Kullanımı: Tiroid fonksiyonlarının değerlendirilmesinde kullanılır.
Hipertiroidizmde serum FT4 düzeyi artarken, hipotiroidizmde azalır. Total T4’ün
yaklaşık %0,02-0,04’ü FT4’tür.
SEROTONİN (5-OH triptamin)
Normal Değer:
Serum 50,00-230,00 ng/ml
24 saatlik idrar 26,60-182,20 ng/gün
Kullanımı: Karsinoid tümörlerin tanı ve takibinde kullanılır.
SERULOPLAZMİN (Bakır oksidaz, Cp)
Normal Değer:
0-6 ay 5-18 mg/dl
7-12 ay 33-43 mg/dl
1-3 yaş 26-55 mg/dl
4-5 yaş 27-56 mg/dl
6-12 yaş 20-54 mg/dl
>12 yaş 20-63 mg/dl
Kullanımı: Bakır bağlayıcı proteindir. Wilson hastalığının tanısında ve akut
faz reaktanı olarak kullanılır. Gebelik, östrojn ve oral kontraseptif
kullanımı, inflamasyon, doku nekrozu, osteosarkomlar, bilier siroz ve
travmalarda serum seruloplazmin düzeyi artarken, Wilson hastalığı, Menkes kinky
hair sendromu ve gastroenteropatilerde azalır.
SİKLİNG TESTİ (Oraklaşma testi)
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Orak hücreli anemi tanısında kullanılır. HbS (>%25 olduğu
durumlar) ve diğer oraklaşmaya neden olan hemoglobinlerin (ör.HbC-Harlem)
varlığında test pozitif olur. Orak hücreli anemi, sickle trait ve HbS’in diğer
hastalıklarla kombine olduğu durumlarda (beta talasemi vb) HbS görülür. Sikling
testinin pozitif olması durumunda kesin tanı için doğrulayıcı testler (ör.Hb
elektroforezi) yapılmalıdır.
SİKLOSPORİN
Normal Değer:
Terapötik konsantrasyon 150-500 ng/ml
Toksik konsantrasyon >400 ng/ml
Kullanımı: İlaç düzeyinin takibinde kullanılır.
SİSTATİN C
Normal Değer:
Erkek 0,57-0,96 mg/L
Kadın 0,50-0,96 mg/L
Kullanımı: Böbrek yetmezliklerinin teşhis ve takibinde kullanılır. Glomerüler
filtrasyon hızının tahminide kreatinin klirens hesabından üstün olduğunu kabul
edenler vardır.
SİSTİN
Normal Değer: >1 yaş <0,42 mmol/gün
Kullanımı: Sistinüri tanısında kullanılır. Sistinürili hastalarda arginin,
ornitin ve lizin atılımı da artmıştır. Dibazik aminoasidürilerde ise sistin
atılımı normaldir.
SİTRİK ASİT (Sitrat)
Normal Değer:
21-25 yaş 157-450 mg/gün
26-30 yaş 193-450 mg/gün
31-35 yaş 228-450 mg/gün
36-40 yaş 264-450 mg/gün
41-45 yaş 299-450 mg/gün
46-50 yaş 335-450 mg/gün
51-60 yaş 363-450 mg/gün
>60 yaş 434-450 mg/gün
Kullanımı: Kalsiyum içeren böbrek taşları ve renal tübüler asidozun tanı ve
takibinde kullanılır. Referans aralığın altındaki değerler potansiyel bir taş
oluşum riski taşır. 150 mg/gün’ün altındaki değerlerde ise metabolik asidoz
açısından araştırma yapılmalıdır.
SİYANOKOBALAMİN
SM ANTİKORU (Smith antikor)
Kullanımı : SLE tanısında kullanılır ve SLE için spesifitesi yüksektir. ENA
grubu antikorlarından biridir. İlaç kaynaklı SLE, romatoid artrit, skleroderma
ve Sjögren sendromu da antikor pozitifliğine neden olabilir.
SMA MUTASYON ANALİZİ
SMİTH ANTİKOR
SODYUM (Na)
Normal Değer:
Prematüre 116-140 mEq/L
0-7 gün 134-146 mEq/L
>7 gün 130-150 mEq/L
Kullanımı: Elektrolit ve su dengesinin değerlendirilmesinde kullanılır.
SODYUM (BOS)
Normal Değer: 142-150 mEq/L
Kullanımı: BOS elektrolit dengesinin değerlendirilmesinde kullanılır.
SODYUM (İdrar)
Kullanımı: İdrarla sodyum atılımı diyetle alıma ve hidrasyon derecesine
bağlıdır. Diyetle sodyum alımının azalması, postmentrüal diürez, adrenal
yetmezlik, tübülointersitisiel hastalıklar, renal tübüler asidoz, diüretik
tedavisi, Bartter sendromu ve alkalozisde idrarla atılan sodyum miktarı
artarken, diyetle sodyum alımının azalması, premenstrüel dönem, adrenokortikal
hiperfonksiyon, glomerüler filtrasyon hızının azaldığı durumlar, diare ve aşırı
terleme durumlarında ise idrarla atılan sodyum miktarı azalır.
SODYUM (Ter)
Normal Değer: 10-40 mEq/L
Kullanımı: Kistik fibrozis tanısında kullanılır. Kistik fibrozis, Addison
hastalığı, ailesel hipoparatiroidizm terle atılan sodyum miktarı artarken,
adrenokortikal hiperfonksiyonda azalır. Ayrıca diyetle alınan tuzun
kısıtlanması yanlış düşük sonuçlara, mekonyum ileus, ektodermal displazi,
mukopolisakkaridoz, G6PD eksikliği, alkolik pankreatit ve malnutrisyon ise
yanlış yüksek sonuçlara neden olabilir.
