Başarılı olabilmek için çok  çalışmak gerektiği  söylenir. Bireyde çeşitli deneme ve yanılmalarla kendine özgü bir çalışma yöntemi geliştirir. Acaba bu yöntem, onu her zaman başarıya götüren en üst düzeyde öğrenmesini sağlayan ve en uygun  olan yöntem midir?
     Çok çalışıp başarılı olamayan, bir başka deyişle boşa çalıştığı için yeterince öğrenemeyen öğrenciler yok mudur?
     Verimin yükselmesi, öğrencilerin başarılarını engelleyen sorunların  araştırılmasına ve çözülmesine yardımcı olmakla mümkündür.
     Amaç : Her bireyin kişilik yapısının, dikkat ve algılama özelliklerinin farklı olduğu gerçeğinden hareket ederek bireye uygun bir çalışma sistemi geliştirilerek çalışma süresini planlamaktır.

 A-    ÇALIŞMA SÜRESİNİ PLANLAMAK
     1-      Zamanın Planlanması : Verimli çalışabilen öğrenciler, çalışmaya başlamadan önce genel  bir plan yaparlar, hangi işe ne kadar süre ayıracaklarını belirlerler. Bu planlamada ders dışı uğraşılara da mutlaka zaman ayırmalıdır.
     2-      Konuların Planlanması : Ertesi günün ders programı için ne kadar okuma, ne kadar tekrar, ne kadar ödev gerekiyor ve sınav varsa, önce bunların bir planı yapılmalıdır.
     İki zihinsel ders arasında bir pratik dersi çalışmak monotonluğu giderdiği gibi çalışırken dinlenmeyi sağlar.
     Özellikle dikkat gerektiren zor dersler akşam saatleri ilerlemeden yapılırsa dikkat daha iyi toplanabilir. Yazılı ödevlerde hatalar gözle görülebileceği için düzeltmek daha kolaydır. Bu nedenle daha ileri saatte yapılabilir.
     3-     Haftalık Plan : Haftalık ders programı yapılmalıdır ve bu programa ders dışı uğraşılarda konmalıdır. Öğrenci bir ödeve ne zaman başlayacağını ve ne zaman bitirmesi gerektiğini bir panoya yazmalıdır. Ödevlerini bu şekilde hazırladığı ve programa koyduğu takdirde, sınav öncesi güvensizlik duyguları altında ezilmez.

b B-    DERS ÇALIŞMA DAVRANIŞININ ANALİZİ
     Çalışma davranışını izlemek için plan yapılmalı. Öğrencinin kendi çalışma davranışını ve çevreden gelen etkenleri gözlemesi gerekir.
     Öğrenci çalışmasını etkileyen olumlu ve olumsuz davranışları bildiği zaman ; olumlu etkenleri arttırıp, olumsuzları en aza indirerek çevresini ayarlayabilir. Örnek : Işığı arttırarak, radyonun sesini azaltarak çevresini ders çalışmaya daha uygun hale getirebilir.
     Olumlu etkenlerin en başında isteklilik gelir. Çalışmayı bilmeyen öğrenci bunu  giderilmesi zorunlu bir yük olarak görür. Nerede, ne zaman çalışacağını bilmeyen öğrenci çalışmaya zamanında başlayamaz. Ders ve ödevlerini düşündüğünde kendini rahatsız ve diken üstünde hisseder.
     Başarılı öğrencinin ortak özellikleri :
     a)      Ders çalışmak için her gün mutlaka belli bir süre ayırmaktadır.
     b)      Tek başlarına çalışmaktadırlar.
     c)      Bir ödevi bitirdikten sonra mutlaka zevk aldıkları bir şeyi yaparak, kendilerini ödüllendirmektedirler.
     d)      Bir konuyu bitirmeden yeni bir konuya geçmemektedirler.
     e)      Verilen ödevleri teslim tarihinden çok önce bölüm bölüm hazırlamaya başlamaktadırlar.
     f)        Her hafta mutlaka spora zaman ayırmaktalar.
     g)      Ders çalışmaya başarısız öğrencilerden daha az zaman ayırmaktalar.
     Çalışma Davranışı Üzerinde Kişisel ve Çevresel Kontrol :
   Bazı öğrenciler bir türlü oturup çalışamamalarını, irade veya disiplin eksikliği ile açıklarlar. Aslında bu öğrenciler çalışma davranışlarını gerekli ve uygun uyarıcıların kontrolüne alamamışlardır.
     Okul başarısında en etkin faktörün isteklilik olduğu biliniyor. Ancak çeşitli nedenlerle her derse karşı istek ve ilgi duyulmayabilir. Böyle durumlarda uyarı kontrolü yöntemi kullanılarak çalışmayı arttırmak mümkün olabilir. Çalışma davranışı ve dış uyarıcılarla kurulan bağ her zaman güçlü değildir. Yani, her masaya  oturulduğunda otomatik olarak çalışmaya başlanamaz. Bu noktada yapılacak şey, dış olayları ve uyarıcıları tutarlı ve sürekli bir şekilde kontrol altına alarak çalışma davranışını arttırmaktır. Örneğin ; bir öğrencinin masa başına ders çalışmaya oturduğunda, devamlı olarak uykusu geliyordu ve ders çalışamıyordu. Bu öğrencinin davranışları incelendiğinde masa başında dersle ilgili olmayan ; yemek yemek, gazete okumak, mektup yazmak ve hayal kurmak gibi bir çok işler yaptığı öğrenildi. Görüşmeler sonunda önce masasına daha aydınlatıcı bir  lamba koyması ve bu yerin sadece ders çalışma için kullanılması önerildi. Mektup yazmak, arkadaşları ile sohbet etmek vb. istediği zaman masadan kalkacaktı. Her gün sıkılıp odayı terk etmeden önce mutlaka bir sayfa daha okuyacak bir problem çözecekti. Bu yöntemle davranışı kontrol altına girerek ders çalışmaya ayırdığı süre uzayacak ve ders çalışma gücüde giderek artacaktı. Burada öğrenci, masa ile çalışma davranışı arasında güçlü bir bağ kurmaya çalışmıştır. Masa, çalışma zamanını ve yerini simgeleyen bir uyarıcı haline getirilmiş ve “masa-çalışma davranışı” pekiştirilmiştir.
     Kişiler kendilerine uygun ortamlarda daha verimli olurlar. Herkes kendine uyacak özel uyarı kontrol programları geliştirerek çalışma isteğini ve dikkat süresini arttırabilirler.

