1.GİRİŞ

     Bal arıları sosyal böcekler olup topluluk yaşamı sürdürürler.Bir bal arısı kolonisi morfolojik ve fizyolojik özellikleri bakımından farklılıklar gösteren bir ana arı ile sayıları mevsimlere göre değişen miktarlarda işçi arı ve erkek arılardan oluşur.

     Ana arı, kovandaki en önemli aile ferdidir.Bazı özel durumlar dışında her kovanda bir adet bulunan ana arı, yumurtlayarak arı ailesinin çoğalıp güçlenmesini yani populasyon hacminin sürekli artmasını sağlayan fertil tek kişidurumundadır. Ana arı ve onun yaşayabilir yumurtalar bırakması koloninin geleceğini tayin eder.Bununla birlikte ana arı aynı zamanda salgıladığı feromonlarla da aile birliğini ve kolonideki hakimiyetini koruyarak bir başka ana arının yetiştirilmesini engeller.

     Ana arının yalnız başına hayatını sürdüremediği de bir gerçektir.Onun hayatı besini ve beslenmesini temin eden ve bir derecede onun yumurta bırakma derecesini düzenleyen işçi arılara bağlıdır.Bununla birlikte zayıf ve başarısız ana arı, işçi arılar tarafından iyi beslenmez ve kolonide genellikle ergin arı artışından daha fazla oranda ergin arı azalması olmaya başlar.

     Arı ailesinin çoğalıp büyümesi, ana arının yumurtlama gücüne bağlıdır.Ana arının yaşı ilerledikçe günlük olarak bırakılan yumurta sayısında azalma,dölsüzyumurta sayısında artma, petekler üzerindeki yumurtlama alanlarında düzensizlikler görülür. Yaşlı ana arılı kovanlarda, oğul verme isteğinde artma ve ana arıyı değiştirme yönünde faaliyetler başlar. Teknik arıcılıkta ana arıyı kullanma süresi iki yıldır.

     Yaşlı, başarısız ve güçsüz ana arılar, daha az koloni nüfusu ve sonuçta daha az geri dönen bal ürünü demek olduğundan, arıcılar yıllık bakım programlarında yedek ana arı bulundurmaya mutlaka yer vermelidir.Çünkü, ana arı genç olmasına karşın,bazen kış veya bir sezon sonunda yumurtlama kabiliyetini kısmen veya tamamen kaybedebilir.Arıcı oluşabilecek ana arı kayıplarını dikkate alarak sürekli yeterli miktarda genç genç ana arıyı yedekte tutmalıdır.