SOĞUK AGLÜTİNASYON TESTİ
Kullanımı: Soğuk aglütininlerin bulunduğu hastalıkların tanısında kullanılır.
Bu hastalarda çoğunlukla IgM yapısındaki antikorlar eritrositlere bağlanarak
kronik anemi ve lokal staza neden olur. Atipik pnömoniler (mycoplasma
pneumonia, influenza A, influenza B, parainfluenza, adenovirüs vb. kaynaklı) ve
bazı hemolitik anemilerde aglütinasyon gözlenir. 37°C inkübasyonda
aglütinasyonda düzelme olmuyorsa reaksiyon soğuk aglütinasyon değildir.
Mycoplasma pneumonia enfeksiyonunda çocuklarda %50, erişkinlerde %70 oranında
aglütinasyon gözlenir.
SOMATOMEDİN C (IGF-1, İnsülin-like growth faktör, Growth faktör 1, GF1)
Normal Değer:
0-3 yaş 50-143 ng/ml
4-5 yaş 51-218 ng/ml
6-12 yaş 106-250 ng/ml
13-15 yaş 126-261 ng/ml
16-20 yaş 150-562 ng/ml
21-25 yaş 84-376 ng/ml
26-30 yaş 90-271 ng/ml
31-35 yaş 90-226 ng/ml
36-50 yaş 94-210 ng/ml
>50 yaş 70-197 ng/ml
Kullanımı: GH sekresyon ve etkisini takip etmekte kullanılır. IGFBP3 ile
birlikte kullanıldığında klinik sensitivite ve spesifitesi GH fonksiyon
testlerinden daha yüksektir. IGF-1, akromegalide yüksek, GH eksikliği,
anoreksia nervosa ve malnutrisyonu olanlarda ise düşüktür. Bir diğer özelliği
de nutrisyonel durumun belirlenmesinde prealbumin, RBP veya transferrinden daha
sensitif bir indikatör olmasıdır.
SORBİTOL DEHİDROGENAZ (SDH, İditol dehidrogenaz)
Normal Değer: 0-60 SigmaU/ml
Kullanımı: Normalde serum SDH düzeyi tespit edilemeyecek düzeylerdedir. SDH
düzeyinin yükselmesi karaciğerde parankimalm hücre hasarı olduğunu gösterir.
Akut enfeksiyöz hepatitler, toksik hepatitler, hipoksik karaciğer hasarı, siroz
ve primer veya sekonder karaciğer malignitelerinde serum SDH düzeyi artar.
SPERM ANTİKORLARI
SPERM HAZIRLAMA (Sperm yıkama, Sil select, Swip up)
Kullanımı: İntra uterin inseminasyon için kaliteli spermlerin ayrılması
işlemidir.
SPERM KÜLTÜRÜ
SPERM MAR TESTİ (Sperm otoantikor testi)
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Seminal plazmada sperm otoantikorlarının varlığının gösterilmesinde
kullanılır.
SPERM MORFOLOJİSİ
Kullanımı: Strict kruger kriterlerine göre sperm morfolojileri normal olanların
yüzde oranlarının belirlenmesinde kullanılır. Spermlerin morfolojik olarak
değerlendirilmesi, fertilite parametreleri arasındaki en önemli kriterdir.
SPESİFİK IgE
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Astım, allerjik rinit, dermatit, anaflaksi ve ürtiker gibi allerjik
hastalıkların teşhisinde kullanılır.
SPİNAL MUSKÜLER ATROFİ (SMA) MUTASYON ANALİZİ (Werding-Hoffmann Hastalığı
(SMA Tip I); SMA intermedia (SMA Tip II), Kugelberg-Welander Sendromu (SMA Tip
III)
Kullanımı: SMA, omurilikteki anterior boynuz hücrelerinin dejenerasyonuna bağlı
olarak, simetrik kas güçsüzlüğü ve istemli kasların yıkılması ile ortaya çıkan
kalıtsal bir hastalıktır. Hastalık ile bağlantılı olarak adı geçen birkaç
genden en önemlisi olan SMN geni, 5.kromozom üzerinde, telomerik ve sentromerik
iki kopya halinde bulunur. Hastalık fenotipinin %80-85’inde görülen ve SMN tel
geninde meydana gelen delesyon mutasyonlarıdır. Hastalık tanısı, klinik
bulguları destekleyen yüksek serum CPK değerleri, EMG ve kas biyopsi bulguları
ile konur.
SS-A ANTKOR (Anti-Ro antikoru)
Kullanımı: Sjögren sendromu, SLE ve romatoid artrit tanısında kullanılır. ENA
grubu antikorlardan biridir. ENA antikoru negatif olan SLE hastalarında da
pozitif olabilir.
SS-B ANTİKORU (Anti-La antikoru)
Kullanımı: Sjögren sendromu, SLE ve romatoid artrit tanısında kullanılır. ENA
grubu antikorlardan biridir. SS-B antikorunun pozitif olması kliniğin daha
hafif olabileceğinin göstergesidir. Bu hastalarda özellikle renal tutulum çok
hafif veya yoktur.
SUKROZ HEMOLİZ TESTİ
Normal Değer:
Lizis <%5 Negatif
%6-10 Şüpheli
>%10 Pozitif
Kullanımı: Paroksismal noktürnal hemoglobinüri tanısında kullanılan bir tarama
testidir.
SÜLFAT
Kullanımı: İdrardaki sülfat miktarı, diyetle protein alımının (özellikle et,
balık, tavuk) göstergesidir. Bu nedenle hayvansal proteinlerin diyetle alımının
değerlendirilmesinde kullanılır. Ayrıca böbrek taşı olan hastalarda da idrarla
atılan sülfat miktarı artmıştır.
ŞEKER KROMATOGRAFİSİ
Kullanımı: Glukozürinin değerlendirilmesinde kullanılır.
