NLP nedir?
NÖRO LİNGUİSTİK PROGRAMLAMA
Nöro :
Yaşamdaki deneyimlerimizin beş duyumuz aracılığı
ile algılanması ve işlenmesi.
Linguistik : Sözlü - sözsüz iletişim ve davranışlarımız
aracılığı ile düşüncelerimizi yansıtma tarzımız.
Programlama : zihnimizin iç programlarını kullanarak
düşüncelerimizi ve iletişimimizi belirlediğimiz ve arzuladığımız
hedeflere ulaşacak şekilde düzenlemek.
Mükemmel performans ile ortalama
performans arasındaki farkı yaratan fark nedir?
NLP, 1970’li yılların başında matematikçi Richard Bandler ve dilbilimci John
Grinder’ın belirli becerilere sahip olan insanlar ile bu becerilerde
mükemmeleşmiş insanlar arasındaki farklılıkları ortaya koyma çalışmalarıyla
Kaliforniya’da doğmuştur.
Bandler ve Grinder, mükemmel performansa sahip insanları modellemiş ve bu
performansa diğer insanların da ulaşabilmeleri için gerekli teknikleri
oluşturmuşlardır.
İş dünyasında ağırlıklı olarak Robert Dilts ve John La Valle önderliğinde
ilerleyen NLP, şirket çalışanlarının performanslarını artırmalarına önemli
ölçüde destek vermesiyle şirketler tarafından tercih edilmektedir.
NLP, mükemmellik ve kaliteyi inceler. Göze çarpan kişi ve organizasyonların bu
göz alıcı sonuçları nasıl elde ettiklerini araştırır. Bu metotlar diğer
insanların da aynı ya da benzer sonuçlara ulaşmaları için onlara öğretilebilir.
Bu sürece modelleme adı verilmektedir.
NLP, modelleme yapmak için öznel deneyimlerimizi nasıl yapılandırdığımızı,
değerlerimiz ve inançlarımızın neler olduğunu ve duygularımızı nasıl
yarattığımızı araştırır. Deneyimlerimizin sonucunda iç dünyamızı nasıl
yapılandırdığımızı ve ona nasıl anlam yüklediğimizi inceler. Hiçbir olay kendi
içerisinde bir anlam taşımaz, ona anlamı biz veririz ve farklı insanlar aynı
olaya farklı anlamlar yükleyebilirler. NLP, içimizdeki deneyimi araştırır.
NLP en iyi iletişimcileri incelemiş ve insan iletişimindeki sistemsel yapıyı
kurmuştur. Mükemmel insanları modelleme yolu ile pratik araç ve metotlar
geliştirmiştir. Bu araçlar iş dünyasında, işe alma, eğitim, satış, müzakere ve
yönetimde; iş dünyası dışında ise eğitim, hukuk ve spor alanlarında
kullanılmaktadır. Bununla birlikte NLP sadece teknik ve araçlardan ibaret
değildir. NLP, merak, keşif ve eğlence çerçevesi üzerine kurulu bir düşünme
biçimidir.
Değişmek, yaşamımızın akışını değiştirmek cesaret isteyen bir iştir, şu ana
kadar yaptıklarımızdan vazgeçerek yeni ufuklara yelken açmak ancak gözü pek
insanların işidir.
Eğer gerçekten değişmek istiyorsak ben olmaktan vazgeçip başka birisi olmaya
hazır olmalıyız,eğer buna hazır değilsek hemen NLP ile ilgilenmeyi bırakmalıyız.
Bu güne kadar yaptığımız şeyleri yaparsak aynı sonuçları alırız, farklı sonuçlar
almak istiyorsak farklı şeyler yapmalıyız, bu da şu an olduğumuzdan farklı
birisi olmamızı gerektiriyor.
NLP ne işe
yarar?
NLP ile siz neyi başaracaksınız?
Eğitimci
iseniz, bilinç altına yönelerek daha hızlı ve etkin eğitebileceksiniz.
Danışman iseniz, uzmanlığınızı pekiştireceksiniz ve daha çok tercih
edileceksiniz.
NLP’ yi meslek edinmek istiyorsanız, uluslararası geçerli sertifikalı bir
profesyonel olacaksınız.
Satış-müzakere yapıyorsanız, alıcının alış stratejilerine göre satış
yapabileceksiniz; ikna ve pazarlık gücünüz gelişecek.
Yönetici iseniz, ekibinizin herhangi bir direnç ile karşılaşmayan lideri
olacaksınız.
Kişisel performansınızı, istediğiniz anda istediğiniz düzeye çıkarabileceksiniz.
Show yapıyorsanız, sahne becerilerinizi en rafine düzeyde kullanabileceksiniz;
sunumunuzu profesyonelce dizayn edebileceksiniz; dinleyicilerinizi bilinç altı
düzeyde etkileyebileceksiniz.
Ebeveyn iseniz, uyumlu, kalıcı ilişkiler kurabileceksiniz.
İletişim sektöründenseniz, vücut dilinizi, sesinizin tonunu, en yüksek
kapasitede kullanabileceksiniz ve çok kısa sürede istediği sonucu alabilen bir
iletişim uzmanı olacaksınız.
NLP İş Yaşamınızda Size Neler Sağlar?
Hedef belirlemek: Tüm duygu, düşünce ve davranışlarınızı harekete
geçirecek hedeflerinizi nasıl belirleyebilirsiniz?
Duyguları yönetmek: İş yaşamınızdaki olumlu duygularınızı artırmak ve
olumsuz duygularınızdan kurtulmak performansınızı ne kadar artırır?
Kişisel motivasyonu sağlamak: Kendinizi en iyi şekilde motive etmeyi
öğrenmek başarınızı ne kadar artırır?
Davranış ve alışkanlıkları yönetmek: Hedeflerinize götürmeyen davranış ve
alışkanlıklarınızı değiştirmek ve yerine hedefe götürecek olanları oluşturmak
size ne avantaj sağlar?
Ekip içi iletişim ve ilişkileri geliştirmek: Yönetici, iş arkadaşı ve
astlarınızla iletişim ve ilişkilerinizi geliştirmek ekip başarınızı nasıl
etkiler?
Satış hedeflerine ulaşmak: Müşterileriniz ile iletişim ve ilişkilerinizi
geliştirmek satış hedeflerinize ulaşmanızı nasıl etkiler?
NLP, geliştirdiği araç ve tekniklerle iş dünyasında değişime hızlı uyum sağlayan
ve çalışanlarının performanslarını sürekli artırıp pazarda rekabet avantajı
yaratan öncü şirketlere hizmet etmeye devam etmektedir.
Kullanım Alanları
NLP Hangi Alanlarda Kullanılır?
