Natuurgebieden in Twente
|
Wandelen
Het gebied is ontsloten door vele zandpaden. Er zijn twee wandelroutes uitgezet. Zowel bij
de camping 'De Zandstuve' aan de Denneweg als bij het zwembad vinden we een beginpunt.
Beschrijving
De Zandstuve is een min of meer geïsoleerd boscomplex met een oppervlakte van 138 ha en
gelegen tussen Den Ham en Vroomshoop.
De Zandstuve ligt in een gebied waar meer dan 100.000 jaar geleden gedurdende de
voorlaatste ijstijd het landijs actief is geweest. Door dit landijs is eerder afgezet
materiaal tot stuwwallen opgestuwd. Voorbeelden hiervan zijn o.a de Lemelerberg, de es bij
Den Ham en de Daarler Esch.
In het reservaat zijn vooral de voorheen hogere gronden afgestoven en is het zand in de
vegetatie van de lagere en vochtige delen blijven hangen. Hierbij onstond een patroon van
'uitgestoven laagten' en 'opgestoven hoogten' en vond de omkering van het reliëf plaats.
Wandelen
Het terrein is doorsneden door enkele openbare zandwegen. Vanwege de kwetsbaarheid is het
overigens niet toegangkelijk.
Beschrijving
Het Wierdense Veld is een hoogveengebied, waar zich onder voedselarme omstandigheden
veenmos-veen heeft gevormd. Voor een deel is dit veen door turfwinning verdwenen.
Plaatstelijk komen echter hier en daar nog onverveende gedeelten voor. In dat laatste
geval vindt men een bolsterlaag van 40-50 cm of jong veenmos-veen rustend op oud
veenmos-veen. Op plaatsen waar turf is gestoken is het veen tot wisselende diepte
weggehaald, soms zelfs tot aan de zandondergrond. We treffen in het Wierdense Veld enkele
veenputten aan met een fraaie vegetatie. In de ondergrond is meestal een
humuspodzolprofiel gevormd. Het reservaat is rijk aan vogels, en bijzonder
vermeldenswaardig is de aanwezigheid van het korhoen.
Wandelen
Door Landschap Overijssel is een korte wandelroute uitgezet, die u over de top van de
Friezenberg leidt, vanwaar u een bijzonder fraai uitzicht heeft.
Beschrijving
Het reservaat ligt op een stuwwall; aan het noordeinde van deze stuwwal is Rijssen
gebouwd.
De Friezenberg is ëën van de toppen van deze stuwwal. De bovenste laag bestaat uit
grindrijke zanden met noordelijke componenten, dit wordt een 'kame' genoemd.
Het reservaat is begroeid met heide en vliegdennen, eik en berk. Verder zijn er
grafheuvels te vinden uit het Neolithicum (jonge steentijd, 4400 tot 1700 v. Chr.) en de
bronstijd (1700 tot 700 v. Chr.)
Wandelen
Vrije wandeling op wegen en paden.
Beschrijving
De Markelose Berg is voornamelijk beplant met naald- en loofhout. Tegen de helling van de
berg vinden we de bouwlanden - de Markelose Dorpses genaamd.
Het is een bijzonder aardig wandelgebied en biedt vanaf enkele punten een fraai uitzicht
op de omgeving.
In een nabij gelegen eikenbosje zijn verspreid liggend mierenbulten aanwezig, die deels
nog door mieren worden bewoond. Het bosje wordt dan ook wel het Mierenbosje genoemd.
Wandelen
In dit reservaat zijn geen vrije wandelmogelijkheden. Tijdens de wandeling onder leiding
door het Dal van Mosbeek wordt ook dit reservaat bezocht.
Beschrijving
Dit grafveld bestaat voornamelijk uit een heideterrein met enkele grafheuvels, waaronder
een tumulus(grafheuvel) uit de jonge Steentijd (4400-1700 v. Chr.) en een urnengrafveld
uit de IJzertijd (700 v. Chr. tot aan het begin van onze jaartelling). We treffen hier
fraaie groeiplaatsen van de rode bosbes aan.