TACROLİMUS (FK506)
Normal Değer:
Terapötik konsantrasyon 5-20 ng/ml
Toksik konsantrasyon >40 ng/ml
Kullanımı: İlaç düzeyinin takibinde kullanılır.
TAM İDRAR TAHLİLİ (TİT)
Kullanımı: İdrarda patolojik bulgulara neden olan hastalıkların tanı ve
takibinde kullanılır.
TAM KAN SAYIMI (Complete blood count, CBC, Hemogram)
Kullanımı: Hematolojik hastalıklar, akut ve kronik enfeksiyonlar, ameliyat
öncesi vb. durumlarda kullanılır. Hastanın genel sağlık durumu hakkında bilgi
verir.
TANATOFORİK DİSPLAZİ (TD) MUTASYON ANALİZİ
Kullanımı: Doğumu takip eden ilk saatler içinde ölümle sonuçlanan kalıtsal bir
hastalıktır. Hastalık, akondroplazinin allelki formu gibidir. Dominant
mutasyonlar daha sık görülmekle birlikte, resesif kalıtım da göz ardı edilemez.
Yonca yaprağına benzer kafatasının olması (tip II) ve olmamasına (tip I) bağlı
olarak klasifiye edilmiştir.
TAP
TBC BASİLİ ARANMASI
TBC DNA
TBC PCR
TBG
TCA
TCE
TEGRETOL
TEK MUTASYON ANALİZİ
Normal Değer:
N/N Homozigot normal
Mt/N Heterozigot
Mt/Mt Homozigot mutant
Kullanımı: İndeks vakanın hastalık fenotipini göstermesine neden olan
mutasyonun ailede bulunduğu durumlarda, diğer aile bireylerinde aynı mutasyonun
varlığına bakılarak taşıyıcılık tanısı konabilir.
TEKSİFLE ARB ARANMASI (Tbc basil aranması, Aside dirençli basil aranması)
Normal Değer:
Negatif
(+1) Pozitif: Her 100 mikroskobi alanında 1-9 basil
(+2) Pozitif: Her 10 mikroskobi alanında 1-9 basil
(+3) Pozitif: Her mikroskobi alanında 1-9 basil
(+4) Pozitif: Her mikroskobi alanında >9 basil
Kullanımı: Tüberküloz basilinin mikroskobik olarak saptanmasında kullanılır.
Basilin saptanabilmesi için numunede 5,000-10,000 basil/ml konsantrasyonda
olması gerekmektedir.
TEOFİLİN
Normal Değer:
Terapötik konsantrasyon 5-20 mg/ml
Toksik konsantrasyon >20 mg/ml
Kullanımı: İlaç düzeyinin takibinde kullanılır.
TER TESTİ
TESTESTERON (Serbest)
Normal Değer:
Erkek 0-5 yaş 0,15-0,60 pg/ml
6-12 yaş 0,60-5,70 pg/ml
>12 yaş 12,00-30,00 pg/ml
Kadın 0-3 ay 0,10-0,60 pg/ml
4 ay-12 yaş 0,15-0,60 pg/ml
>12 yaş 1,10-3,10 pg/ml
Kullanımı: Serbest testesteron düzeyi, testesteron taşıyıcı protein olan SHBG
konsantrasyonlarındaki değişimlerden etkilenmez. Bu nedenle SHBG düzeyinin
yüksek (hipertiroidizm, gebelik, OKS kullanımı vb) ve düşük (hipotiroidizm,
androjen eksikliği, obesite vb.) olduğu durumlarda serbest testesteron ölçümü
total testesterondan daha anlamlıdır. Hirşutizm, adrenal virilizan tümörler,
PKOS ve androjen rezistansı durumlarında serbest testesteron düzeyi artarken,
hipogonadizm ve P-450 enzim eksikliklerinde ise serbest testesteron düzeyi
düşer.
TESTESTERON (Total)
Normal Değer:
Erkek 0-12 yaş 0,10-0,20 ng/ml
3-15 yaş 1,00-6,00 ng/ml
16-20 yaş 3,00-6,00 ng/ml
>20 yaş 3,00-10,00 ng/ml
Kadın 0-12 yaş 0,10-0,20 ng/ml
13-15 yaş 0,10-0,40 ng/ml
>15 yaş 0,10-0,90 ng/ml
Kullanımı: Adrenal hiperplazi, adrenokortikal tümörler, testiküler
feminizasyon, idiopatik hirşutizm ve virilizan over tümörlerinde total
testesteron düzeyi artarken, Down sendromu, üremi, myotonik distrofi, karaciğer
yetmezliği, kriptorşitizm, primer ve sekonder hipogonadizm ve puberte
gecikmesinde ise total testesteron edüzeyi düşer.
TESTESTERON-ESTRADİOL-BİNDİNG GLOBULİN
TF
TG
TG
TIBC
TİMOTAKSİN
TİROGLOBULİN (Tg)
Normal Değer: 0-60 ng/ml
Kullanımı: Tiroid kanserli hastaların takibinde kullanılır. Folliküler ve
papiller tiroid karsinomları, hipertiroidizm ve subakut tiroiditte tiroglobulin
düzeyi artar. Bu hastalarda tedavi ile tiroglobulin düzeyi düşerken, metastaz
oluşması ile yine artar.
TİROGLOBULİN ANTİKORLARI
TİROİD MİKROZOMAL ANTİKOR (Anti-mikrozomal antikor, Anti-M)
Normal Değer: 0-50 IU/ml
Kullanımı: Tiroid hastalıklarının değerlendirilmesinde kullanılır. Hashimoto
tiroiditi, tiroid karsinomları, hipotiroidizm, pernisyöz anemi ve Graves
hastalığında tiroid mikrozomal antikor düzeyi yükselir. Özellikle Hashimoto
tiroiditinin tanısında kullanılır. Sensitivitesi, TPO antikorlarından daha
düşüktür. Ayrıca normal popülasyonun %5-10’unda da düşük düzeyde yükseklik
görülebilir.