Eğitim:
Sınavlara stressiz hazırlanma,
Sınav anında bilgileri hatırlama (Üniversite sınavları vb..),
Ders çalışma alışkanlıklarının değiştirilmesi,
NLP ile kalıcı ve hızlı öğrenme,
Dinleyicileri bilinçdışı düzeyde etkilemenin sırları,
Bilinçaltı öğrenmeyi ve öğretmeyi kolaylaştırmak,
Anlamayı hızlandırmanın etkili yöntemleri,
Öğrenmenin önündeki engelleri kaldırmak,
Öğrencilerin geçmişten gelen öğrenim engellerini kaldırmak,
Öğrenen kişileri modelleme,
4 öğrenme stili ve eğitim planlaması (4MAT sistemi),
Hızlandırılmış öğrenme,
Üretken öğrenme,
Yetişkin öğrenme teorisi ve hafıza dinamikleri.
Kişisel gelişim:
Motivasyon, karar verme ve iletişim becerilerinin geliştirilmesi,
Fikirlerin açıkça ve gerektiğinde ortaya konması,
Her tür davranış değişimi,
İstekleri davranışa dönüştürme becerileri kazanma,
İstemediğimiz davranışlardan kurtulma,
Mevcut olmayan davranışların kazanılması,
Bağımlılıkların giderilmesi ( Sigara, alkol, kumar,vb..),
Genellemesiz ve stressiz bir yaşam,
Self-motivasyon,
Yeme alışkanlıklarının değiştirilmesi,
Kilo almadan sigara alışkanlığından kurtulma,
Moral gerektiren tüm durumlar,
İç çatışmaların yok edilmesi ve iç barışın sağlanması,
Hayır diyebilmeyi öğrenme.
Terapi:
Depresyon,
Panik atak,
Sosyal fobiler,
Kişilik bozuklukları,
Cinsel sorunlar,
Tüm psikolojik rahatsızlıklar.
Business (İş dünyası):
NLP ile Liderlik,
NLP ile Satış ve Pazarlama stratejileri,
NLP ile iletişim teknikleri,
Takım iletişimi ve takım ruhunun yükselmesi,
Çalışanlarla iletişim,
Stratejiler,çözümü ve çoğaltılması,
Bir bütün olarak öğrenen organizasyonların geliştirilmesi,
Duruma göre stratejileri kullanmak,
Motivasyon stratejileri,
Karar stratejileri,
Yaratıcılık stratejileri,
Doğru kararların modellenmesi,
Başarılı yöneticilerin modellenmesi,
Yönetim, satış, pazarlama konusunda ikna kalıpları,
Bilinçaltı satış, ikna ve prezantasyon teknikleri,
Coaching.
Varsayımlar
NLP VARSAYIMLARI
Aşağıda
belirtilen 13 varsayım NLP’nin temel ilkeleri, yol gösteren felsefesi ve
inançlarıdır.
Bu ilkelerin doğru veya evrensel olduğu iddaa edilemez. Onların doğruluğuna
inanmak zorunda değilsiniz. Onlara “varsayımlar” denir, çünkü onların
doğruluğunu varsayarak ona göre davranırız. Aslında onlar yaşam konusunda bir
etik ilkeler dizisi oluşturur.
1) İletişimin anlamı aldığınız tepkidir. İletişimde genellikle bir kimsenin bir
başkasına bilgi aktardığı varsayılır. Taraflardan biri kendisi için “anlamlı”
bir bilgiye sahiptir ve karşı tarafın aktarmak istenilen şeyi anlamasını ister.
Genellikle kişi “söylemek istediğini söylediği” zaman, iletişim sorumluluğunun
sona erdiğini varsayar. Etkili iletişimciler konuşmayı bitirdikleri zaman
sorumluluklarının sona ermediğini bilirler. Pratik açıdan bakıldığında
aktardıkları mesajın anlatmak istedikleri değil, karşı taraf tarafından
anlaşılan şey olduğunu bilirler. Genellikle bu ikisi birbirlerinden çok
farklıdır. İletişimde karşı tarafın ne anladığı ve nasıl karşılık verdiği çok
önemlidir. Kişinin alınan karşılığa dikkat etmesi gerekir. Eğer iletişimci
istediği karşılığı alamıyorsa, alana kadar iletişimini değiştirmelidir.
İletişimde “yanlış anlamanın” birkaç nedeni vardır. Birincisi, her birey,
dildeki her sözcük ile ilgili farklı bir yaşam deneyimine sahiptir. Genellikle,
bir kişinin bir sözcükle (kişinin o sözcük için kendi karmaşık eşitliği)
anlatmak istediği bir başkasının aynı sözcükle anlatmak istediğinden çok farklı
olabilir. İkinci neden, kişinin ses tonu ve yüz ifadesinin de bilgiyi ilettiği
ve karşı tarafın söylenenler kadar bunlara da karşılık verebileceğini
bilmemekten kaynaklanır. Eski bir atasözünde de söylendiği gibi “eylemler
sözcüklerden daha yüksek sesle konuşur” ve Nöro Linguistik Programlama,
kişileri, bu ikisi arasında bir uyumsuzluk olduğunda eylemlere daha fazla dikkat
etmeleri gerektiği konusunda eğitir.
2) Harita temsil ettiği arazinin kendisi değildir. Başarılı iletişimciler dünya
ile ilgili deneyimlerini düzenlerken kullandıkları temsillerin gerçek dünyadan
farklı olduklarını bilirler. Bazı semantik düzeyler arasında ayırım yapmak
önemlidir. Birincisi dünyadır. İkincisi kişinin dünya ile ilgili deneyimidir. Bu
deneyim bireyin dünya “haritası” veya “modeli”dir ve kişiden kişiye değişir. Her
birey kendine has bir dünya modeli yaratır ve başkalarından farklı bir gerçeklik
içerisinde yaşar. Kişi direkt olarak dünyaya dayalı eylemlerde bulunmaz, dünya
hakkında yaşadığı deneyimlere göre eylemlerde bulunur. Bu deneyimler doğru veya
yanlış olabilir. Kişinin deneyimi dünya ile benzer bir yapıda olması ölçüsünde
doğrudur ve yararlı olup olmadığı da buna bağlıdır. Kişinin deneyimi ya da dünya
haritası, modeli veya temsili, dünyayı nasıl algıladığını ve önündeki
seçenekleri belirler. Nöro Linguistik Programlama tekniklerinin çoğu, bireyin
dünya temsilini daha yararlı ve gerçek dünyaya daha uygun kılmak üzere
değiştirmeyi içerir.
3) Dil, deneyimin ikincil temsilidir. Dil ayrıca üçüncü anlam düzeydir.
Birincisi dış dünyadan gelen uyarıdır. İkincisi kişinin o uyarı ile ilgili
temsili veya deneyimidir. Üçüncüsü de kişinin o deneyimi dil aracılıyla
tanımlamasıdır. Dil kendi başına bir deneyim değil, deneyimin temsilidir.