Vassergrafveld
en Vasseheide (6)
Wandelen
Er kan vrij gewandeld worden op de aanwezige zandpaden.
Beschrijving
Dit terrein bestaat voornamelijk uit heidepercelen en uit een belangrijk bron- en
beekgebied. Een deel werd door de Oudheidkamer Twente in 1968 in erfpacht overgedragen aan
de stichting Landschap Overijssel.
In het bron- en beekgebied vinde we twee laagten, waarin zich broekbos heeft ontwikkeld.
Op een aangrenzend hoger gedeelte treffen we een begroeiing aan van dop- en struikheide
met pijpestrootjes, jeneverbessen en enkele percelen vliegdennen.
In dit terrein liggen enkele grafheuvels die uit de IJzertijd stammen (700 v. Chr. tot het
begin van onze jaartelling).
Wandelen
In dit gebied zijn geen wandelmogelijkheden.
Beschrijving
Het Haarlergrafveld behoort tot een der oudste bezittingen van Landschap Overijssel. De
heer G.J. van Heek schonk dit terrein in 1937 aan de stichting.
Dit natuurreservaat heeft slechts een oppervlakte van vijf hectaren en is voornamelijk
begroeid met heide. De struikheide is voor een groot deel verdrongen door bochtige smele.
De noordelijke heidepercelen zijn afgeplagd. De heide heeft zich heef weer redelijk goed
kunnen herstellen.
In het reservaat vinden we maar liefst twintig grafheuvels, die stammen uit het Laat
Neolithicum tot de Vroege IJzertijd (2000 jr. v. Chr. tot 500 jr. v. Chr.). Vanwege de
hoge archeologische waarde is dit gebied in 1976 dan ook op de lijst van de beschermde
monumenten geplaatst. Het Haarlergrafveld ligt in een landschappelijk fraai, lichtgolvend
gebied, dat gekenmerkt wordt door een gave afwisseling van cultuurlanden, bosjes, singels
en houtwallen.
Wandelen
Vrije wandelingen op wegen en paden met uitzondering van de erven van de boerderijen en
woonhuizen. De hoofdingang vinden we aan de Oude Postweg.
Beschrijving
Het Holthuis is nog een gaaf twents landgoed waar loof- en naaldbossen, gras- en bouwland
elkaar afwisselen. De Deurningerbeek doorsnijdt het landgoed.
In tegenstelling tot de meeste stuwwallen bestaat deze overwegend uit kleiige sedimenten.
Aan het eind van de ijstijd werd door smeltwater een uitgebreid dalenstelsel uitgeslepen
in de hellingen van de stuwwal en aangrenzende gebieden. De Deurningerbeek stroomt door
zo'n smeltwaterdal. De bodemgesteldheid van Het Holthuis is dan ook zeer afwisselend.
De noordelijke delen van het landgoed bestaan uit lage (natte) humuspodzolgronden die iets
lemig zijn. Hier vonden we eeuwenlang de heidevelden. Iets minder lemige gronden vinden we
in het Zuid-Oosten.
Wandelen
Het deel van het reservaat dat gelegen is aan de Hofmeyerweg is vrij toegankelijk op wegen
en paden. Ook het Sterrenbos is vanaf Hof Espelo vrij toegankelijk. Hier is een
wandelroute uitgezet. Het overige deel is afgesloten voor het publiek.
