เกิดเมื่อวันที่ ๔ ธันวาคม พ.ศ. ๒๔๖๕ ที่วรจักร เขตป้อมปราบ กรุงเทพมหานคร เป็นบุตรของขุนตำรวจเอกพระมหาเทพกษัตรสมุห (เนื่อง สาคริก) ข้าราชสำนักพระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัว กับนางสนิท ภมรสุต

เข้ารับการศึกษาที่โรงเรียนสามเสนวิทยาคาร โรงเรียนเซนต์คาเบรียล โรงเรียนจิตรลดา โรงเรียนนาฏศิลป์ โรงเรียนวัดเบญจมบพิตร และโรงเรียนเกษตรกรรมแม่โจ้ เชียงใหม่ และจบการศึกษาระดับปริญญาตรีกสิกรรมและสัตวบาลบัณฑิต สาขาปฐพีวิทยา (ดินและปุ๋ย) จากวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ซึ่งต่อมายกระดับเป็นมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ เมื่อวันที่ ๒ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๔๘๖

หลังจากจบการศึกษาก็ไปเป็นลูกจ้างชั่วคราวที่กรมเกษตร ก่อนได้รับการบรรจุเป็นข้าราชการ โดยถูกส่งตัวไปที่สถานีทดลองกสิกรรมแม่โจ้ ๒ ปี แล้วย้ายกลับมาทำงานวิจัยเรื่องข้าวที่กรุงเทพฯ

จากนั้นจึงเข้ารับตำแหน่งเป็นอาจารย์ประจำมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ เริ่มจากการเป็นอาจารย์ผู้ช่วยคุมวิชาภาคปฏิบัติในวิชาพฤกษศาสตร์ อาจารย์สอนวิชาสถิติและการวางแผนวิจัยการเกษตรและวิชาข้าว

ในปีพ.ศ. ๒๕๑๑ ได้รับพระราชทานเหรียญดุษฎีมาลาเข็มศิลปวิทยา ซึ่งเป็นเครื่องราชอิสริยาภรณ์ชั้นสูงสุดทางวิชาการ อีกสองปีถัดมาก็ได้รับพระมหากรุณาธิคุณโปรดเกล้าให้ดำรงตำแหน่งศาสตราจารย์ โดยไม่ต้องผ่านตำแหน่งผู้ช่วยและรองศาสตราจารย์ก่อน

จากนั้นจึงได้รับเลือกให้ดำรงตำแหน่งอธิการบดี มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ช่วงระหว่างปีพ.ศ. ๒๕๑๘ - ๒๕๒๓

ด้วยความรักและความสนใจเรื่องกล้วยไม้ จึงได้พยายามศึกษาค้นคว้าพัฒนาจนมีชื่อเสียงเป็นที่ยอมรับ ของทั้งชาวไทยและชาวต่างชาติ เป็นผู้ริเริ่มก่อตั้งสมาคมกล้วยไม้บางเขน ตั้งแต่ปี พ.ศ. ๒๕๐๐ และออกรายการโทรทัศน์ช่อง ๔ ทุกวันเสาร์ และได้นำผลงานของประเทศไทยไปแสดงในงานชุมนุมกล้วยไม้โลก ครั้งที่ ๕ ที่ ที่แคลิฟอร์เนีย สหรัฐอเมริกา ได้ร่วมมือกับสมาชิกขยายปรับเปลี่ยนงานสมาคม จนกระทั่งเปลี่ยนชื่อเป็นสมาคมกล้วยไม้แห่งประเทศไทย ในปี พ.ศ. ๒๕๑๔ และได้รับพระมหากรุณาธิคุณ โปรดรับไว้ในพระบรมราชูปถัมภ์ และได้เป็นประธานจัดการประชุมกล้วยไม้โลก ครั้งที่ ๙ ที่กรุงเทพฯ ในปี พ.ศ. ๒๕๒๑

และในปี พ.ศ. ๒๕๒๒ ได้รับแต่งตั้งเป็นรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ยุคพล.อ. เกรียงศักดิ์ ชมะนันท์เป็นนายกรัฐมนตรี และดำรงตำแหน่งรัฐมนตรีว่าการกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ควบคู่ไปด้วย

ปีถัดมาได้ลาออกจากราชการก่อนเกษียณอายุ แต่ก็ยังรับตำแหน่งผู้ทรงคุณวุฒิของทบวงมหาวิทยาลัยติดต่อกันสี่วาระ จนถึงปี พ.ศ. ๒๕๓๑ ทั้งยังดำรงตำแหน่งกรรมการผู้ทรงคุณวุฒิของสภามหาวิทยาลัยหลายสถาบัน เช่น มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ และมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ตลอดจนเป็นกรรมการสถาบันวิจัยและพัฒนา มหาวิทยาลัยขอนแก่น

จนกระทั่งปี พ.ศ. ๒๕๓๓ จึงได้ลาออกจากทุกตำแหน่ง และดำรงชีวิตอย่างเรียบง่าย รับเชิญไปร่วมกิจกรรมสัมมนาและการประชุมทางวิชาการ เป็นผู้บรรยายพิเศษให้กับสถาบันการศึกษา หน่วยงานราชการ เอกชน และองค์กรอาสาสมัคร เป็นที่ปรึกษาโครงการพัฒนาที่เน้นชนบทและเยาวชน โดยให้ความสำคัญกับคุณธรรมและจริยธรรม และรับเชิญไปร่วมกิจกรรมต่างประเทศเท่าที่จำเป็น

ปัจจุบันดำรงตำแหน่งนายกสมาคมกล้วยไม้แห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์ และเป็นกรรมการกิตติมศักดิ์ขององค์การกล้วยไม้โลก

สมรสกับคุณกัลยา มนตริวัตร ลูกสาวพลตำรวจตรีขุนพิชัยมนตรี อดีตหัวหน้าเสรีไทยค่ายกาญจนบุรี และรองอธิบดีกรมตำรวจฝ่ายปราบปราม เมื่อปี พ.ศ. ๒๔๙๐

มีบุตรด้วยกัน ๔ คน เป็นชาย ๓ หญิง ๑