Sözcükler sadece, bireyin gördüğü, duyduğu veya hissettiği şeyleri temsil
ederken kullanılan tesadüfi işaretlerdir. Farklı diller konuşan insanlar aynı
şeyleri temsil eden farklı sözcükler kullanırlar. Ayrıca, her birey kendi
yaşamında gördüğü, duyduğu veya hissettiği şeylerle ilgili diğerlerinden farklı
deneyim kümelerine sahip olduğu için kullandığı sözcükler de kişiden kişiye
farklı anlamlar taşır. İnsanlar bu anlamların benzerlik taşımaları ölçüsünde
birbirleriyle etkili iletişim kurabilirler. Benzerliklerin çok az olması
durumunda ise iletişim sorunları ortaya çıkmaya başlar.
4) Zihin ve beden aynı sibernetik sistemin ayrılmaz parçalarıdır ve birbirlerini
etkilerler. “Zihin” ve “beden” birbirlerinden bağımsız değildir. Her iki sözcük
de aynı “bütün” veya “gestalt” ile ilgili parçalara işaret eder. Bir bütün
olarak hareket ederler ve birbirlerine bağımlı olarak karşılıklı etkileşimde
bulunurlar. Tıpkı bir insan gibi, bir sibernetik sistemin parçasında oluşan her
şey sistemin geri kalanını da etkiler. Yani, bedenin fiziksel durumu düşünceleri
ve düşünceler de hisleri etkiler. Kişinin algısal girdileri, içsel düşünce
süreci, duygusal süreci, fizyolojik tepki ve davranış şeklinde çıktıların hepsi
aynı anda gerçekleşirler. Pratik açıdan bu şu anlama gelir; kişi, doğrudan
düşünme şeklini değiştirerek yada fizyolojisini veya hislerini değiştirerek
düşüncelerini değiştirebilir. Aynı şekilde, düşünme şekli değiştirilerek
fizyoloji veya hisler değiştirilebilinir. Daha sonra ele alacağımız gibi bunun
şöyle bir doğal sonucu vardır: bir eylemin daha iyi yapılmasını sağlamak için
görselleştirme ve zihinsel prova çok önemlidir.
5) Zorunlu çeşitlilik yasası, insanoğlu da dahil olmak üzere her türlü
sibernetik sistemde en geniş davranış seçeneğine veya çeşidine sahip eleman veya
insanın bütün sistemi kontrol edebileceğini söylemektedir. İnsani sistemlerde
kontrol sözcüğü, bireyin kendisine veya başkalarına ait deneyimlerin kalitesini
belirli bir anda veya zaman içerisinde etkileyebilme yeteneğini anlamına gelir.
En geniş davranış esnekliğine, yani etkileşim çeşitliliğine sahip olan kişi
sistemi kontrol eder. Seçeneğe sahip olmak her zaman seçeneksizliğe göre daha
iyidir, daha çok seçeneğe sahip olmak da daha az seçeneğe sahip olmaktan daha
iyidir. Bu durum ayrıca Nöro Linguistik Programlama’nın daha önce belirtilmiş
olan üçüncü ilkesiyle ilgilidir. Bu ilkeye göre arzulanan sonuç alınıncaya kadar
davranışları değiştirmeye devam etmek gerekir. Eğer yapılan işlem başarılı
değilse, davranış değiştirilmeli ve başka bir şey yapılmalıdır. Herşey başarısız
bir işlemden daha iyidir. Kişi başarılı oluncaya kadar davranışını değiştirmeye
devam etmelidir.
6) Davranışlar adaptasyondan başka bir şey değildir. Davranışlarımız
yapıldıkları ortama ve duruma göre değerlendirilir. Kişinin gerçekliği dünyayı
algılama şekline göre tanımlanır. Dolayısıyla sergilenen bir davranış bireyin
kendi gerçekliğine göre uygundur. İyi ya da kötü bütün davranışlar bir tür
adaptasyondur, belli bağlamlarda faydalıdır. Öğrenildiği ortama göre bütün
davranışlar, birey tarafından bugün veya geçmişte adapte edilmişlerdir. Bir
bağlamda uygun olan davranış, başka bir bağlamda uygun olmayabilir. İnsanların
bunu anlamaları ve gerektiğinde davranışlarını değiştirmeleri gerekir.
7) Bireyin şimdiki bir davranışı kendisi açısından mevcut en iyi seçeneği
yansıtır. Her davranışın ardında olumlu bir niyet yatar. Birey, kim olduğuna,
yaşam deneyimlerine ve farkında olduğu seçeneklere bağlı olarak belirli bir anda
kendisi için en iyi seçeneği tercih eder. Eğer daha iyi bir seçenek sunulursa
mutlaka onu kabul eder. Birinin uygun olmayan bir davranışını değiştirmek için
kendisine başka seçenekler sunmak gerekir. Bu yapıldıktan sonra doğru davranmaya
başlar. Nöro Linguistik Programlama bu yeni seçenekleri sunma teknikleri içerir.
Aynı zamanda, NLP’de seçenekler asla azltılmaz; daha fazla seçenek sağlanır ve
mevcut seçenekler belli bir bağlama dayandırılır.
8) Davranışlar mevcut duruma göre değerlendirilir, anlaşılır veya değiştirilir.
Birey ne olmak istediğine göre kendi davranışlarını değerlendirmelidir. Elinden
gelenin en iyisi olma yönünde çaba göstermelidir.
9) İnsanlar istedikleri değişiklikleri gerçekleştirmek için gereken bütün
kaynaklara sahiptir. Yapılması gereken, bu kaynakların yerini bulmak veya
bunlara erişmek ve doğru bağlamda ortaya çıkmalarını sağlamaktır. Nöro
Linguistik Programlama bu görevin başarılmasını sağlayan teknikler sunar. Bu
pratikte şu anlama gelmektedir; insanların, kendi sorunlarını kavramaya çalışmak
veya bunların üstesinden gelecek araçlar geliştirmek için zaman kaybetmeleri
gerekmiyor. Sorunları çözmek için gereken bütün kaynaklara zaten sahipler.
Yapmaları gereken tek şey bu kaynaklara erişmek ve bunları şimdiki zaman
çerçevesine aktarmaktır.
10) Dünyada mümkün olan her şey benim için de mümkündür; sadece nasıl
yapılacağını bilmek gerekir. Eğer bir insan belli bir davranış
sergileyebiliyorsa, o zaman benim için de bunu yapmak mümkündür. Bunun “nasıl”
yapıldığını saptama işlemine “modelleme” denir. Nöro Linguistik Programlama ilk
olarak bu işleme dayanarak ortaya çıkmıştır.
