Tháng trước, Bashar Assad, con trai cố tổng thống Hafer Assad, đã làm lễ nhiệm chức tổng thống và trở thành nhà lãnh đạo thứ 16 của Syria, đúng như cố tổng thống Hafer Assad, nhà lãnh đạo với bàn tay sắt được mệnh danh là con sư tử Syria, đã chuẩn bị, người con trai của ông được đưa lên kế nghiệp ông không theo một tiến trình dân chủ như các nước Tây phương. Trong bài diễn văn nhậm chức , tổng thống Bashar đã chống chế biện bạch cho chuyện lên ngôi tổng thống của mình như sau, " Chúng ta không thể áp dụng kiểu dân chủ của những nước khác. Chúng ta có kinh nghiệm dân chủ riêng biệt xuất phát từ lịch sử, văn hóa, văn minh của dân tộc mình và đáp ứng với nhu cầu xã hội cùng đòi hỏi thực tế của Syria. Chiến lược chính trị mà cố tổng thống Hafer Assad vạch ra và giám sát chuyện thực hiện, đã chứng tỏ thành công cho đến bây giờ."

Cách đây không lâu có hội nghị thượng đỉnh giữa Nam và Bắc Hàn xảy ra ở Bình Nhưỡng. Tổng thống Nam Hàn Kim đại Trọng đã qua họp với chủ tịch Bắc Hàn Kim chính Nhật. Kim chính Nhật là con của chủ tịch nước kiêm chủ tịch đảng cộng sản Kim Nhật Thành, và đã lên nối ngôi chủ tịch đất nước Bắc hàn khi Kim Nhật Thành qua đời cách đây mấy năm.

Ðưa ra hai trường hợp nêu trên để thấy hai chế độ Syria và Bắc Hàn, mặc dù không theo chế độ phong kiến nhưng đã thừa kế một đặc điểm đặc thù của chế độ phong kiến là truyền ngôi chức vụ lãnh đạo cho con theo kiểu " cha truyền con nối ".

"Nhân loại từ xưa đến nay đã trải qua nhiều chế độ. Từ cả ngàn năm trước có chế độ thị tộc chuyển qua chế độ phong kiến, chế độ công hữu nguyên thủy chuyển qua chế độ tư hữu, mẫu hệ chuyển qua phụ hệ, kinh tế từ săn hái chuyển qua nông nghiệp. Chế độ phong kiến có nhược điểm là nền tảng không vững lâu được, phải dựa trên uy quyền của quí tộc. Uy quyền đó mà suy nhược, hoặc bọn cầm quyền mà tham nhũng là nội loạn nổi lên liền: chư hầu không tuân lệnh thiên tử, dân không tuân lệnh các quan, kẻ mạnh hùng cứ một phương, thôn tính kẻ yếu ở chung quanh mà làm bá chủ"(1). Uy quyền của chế độ phong kiến tùy thuộc vào tài lãnh đạo, thao lược của nhà vua. Nhà vua giỏi giang, tài ba thì chế độ vững bền. Khi vua qua đời vì tuổi già, con vua lên nối ngôi đôi khi không được tài ba, đảm lược như vua cha, thế là mầm mống sụp đổ của chế độ cai trị đã manh nha, để rồi có thể đưa đến sự rối loạn cho đất nước.

Hổ phụ thường sinh ra hổ tử nhưng cũng có khi hổ phụ sinh ra..khuyển tử và khi khuyển tử lên ngôi lãnh đạo đất nước thì đó là một tai họa cho quốc gia và nhân dân.

Chủ nghĩa cộng sản lên án chủ nghĩa phong kiến là một thứ chủ nghĩa tệ hại, nhưng thực tế những người cộng sản đã làm những điều giống y chang như chế độ phong kiến đã làm. Hà sĩ Phu, một nhà lý luận của thời đại đã chỉ ra những cái tương đồng giữa hai luồng tư tưởng của cộng sản và phong kiến như sau :

" Theo điều tôi nhận thức được thì....bản chất của dòng tư tưởng Mác-Lê về xã hội là dòng tư tưởng Phong kiến phục hưng, cộng với ảo tưởng Cộng sản nguyên thủy ( hoặc ảo tưởng Nô lệ ) trong cơn khủng hoảng tăng tốc của nền Văn minh Công nghiệp.

