4

4.1.1 การใช้สัมผัส

รอนรอน สุริยะโอ้ อัสดง

เรื่อยเรื่อย ลับเมรุลง ค่ำแล้ว

รอนรอน จิตจำนง นุชพี่ เพียงแม่

เรื่อยเรื่อย เรียมคอยแก้ว คลับคล้ายเรียมเหลียว

( กาพย์เห่เรือ : เจ้าฟ้าธรรมธิเบศร์ )

คำประพันธ์นอกจากไพเราะด้วยเสียงสัมผัสบังคับแล้ว

ยังเพิ่มความไพเราะด้วยเสียงสัมผัสในได้แก่ คำว่า โอ้-อัส, ลง-แล้ว,นง-นุช

และเล่นคำว่า รอนรอน-เรื่อยเรื่อย ซึ่งเป็นคำสัมผัส “ ร ” ทั้งหมด นอกจากนี้

จะได้เสียงสัมผัสและยังแสดงความรู้สึกโศกเศร้าได้อย่างชัดเจน คำว่า รอนรอน

ทำให้เห็นภาพดวงอาทิตย์กำลังจะตกเหมือนหัวใจที่รอนรอน เรื่อยเรื่อย แสดง

อาการดวงอาทิตย์กำลังจะลับลงช้า ๆ เช่นเดียวกับการรอคอยที่ยาวนาน

4.1.2 การเล่นสัมผัส

“…พลางพระดูดงเฌอ พิศพุ่มเสมอเหมือนฉัตร เป็นขนัด

เนืองนันต์ หลายเหล่าพรรณพฤกษา มีนานาไม้แมก หมู่ตระแบกกระบาก มาก

รวกโรกรักรังรง ปริกปริงปรงปรางปรู ลำแพนลำพูลำพัน…”

( ลิลิตตะเลงพ่าย : สมเด็จพระมหาสมรเจ้ากรมพระปรมานุชิตชิโนรส )

คำประพันธ์ข้างต้นนี้แสดงให้เห็นการเล่นสัมผัสพยัญชนะ

ในแต่ละวรรคมีคำที่เสียงคล้องจองทำให้เกิดเสียงที่กลมกลืนกัน เช่น พลาง-พระ

พิศ-พุ่ม,เนือง-นันต์,พรรณ-พฤกษา,สมอ-สมี-แสม,ม่วง-โมก,ซาก-ซึก, โศก-สน-สัก

รวก-โรก-รัก-รัง-รง, ปริก-ปริง-ปรง-ปราง-ปรู,แพน-พู-พัน เป็นต้น

4.1.2 การเล่นคำ

แก้วเกาะกิ่งแก้วก่อง กานน

เสียงพูดภาษาคน คล่องแจ้ว

โผผินโบกบินบน ไปบอก หน่อยรา

ข่าวส่งตรงสู่แก้ว เนตรผุ้ดูถวิล

( สามกรุง : น.ม.ส. )