11) Başkaları hakkında en yararlı bilgiler davranışlardan elde edilir.
İnsanların söyledikleri şeylere kulak verin ama davranışlarına daha fazla önem
verin. Bu ikisi arasında tutarsızlık olduğu zaman davranışları dikkate alın.
Değişikliğin kanıtını davranışlarda arayın ve sadece sözlere güvenmeyin.
12) Davranışlar ile kişilik arasında ayırım yapın. Bir başka deyişle, kişinin
bir konuda başarısız olması her zaman başarısız olacağı anlamına gelmez.
Davranış bir insanın her hangi bir anda söylediği, yaptığı veya hissettiği bir
şeydir. Ama kişiliği bu değildir. Kişilik davranışlardan çok daha geniş
kapsamlıdır.
13) Başarısızlık diye bir şey yoktur, sadece geri bildirim vardır. Deneyimleri
başarısızlık çerçevesi yerine öğrenme çerçevesi açısından değerlendirmek daha
doğru olur. Eğer kişi her hangi bir konuda başarılı olmuyorsa, bu başarısız
olduğu anlamına gelmez. Sadece söz konusu şeyi yapmamanın bir yolunu keşfettiği
anlamına gelir. O zaman kişi başarmanın yolunu buluncaya kadar davranışını
değiştirmelidir.
Tarihçe
NLP' NİN TARİHİ
A) JOHN ve
RİCHARD’ IN HİKAYESİ:
Her şey 1972 yılında Santa Cruz’ daki Kalifornia Üniversitesinde John Grinder
ile Richard Bandler’ in tanışıp, arkadaş olmalarıyla başladı. John Dilbilim
Asistanıydı. Richard psikoloji okuyordu, son sınıftaydı ve Gestalt terapisine
çok ilgi duyuyordu. Arkadaşı Bob Spitzer’ in yayınevi “Science and Behaviour
Books” için Fritz Perls’ in Gestalt uygulamalarıyla ilgili video kayıtlarını
yazıya döküyordu. Bu yazılar daha sonra “Eyewitness To Therapy” adlı kitabın
temelini oluşturdu.
Bob Spitzer’ in Santa Cruz yakınlarında bir malikanesi vardı ve sık sık dostları
oraya gelip, bazen günlerce kalırlardı. 1972 yılında Gregory Bateson’ un orada
kaldığı dönemde, Bandler malikaneye gidip Bateson’ un yanındaki odada kalmaya
başladı. Bu çalışmalara katılanlar genellikle öğrenciler ve semt sakinleriydi.
Beş dolar ödüyorlardı. Richard, John ile temas kurarak Gestalt çalışmalarına
katılmasını teklif etti. John bu konulara karşı çok meraklıydı ve Richard onun
Gestalt çalışmalarını başarıyla yönetebileceğini daha baştan biliyordu. Richard,
John’ a Gestalt Terapisinin nasıl uygulandığını, John da Richard’ a kendi
bilgilerini ve becerilerini öğretti. Böylece John, Richard’ ın yönettiği
pazartesi geceleri grup çalışmalarına katılmaya başladı. Bu çalışmalar sırasında
Richard’ı modelliyordu. Önemli kalıpları, göz hareketlerini, farklı ses
tonlamalarını kullanmayı öğrenmişti. İki ayda Bandler’ in kalıplarını ve
performansını onun gibi uygulayabilir hale gelmişti.
Kısa bir süre sonra John, Perşembe akşamları “Hızlandırılmış Mucize” adını
verdiği grup çalışmalarını yönetmeye başladı.
Richard ünlü aile terapisti Virginia Satir’ in Kanada’ da düzenlediği bir ay
süren eğitim programını gözlemleme ve videoya çekme işi aldığında buna çok
sevindi. Daha önce karşılaşmışlardı ve hatta arkadaş bile sayılabilirlerdi. Tüm
programı, dışarıdan izole edilmiş küçük kayıt odasından izledi. Dışarıyla
bağlantısını sadece seminer odasındaki mikrofonlar sağlıyordu. Bir kulağıyla
seminer odasındaki konuşmaları dinlerken, diğer kulağıyla Pink Floyd dinliyordu.
Son hafta Virginia bir danışmanlık durumu oluşturdu ve katılımcılardan, o güne
kadar edindikleri malzemeleri kullanarak bunu çözmelerini istedi. Hiçbiri bunu
başaramadı, Richard hariç. Kayıt odasından bir fırtına gibi dışarı fırlayan
Richard, danışmanlık sorunuyla ilgili görüşlerini açıkladı. Virginia onu
dinledikten sonra “Tamamıyla doğru!” dedi. Böylece, Richard bir anda kendisini,
Virginia’ nın terapi kalıplarını herkesten daha fazla bilen esrarengiz bir
durumda buldu, bunu öğrenmek için hiçbir bilinçli çaba sarfetmediği halde.
Richard malikaneye geri döndüğünde John, Virginia Satir’ in bazı kalıplarını
ondan modelledi. Etkinlikleri her gün biraz daha artıyordu. İki aylık süre artık
üç haftaya inmişti.
Artık ellerinde iki tane etkin terapi modeli vardı. Bunlar kendi içlerinde
bütündüler ve aynı zamanda birbirlerine karşıt özellikler taşıyorlardı. Virginia
Satir Modeli ve Fritz Perls Modeli. Aslında bu iki kişi birbirinden tamamıyla
farklı iki karaktere sahipti. Patırtı gürültü çıkarmadan aynı odada yan yana
oturmaları bile neredeyse olanaksızdı. Bu yüzden çok değerli örnek çift oldular.
Kişisel üslupları çok farklı olduğundan, tedavi kalıplarındaki ortak özellikler
daha açık bir şekilde görünüyordu.
Richard ve John daha sonra dünyaca ünlü hipnoterapist Milton Erickson’ u
modelleyerek, onun zengin hipnotik kalıplar koleksiyonunu çalışmalarına
kattılar.
Böylece iş dünyasında, eğitim ve sağlık alanlarında başarılı olmuş kişilerin
becerilerinin modellenme süreci hızla ilerledi ve eğitimler insanlara olağanüstü
üretkenlik sağladı.
B)SANTA CRUZ, KALİFORNİA 1972:
Richard ve John’ un yeni bir terapi okulu kurmak gibi bir amaçları yoktu. Sadece
bu üç başarılı ve birbirinden çok farklı terapistin kalıplarını ortaya çıkarmak
ve bunları başkalarına AKTARMAK istiyorlardı. Teorilerle ilgilenmiyorlardı.
Uygulanabilir ve öğretilebilir olan başarılı terapi modelleri ürettiler.