Học thuyết Mác- Lê không phải là cái gì cao xa chưa tới mà chỉ là cái hoài vọng đã bị vượt qua, chỉ là biến tướng mới mang cái mốt công nghiệp của chủ nghĩa phong kiến đã bị lịch sử vượt qua trước đây nhiều thế kỷ. Nó không phải là thứ cẩm nang dẫn đường đầy tính súc tích huyền bí đến mức hàng thế kỷ sau chưa có ai hiểu đúng, mà chỉ là những dự đoán lẩm cẩm không bao giờ có thực trên đời.

Một hệ tư tưởng như thế, trong thế giới Văn minh Tin học, chẳng cần ai đánh cũng tự tan rã. Về mặt tư tưởng mà nói, chủ nghĩa Mác- Lê đang rút chạy ra khỏi đời sống xã hội, Ðảng Cộng sản vẫn còn đó, nhưng cái hồn Mác- Lê cứ từng bước rút chạy khỏi những Ðảng viên của mình. Có hương khói, chiêng trống thanh la gọi hồn cũng không ích gì.

Chủ nghĩa Mác- Lê suy tàn, chạy về cố thủ ở những vùng còn ít ánh sáng dân chủ, nơi mà tư tưởng phong kiến vẫn cứ sống lai rai trong núi rừng châu Á hết đời nọ sang đời kia. Trong cuộc sống lưu vong này của chủ nghĩa Mác-Lê ( vì quê hương của chủ nghĩa ấy không dung nạp nó nữa), nó đã mất tư cách là ngọn cờ để tuyên chiến với cái gọi là Chủ nghĩa Tư bản giẫy chết, mà được dùng như một thuật trị dân, một công cụ để trị dân. Từ một chủ nghĩa Quốc tế nó thu dần về thành một thể chế Quốc gia, mang tính Quốc nội là chính. Nó trút bỏ tính mục đích mà nhận lấy tính phương tiện."( 2)

Trước Hà sĩ Phu, nhà thơ Nguyễn chí Thiện cũng đã nhìn ra cộng sản cũng chỉ là một bọn " dựng triều đình mông muội giữa văn minh" . Trong bài thơ " Ðảng" viết năm 1972 ông đưa ra nhận xét:

Ðảng dìu dắt thiếu nhi thành trộm cướp
Giải phóng đàn bà thành đĩ, thành trâu
Giúp người già bằng bắt bớ rể dâu
Và cải tiến dân sinh thành xác mướp
Ðảng thực chất chỉ là Ðảng cướp
Dựng triều đình mông muội giữa Văn minh
Sống tạm bợ bằng thủ đoạn yêu tinh
Nhờ súng đạn Tàu, Nga bắt bớ
Ðảng tắt thở cuộc đời mới thở
Ðảng còn kia bát phở hóa thành mơ

( Ðảng - 1973)

Nếu nhìn cho kỹ, ngoài chuyện truyền ngôi cha truyền con nối như nước cộng sản Bắc Hàn. Cộng sản có thêm nhiều điều giống phong kiến nữa. Một đặc điểm của chế độ phong kiến là không được nói đến tên vua, làm như vậy là phạm húy và có nhiều sĩ tử ngày xưa phải cười đau khóc hận vì trong bài thi đã vô tình viết trùng tên vua. Hồi vụ án " Nhân Văn giai phẩm" nổ ra ở miền Bắc, nhà thơ Trần Dần bị mang ra đấu tố, quy Trần Dần vào tội phản động, lấy cớ là một trong những bài thơ ông làm có dùng chữ " Người " viết hoa nên gán cho ông có ý đả kích Hồ chí Minh và Ðảng ra lệnh tống giam ông vào nhà pha Hỏa lò ở Hà Nội. Trần Dần uất ức quá dùng lưỡi dao cạo cứa cổ, nhưng không chết, sau này vẫn còn mang cái sẹo ở cổ. Ngày xưa phạm húy đến vua thì bị trừng phạt, ngày nay viết lách đụng chạm tới quỷ vương Hồ chí Minh thì bị bắt giam, xem ra thì phong kiến và cộng sản sao mà giống nhau thế!

