ตราไปรษณียากรและสิ่งสะสม

• ตราไปรษณียากรและสิ่งสะสม
• ดวงตราไปรษณียากรคืออะไร
• สิ่งสะสมคืออะไร
• จะสะสมดวงตราไปรษณียากรได้อย่างไร
• สถานที่จำหน่าย

        นับตั้งแต่ตราไปรษณียากรดวงแรกของโลก "เพนนีแบล็ค" จำหน่ายเมื่อวันที่ 6 พฤษภาคม พ.ศ. 2383 เป็นต้นมา การไปรษณีย์ทั่วโลก ได้จัดพิมพ์ตราไปรษณียากรเพื่อใช้ในกิจการของตัวบ้าง โดยในระยะแรก ตราไปรษณียากรมักเป็นภาพพระมหากษัตริย์ ประมุขของประเทศ หรือตราสัญลักษณ์แผ่นดิน
     เมื่อเวลาผ่านไปการไปรษณีย์ต่างได้ออกแบบตราไปรษณียากร ให้มีภาพ และมีสีสันที่แปลกตาสวยงาม โดยนำภาพสิ่งสำคัญ หรือเหตุการณ์สำคัญของประเทศมาเป็นภาพบนตราไปรษณียากร ดังนั้นผู้ที่พบเห็นจึงมีความสนใจ เก็บรวบรวมไว้และนำมาสะสมเป็นงานอดิเรก
     การใช้เวลาว่างให้เป็นประโยชน์ด้วยการสะสมตราไปรษณียากร นอกจากจะทำให้ผู้สะสมเป็นคนมีระเบียบ ช่างสังเกต และใจเย็น เพราะการจัดเก็บต้องจัดเรียงให้สวยงาม และการยิบจับต้องเบามือ แล้วยังทำให้ได้รับความรู้มากมาย ทั้งด้านประวัติศาสตร์ ภูมิศาสตร์ ศิลปวัฒนธรรม ขนบธรรมเนียมประเพณี ฯลฯ
     อีกทั้งภาพที่เหมือนจริง หรือแปลกตาทำให้ผู้สะสมเพลิดเพลิน สบายใจ เพราะประโยชน์ของการสะสมตราไปรษณียากรมีมากมาย ผู้คนทั่วโลกจึงถือว่าการสะสมตราไปรษณียากรเป็นสิ่งที่มีค่า และเป็นราชาของงานอดิเรกทั้งปวง

ดวงตราไปรษณียากรคืออะไร

         ดวงตราไปรษณียากร หรือ "แสตมป์" คือ ดวงตราไปรษณียากร ที่การไปรษณีย์จัดทำขึ้นเพื่อใช้ชำระค่าไปรษณียากร และค่าธรรมเนียมไปรษณีย์ สำหรับในประเทศไทยได้แบ่งออกเป็น 3 ประเภท คือ
     1. ดวงตราไปรษณียากรพระบรมฉายาลักษณ์ รัชกาลปัจจุบัน (CURRENT STAMP หรือ DEFINTIVE STAMP) เป็นดวงตราไปรษณียากรที่พิมพ์ออกจำหน่ายเพื่อใช้งานอยู่เป็นประจำ
     2. ดวงตราไปรษณียากรที่ระลึก (COMMEMORATIVE STAMP) เป็นดวงตราไปรษณียากรที่จัดพิมพ์ขึ้นเพื่อเป็นที่ระลึก เนื่องในโอกาสและวันสำคัญและรวมถึงวาระพิเศษอื่นๆ
     3. ดวงตราไปรษณียากรพิเศษ (SPECIAL STAMP) เป็นดวงตราไปรษณีที่จัดพิมพ์ขึ้นพื่อเป็นการเผยแพร่ และประชาสัมพันธ์สิ่งที่น่าสนใจของประเทศเป็นพิเศษ