Birbirinden çok farklı kişiliklere sahip olan üç başarılı terapisti modelleyip,
hayret verici benzer kalıplar elde ettiler. Bu kalıpları alıp, refine ettiler,
katıksız hale getirdiler ve bir etkin iletişim modeline dönüştürdüler. “Etkin
İletişim” yanında, “Kişisel Değişim”, “Hızlandırılmış Öğrenme” ve “Daha Sevinç
Dolu Bir Yaşam” için kullanılabilir hale getirdiler.
John ve Richard bir dönem Gregory Bateson ile çok yakın ilişki kurdular. Bir
İngiliz Antropolog olan Gregory, iletişim ve sistemler teorisi üzerine yazılar
yazıyordu. Biyoloji, Sibernetik, Antropoloji ve Psikoterapi gibi birçok farklı
konu üzerine makaleler yayımlanmıştı. Şizofreni üzerine makaleleri
yayımlanmıştı. Şizofreni üzerine geliştirdiği “The Double Bind Theory” çok
ünlüydü. NLP çalışmalarına katkısı büyük oldu.
Bu çalışmalardan sonra NLP birbirini bütünleyen iki yönde ilerledi. Birincisi
hangi alanda olursa olsun “Mükemmelliğin Kalıplarını Keşfetme” süreciydi.
İkincisi başarılı insanların düşünme ve iletişim kurma becerilerinden
yararlanarak etkin yollar kazanmaktı. Bu kalıplar ve beceriler tek başlarına da
kullanılabilirdi fakat, aynı zamanda modelleme süreciyle geri bildirim
sağlanarak daha da güçlendirilebilirdi.
C)SANTA CRUZ, 1975:
Gregory Bateson John ve Richard’ ın yazdığı Meta Model ile ilgili “The Structure
of Magic 1” başlıklı çalışmalarını okuduğunda çok coşkuya kapıldı ve onlara
Arizona, Phoenix’ te yaşayan terapist Milton Erickson ile temas kurmalarını
önerdi. Hatta onlar için bir randevu aldı. Milton Erickson en ileri düzeyde
hipnoterapist uygulayıcısı olarak tanınıyordu. Amerikan Society for Clinical
Hypnosis’ in kurucu başkanıydı. Duyarlı ve başarılıydı. John ve Richard onunla
ilgili çalışmalarını iki kitapta topladılar. “Patterns of Hypnotic Techniques of
Milton H. Erickson Volume 1” Meta Yayınlarından 1975 yılında yayımlandı. Judith
Jelozier’ in de yazarlarından biri olduğu “Volume 2” ise 1977 yılında
yayımlandı. Özellikle Algi filtreleri konusunda bilgi içeriyordu.
John ve Richard’ ın “The Structure of Magic 1” adlı kitapları 1975 yılında ve
“Magic 2” 1977 yılında yayımlandı.
D)SANTA CRUZ, 1976:
1976 baharında John ve Richard, Santa Cruz’ un yüksek tepelerinden birinde, bir
dağ evine kapandılar. Bütün görüşlerini ve keşiflerini ortaya döktüler. 36
saatlik bir maratonun sonunda bir kırmızı Kaliforniya şarabı açarak kendilerine
şunu sordular: “Biz buna ne ad takacağız?”. Bu sorgulamanın ardından Neuro
Linguistik Programming ortaya çıktı.
Neuro sözcüğü, görme, işitme, koklama, tatma, dokunma ve hissetme gibi nörolojik
süreçlerimize işaret ediyordu. Bilgimizi bu duyurular sağlıyor ve ardından
davranışlarımız oluşuyordu. Sadece görünmeyen düşünce süreçlerini değil,
fikirler ve olaylar karşısında ki fizyolojik tepkilerimizi de kapsıyordu. Beden
ve zihin, insan denen ayrılmaz bir birlik oluşturuyordu.
“Linguistik” sözcüğü, başkalarıyla iletişimimizin temelinde yatan dili kullanma
ve düşüncelerimizle davranışlarımızı düzenlememize işaret ediyordu.
“Programlama” sözcüğü ise istediğimiz sonuçları üretmek için fikirlerimizi ve
davranışlarımızı organize etmeyi seçebileceğimizi gösteriyordu.
NLP insanın öznel deneyiminin yapısıyla ilgilenir. Ne işittiğimizi ve ne
hissettiğimizi nasıl organize edebileceğimizle ilgilenir. Dış dünyayı nasıl
algıladığımızla ve nasıl filitre ettiğimizle ilgilenir. Bunu dil ile nasıl
tanımlayabileceğimizle ve belirli sonuçları üretmek için nasıl
davranabileceğimizle ilgilenir.
E)1977 YILI:
1977 yılında John ve Richard Amerika’ nın her yöresinde çok başarılı halka açık
seminerler verdiler. 10 yıl içinde 100.000 kişi NLP çalışmalarına katıldı.
1979 yılında John ve Richard’ ın “Frogs into Princes” adlı kitapları yayımlandı.
Kendi seminer notlarından düzenlenen bu kitapta; Çapalama, Yeniden Çerçeveleme,
Temsil Sistemleri, Uyum ve Görsel Erişim İpuçları gibi önemli NLP kalıpları
içermekteydi. Best Seller oldu ve bir milyonun üzerinde sattı.
1980 yılında John ve Richard, Robert Dilts ve Judith Delozier ile birlikte
“Neuro – Linguistik Programming: Volume 1, The Study of The Structure of
Subjective Experience” adlı kitabı yayımladılar.
1982 yılında John ve Richard’ ın “Reframing: Neuro – Linguistic Programming and
The Transformation of Meaning” adlı kitapları yayımlandı. Bu kitap seminer
notlarından oluşuyordu.
1987 yılında John ve Judith Delozier, “Turtles All The Way Down” adlı
kitaplarını yayımladılar. Seminer notlarından oluşan bu kitapta NLP’ yi daha
basit bir şekilde tanımladılar. Temel noktayı bilinç ve bilinç dışı süreçlerin
dengelenmesi olarak belirlediler. Böylece “New Code” of NLP denilen yaklaşım
ortaya çıktı.
1997 yılında John ile Richard’ ın yolları ayrıldı. NLP’ nin isim hakkı mahkeme
kararıyla Richard’ ın oldu.
Günümüzde Amerika Birleşik Devletlerinde 100’ ün üzerinde NLP şirketi, NLP
Enstitülerinin sayısı da 50’ nin üzerindedir.
NLP Sözlüğü
Sözlük
1.Accessing
Cues (Erişim İpuçları) : Dışsal işaretler bize nasıl düşündüğümüzle ilgili bilgi
verir.
2.Analogue ( Analojik) : Analojik farklar , süreklidir. Ölçü farklılığı gibi.
Dijital’in karşılığıdır.
3.Analogue Marking (Analojik İşaretleme) : Bir cümledeki sözcükleri sözel ya da
sözel olmayan bir ipucuyla işaretlemek.