Cụ Phan Khôi, người đi tiên phong trong phong trào thơ mới hồi tiền chiến đã than thở như sau về sự gò bó trong chuyện viết lách dưới chế độ cộng sản và so sánh chuyện này với sự ràng buộc của chế độ phong kiến ngày xưa:

" ...Cái tác phong lãnh đạo ấy hiện nay đã truyền nhiễm khắp Hà nội rồi. Một tòa soạn nào đó cũng có quyền chữa bài của tôi, vứt bài của tôi. Mà phải chi đáng chữa mà chữa, đáng vứt mà vứt cho oan. Mới đây, trước ngày 20 tháng 7, có một nhà báo - giấu làm gì? Nói ngay ra là nhà báo Tổ Quốc - nhà báo Tổ Quốc viết thư cậy tôi viết một bài. " Viết một bài về chuyện miền nam", như thế là đã ra đề cho tôi " làm bài" đó, tưởng cũng đủ lắm rồi. Trong thư ông đại chủ bút còn " dàn bài" cho tôi nữa. Như là " yêu cầu" thế này, " mục đích" thế nọ,và hạn từ một ngàn rưỡi chữ đến hai ngàn chữ. Tôi lấy làm đau xót quá ( có lẽ vì tôi tự ái, đáng kiểm thảo), bèn kiếm cách từ chối. Cụ Ðồ Chiểu ơi! Cụ Ðồ Chiểu ơi! Ở thời cụ, cụ đã kêu:

Ở đây nào phải trường thi
Ra đề, hạn vận một khi buộc ràng !

Thế mà ngày nay, bẩy tám mươi năm sau cụ, người ta còn ra đề dàn bài, lại hạn chữ cho tôi nữa đó cụ ơi ! Tôi còn làm ăn gì nữa cụ ơi ! Tôi còn là tôi đâu được nữa cụ ơi!" ( 3)

Ngày xưa các vua chúa Ai Cập chết thì lưu trữ thể xác bằng cách ướp xác và chôn vào những Kim tự tháp. Sau này có những đoàn thám hiểm khai quật mộ ra và tìm thấy những xác ướp này. Ngày nay những lãnh tụ cộng sản như Lê nin, Hồ chí Minh khi chết đi cũng ướp xác y như vua chúa thời xưa. Nếu nhìn dưới thuyết nghiệp báo của nhà Phật thì Lenin và Hồ chí Minh lúc sống gây bao tội ác nên lúc chết đi mà cũng không được chôn. Phải mổ bụng nằm đó ( Lúc ướp xác chuyện đầu tiên phải làm là phải mổ bụng lấy lòng ra ). Có người còn nói thêm là nước Nga và nước Việt khó mà khá nổi khi hai xác chết của Lê Nin và Hồ chí Minh còn nằm chình ình ở hai thủ đô Mạc tư khoa và Hà nộiø. Lê nin đã nằm trên 80 năm, Hồ chí Minh cũng trên 30 năm, hy vọng có ngày người ta sẽ chôn cất hai con quỷ đỏ này vì thời gian trả báo mà trời dành cho chúng cũng đã quá đủ.Có nhìn dưới cặp mắt nhà Phật thì mới thấy chúng đang trả quả chứ đối với cộng sản chuyện cho lãnh tụ nằm trong lồng kính để mọi người chiêm ngưỡng là chuyện vinh dự vô cùng!

Ðối với chế độ cộng sản, chỉ có những người thuộc Ðảng Cộng sản mới được lên ngôi lãnh đạo đất nước mà không cho những thành phần dân tộc khác được tham dự vào chuyện lãnh đạo đất nước. Ðây cũng là một hình thức " cha truyền con nối " tuy không phải theo hình thức " cha truyền cho con", nhưng đã biểu lộ rõ là phe nhóm cộng sản đã độc quyền cai trị đất nước từ thế hệ này sang thế hệ khác, cho dù những người lãnh tụ cộng sản có tệ hại đến đâu đi nữa. Chỉ có thể chế dân chủ mới thay thế được sự độc quyền cai trị tai hại này của cộng sản.