Beschrijving
Het meest noordelijke deel van de Wildernis bestaat voor een belangrijk deel uit een
geaccidenteerd heideterrein, waarin we zowel vochtige dopheidezones als vochtige en droge
struikheidezonesaantreffen. Hier en daar vinden we enkele verspreid staande oude
vliegdennen. In de lage dennen liggen enkele maten, vochtige hooilanden omzoomd door
wallen, die begroeid zijn met eiken en berken. Over het algemeen zijn de maten bijzonder
drassig en deels begroeid met elzen- en wilgenstruwelen. Gagelstruwelen treffen we
voornamelijk aan op de overgangen naar de dopheide. Vanwege de bijzondere vegetatie
(moerasvergeet-mij-niet, glidkruid) worden de maten jaarlijks gemaaid en wordt het
afkomende gewas afgevoerd. Zonnedauw groeit voornamelijk op die plaatsen waar regelmatig
word geplagd. Het terrein aan de Hofmeyerweg is een heidebebossing. Aan de vochtige heide
herinnert nog het ven, dat omgeven wordt door een rand van gagelstruiken.
Wandelen
Vrije wandelingen op wegen en paden met uitzondering van de erven. De hoofdingang vinden
we aan de Weerseloseweg. Hier vinden we ook het beginpunt van de wandelroute I.V.N
afdeling Enschede heeft bij deze wandelroute een beschrijvend natuurgidspasje
samengesteld. Bij mooi weer wordt veel overlast ondervonden van laag overvliegende
straaljagers.
Beschrijving
Hof Espelo ligt op het oost-nederlandse plateau, een onderdeel van het noordzeebekken.
Oostelijk van het reservaat ligt de stuwwal van Enschede. Rondom de stuwwallen zijn
dekzanden afgezet. Hof Espelo ligt voonamelijk op de gordeldekzandruggen. Deze worden hier
en daar doorsneden door enkele dalvormige laagten. In een van deze laagten stroomt de
Eschbeek. De hoogteverschillen variëren plaatselijk van 0,5 tot 1,5m. Het hoogteverschil
is voor een deel te danken aan het door de mens opgebrachte cultuurdek (heideplaggen
vemengd met mest).
Bos, heide, bouw- en weilanden wisselen elkaar af. Onverharde wegen doorsnijden het
gebied.
Wandelen
Er kan vrij gewandeld worden op wegen en paden. De hoofdingang ligt nabij de parkeerplaats
van het medisch kinderdagverblijf. Het parkeergedeelte hier is eigendom van de gemeente
Enschede.
Beschrijving
Door het gebied stroomt de schilderachtige Teesinkbeek. Het beekbegeleidende bos heeft een
goed ontwikkelde kruidenvegetatie. Verder zijn er nog enkele open plekken waar
struikheide, dopheide, bosbes en vossebes is aan te treffen.
Wandelen
Er kan vrij gewandeld worden op wegen en paden met uitzondering van de erven van
boerderijen en woonhuizen. De hoofdingang vinden we aan de Groot Bruninksweg. Hier vinden
we ook het beginpunt van de wandelroute. Ook via de Kwekkeboomweg is het landgoed te
bereiken.
Beschrijving
Groot Brunink is een fraai landgoed, waarin bossen, houtwallen, wei- en bouwlanden elkaar
afwisselen. Het gebied word doorsneden door enkele zandwegen.
Het grootste gedeelte wordt gevormd door een zwak golvend (met hoogteverschillen van 0,5
tot 1,5m) grondmorenelandschap. In het noorden is het reliëf sterker doordat hier vlak
naast elkaar een dekzandrug en het dal van de Bruninksbeek voorkomen, waardoor
hoogteverschillen van ca. 3m voorkomen.
In de bossen langs de beek die voornamelijk uit eik en beuk bestaan vinden we o.a gele
dovenetel, dalkruid, en muskuskruid. Ook treffen we hier de hulst aan. Dit loofbos gaat
naar het westen toe over in een grove dennenbos. De bossen in het zuidelijk deel van het
landgoed bestaan hoofdzakelijk uit grove den en fijnspar met plaatselijk hier en daar eik.
Wandelen
Vrije wandelingen op wegen en paden, met uitzondering van de omgeving van het landhuis en
de boerderij. Enkele delen van het landgoed zijn aangewezen als rustgebied. Ook op 't Spik
is een rondwandeling mogelijk.