 ÇALIŞMA KURALLARI
     1-     Öğrencinin kendi kişiliğine en uygun çalışma yeri ve saati seçilmelidir.
     2-     Her ders için en az “iyi” not almak için ne kadar çalışılması gerektiği tahmin edilmelidir.
     3-     Öncelikle en zor gelen dersten çalışmaya başlamalı, başlangıçta fazla süre ayrılmalı, yeterli ilgi uyandıktan sonra diğer derslere göre dengelenmelidir.
     4-     Ders çalışmak için belirli bir yer ayrılmalı ve bu yer çalışmanın dışında, başka bir iş için kullanılmamalıdır.
     5-     Ders çalışma miktarı konusunda kuralları belirlemek gerekir. Bu kurallar çalışılacak malzemeye ya da zamana göre ayarlanmalıdır. Örneğin ; İngilizce den on yeni kelimeyi defterime yazmadan masadan kalkmayacağım” veya “ Pazartesi-Çarşamba-Cuma günleri otuz dakika ingilizce çalışacağım” gibi.
     6-     Öğrenci sıkıldığı  zaman çalışma yerinden ayrılmalıdır. Ama kendisine ayrılmadan önce, küçük bir bölüm daha bitirmek ya da bir iki dakika daha masada kalmak şartını koymalıdır. Örneğin ; 3 cümle daha yazıp su içmeye gideceğim gibi.
     7-     Çalışma ortamı dikkat dağıtıcı öğelerden arındırılmalı ve çalışma için gerekli malzemeler hazır bulundurulmalı. Örnek ; İngilizce çalışırken sözlük, Coğrafya çalışırken atlas ne kadar gerekli ise, aynı anda masada spor mecmuasının bulundurulması da o derece dikkati derse vermeyi güçleştirir.
     8-     Çalışma süresi yavaş yavaş arttırılmalıdır. Dikkati on dakika dağılan ve hayal kurmaya başlayan bir öğrenciden bir saat masadan kalkmamasını beklemek  gereksiz bir zorlama olacaktır.
      9-     Çalışma ve başarma hedefleri başlangıçta ulaşıla bilinecek düzeyde tutulmalıdır. Öğrenci, kapasitesinin üzerinde çalışma yükünün altına girerse sıkılıp programdan vazgeçebilir.
      Uyarı  kontrolü geliştirmek, zaman alan bir olaydır. Mantıklı bir planlama veya planda bazı değişiklikler yaparak programı sürdürmek tamamen bırakmaktan daha iyidir.