Trở lại chuyện " cha truyền con nối", lịch sử của nước Việt nam ta cũng đủ chứng tỏ rằng chuyện vua cha truyền cho con không phải là phương thức hay để đưa người tài giỏi lên lãnh đạo đất nước. Vua Lê đại Hành, vị vua mở đầu cho nhà Tiền lê của lịch sử Việt Nam và là người đã oai hùng phá Tống, đã để lại ngôi vua cho con là ông vua nổi tiếng bạo ngược nhất trong lịch sử Việt Nam tên Lê long Ðĩnh. Thật ra, vua Ðại hành đã định truyền ngôi cho người con thứ ba là Long Việt, nhưng đến lúc vua Ðại hành mất, các hoàng tử tranh ngôi đánh nhau trong bảy tháng. Ðến khi Long Việt vừa mới lên ngôi được 3 ngày thì bị em là Long Ðĩnh sai người vào cung giết đi. Long Ðĩnh là người bạo ngược,tính hay chém giết, ác bằng Kiệt, Trụ ngày xưa. Vì lúc sống dâm dục quá độ, mắc bệnh không ngồi được, đến buổi chầu thì cứ nằm mà thị triều, cho nên tục gọi là Ngọa-triều; Triều Lý do tướng quân hào kiệt Lý công Uẩn lập nên cũng được coi là một thời đại vàng son hoa gấm của dân tộc, nhưng theo chế độ cha truyền con nối để rồi cuối cùng đến tay Lý chiêu Hoàng thơ dại, yếu đuối và sau cùng mất vào tay nhà Trần. Triều đại nhà Hậu lê do vua Lê Lợi sáng lập nên sau khi trải qua 10 gian khổ đánh giặc Minh, đã để lại một hậu duệ là một ông vua bị nguyền rủa muôn đời tên Lê chiêu Thống, mang một vết nhơ không bao giờ rửa sạch là đã " cõng rắn cắn gà nhà", vì quyền lợi của ngai vàng, ông đã mời quân Thanh sang xâm chiếm đất nước Việt Nam. Ðối với Lê chiêu Thống, cái ngai vàng của dòng họ Lê của ông xem ra quan trọng hơn quyền lợi của tổ quốc và nhân dân Việt. Nhà Hậu Lê do Lê Lợi dựng nên sau mười năm kháng chiến chống quân Minh đã để lại cho một hậu duệ bị nguyền rủa nhiều nhất trong lịch sử Việt Nam là vua Lê chiêu Thống. Vua Lê chiêu Thống đã để quyền lợi của ngai vàng dòng họ lên trên quyền lợi đất nước nên mới rước quân Thanh về " dày mã tổ" để lại tiếng ô uế muôn đời. Một vua Quang Trung anh hùng tài ba, đảm lược nhưng con Quang Trung là Quang Toản thì không được giỏi giang như cha để rồi bị Nguyễn Ánh Gia Long tiêu diệt sau khi vua Quang Trung mất sớm. Và triều Nguyễn do vua Gia Long tài trí dựng nên, rốt cuộc rồi cũng đi tới người hậu duệ cuối cùng của Gia Long là Bảo Ðại, một vị vua nhu nhược, hèn kém, chỉ cam phận trong vai trò bù nhìn cho người Pháp. Học giả Nguyễn hiến Lê có nhận xét về vua Bảo Ðại như sau, " Khi ông từ ngôi vua, đọc mấy lời tuyên bố với quốc dân, gợi được cảm tình của nhiều người. Nhưng trong chiến tranh với Pháp, được Pháp đưa về một lần nữa để làm Quốc trưởng, ông bay tuốt lên Ðà Lạt, Ban mê thuột ở lì trên đó, đóng cái vai " playboy" thì tôi đâm khinh ông. Tư cách của ông không bằng thủ tướng Thinh." (4). Không chỉ một mình học giả Nguyễn hiến Lê khinh vua Bảo Ðại thôi đâu mà hầu hết dân Việt Nam đều khinh vua Bảo Ðại vì sự ù lì, nhu nhược của ông trong khi đất nước đang ở trong gông cùm nô lệ của thực dân. Vua Bảo Ðại giống Tổng thống Nguyễn văn Thiệu là cùng theo đạo vợ, và hình như người theo đạo vợ có một đặc tính là : nếu không nhu nhược, hèn yếu thì cũng gian manh. Cuộc đời của vua Bảo Ðại và Tổng thống Thiệu đã chứng tỏ điều đó. Sau khi vua Bảo Ðại băng hà mới đây, bà con hoàng phái tụ tập ở một chùa ở Nam Cali để làm lễ phát tang cho ông. Có điều mỉa mai là ông đã đi rửa rội để thao đạo vợ rồi !

Xem ra con đường cha truyền con nối đã truyền, nếu không một đời thì nhiều đời, từ một vua cha anh hùng, tài ba tới một vua con bất tài, vô tướng và để rồi đất nước cùng nhân dân là người lãnh đủ hậu quả tai hại của lề lối hủ lậu phong kiến này.