Beschrijving
Het landschap Smalenbroek is kleinschalig van karakter. Open ruimten worden afgewisseld
door bossen en houtwallen.
Hier en daar is het landschap gestoffeerd met een solitaire boom of een groepje bomen. De
lanen zijn vaak voorzien van fraaie laanbeplantingen. Opvallend is de hoge bolle es. Deze
vorm wordt in hoofdzaak veroorzaakt door een dekzandrug en is nog versterkt door een
eeuwenlange bemesting met schapemest vermengd met heideplaggen.
Smalenbroek ligt op de zuidflank van de stuwwal Oldenzaal-Enschede. Deze stuwwal, ontstaan
tijdens de Riss-ijstijd, vormt in feite de scheiding tussen het bekken van Almelo en de
Dinkelvallei.
In de ondergrond vinden we plaatselijk klei-afzettingen. De bodem is hierdoor rijk aan
mineralen. Planten als bosanemoon en klaverzuring, maar ook beuk en hazelaar voelen zich
hier bijzonder goed thuis.
Kleihoudende bodems laten niet gemakkelijk water door en garanderen een vochtig milieu.
Dit verklaart de aanwezigheid van vijver, beken en natte graslanden.
Wandelen
Uitsluitend toegankelijk op aangegeven wandelroutes. In samenwerking met de IVN-afdeling
Enschede is een natuurpad uitgezet. Het beginpunt bevindt zich nabij de ingang, aan het
eind van het Lappenpad.
Beschrijving
Dit reservaat is een restant van een hoogveencomplex, dat zich vroeger aan weerszijden van
de Nederlands-Duitse grens uitstrekte.
Het Aamsveen bezig een voor Nederland uniek aantal vegetatietypen. Op de ondergraven
hoogveenpercelen die voornamelijk aan de oostzijde zijn te vinden, wordt een droge
heidevegetatie aangetroffen. Deze wordt dikwijls afgewisseld door opslag van ruwe en
zachte berk, ratelpopulier, wilg en zomereik. Verder komen hier o.a nog adelaarsvaren,
blauwe en rode bosbes en struikheide voor.
Meer naar het westen is het veenpakket dunner en is er een fraaie overgang te zien van
heide- naar beekdallandschap.
Nog verder naar het westen vinden we het dal van Glanerbeek;deze beek ontspringt vlak over
de Duitse grens. Hier vinden we enkele zeer natte percelen met een rijke diversiteit aan
planten.
In de noordwestelijk uitlopers van het reservaat vinden we de overgang van schraalland,
naar heide, het zogenaamde heischrale grasland. Dit deel van ons reservaat is floristisch
gezien het meest interessant.
Wandelen
Vrije wandelingen op wegen en paden.
Gedurende de periode van 15 maart t/m 31 augustus is het reservaat voor het publiek
gesloten.
Beschrijving
Het Smoddebos behoort tot de belangrijkste eikenhaagbeukbossen van Twente en herbergt een
bijzonder rijke en zeldzame flora. Het bos ligt op de brede oostelijkde voet van de
stuwwal Oldenzaal-Enschede. Daarop komt boven de oude zeeklei en zandpakket voor dat
veelal niet dikker is dan 60 à 80 cm. Daarin zijn lage of middelhoge humuspodzolgronden
gevormd, die voor een deel zwak ontwikkeld zijn. De oude klei is een complex van keileem,
tertiare en secundaire klei. Van oorsprong was het een vloeimaat (een omwalde lage weide
welke met beekwater kon worden bevloeid). Naderhand werd deze maat bebost met eik en
daarvoor zelfs met naaldhout.
Wandelen
Er kan vrij gewandeld worden over het pad dat dwars over de burcht loopt tot aan het
cultuurgrasland.
Beschrijving
We vinden hier de restanten van een burcht, die stamt uit twee gedeelten, een hoge en een
daaraan aansluitende lage burcht.
De hoge burcht beslaat een 100 bij 150 meter groot ovaal terrein, dat geheel wordt omgeven
door een gracht.