สิ่งสะสมคืออะไร

        นอกจากการสะสมดวงตราไปรษณียากรแล้ว ท่านสามารเพิ่มความสนุกด้วยการสะสมสิ่งอื่นๆ ได้อีกหลายชนิด นักสะสมเรียกสิ่งอื่นใดที่จัดทำขึ้นเพื่อการสะสมต่อเนื่อง จากดวงตราไปรษณียากรว่า "สิ่งสะสม" ซึ่งได้แก่
     1. ซองวันแรกจำหน่าย (FIRST DAY COVER) คือ ซองที่ กสท. จัดพิมพ์ขึ้นเนื่องในโอกาสที่มีการออกตราไปรษณียากรชุดใหม่ จะมีภาพเกี่ยวกับเหตุการณ์หรือดวงตราไปรษณียากรอยู่ทางด้านซ้ายของซอง โดยมีการประทับตราวันแรกจำหน่ายบนซอง มุมบนขวาจะผนึกดวงตราไปรษณียากรที่ออกจำหน่าย
     2. ซองที่ระลึก (COMMEMORATIVE COVER) คือ ซองที่ กสท. จัดพิมพ์ขึ้นในวาระพิเศษหรือในโอกาสครบรอบเหตุการณ์สำคัญของประเทศ มีภาพเกี่ยวกับเหตุการณ์ทางด้านซ้ายของซอง มุมบนขวาผนึกดวงตราไปรษณียากรที่มีความสำพันธ์กับวาระนั้นๆ โดยมีการประทับวันแรกจำหน่ายเช่นเดียวกับซองวันแรกจำหน่าย
     3. แผ่นตราไปรษณียากรที่ระลึก (SOUVENIR SHEET) คือ แผ่นที่ระลึกซึ่งพิมพ์ดวงตราไปรษณียากรแต่ละดวงในชุดอยู่ในแผ่นเดียวกัน หรือดวงใดดวงหนึ่งในชุดเป็นพิเศษ
     4. บัตรตราไปรษณียากรที่ระลึก (PRESENTATION PACK) คือ บัตรที่บรรจุตราไปรษณียากรที่ระลึกจำนวน 1 ชุด อยู่ในเมาท์ (เมาท์ : MOUNT คือ วัสดุที่เก็บรักษาดวงตราไปรษณียากร)
     5. บัตรภาพตราไปรษณียากร (MAXIMUM CARD) คือ บัตรที่พิมพ์รูปภาพเกี่ยวกับดวงตราไปรษณียากรนั้นๆ บนด้านรูปภาพของบัตรและประทับตราขีดฆ่าดวงตราไปรษณียากร บัตรภาพที่ยังมิได้ผนึกตราไปรษณียากร เรียกกันทั่วไปว่าบัตรภาพแบบธรรมดา หากผนึกดวงตราไปรษณียากรเรียกว่าบัตรภาพสมบูรณ์
     6. สมุดตรไปรษณียากรเล่มเล็ก (STAMP BOOKLET) คือ สมุดที่บรรจุดวงตราไปรษณียากร พระบรมฉายาลักษณ์หรือดวงตราไปรษณียากรที่ระลึก หรือดวงตราไปรษณียากรพิเศษที่ กสท. จัดทำขึ้น เพื่ออำนวยความสะดวกให้กับผู้ใช้บริการที่จะจัดหาซื้อสำหรับ นำไปชำระค่าเป็นค่าบริการในการจัดส่งสิ่งของทางไปรษณีย์โดยเฉพาะไปรษณียภัณฑ์ชนิดจดหมาย
     7. สมุดตราไปรษณียากรประจำปี (ANNUAL STAMP ALBUM) คือ สมุดที่บรรจุดวงตราไปรษณียากรครบชุดที่ออกจำหน่ายทั้งปี ดวงตราไปรษณียากรจะบรรจุภาพในเมาท์ นอกจากรายละเอียดต่างๆ เกี่ยวกับดวงตราไปรษณียากรแต่ละชุดได้มีการจัดพิมพ์ไว้ภายในเล่มอย่างครบครัน ทั้งภาษาไทยและภาษาอังกฤษ
     8. จดหมายอากาศ (AEROGRAMME) มีลักษณะเป็นแผ่นกระดาษเขียนจดหมายที่สามารถพับเป็นซองได้ในตัว ใช้สำหรับส่งไปต่างประเทศ ภาพบนซองจดหมายอากาศมีลักษณะแตกต่างกันออกไป นักสะสมจึงนิยมนำมาสะสมเช่นกัน
     9. ไปรษณียบัตร (POSTCARD) คือ บัตรที่ใช้ส่งข่าวสารทางไปรษณีย์ ซึ่งอาจเป็นบัตรที่ กสท. จัดทำขึ้นจำหน่าย หรือบัตรที่บุคคลภายนอกซึ่งอาจเป็นบุคคลธรรมดาหรือนิติบุคคล จัดทำขึ้นตามหลักเกณฑ์และเงื่อนไขของไปรษณียบัตรก็ได้