TİROİD PEROKSİDAZ ANTİKORLARI (TPO antikorları)
Normal Değer: 0-2,00 IU/ml
Kullanımı: Otoimmün tiroid hastalıklarının (Hashimato troiditi, idiopatik
miksödem, Graves hastalığı vb) tanısında kullanılır. Otoimmün tiroid hastalığı
olan kişilerde TPO konsantrasyonu hastalığın şiddeti ile korelasyon gösterir.
Ayrıca diğer bazı otoimmün hastalıklarda da (Addison hastalığı, pernisyöz
anemi, tip I diabetes mellitus vb) pozitif sonuçlar elde edilebilir.
TİROİD-STİMULATİNG HORMON (TSH, s-TSH, Tirotropin)
Normal Değer:
0-7 gün 0,50-20,00 mU/ml
7 gün-1 yaş 0,50-10,00 mU/ml
2-12 yaş 0,50-6,50 mU/ml
13-15 yaş 0,50-5,50 mU/ml
>15 yaş 0,30-4,00 mU/ml
Kullanımı : Tiroid fonksiyonlarının değerlendirilmesi ve tedavi takibinde
kullanılır. Hipotiroidizm, Hashimoto tiroiditi, ektopik TSH salgılanan
durumlar, subakut tiroidit ve tiroid hormon rezistansında serum TSH düzeyi
artarken, hipotalamik ve hipofizer hipotiroidizm ile hipertiroidizmde ise TSH
düzeyi azalır.
TİROİD-STİMULATİNG İMMÜNOGLOBULİN
TİROKALSİTONİN
TİROKSİN-BAĞLAYICI GLOBULİN (TBG)
Normal Değer:
Prematüre 36-96 ug/ml
0-1 ay 36-66 ug/ml
2-12 ay 31-56 ug/ml
1-5 yaş 29-54 ug/ml
6-12 yaş 25-50 ug/ml
13-15 yaş 21-46 ug/ml
>15 yaş 15-34 ug/ml
Gebelik 21-70 ug/ml
Kullanımı: T3 ve T4 hormonlarının plazmada bağlandığı taşıyıcı proteindir.
Genellikle TSH düzeyi ile uyumsuz olan TT3 ve TT4 düzeylerinin TT4 ve FT4
düzeyleri arasında uyumsuzluk olan durumların, aşırı artmış veya azalmış TT4
düzeylerinin ve konjenital TBG eksikliklerinin değerlendirilmesinde kullanılır.
Enfeksiyöz hepatitler, akut intermittant porfiria, gebelik ve hipotiroidide TBG
düzeyi artarken, kronik hastalıklar, cerrahi stres ve nefrotik sendromda TBG
düzeyi düşer.
TOKSOPLAZMA ANTİKORLARI IgM, IgG ve TOTAL ANTİKOR
Kullanımı: Toksoplazma enfeksiyonunun teşhisi ve hangi dönemde olduğunun
belirlenmesinde kullanılır. Özellikle konjenital enfeksiyon riskinin
araştrılmasında değerlidir. Hamilelik sırasında veya hemen öncesinde geçirilen
toksoplazma enfeksiyonları fetüste konjenital anomalilere neden olabilir.
Enfeksiyondan sonra IgM bir yıl veya daha uzun süre pozitif kalabilir.
TOKSOPLAZMA IgG AVİDİTE TESTİ
Kullanımı: Gebelikte geçirilen primer enfeksiyon konjenital toksoplazmozise
neden olabilir. Avidite testi enfeksiyonunun başlangıcının 4 aydan daha eski
olduğunu ayırdedebildiğinden enfeksiyonun başlangıç tarihi hakkında bilgi
verir.
TOKSOPLAZMA PCR
Normal Değer: Negatif
Kullanımı: Toxoplasma gondii’ye ait B1 geninin PCR ile tespit edilmesi prenatal
toksoplazma enfeksiyonunun tanısına yardımcı olur. İmmün yetmezliği olan
hastalarda da bu yöntem kullanılabilir.
TOTAL ASİT FOSFATAZ (TAF, TAP)
Normal Değer:
Erkek Kadın
0-1 yaş 1,50-13,00 U/L 1,00-11,00 U/L
2-5 yaş 0,75-10,00 U/L 0,75-8,50 U/L
>5 yaş 0,50-6,50 U/L 0,50-5,50 U/L
Kullanımı: Prostat hastalıklarının değerlendirilmesinde kullanılır. Prostat
dışındaki bazı dokularda da (karaciğer dalak, eritrositler, trombositler ve
kemik iliği) asit fosfataz bulunduğu ve bu dokulardaki bazı hastalıkların TAP
düzeyinde artışa neden olabileceği dikkate alınmalıdır.
TOTAL EOZİNOFİL SAYISI (Eozinofil sayısı)
Normal Değer: 40-400 eozinofil/mm3
Kullanımı: Allerjik hastalıklar, parazitik enfeksiyonlar, kollajen vasküler
doku hastalıkları, bazı hematopoetik sistem hastalıkları (pernisyöz anemi, KLL,
polistemi vb), postsplenektomi, Addison hastalığı, hipopitüiterizm, eozinofilik
gastroenterit ve ülseratif kolitte kandaki total eozinofil sayısı artar.