4.Anchoring (Çapa Atma) : İçsel ya da dışsal herhangi bir temsilin , bir
tetikleme ile belirli bir tepkiye bağlanmasıdır.Çapalar kendiliğinden
oluşabildiği gibi , isteyerek de oluşturulabilir.
5.As if Frame (Sanki Çerçevesi) : Aslında şu anda sizde olmayan bir
yeteneği,beceriyi,yapabilme gücünü sanki sizde varmış gibi taklit etmenizdir.
6.Associated (İçeriden gözlem ya da Katılımcı durumda olmak) : Bir deneyimin
anısıyla ilişkiniz. Sanki gözünüzle görüyormuşsunuz gibi.
7.Auditory – A (İşitsel) : İşitmeyle ilgili temsil sistemi.İçsel ya da dışsal
olabilir. Aynı zamanda Auditory Tonal (At) olarak da bilinir.
8.Auditory Digital – AD (İşitsel Dijital) : Mantık ile ve kendi kendinizle
konuşma şekliniz ile ilgili Temsil Sistemidir.
9.Bactrack (Sözü Tekrarlamak) : Bir toplantıda geçen bir konuşmaya geri dönmek ,
onu özetlemek ve gözden geçirmek.
10.Behaviour (Davranış) : Dışsal olarak ürettiğimiz ya da katıldığımız bir
etkinlik.
11.Being at Cause (Neden olmak) : Bir kişinin eylemlerinin sorumluluğunu almak.
12.Beliefs (İnançlar) : Dünya hakkındaki yaptığımız genellemeler ve onun
hakkındaki kanılarımızdır.Neyi yapabileceğimizi ve neyi yapamayacağımızı
belirlerler.
13.Break State (Hal-Durum Değişikliği) : Bir hareketi kullanarak ya da dikkati
başka tarafa çekerek duygusal halde (emotional state) bir değişikliğe neden
olmak,Hali değiştirmek.
14.Calibration (Kalibrasyon,Gözlem,Halden Anlama Becerisi) : Belirli bir
standarda göre değişiklikleri fark etme ve ölçme becerisi.Genellikle dışsal olan
ve sözel olmayan iki farklı durum arasında kıyaslamayı kapsar.Kıyaslama yoluyla,
kişiler, yerler, şeyler, haller ve davranışlar arasındaki farklılıklara dikkat
edebiliriz. Kalibrasyon becerisi rafine edilmiş duyusal keskinliğe dayanır.
15.Chaining (Zincirleme) : Zamansal olarak birbirini izleyen bir haller
dizisidir.(A series of states)
16.Chunking (Ölçekleme) : Tüme varım ya da Tümden gelim yoluyla hareket ederek
bir algıyı değiştirmek. Dili kullanarak yapılır.
17.Circle of Excellence (Mükemmellik Çemberi) : Farklı ve arzu edilen bir
davranış ve düşünme kalıbına erişebilmek için gerekli kaynakları oluşturmak
amacıyla yerdeki hayali bir çemberin “Mekansal Çapa (Spatial Anchor)” olarak
kullanılmasıdır.
18.Complex Equivalence (Karmaşık Denkleştirmeler) : 1. Özel bir şeyin anlamına
bağlandığnızda ve 2. biridavranışsal ve diğeri beceriyle ilgili iki önermenin
aynı anlama geldiği düşünüldüğünde ortaya çıkar.
19.Confusion To (Kafa Karışıklığı-Şaşkınlık) : Richard Bandler tarafından
gerçekleştirilmiş orijinal bir kalıptır.
20.Understanding (Anlayış) : Alt Modaliteler İçsel Temsillerinizin anlamını
değiştirirler ve “Beğenme ve Beğenmeme”nin anlamını oluştururlar.
21.Congruence (Tutarlılık) : Bir kişinin davranışları (konuşma tonu,fizyoloji
vb.) ile söyledikleri arasında uygunluk olduğunda buna tutarlılık ya da bütünlük
denir.
22.Conscious (Bilinç) : Bizim şu anda farkında olduğumuz alandır.
23.Conscious-Unconscious Integration (Bilinç ile Bilinçdışının Bütünlenmesi) :
Düşüncelerinizin ve davranışlarınızın , bilinç ve bilinçdışı düzeylerinde
bütünlenmesi , tutarlı olmasıdır.
24.Content (İçerik) : Bir hikayenin ayrıntıları.Danışanın (client) tarihi.
25.Content Reframe (İçeriğin Yeniden Çerçevelenmesi) : Daha fazla içerik
ekleyerek bir ifadenin anlamını değiştirmek.Bu odak noktasını
değiştirecektir.Buna “Meaning Reframe (Anlamın Yeniden Çerçevelenmesi)” de
denir.
26.Context (Bağlam) : İçeriklerin ortaya çıktığı özel bir yer ya da durum(situation).
27.Context Reframing (Bağlamın Yeniden Çerçevelenmesi) : Bağlamını değiştirerek
bir ifadenin anlamını değiştirmek.
28.Contrastive Analysis (Karşıtlıklardan Yararlanarak Çözümlemek) : Eleştirel
Alt-Modaliteleri keşfetmek için iki Alt Modaliteler setini çözümleme sürecidir.
29.Convincer (İkna Etme) : Danışanın bilinçli zihnini ikna eden , onu inandıran
ya da razı eden herhangi bir şeydir. Böylece danışanın bilinçdışı zihni bir
şeyler olabilir.
30.Convincer Strategy (İkna Stratejileri) : Bir şeyin onaylandığını gösteren
kesinlik, güven ve eminlik sağlanmasına yönelik kullanılan bir filtredir.
31.Criteria (Kriter) : NLP’nin ‘değerler’ için kullandığı sözcüktür.Değerler,
sizin için önemli olan ve zamanınızı nasıl kullandığınızı belirleyen şeylerdir.
32.Critical Submodality (Eleştirel Alt Modaliteler) : Alt-Modaliteler içinde
farklılığı oluşturan farklılıklar,Eleştirel Alt-Modalitelerdir. Karşıtlıklardan
yararlanarak çözümleme yapma sürecinde keşfedilmişlerdir. İki farklı içsel
temsil arasındaki farklılığın belirlenmesini sağlarlar.
33.CrossOver Matching (Çapraz Eşleştirme) : Bir kişinin dışsal davranışının ya
da fizyolojisinin bir yanına, farklı bir fizyolojik hareket ile uyum sağlamak.
34.Deductive ( Tümden Gelim) : Genel olandan özel olana doğru akıl yürütmek(reasoning).Diğer
adı Chunk Down.
