ข้อความ
|
โดย :
พระเมธีวรญาณ [ 21 ต.ค. 2544
, 17:31:55 น. ]     |
เสนอเรื่องกุสะหรือหญ้าคา
.. กุสะหรือหญ้าคา
การมาไหว้พระที่ประเทศอินเดีย อันเป็นแดนพุทธภูมิ ที่บางท่านเรียกว่า การไปแสวงบุญ ฟังดูประหนึ่งว่าบุญ มีอยู่แถวนั้นจึงต้องไปหา ที่จริงก็คือการไปบำเพ็ญบุญนั่นเอง
หลายครั้งที่มีโอกาสได้เดินทางไปประเทศนเดียโดยการนิมนต์ของผู้ไปแสวงบุญทั้งหลาย เมื่อได้ไปนมัสการสังเวชนียสถานแห่งแรกคือสถานที่ตรัสรู้ขององค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้าที่ต้นโพธิ์ตรัสรู้ที่เมืองคยา
..หญ้ากุสะนี้ได้รับการชี้บอกโดยทั้งคนอินเดียและพระไทยบางรูปที่นั่นว่านี่แหละหญ้ากุสะ เห็นมีขึ้นอยู่ทั่วๆไปริมฝั่งแม่น้ำ เป็นกอใหญ่ๆเป็นแถว
..หญ้ากุสะนี้ .ตอนที่เรียนภาษาบาลี โบราาจารย์ของเราท่านแปลว่า หญ้าคา แต่มองดูหญ้ากุสะแล้วไม่ใช่หญ้าคาแบบของไทยเรา ทำให้นึกสงสัยอยู่นานว่า กุสะน่าจะไม่ใช่หญ้าคา อาจจะเป็นตระกูลเดียวกัน
.คราวนี้ได้เดินทางไปในงานทอดกฐินที่วัดไทยพุทธคยา ซึ่งคุณณรงฤทธิ์ เอี่ยมเจริญยิ่ง เป็นเจ้าภาพได้นิมนต์ไปด้วย ได้มีโอกาสไปถึงริมฝั่งแม่น้ำเนรัญชราอีกครั้ง ได้มีอดีตเอกอัครราชทูตไทย ธวัชชัย ทวีศรี ร่วมเดินทางไปด้วยได้ชี้ให้ท่านทูตดูว่า
.บอกท่านทูตว่า ทุกครั้งที่มาเห็นหญ้ากุสะนี้ ก็นึกถึงหญ้าแฝกของในหลวงท่านทุกครั้งไป ถ้าท่านทูตจะได้นำไปถวายในหลวงก็น่าจะดี เพราะหญ้ากุสะนี้มีลักษณะคล้ายหญ้าแฝก ก็ได้ให้เด็กช่วยกันถอนหญ้ากุสะให้ ท่านทูตก็ไปจ้างเด็กให้ขุดให้อีก
..ท่านทูตเลยขอให้เจ้าอาวาสวัดไทยพุทธคยาตัดสิน ท่านเจ้าคุณราชโพธิวิเทศ จึงให้คนงานวัดที่เป็นเชื้อสายพราหมณ์เป็นผู้ไปหามาให้ใหม่ จึงได้หญ้ากุสะมา
..หญ้ากุสะนี้ใบนุ่มไม่แข็งมากและรากหอม หญ้านี้พราหมณ์เขาใช้ในพิธีกรรมของเขา โดยเฉพาะใช้สลัดน้ำมนต์ และหญ้ากุสะชนิดนี้ยังสามารถใช้ถักเป็นเชือกขึงเป็นเตียงนอนได้อีกด้วย ซึ่งชาวอินเดียเขาใช้อยู่ทั่วไปส่วนหญ้ากุสะ
ที่เป็นกอสูงใหญ่นั้นยังใช้มุงหลังคาได้อีกด้วย