TOTAL PROTEİN (TP)
Normal Değer:
Prematüre 3,60-6,00 g/dl
0-7 gün 4,60-7,00 g/dl
7 gün-3 ay 4,40-7,60 g/dl
4-6 ay 4,40-7,00 g/dl
7-12 ay 5,10-7,30 g/dl
1-3 yaş 5,10-7,50 g/dl
4-15 yaş 6,00-8,00 g/dl
16-60 yaş 6,20-8,30 g/dl
>60 yaş 6,00-8,10 g/dl
Kullanımı: Nutrisyonel durumun değerlendirilmesi ile böbrek ve karaciğer
hastalıklarının takibinde kullanılır. Hiperimmünoglobulinemi, poliklonal veya
monoklonal gammopatiler ve aşırı dehidratasyonda serum protein düzeyi artarken,
protein kaybettiren gastroenteropatiler, yanıklar, nefrotik sendrom, kronik
karacier hastalıkları, malabsorbsiyon, malnutrisyon ve agamaglobulinemilerde
ise protein düzeyi düşer.
TOTAL PROTEİN (BOS)
Normal Değer:
Prematüre 15-130 mg/dl
0-7 gün 20-120 mg/dl
7 gün-1 ay 20-80 mg/dl
>1 ay 15-45 mg/dl
Kullanımı: Merkezi sinir sistemi hastalıklarının değerlendirilmesinde
kullanılır. Menenjit ve ensefalomyelit gibi kan-beyin bariyerinin bozulduğu
durumlarda BOS total protein düzeyi yükselir.
TOTAL PROTEİN (İdrar)
Normal Değer: <0,14 g/L
Kullanımı: Böbrek fonksiyonlarının takibinde kullanılır. Glomerüler ve tübüler
zedelenmeler ile aşırı üretime bağlı olarak (ör.gammopatiler) proteinüri
oluşabilir. Nefrotik sendrom, diabetik nefropati, multiple myeloma, monoklonal
gammopatiler, renal tübüler fonksiyon bozuklukları ve üriner sistem enfeksiyon
ve maligniteleri idrarla atılan total protein miktarında artışa neden olur.
Ayrıca egzersiz, ateş ve gebelik geçici menstrüasyon bağlı kanama, prostatik
sıvılar, semen ve alkali idrar yanlış sonuçlara neden olabilir.
TOTAL T3 (Total triiodothyronine, TT3)
Normal Değer:
0-1 yaş 0,79-2,60 ng/ml
2-12 yaş 0,79-2,80 ng/ml
13-15 yaş 0,70-2,40 ng/ml
>15 yaş 0,60-1,95 ng/ml
Kullanımı: Tiroid fonksiyonlarının değerlendirilmesinde kullanılır.
Hipertiroidide artarken, hipotiroidide azalır. Kronik hastalığı olan veya uzun
süre hastanede yatmış olan kişiler ötiroid olsalar bile TT3 düzeyi düşük
bulunabilir. Ayrıca TBG’nin artışına neden olan durumlarda (oral kontraseptif
kullanımı, gebelik vb) serum TT3 düzeyi yükselebilirken, TBG’nin azaldığı
durumlarda (genetik TBG düşüklüğü, nefrotik sendrom vb) TT3 düzeyi düşebilir.
T3 otoantikorlarının bulunduğu durumlarda ise TT3 yüksek, TT4 normal çıkabilir.
TOTAL T4 (Total tiroksin, TT4)
Normal Değer:
Prematüre 7,40-13,00 ug/dl
0,7 gün 11,80-22,60 ug/dl
7 gün-1 yaş 7,80-17,85 ug/dl
2-12 yaş 7,00-15,50 ug/dl
13-15 yaş 5,85-14,00 ug/dl
>15 yaş 5,00-11,50 ug/dl
Kullanımı: Tiroid fonksiyonlarının değerlendirilmesinde kullanılır. Hipertiroidide
artarken, hipotiroidide azalır. Tiroksin replasman tedavisi alan kişilerde TT4
yüksek bulunabilir. Ayrıca TBG’nin artışına neden olan durumlarda (oral
kontraseptif kullanımı, gebelik vb) serum TT4 düzeyi yükselebilirken, TBG’nin
azaldığı durumlarda (genetik TBG düşüklüğü, nefrotik sendrom vb) TT4 düzeyi
düşebilir. T4 otoantikorlarının bulunduğu durumlarda ise TT4 yüksek, TT3 normal
çıkabilir.
TPIHA (TPHA, Treponema pallidum hemaglütinasyon testi)
Kullanımı: Sifilisin serolojik teşhisinde doğrulama testi olarak kullanılır.
Tedavi takibinde değeri yoktur.
TPO ANTİKORLARI
TRANSFERRİN (Siderofilin, Tf)
Normal Değer:
<6 ay 130-275 mg/dl
>6 ay 200-360 mg/dl
Kullanımı: Plazmada demir transportunu sağlayan major proteindir. Demik
eksikliği anemisi, gebelik, östrojen kullanımı ve her türlü iltihabi durumda
serum transferin düzeyi artarken, kalıtsal atransferrinemi, kronik iltihabi
hastalıklar, maligniteler, hepatoselüler hastalıklar, malnutrisyon ve nefrotik
sendromda ise transferrin düzeyi düşer.
TRANSTHRETİN
TREPONEMA PALLİDUM HEMAGLÜTİNASYON TESTİ
TRİAÇİLGLİSEROL AÇİLHİDROLAZ
TRİCHOMONAS KÜLTÜRÜ
Kullanımı: Trichomonas vaginalisin üretilerek belirlenmesinde kullanılır.
Belirlenme olasılığı, doğrudan mikroskobik incelemeye göre daha yüksektir.
TRİKLOROASETİK ASİT (TCA)
Normal Değer: <50 mmol/L
Kullanımı: Trikloroetilen ile çalışan kişilerin bu maddelerden ne kadar
etkilendiğinin tespitinde kullanılır.
TRİKLOROETANOL (TCE)
Normal Değer: <50 mmol/L
Kullanımı: Trikloroetilen ile çalışan kişilerin bu maddelerden ne kadar
etkilendiğinin tespitinde kullanılır.