Khi ông Lý quang Diệu quyết định từ bỏ chức vụ thủ tướng Singapore vài năm trước đây, dù có một người con là tướng lãnh có khả năng trong quân đội, nếu ông quyết định truyền chức thủ tướng cho con trai ông thì cũng chẳng có ai chống đối vì công lao quá lớn của ông đối với đất nước Singapore. Nhưng ông Lý quang Diệu không làm như vậy, ông tế nhị truyền chức thủ tướng cho một cộng sự viên có năng lực của ông là Goh Chok Tong và dân Singapore cũng như dư luận thế giới đã ghi nhận lối xử sự khéo léo của ông trong chuyện chọn người lãnh đạo cho đất nước.

Ðảng Cộng Hòa ở Mỹ chuẩn bị họp đại hội, thống đốc Bush coi như được đảng này đề cử để tranh chức tổng thống Mỹ trong tháng 11 này. Nếu thống đốc Bush đắc cử kỳ này thì không thể nói ông Bush cha truyền ngôi tổng thống cho Bush con( ai cũng biết ông Bush cha đã từng là tổng thống Hoa Kỳ), mà ông Bush con lên ngôi tổng thống qua con đường bầu phiếu dân chủ. Những anh em trong gia đình Kennedy cũng vậy, họ đều có tham vọng nối nghiệp ông anh làm tổng thống, và đều phải qua con đường chọn lựa bởi cử tri. Phải để cho cử tri lựa chọn người lãnh đạo bằng con đường bầu cử vì chỉ có hình thức này mới giúp người dân chọn người lãnh đạo xứng đáng vào chức vị nguyên thủ quốc gia.

Ở nước Kampuchia bây giờ phải nói là theo chế độ nửa phong kiến, nửa cộng sản. Quốc vương Shihanook vừa đóng vai trò đức vua vừa là chủ tịch nước. Thủ tướng cộng sản Hun Sen điều hành guồng máy nhà nước trong khi hoàng tử Rananrith ( con trai của vua Shihanook) nắm chức chủ tịch quốc hội. Không hiểu sau này vua cha Shihanook băng hà thì ông có lên ngôi vua hay không? Nếu làm như thế thì coi như cũng đã theo con đường mòn cha truyền con nối của vua chúa xa xưa.

Lề lối cha truyền con nối là một lề lối yếu kém trong chuyện chọn lựa người lãnh đạo đất nước. Ðất nước ngày mai nếu có được một thể chế dân chủ thì chắc chắn lề thói không đẹp này sẽ bị đào thải vĩnh viễn. Con có thể thay cha lên nắm chức vụ lãnh đạo đất nước nhưng phải đi qua con đường bầu phiếu của toàn dân chứ nhất định không theo con đường cha truyền con nối.

Có điều lý thú cần ghi nhận là cách đây mấy ngàn năm dưới chế độ phong kiến, khi hai ông vua hiền Nghiêu, Thuấn gần chết, hai vị quân vương này không truyền tử mà truyền hiền: Nghiêu truyền cho Thuấn, Thuấn truyền cho Vũ. Ðó là cách xử sự khôn ngoan và nhiều hy sinh, đặt quyền lợi của đất nước lên trên quyền lợi của ngôi báu của gia đình.

Cái lối xử sự khôn ngoan và cao cả của hai vua Nghiêu, Thuấn đó sẽ là một tấm gương cho hậu thế soi chung trên con đường chọn lựa người lãnh đạo đất nước, có làm như vậy thì mới chọn được người lãnh đạo có đức, có tài, có năng lực để đưa đất nước đi lên. Lề lối " cha truyền con nối " dứt khoát phải được chôn vùi theo chế độ phong kiến đã sinh ra nó. Xã hội dân chủ ngày hôm nay nhất định phải chọn người lãnh đạo theo ý muốn của toàn dân qua hình thức đầu phiếu vì đây là cách chọn lựa hữu hiệu nhất hầu có thể đem đến sự thịnh vượng và tươi sáng cho một đất nước.
 

Lawndale, tháng 8 năm 2000, một buổi trưa vắng lặng, có mưa nhẹ
và thành phố đang uể oải trong giấc ngủ trưa
TRẦN VIẾT ÐẠI HƯNG
 

1) Nguyễn hiến Lê ( Khổng Tử trang 14)
2)Hà sĩ Phu ( Tuyển tập Hà sĩ Phu trang 117-118)
3) Trăm hoa đua nở trên đất Bắc ( trang 66) - Quê mẹ xuất bản
4) Nguyễn hiến Lê ( Con đường thiên lý trang 201)