Aan de binnenzijde van de gracht bevindt zich een verdedigingswal. Men heeft in het
verleden hier scherven van kogelpotten en Pfingsdorferaardewerk gevonden, waaruit valt af
te leiden dat deze burcht uit de 11e en 12e eeuw stamt.
Naast historische betekenis biedt de Hunenborg met zijn direkte omgeving een rijke flora
en fauna.
Wandelen
In de maanden juli en augustus word vanaf de molen van Bels een maal per week een excursie
gehouden onder de leiding van de reservaatopzichter. U kunt hiervoor het juninummer van
het kwartaalblad van Landschap Overijssel raadplegen.
Betreding van de brongebieden kan gezien de groote kwetsbaarheid niet worden toegestaan.
Er zijn echter wel enkele openbare wegen en wandelpaden aanwezig. Een daarvan leidt naar
het prehistorische graf van de Man van Mander.
Molen van Frans
In de molen van Frans is een permanente expostie over de geschiedenis van de molen, de
prehistorie, flora en fauna en het landschap van het Dal van de Mosbeek. Hij is te vinden
aan de Oosteriksweg 26 te Vasse net voorbij de molen van Bels.
Beschrijving
Het gebied van De Mosbeek met omgeving is van een bijzondere landschappelijk schoonheid,
met grote natuurwetenschappelijke waarde. De Mosbeek heeft in zeer vroege tijden een diep
dal uitgesleten dat zich door het cultuurland slingert.
Grenzend aan het dal van De Mosbeek ligt de Mander-Esch met zijn oude cultuurgronden. Meer
naar het noord-oosten sluiten eike-hakhoutpercelenop deze gronden aan en vormen de
scheiding tussen esch en noordelijke Manderheide waar tussen met eike- en berkebos
begroeide en grove den aangeplante voormalige heideterreinen nog fragmenten droge heide
voorkomen. Meer naar de Galgenberg vindt men wat begroeide heideterreinen. Dicht aan de
grens stroomt een uit Duitsland afkomstig beekje, de Eendenbeek genaamd. Het bijbehorende
dal wordt door zeer graaie oude houtwallen begrensd.
Wandelen
De Bergvennen is uitsluitend voor wandelaars toegankelijk op een aangegeven wandelroute.
Tijdens het broedseizoen (15 maart t/m 15 juli) en bij brandgevaarlijk weer, kan het
terrein geheel voor het publiek gesloten worden.
In de maanden juli en augustus wordt vanaf de ingang eenmaal per week een excursie
gehouden onder leiding van onze reservaatopzichter. Zie voor nadere informatie de
aankondigingen in het juninummer van het kwartaalblad van Landschap Overijssel.
Beschrijving
Geologisch gezien liggen de Bergvennen op dekzand met plaatselijk een
zeer onrustig reliëf. Door deze sterke hoogteverschillen liggen er hoge, middelhoge en
lage humuspodzolgronden op korte afstand van elkaar. Daarnaast komen lage gedeelten voor,
waar in het verleden op het dekzand veen is ontstaan. Later is het veen voor een deel door
turfwinning weer verdewenen. Afhankelijk van de dikte van het thans nog aanwezige
veenpakkket komen daar veengronden en moerige humuspodzolgronden voor. Het reservaat
bestaat uit een plaatselijk lichtglooiend heiddeterrein, waain zich enkele vennen
bevinden. In het zuidoosten ligt, tegen de Duitse grens, een oud grove-dennenbos. Ook het
noordelijk gedeelte van het reservaat is voor een deel begroeid met dennen en berk; we
treffen echter ook nog een wilgenbegroeiing aan op de lagere plaatsen, de 'maten' genaamd.
Hier vinden we belangrijke schraallandvegetaties.
In het centrale deel van het reservaat liggen de meeste vennen. Deze ondiepe vennen
behouden hun water door een opmerkelijke samenstelling van de bodem.
|
 |