TRİGLİSERİT (TG)
Normal Değer:
Erkek Kadın
0-5 yaş 30-100 mg/dl 35-110 mg/dl
6-15 yaş 30-125 mg/dl 35-130 mg/dl
16-50 yaş 50-150 mg/dl 50-150 mg/dl
>50 yaş 55-150 mg/dl 55-150 mg/dl
Kullanımı: Hiperlipideminin değerlendirilmesinde kullanılır.
TRİPLE TEST
TROMBİN ZAMANI (Trombin pıhtılaşma zamanı)
Normal Değer: 10-20 saniye
Kullanımı: Hipofibrinojenemi ve heparin benzeri antikoagülanların varlığının
belirlenmesi ile streptokinaz tedavisinin takibinde kullanılır.
TROMBOSİT (Platelet sayısı)
Normal Değer:
0-3 yaş 130-400 K/mm3
4-5 yaş 180-510 K/mm3
6-12 yaş 160-510 K/mm3
13-15 yaş 170-405 K/mm3
>15 yaş 130-400 K/mm3
Kullanımı: Koagülasyon sistemi ve hemostaz bozukluklarının değerlendirilmesinde
kullanılır. Maligniteler, myeloproliferatif hastalıklar, splenektomi sonrası,
romatoid artrit, demir eksikliği anemisi ve akut enfeksiyonlarda trombosit
sayısı artarken, ITP, lösemiler, aplastik ve pernisyöz anemi, hipersplenizm,
trombotik trombositopenik purpura, masif kan transfüzyonları, bazı
enfeksiyonlar ve kemik iliğinin baskılanması ile trombositr sayısı düşer.
TROMBOSİT ANTİKORU
TROPONİN I (TnI, TropI)
Normal Değer: 0-2,00 ng/ml
Kullanımı: AMI tanısında kullanılır. AMI’dan 2-6 saat sonra kardiyak troponin I
yükselir ve 15-24 saat sonra pik yapar. Diğer kardiyak markerlerin (CK-MB,
myoglobin vb) aksine günlerce (~7 gün) yüksek kalır. Konjestif kalp yetmezliği
kardiyak travma, unstabil anjina ve kardiyak cerrahi sonrasında da troponin I
yükselebilir. AMI tanısı için tek bir ölçüm yeterli olmaz, seri ölçümler
yapılmalıdır.
TROPONİN T
Normal Değer: 0-0,04 ng/ml
Kullanımı: AMI tanısında kullanılır. Sensitivitesi troponin I’ya göre daha
yüksektir. AMI’dan 2-6 saat sonra yükselir ve 24 saat civarında pik yapar.
Yükselme 6 gün serebilir. Daha sonra yaklaşık 20 gün boyunca yüksek kalır. AMI,
unstabil anjina, PTCA ve myokardit troponin T düzeyinde yükselmeye neden
olabilir.
TRP
TSH
TSH RESEPTÖR ANTİKORU (Tiroid-Stimulating immünoglobulin, TSI)
Normal Değer: 0-10 U/L
Kullanımı: Hipertiroidi nedeninin tespitinde kullanılır. Özellikle Graves
hastalığı ile hipertiroidinin ayırıcı tanısı ve antitiroid ilaç tedavisine
cevabın değerlendirilmesinde değerlidir.
TUZ (İdrar)
Normal Değer: 6,00-12,00 g/gün
Kullanımı: Vücut elektrolit dengesi ve tuz diyetinin takibinde kullanılır.
TÜBERKÜLOZ KÜLTÜRÜ
TÜBERKÜLOZ MAJÖR İLAÇ DİRENÇ TESTİ
Kullanımı: İzole edilen M.tüberculosis bakterisinin streptomisin, rifampisin,
pirazinamid, izoniazid ve etambutole karşı duyarlılığın gösterilmesinde
kullanılır.
TÜBERKÜLOZ MİNÖR İLAÇ DİRENÇ TESTİ
Kullanımı: İzole edilen M.tuberculosis bakterisinin kapreomisin, ethionamid,
ofloksasin, klofazimin, kanamisin, rifabutin ve PAS’a karşı duyarlılığın
gösterilmesinde kullanılır.
TÜBERKÜLOZ MOLEKÜLER TANI (Tbc DNA; Tbc PCR; Gen-probe MTD)
Normal Değer: Negatif <30,000 RLU
Kullanımı: Örnekte doğrudan M.tuberculosis varlığının gösterilmesinde
kullanılır. Bu yöntemle, örnekte 1 basil/ml yoğunluğunda bile tanı
konulabilmektedir. En önemli avantajı hızlı tanı olanağı sağlamasıdır.
TÜBÜLER FOSFAT REABSORBSİYONU (TRP)
Normal Değer: %78-91
Kullanımı: Paratiroid bez fonksiyonlarının değerlendirilmesinde kullanılır.
Hipoparatiroidizm ve pseudohipoparatiroidizmde TRP artarken, hiperparatiroidizmde
TRP düşer. Hiperparatiroidizmi olan hastaların %25’inde yanlış negatif sonuç
elde edilebilir.
TRP %=100 x (1-idrar fosfor x serum kreatinin / idrar kreatinin x serum fosfor)
TÜMÖR ASSOCİATED GLİKOPROTEİN 72
UNKOJUGE E3
ÜÇLÜ TARAMA TESTİ (Triple test)
Normal Değer: NTD için 1/1000, Trizomi 21 için 1/270 ve Trizomi 18 için
1/100’ün üzerindeki değerler riskli olarak kabul edilir.
Kullanımı: Nöral tüp defektleri, trizomi 21 ve trizomi 18 için prenatal tarama
testidir. Nöral tüp defektleri için AFP, trizomi 21 ve trizomi 18 için AFP, uE3
ve hCG’nin gebelik haftasına göre değerleri, anne yaşı ile kombine edilerek
kantitatif risk tayini yapılmaktadır. Bir tarama testi olduğu unutulmamalıdır.
