ชื่อสามัญ Torch ginger
ชื่อวิทยาศาสตร์ Amomum magnifcum
ดาหลาเป็นไม้ดอกที่ปลูกกันมาช้าานานทางภาคใต้ของไทย ซึ่งชาวบ้านมักนำดอกตูมและหน่ออ่อนมารับประทาน เป็นผักจิ้มน้ำพริก แกงเผ็ด และหั่นเป็นชิ้นๆ ผสมในข้าวยำ หรือใช้ยำ แต่ปัจจุบันเกษตรหันมาสนใจปลูกดาหลากันอย่างจริงจัง เนื่องจากดอกดาหลามีความสวยงาม คงทน ไม่บอบช้ำง่าย สะดวกต่อการขนส่ง และประการสำคัญโรคและแมลงที่เข้ามารบกวนก็มีน้อย จึงทำให้ทางราชการเล็งเห็นถึงความสำคัญทางเศรษฐกิจ และได้บรรจุไว้ในกลุ่มของไม้ตัดดอกเขตร้อน
ลักษณะทั่วไป
ดาหลาจัดอยู่ในพืชตระกูลเดียวกับขิง ข่า ที่มีลำต้นอยู่ใต้ดิน เจริญเป็นกอ ใบสีเขียวเข้ม แบนคล้ายรูปหอก ปลายแหลม กว้าง 5-6 นิ้ว ก้านใบชูอยู่เหนือดินสูงประมาณ 1-2 เมตร ออกดอกเด่นเพียงดอกเดียว มีหลายสี เช่น แดง ขาว และสีชมพู แต่ที่พบเห็นกันมากคือสีชมพูแดง ก้านดอกยาวประมาณ 1.5 ฟุต กลีบดอกเรียงเป็นระเบียบสวยงามดูเหมือนดอกพลาสติก ขนาดดอกกว้าง 10-15 ฟุต
การปลูก
ดาหลาชอบดินร่วนที่มีอินทรีย์วัตถุสูงและมีความชื้น ขึ้นได้ดีในที่ร่มรำไร เช่น ตามร่องสวนไม้ยืนต้น ออกดอกได้ตลอดทั้งปี แต่ช่วงที่ให้ดอกมกาคือ เดือนธันวาคม-มีนาคม ถ้าปลูกในที่โล่งมีแสงแดดจัด สีของดอกจะซีดลงไม่สวย ถ้าปลูกแบบยกร่องคือมีร่องน้ำ ตรงกลางปลูกไม้ยืนต้น ส่วนด้านข้างร่องปลูกดาหลาทั้งสองข้างให้ขนานกันไป ระยะห่างระหว่างกอแต่ละกอประมาณ 1 เมตร ถ้าปลูกแบบไม่ยกร่อง ควรขุดหลุมให้กว้างยาวประมาณ 40-50 ซม. ระยะหว่างต้นประมาณ 2 เมตร กลบดิน รดน้ำไห้ชุ่ม เมื่อดาหลาออกดอก ควรตัดดอกตอนเช้าไม่เกิน 7 โมง หรือไม่ก็ตัดตอนเย็น หลังจากตัดแล้วควรแช่น้ำเย็นทันที เพื่อเป็นการช่วยให้ดอกบานได้ทน เทคนิคการตัดดอกควรตัดก้านดอกเหนือผิวดินประมาณ 10-15 ซม. เพื่อไห้หน่อเดิมแทงช่อดอกออกมาอีก 1-2 ดอก แต่ก้านดอกจะสั้นกว่าเดิมเล็กน้อย การให้น้ำ ถ้าปลูกแบบยกร่องควรรดน้ำ 2 วันต่อ 1 ครั้ง แต่ถ้าปลูกแบบไม่ยกร่องควรดน้ำวันละ 1 ครั้ง แต่ทั้งนี้ก็ขึ้นอยู่กับร่มเงาและอากาศในพื้นที่ปลูกด้วย หากมีลมปละแดดจัดควรรดน้ำวันละ 2 ครั้ง เช้า-เย็น การใส่ปุ๋ยเพื่อป้องกันดินไม่ให้เสื่อมคุณภาพ ควรใส่ปุ๋ยคอก เช่น มูลไก่ มูลวัว-ควาย ไร่ละ 20 กก. ทุกๆ 1 เดือน โดยใช้วิธีโรยรอบโคนต้น แต่ถ้าจะเร่งให้เกิดดอกเร็วควรใส่ 2 ครั้งต่อเดือน หรือไม่ก็ลอกขี้เลนขึ้นมากลบโคนต้น การตัดแต่งใบจะต้องตัดแบบค่อยๆ ตัดทีละนิดเพื่อเป็นการเตือน ถ้าตัดแบบต้นไม้ทั่วไปหรือตัดชิดโคนจะทำให้ต้นดาหลาเหี่ยวเฉาตายได้
การขยายพันธุ์
ส่วนใหญ่นิยมการขยายพันธุ์จากหน่อของต้นเดิม เช่น
การแยกหน่อ ควรเป็นหน่อที่สมบูรณ์สูงประมาณ 60-100 ซม. มีใบติดไปด้วยประมาณ 4-5 ใบ และให้มีรากติดอยู่บ้าง เมื่อนำมาปลูกจะใช้เวลาเพียง 6 เดือน ก็ให้ดอก
การแยกเหง้า เป็นวิธีการแยกเหง้าที่เกิดใหม่ไปชำ และใช้เวลานานถึง 1 ปีจึงให้ดอก
การชำหน่อแก่ เป็นวิธีการชำหน่อแก่เพื่อให้ได้หน่อที่แตกใหม่ไปปลูก ฉะนั้นจึงเสียเวลานานกว่าวิธีอื่นๆ
โรคและแมลง
มักจะไม่ค่อยมีปัญหา แต่ที่พบบ้าง คือ หนอนเจาะลำต้น หรือที่เรียกว่า "หนอนเขียว" จะเข้าทำลายตามซอกใบและลำต้น ทำให้ภายในลำต้นเน่าเป็นสีดำ การป้องกัน ควรตัดต้นที่เป็นโรคทิ้งแล้วเผาไฟทำลายเสียหรือใช้สารเคมีจำพวกสารฆ่าแมลงประเภทดูดซึมฉีดพ่น นอกจากนี้งมีมดแดงชอบทำรังอยู่บนต้นทำให้เกิดเป็นรอยด่าง