35.Deep Structive (Derin Yapı) : Yazılı veya sözlü bir ifadenin yüzysel
yapısının bilinçdışı temeli.Derin yapının büyük bir kısmı,farkındalık alanımızın
dışındadır.Konuşulan bir sözün nedeninin ya da anlamının kökünde yatan şeydir.
36.Deletion (Silme) : Meta Modelin temelini oluşturan üç büyük süreçten
biridir.Diğerleri çarpıtma ve genellemedir.Silme,biz deneyimimizin bir bölümünü
içsel temsillerimize göre dışarı bıraktığımızda ortaya çıkar.
37.Derivation (Sözcük türetmek) : Derin yapıdan elde edilen verilerle konuşulan
sözcüklerin ortaya çıkması.
38.Digital (Dijital) : Dijital bir saatte ya da bir elektrik düğmesinde olduğu
gibi farklılıklar ya da değişikliklerin olması.Analogue’un karşıtıdır.
39.Dissociated (Dışarıdan Gözlem) : Bir deneyimin anısıyla ilişkiniz. Sanki
bütün bedeninizi bir resimde görüyor gibi.
40.Distortion (Çarpıtma) : Meta Modelin temeli olan üç büyük süreçten birisidir.
Şeyler, İçsel temsillerimize doğru olmayan bir şekilde katıldığında,
yanlışlıklar ve çarpıtma ortaya çıkar.
41.Double Binds (İkili Bağlar) : Danışana iki ya da daha fazla
karşılaştırılabilir alternatifler arasında “özgür seçim” yapma olanağı sağlayan
sorulardır. Çok düzeyli iletişim kavramı üzerine dayalıdır.
42.Downtime (İçe Dönük Dikkat Hali) : Bütün duyusal girişlerin içe
odaklanmasıdır. Dolayısıyla dışsal dikkate ayrılacak bir dikkat kalmaz.
43.Drivers (Sürücüler) : Bir deneyimi anlamlandırmanızdaki en büyük farklılığı
yaratan şey Alt-Modalitelerdir.Bunları değiştirdiğimizde bütün diğer Alt-Modaliteler
farklılıklarını, eleştirel Alt-Modaliteleri de birlikte taşırlar.
44.Ecology (Ekoloji) : Herhangi bir değişimin daha geniş bir sistem içinde
ortaya çıkardığı ya da çıkarabileceği sonuçların ya da etkilerin üzerinde
çalışmaktır.
45.Elicitation (Bulmak,Ortaya çıkarmak) : Danışanın bir ruhsal hale girmesi için
onu etkileyecek veya sorular yoluyla bilgi edinerek veya davranışını
gözlemleyerek onunla ilgili bilgilere erişmektir.
46.Embadded Command (Gizli Emir) : Uzun bir cümlenin içinde gizli olan bir
emirdir. Konuşmalarda ses tonuyla ya da jestlerle ifade edilir.
47.Embadded Question (Gizli Soru) : Uzun bir cümlenin içinde gizli olan bir
sorudur. Konuşmalarda ses tonuyla ya da jestlerle ifade edilir.
48.Eye Accessing Cues (Göz Erişim İpuçları) : Gözlerin belirli yönlere doğru
hareket etmesi, görsel, işitsel ya da dokunsal bir düşünmeyi gösterir.
49.Feedback (Geri Bildirim) : Eylemlerinizin sonuçları, sizin bir sonraki
adımınızı etkiler.
50.First Position (Birinci Duruş) : Algısal Duruşlardan birincisidir. İçeriden
gözlem halinde olduğunuzda, kendi gözlerinizden baktığınızda ve yalnızca kendi
Dünya Modelinizden yararlandığınızda Birinci Duruştasınız demektir.
51.Fractionation (Fraksiyonlama) : Trans halini derinleştirmek için tekrar
tekrar transa sokmak.
52.Frame (Çerçeve) : Özel bir deneyimin çevresindeki bağlam ya da özel bir bakış
açısı.
53.Future Pace (Geleceğe Uyarlamak) : Gelecekte ulaşmayı planladığınız bir
sonucu zihinsel olarak prova etmenizdir. Böylece arzu ettiğiniz sonuç otomatik
bir şekilde ortaya çıkar.
54.Generalisation (Genelleme) : Çarpıtma ve Silme ile birlikte, Meta Modelin
temelini oluşturan üç büyük süreçten biridir. Belirli bir deneyim, bütün bir
deneyimler sınıfını temsil ettiğinde ortaya çıkar.
55.Gestalt (Geştalt) : Belirli bir konu etrafında biriken anılar koleksiyonudur.
56.Gustatory (Tatsal) : Tat almayla ilgili Temsil Sistemidir.
57.Hallucination (Sanrı) : Gerçekte var olmayan bir şeyin duyumsal deneyimidir.
58.Hypnotism (Hipnoz) : İnsanın gevşemiş ve rahatlamış bir hale girmesidir. Bu
durumdayken bilinçaltı ve bilinçdışı seviyelerde değişiklikler çalışmaya başlar.
59.Incongruence (Tutarsızlık) : Bir kişinin davranışlarının sözleriyle
uyuşmamasıdır.
60.Inductive (Tüme Varım) : Özel olgulardan hareket ederek genel ve soyut bir
sonuca ulaşmaktır. (Chunking Up)
61.Intent (Niyet) : Bir davranışın ulaşmak istediği sonuçtur.
62.Internal Representations (İçsel Temsiller) : Düşünme süreciğimizin içeriğidir
ya da bilginin kanıtlarıdır. Resimleri,sesleri,hisleri,tatları,kokuları ve kendi
kendinle konuşmayı kapsar.
63.In time (Zaman İçinde) : ‘Zaman içinde’ özellikli kişiler anılarını önden
arkaya,yukarıdan aşağıya,bir ‘V’ içinde kodlamayı tercih ederler. Ya da geçmiş,
şimdi ve gelecekleri arkalarında ya da içlerindedir.
64.Kinaesthetic(K)(Dokunsal) : Duygular ve duyumsamayla ilgili Temsil
Sistemidir. İçsel ya da Dışsal olabilir.
65.Law of Dominant Effect (Baskın Etki Kanunu) : Bir telkin (suggestion) güçlü
bir duygu ile aynı anda deneyimlendiğinde daha etkili olur.
66.Kaw of Requisite Variety (Gerekli Çeşitlilik Kanunu) : Verili bir fiziksel
sistem içinde, sistemin bir bölümü en esnek davranışı sergileyerek, sistemi
kontrolü altına alır.
67.Leading (Yönlendirme) : Yeterli uyumu sağladıktan sonra davranışınızı
değiştirdiğinizde, karşınızdaki kişi sizi takip edecektir.
68.Lead System (Yönlendirme Sistemi) : Temsil Sistemi bilgi stokuna erişmek için
kullanılır. Bilgiyi Bilnçdışı Zihin’den Bilinçli Zihne yönlendirir. Göz Erişim
İpuçlarını izleyerek bir kişinin Yönlendirme Sistemini keşfedebilirsiniz.