Normal sonuçlar bebeğin herhangi bir defekt taşımadığı anlamına gelmediği gibi,
anormal test sonuçlarının doğrulanması için genetik incelemelere ihtiyaç
duyulur. Testin yapılması için ideal zaman 16-18.gebelik haftaları olmakla
beraber test 14-24.haftalar arasında yapılabilir.
ÜRAT
ÜRE NİTROJENİ (BUN, Üre)
Normal Değer:
Kord 21,00-40,00 mg/dl
Prematüre 3,00-25,00 mg/dl
0-7 gün 4,00-12,00 mg/dl
7 gün-6 ay 5,00-15,00 mg/dl
7 ay-3 yaş 5,00-18,00 mg/dl
4-15 yaş 5,00-25,00 mg/dl
16-60 yaş 7,00-25,00 mg/dl
>60 yaş 7,00-28,00 mg/dl
Kullanımı: Böbrek fonksiyon testlerinden biridir. Protein metabolizmasının
değerlendirilmesinde kullanılır. Yaş ve diyetteki protein içeriği arttıkça BUN
düzeyi de artar. Renal perfüzyonun azaldığı durumlar, akut ve kronik intrensek
böbrek hastalığı, postrenal obstrüksiyon ve yüksek proteinli diyet serum BUN
düzeyini yükseltirken, düşük proteinli diyet, gebeliğin son dönemleri,
infantlar, akromegali, ağır karaciğer hastalıkları ve çölyak sprue’da BUN
düzeyi düşer.
ÜRE NİTROJENİ (İdrar)
Normal Değer: 12-20 g/gün
Kullanımı: Böbrek fonksiyon testlerinden biridir. Diyetle fazla protein
alınması, hipertiroidizm ve postoperatif dönemde idrar BUN miktarı yüksekken,
infant ve çocuklar, gebelik, düşük proteinli diyet, karaciğer hastalığı,
toksemi ve böbrek hastalıklarında BUN miktarı düşüktür.
ÜRETRAL AKINTI KÜLTÜRÜ (Ekülman kültürü)
Kullanımı: Trichomonas ve Neisseria gonorrhoeae izolasyonu
ÜRİK ASİT (Ürat, ÜA)
Normal Değer:
1 hafta-5 yaş 2,0-5,5 mg/dl
6-12 yaş 2,0-5,8 mg/dl
13-15 yaş 2,0-6,0 mg/dl
Erkek Kadın
16-50 yaş 3,0-7,2 mg/dl 2,6-6,0 mg/dl
51-60 yaş 3,5-7,2 mg/dl 2,6-6,3 mg/dl
>60 yaş 3,5-7,5 mg/dl 2,6-6,5 mg/dl
Kullanımı: Gut ve diğer pürin metabolizma bozukluklarının tanı ve takibinde
kullanılır. Gut, böbrek yetmezliği, lösemi, multiple myeloma, polistemi,
lenfoma, gebelik toksemisi, psöriazis, polikistik böbrek hastalığı, pürinden
zengin diyet (karaciğer, böbrek vb) ve ağır egzersizde serum ürik asit düzeyi
yükselirker, Wilson hastalığı, Fanconi sendromu, ksantinüri ve düşük pürin
içeren diyetle beslenmede ise ürik asit düzeyi düşer.
ÜRİK ASİT (İdrar)
Normal Değer: 0,25-0,75 mg/gün
Kullanımı: Böbrek taşı olan hastaların değerlendirilmesi ve takibinde
kullanılır. İdrarla atılan ürik asit miktarının artması genelde artmış plazma
ürik asit düzeyleri ile beraberdir.
ÜRİNER SİSTEM TAŞ ANALİZİ
Kullanımı: Üriner sistem taşlarının içeriğinin belirlenmesinde kullanılır.
ÜROGENİTAL MYCOPLASMA KÜLTÜRÜ VE ANTİBİYOTİK DUYARLILIK TESTİ
Kullanımı: Ureaplasma urealyticum ve Mycoplasma hominis bakterilerinin
varlığının belirlenmesi ile semikantitatif düzeyli antibakteriyel duyarlılık
testleri için kullanılır.
ÜROPEPSİNOJEN
ÜROPORFİRİN
VAJİNAL KÜLTÜR (Servikovajinal kültür)
Kullanımı: Candida, Trichomonas, Neisseria gonorrhoeae, Gardnerella ve diğer
bakteriyel etkenlerin izolasyonu
VALPROİK ASİT
Normal Değer:
Terapötik konsantrasyon 50-100 mg/ml
Toksik konsantrasyon >100 mg/ml
Kullanımı: İlaç düzeyinin takibinde kullanılır.
VANİLMANDELİK ASİT (VMA, 3-Metoksi, 4-Hidrosimandelik asit)
Normal Değer:
6-12 ay 0,50-2,00 mg/gün
1-5 yaş 0,50-2,50 mg/gün
6-12 yaş 0,75-3,00 mg/gün
13-15 yaş 1,00-6,00 mg/gün
>15 yaş 3,00-9,00 mg/gün
Kullanımı: Feokromasitoma tanı ve tedavi takibinde kullanılır. Ayrıca
nöroblastoma, ganglionöroma ve karsinoid tümörlerin değerlendirilmesinde de
kullanılabilir.
VARİCELLA ZOSTER ANTİKORLARI IgM ve IgG
VAZOPRESSİN
VDRL TESTİ (Venereal disease research lab testi)
Kullanımı: Sifilis tanısında kullanılan non-spesifik bir testtir. Sadece erken
ve geç dönem sifilis lezyonlarında bulunmaz, aynı zamanda latent subklinik
sifilis tanısında da kullanılır. Non-spesifik testlerdeki pozitiflik spesifik
testlerle doğrulanmalıdır. Ayrıca epidemiyolojik çalışmalarda da yol
göstericidir.
