เหตุที่พระพุทธเจ้าทรงบัญญัติพระวินัย (ศีล)

ตามความในพระไตรปิฎก หมวดพระวินัย มหาวิภังค์ ปฐมภาค
ก่อนที่พระพุทธเจ้าจะทรงบัญญัติสิกขาบทแรก (พระวินัย หรือศีลข้อแรกในพระพุทธศาสนา) พระองค์ได้ตรัสประโยชน์ หรือสาเหตุที่ทรงบัญญัติพระวินัยไว้ ดังนี้

....... ดูกรภิกษุทั้งหลาย เพราะเหตุนั้นแล เราจักบัญญัติสิกขาบทแก่ภิกษุทั้งหลาย
อาศัยอำนาจประโยชน์ ๑๐ ประการ คือ

- เพื่อความรับว่าดีแห่งสงฆ์ ๑
(เพื่อความยอมรับ/เห็นด้วยของสงฆ์หมู่มาก - ธัมมโชติ)
- เพื่อความสำราญแห่งสงฆ์ ๑
(เพื่อให้สังคมสงฆ์อยู่กันอย่างสงบสุข - ธัมมโชติ)
- เพื่อข่มบุคคลผู้เก้อยาก ๑
(เพื่อไม่ให้พวกอลัชชี/ผู้ไม่ละอาย ทำสิ่งที่ไม่ดีได้ตามใจ - ธัมมโชติ)
- เพื่ออยู่สำราญแห่งภิกษุผู้มีศีลเป็นที่รัก ๑
(เพื่อไม่ให้พวกอลัชชีมารบกวนความสงบของผู้มีศีล - ธัมมโชติ)
- เพื่อป้องกันอาสวะอันจะบังเกิดในปัจจุบัน ๑
(เพื่อป้องกันกิเลสในปัจจุบัน - ธัมมโชติ)
- เพื่อกำจัดอาสวะอันจักบังเกิดในอนาคต ๑
(เพื่อกำจัดกิเลสที่จะเกิดในอนาคต - ธัมมโชติ)
- เพื่อความเลื่อมใสของชุมชนที่ยังไม่เลื่อมใส ๑
- เพื่อความเลื่อมใสยิ่งของชุมชนที่เลื่อมใสแล้ว ๑
- เพื่อความตั้งมั่นแห่งพระสัทธรรม ๑
(เพื่อให้ศาสนาตั้งมั่นอยู่ได้นาน - ธัมมโชติ)
- เพื่อถือตามพระวินัย ๑
(เพื่อให้ภิกษุทั้งหลายถือปฏิบัติ - ธัมมโชติ)

ถึงแม้ในพระสูตรนี้จะเน้นที่พระวินัย หรือศีลสำหรับภิกษุ แต่ก็สามารถเข้ากันได้กับศีลสำหรับฆราวาสด้วยเช่นกัน คือไม่ว่าศีลชนิดใดในพระพุทธศาสนา ก็ล้วนถูกบัญญัติขึ้นด้วยเหตุผลเหล่านี้ทั้งนั้น ซึ่งจะเห็นได้ว่า การที่พระพุทธเจ้าทรงบัญญัติศีลขึ้นมา ก็เพื่อประโยชน์แก่ตัวผู้ปฏิบัติเอง และเพื่อคนหมู่มากทั้งสิ้น โดยที่สำคัญก็คือเพื่อประโยชน์ในการขัดเกลา หรือกำราบกิเลสเป็นส่วนมาก

ธัมมโชติ
2 ธันวาคม 2543