จะสะสมดวงตราไปรษณียากรได้อย่างไร

        ท่านสามารถสะสมได้ 2 แบบ
     1. สะสมดวงตราไปรษณียากรใช้แล้ว ซึ่งท่านสามารถหามาสะสมได้ง่าย เพียงตัดจากห่อซองจดหมายหรือไปรษณียภัณฑ์ต่างๆ นำมาลอกล้างแล้วเก็บไว้สะสม เยาวชนหรือผู้ที่เริ่มต้นสนใจงานอดิเรกชนิดนี้ มักเริ่มด้วยการสะสมดวงตราไปรษณียากรใช้แล้ว
     2. สะสมดวงตราไปรษณียากรยังไม่ได้ใช้ สามารถหามาสะสมให้ครบชุดได้ง่าย ท่านอาจสะสมเพียง 1 ชุด หรือสะสม 2-3 ชุดจะทำให้เก็บไว้แลกกับเพื่อนฝูงได้ บางท่านสะสมแบบบล็อกสี่ ซึ่งหมายถึง การสะสมดวงตราไปรษณียากร 4 ดวง ติดกัน บางท่านชอบสะสมเป็นแผ่น การสะสมตราไปรษณียากรยังไม่ได้ใช้ สามารถเลือกสะสมในรูปแบบใดก็ได้

สถานที่จำหน่าย

     - ที่ทำการไปรษณีย์ที่เปิดให้บริการจำหน่ายตราไปรษณียากร เพื่อสะสมในกรุงเทพฯ นนทบุรี สมุทรปราการ
     - ที่ทำการไปรษณีย์จังหวัดและที่ทำการไปรษณีย์อำเภอ บางแห่งทั่วประเทศ ที่เปิดให้บริการจำหน่ายตราไปรษณียากรเพื่อการสะสม
     - เคาน์เตอร์จำหน่ายตราไปรษณียากรเพื่อการสะสม ณ ไปรษณีย์กลาง บางรัก กทม. 10501
     - ร้านจำหน่ายตราไปรษณียากรเพื่อการสะสม เลขที่ 1206 ถนนเจริญกรุง ข้างวัดม่วงแค บางรัก กทม. 10500
     - ศาลาเครื่องราชอิสริยยศในพระบรมหาราชวัง กทม. 10200
     - หอสมุดแห่งชาติ อาคาร 3 ท่าวาสุกรี ถนนสามเสน กทม. 10200 (มุมมูลนิธิประกายเพ็ชร์ อินทุโศภณ)
     - ตลาดนัดตราไปรษณียากร (เฉพาะวันเสาร์-อาทิตย์) หน้าไปรษณีย์กลาง ถนนเจริญกรุง บางรัก กทม. 10501
     - พิพิธภัณฑ์ตราไปรษณียากร (สามเสนใน) ชั้นล่างอาคารสำนักงานการสื่อสารไปรษณีย์นครหลวงเหนือ หลังที่ทำการไปรษณีย์สามเสนใน ถนนพหลโยธิน กทม. 10400
     - พิพิธภัณฑ์ตราไปรษณียากรเชียงใหม่ เยื้องที่ทำการไปรษณีย์แม่ปิง อ.เมือง จ.เชียงใหม่ 50300