VİBRİO KÜLTÜRÜ (Kolera kültürü)
Kullanımı: Vibrio Cholera’nın izolasyonu
VİTAMİN A (Vit A, Retinol)
Normal Değer:
0-5 yaş 20-43 mg/ml
6-12 yaş 26-49 mg/ml
13-15 yaş 26-72 mg/dl
>15 yaş 30-80 mg/dl
Kullanımı: Malabsorbsiyon sendromu ayırıcı tanısında ve A vitamini düzeyinin
değerlendirilmesinde kullanılır.
VİTAMİN B12 (Vit B12, Siyanokobalamin)
Normal Değer:
<7 gün 160-1300 pg/ml
>7 gün 220-940 pg/ml
Kullanımı: Hematopoezis ve normal nöronal fonksiyonlar için Vit B12 gereklidir.
Kronik böbrek yetmezliği, konjenital kalp yetmezliği, diabetes mellitus, AML,
KML, lökositoz, polistemia vera, karaciğer hastalıkları ve protein
malnutrisyonunda serum Vit B12 düzeyi yüksekken, intrensek faktör eksikliği,
malabsorbsiyon ve vejeteryanlarda Vit B12 düzeyi düşüktür.
VİTAMİN C (Askorbik asit, Vit C)
Normal Değer : 0,50-1,80 mg/dl
Kullanımı: C vitamini eksikliği ve fazlalığının değerlendirilmesinde
kullanılır. Vitamin C, nöropeptitler, adrenal kortikal steroid hormonlar,
tropokollajen-kollajen dönüşümü ve tirozin ve folat metabolizmasında rol oynar
.
VİTAMİN D3 (Vit D3, 25-Hidroksi kolekalsiferol, 25 (OH) Kalsiferol,
Kalsiferol)
Normal Değer: 10,00-40,00 ng/ml
Kullanımı: Kalsiyum ve fosfor metabolizması için çok önemlidir. Plazma düzeyi,
kişinin diyetle aldığı D vitamini düzeyini gösterir. Diyetle yetersiz alınması,
bazı karaciğer hastalıkları, Vit D 25 hidroksilaz enzim aktivitesinin azalması
ve nontropik sprue’ya bağlı malabsorbsiyonlarda serum Vitamin D düzeyi azalır.
VİTAMİN E (a-Tokoferol, a-T, Alfa-tokoferol, Vit E)
Normal Değer:
0-1 yaş 0,25-0,37 mg/dl
2,12 yaş 0,30-0,90 mg/dl
13-15 yaş 0,60-1,00 mg/dl
>15 yaş 0,50-1,80 mg/dl
Kullanımı: E vitamini, lipid membranlardaki doymamış yağ asitleri için bir
antioksidandır. Malabsorbsiyon, prematüre infantlar ve abetalipoproteinemide
Vit E düzeyi düşükken, aşırı E vitamini fazlalığı genelde hiperlipidemi ile
ilişkilidir. Yağda eriyen bir vitamin olduğundan serum lipid düzeyinden
etkilenir. Bu nedenle Vit E/lipid oranı serum Vit E düzeyinin
değerlendirilmesinde daha iyi bir göstergedir.
Vit E / Total kolesterol + Trigliserit = 1,4-5,7
Vit E / Total lipid > 0,6 (çocuk)
>0,8 (yetişkin) olmalıdır.
VLDL KOLESTEROL (VLDL-C)
Normal Değer:
0-3 yaş 7,30 mg/dl
4-15 yaş 10-35 mg/dl
>15 yaş 10-40 mg/dl
Kullanımı: Lipid metabolizmasının değerlendirilmesi
VON WİLLEBRAND FAKTÖR ANTİJENİ (Faktör VIII ile ilişkili antijen)
Normal Değer: %60-150
Kullanımı: Akkiz veya konjenital von Willebrand hastalığının (vWD) tanısı,
hemofili A ile ayırıcı tanı ve vWD’li hastalara uygulanan tedavinin takibinde
kullanılır.
VZV ANTİKORLARI IgM ve IgG (Varicella Zoster antikorları IgM ve IgG)
Kullanımı: Aktif veya geçirilmiş enfeksiyonun serolojik olarak gösterilmesinde
kullanılır. Döküntüler ortaya çıktıktan 8-10 gün sonra IgM saptanabilir ve
18-19. günlerde pik yapar. IgG ise 13-14 gün sonra saptanabilir düzeye ulaşır
ve 30-60.günlerde pik yapar. İmmün sistemi suprese olan hastalarda VZV
enfeksiyonları ağır seyredebilir.
WBC
WEİL-FELİX TESTİ
Kullanımı: Proteus bakterilerinin Riketsia ile ortak antijenler taşıdığı
esasına dayanarak, Riketsia antikorlarının varlığının gösterilmesinde
kullanılır.
WESTERGREN SEDİMENTASYON HIZI
XYLOSE ABSORBSİYON TESTİ
YARA KÜLTÜRÜ
Kullanımı: Yara enfeksiyonuna neden olabilecek aerobik bakterilerin izolasyonu
YENİDOĞANDA KALITSAL METABOLİK HASTALIK TARAMASI (ES TANDEM MASS
SPEKTROMETERE İLE)
Kullanımı: Örnekte fenilalanin, tirozin, metionin, valin, lösin/izolösin,
glisin, sitrülin ve ornitin amino asitleri ile açilkarnitin düzeyleri
değerlendirilerek yenidoğanın tabloda verilen kalıtsal metabolik hastalıklar
yönünden taranması amacıyla kullanılır.