..สรุปแล้วหญ้ากุสะมีหลายชนิด ทั้งชนิดที่คล้ายหญ้าคา และชนิดที่มีใบนุ่มมีรากหอม สำหรับชนิดที่โสตถิยพราหมณ์ถวายนั้น สันนิษฐานว่า น่าจะเป็นชนิดที่มีใบนุ่มและรากหอม และโสตถิยพราหมณ์น่าจะนำหญ้าไปทำพิธีมงคล (เพราะโสตถิยะ ก็แปลว่าสวัสดีอยู่แล้ว) โสตถิยะน่าจะเป็นชื่อของพราหมณ์ที่ทำพิธีเพื่อความสวัสดีมงคล
..ในหนังสือคัมภีร์ปฐมสมโพธิของสมเด็จกรมพระปรมานุชิตชิโนรส ก็ทรงใช้คำว่าโสตถิยพราหมณ์ถวายหญ้าคา ๘ กำ ดังข้อความว่า ในกาลนั้น มีมหาพราหมณ์ผู้หนึ่งมีนามว่าโสตถิยพราหมณ์ ถือซึ่งหญ้าคา ๘ กำ เดินสวนทางมา พอพบพระมหาบุรุษราชเจ้า ก็นำหญ้าคาทั้ง ๘ กำนั้นน้อมเข้ามาถวาย
..แต่ในหนังสือพุทธประวัติ ของสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส ทรงแต่งไว้ว่า
..ซึ่งเมื่อไปดูในคัมภีร์อัฏฐกถาปปัญจสูทนี มัชฌิมนิกาย มูลปัณณาสและอัฏฐกถาชาดกเล่มหนึ่ง ซึ่งกล่าวถึงพุทธประวัติตอนตรัสรู้ไว้ข้อความคล้ายกันว่า สายณฺหสมเย โสตฺถิเยน ทินฺนา อฏฺฐติณมุฏฺฐิโย คเหตฺวา โพธิมณฺฑํ อารุยฺห = ในเวลาเย็น พระมหาสัตต์ รับหญ้า ๘ กำที่นายโสตถิยะถวาย แล้วขึ้นสู่โพธิมณฑล"
..ในพระบาลีทั้งสองแห่ง ใช้คำว่า ติณะ ซึ่งแปลว่า หญ้า เท่านั้น ไม่ได้ระบุว่าเป็นหญ้ากุสะ แต่คนในละแวกนั้นกล่าวกันว่าเป็นหญ้ากุสะ
..พระอรรถกถาจารย์ยังได้อธิบายคำว่า กุสะ ไว้ว่า ตตฺถ กุโสติ ยงฺกิญฺจิ ติขิณธารํ ติณํ อนฺตมโส ตาลปณฺณํปิ = หญ้าที่มีคมชนิดหนึ่งชนิดใด โดยที่สุดใบตาลท่านเรียกว่ากุสะ"
..สรุปแล้วหญ้ากุสะนั้น เป็นหญ้าตระกูลที่มีใบคม เป็นลักษณะของหญ้าคา มีหลายชนิด สำหรับหญ้ากุสะที่พระโพธิสัตว์รับจากโสตถิยพราหมณ์นั้น มีความเห็นกันว่า น่าจะเป็นหญ้ากุสะชนิดที่พราหมณ์นำไปประกอบพิธีมงคล ซึ่งมีใบไม่คมนัก นุ่ม และมีรากหอมตามที่ปรารภไว้แต่ต้น
..อย่างไรก็ตามหญ้ากุสะนี้ ก็ต้องถือว่าเป็นหญ้ามงคล เพราะเป็นที่รองรับประทับนั่งของพระบรมโพธิสัตว์ในคืนวันเพ็ญเดือน ๖ ที่ทรงบรรลุอนุตตรสัมมาสัมโพธิญาณเป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้าผู้เป็นศาสดาเอกในโลก
พระเมธีวรญาณ
วัดราชโอรสาราม
๑๘ ตุลาคม ๒๕๔๔โดย : พระเมธีวรญาณ [ 21 ต.ค. 2544 , 17:31:55 น. ]
จัดทำโดย มูลนิธิอภิธรรมมูลนิธิ