69.Limiting Belief (Sınırlayıcı İnanç) : Kendimiz hakkında ve dünya modelimizle
ilgili olarak kabul ettiğimiz ve yaşamımızı sınırlandıran inançlar ya da
kararlardır.
70.Limiting Decision (Sınırlayıcı Karar) : Sınırlayıcı inancın öncesindeki
sınırlayıcı karardır.
71.Logical Level (Mantıksal Düzey) : Somuta ya da soyut olma düzeyidir.
Mantıksal düzeyleri en üstte soyut olandan, en altta özel ve özgün olana doğru
inen düzeyler olarak düşünebilirsiniz.
72.Mapping Across : Karşıtlık çözümlemesini takip ederken, belirli bir İçsel
Temsilin Alt Sistemler setinin değiştirilmesiyle anlamının değişmesini sağlayan
Alt Sistemdir.
73.Matching (Eşleşme) : Danışanın davranışını aynen yapmak, kopyalamak, adapte
etmek. Ya da bir kişinin fizyolojisinin bazı yanlarını aynen kopyalamak
74.Meaning Reframe (Anlamın Yeniden Çerçevelenmesi) : Daha fazla içerik
sağlayarak odak noktasını değiştirmek ve bir cümleye başka bir anlam vermek.
75.Meta (Meta) : Bir şey, eğer başka bir şeyden seviyedeyse, ona göre Meta olur.
76.Meta Model (Meta Model): Virginia Satir tarafından geliştirilmiş bir dil
modelidir. Dil üzerine bir bakış sağlar. Dilimizi kullanırken yaptığımız silme,
genelleme ve çarpıtmaları tanımamızı sağlar. Dil açısından anlam belirsizliği
olan ifadelere açıklık ve özellik kazandıracak soruları bize kazandırır.
77.Metaphor (Metafor,Mecaz) : Danışanın bilinçli direncini devre dışı bırakan ve
onunla daha derin bir düzeyde bağlantı kurmayı sağlayan sembolik bir hikayedir.
78.Meta Position (Meta Duruş) : Bir durumun (situation) dışına çıkarak, daha
nesnel bir bakış kazanmamızı sağlayan bir duruş almaktır. Dışsal gözlemci
duruşudur, olayın ya da kişinin içeriğinden bağımsızdır. Üçüncü Algısal Duruş’a
çok benzer.
79.Meta Programs Meta Programlar) : Bunlar bilinçdışı ile ilgili, içerikten
bağımsız (content free) programlardır. Bunlarla deneyimlerimizi filtreleriz.
80.Milton Model (Milton Modeli) : Milton Modeli trans ya da anlaşma durumuna
geçilmesi için tasarlanmıştır. Bir dizi soyut dil kalıpları içerir. Çok anlamlı
olduğundan, danışanın deneyimi ile eşleşme sağlar. Onun bilinçdışı kaynaklarına
giriş sağlamada yardımcı olur. Niyet olarak Meta Modelin tam karşıtıdır.
81.Mirroring (Aynalama) : Bir aynaya bakar gibi, danışanın davranışını ya da
fizyolojisini aynen yansıtmaktır.
82.Mismatching (Eşleşmeyi Bozmak) : İletişimi kesmek için davranış ya da söz
olarak danışandan farklı bir kalıp kullanmak ya da karşıtlık içeren bir yanıt
vermektir.
83.Modalities (Sistemler) : İçsel Temsillerimizin bilgisine erişmek için
başvurduğumuz sistemlerdir. Beş duyu (Görsel,İşitsel,Dokunsal,Kokusal,Tatsal) ve
İçsel Diyalog ile bağlantılıdır.
84.Model Operators (Model Operatörler) : Zorunluluk içeren ifadeler. (Model
Operator of Necessity),(malısın,mecbursun,zorunlusun vb.) yaşamlarımızdaki
kuralları belirler. Olanaklılık içeren ifadeler (Model Operator of Possibility),(yapabilirsin,yapamazsın
vb.) neyin olanaklı olduğuyla ilgili düşünceleri yansıtır.
85.Model of The World (Dünya Modeli) : Bir kişinin
değerleri,inançları,tutumları,içsel temsilleri,ruh halleri (states) ve
fizyolojisinden oluşur. Bütün bunlar birbiriyle bağlantılıdır ve dünyanın nasıl
işlediğiyle ilgili inanç sistemini yaratır.
86.Model (Model) : NLP’de model, kolayca adapte edilebilen bir kavram ya da
davranışın tanımıdır, betimlemesidir.
87.Modelling (Modelleme) : Modelleme, bütün NLP’nin yaratılmasını sağlayan
süreçtir.Modelleme sırasında Stratiler, Filtre Kalıpları (İnançlar ve Değerler)
ve fizyoloji ile ilgili bilgi elde ederiz. Bunlar bir insanın belirli bir
şekilde davranmasını belirler. Bunları arka arkaya atılan adımlar şeklinde
kodladığımızda, bir davranışı kolaylıkla yeniden üretebiliriz.
88.Neuro Linguistic Programming (Nöro Linguistik Programlama) : NLP mükemmellik
ile ilgili bir çalışmadır. Zihnimizin dilinin nasıl davranışlarımızı ürettiğini
tanımlar. Mükemmel olanı modellememizi ve mükemmel davranışı yeniden üretmemizi
sağlar.
89.Nominalization (İsimleştirme) : Bir isim, sadece isim olarak var olur. Ona
dokunulamaz. Bir fiil ya da bir süreç, soyut bir isme dönüştürülmüş olur.
90.Olfactory (O),(Kokusal) : Koklama ile ilgili temsil sistemidir.
91.Outcome Orientation (Sonuca Yönelmişlik Durumu) : Danışan için arzulanan,özel
ve duyu temelli bir sonuca sahip olmaktır. Zihinde bir sonuç ve amaca sahip olma
durumudur.
92.Overlapping (Ötesine geçmek) : Tercih edilen Temsil Sisteminden, başka bir
Temsil Sistemine geçmektir.
93.Pacing (Ayak Uydurmak) : Bir insanın dışsal davranışına Eşleşme (Matching) ve
Aynalama (Mirroring) uygulayıp bir süre için onların Dünya Modeline
katılarak,Uyum (Rapport) sağlayıp bunu sürdürmek.
94.Parts (Ayrı Parçalar) : Bilinçdışı zihin bir kısmıdır. Sistemin bütününden
farklı olarak çatışan ya da çelişen inançlar ve değerlerdir.
95.Parts Integration (Ayrı Parçaların Bütünlenmesi) : Bilinçdışı düzeyinde ‘ayrı
parçaların’ bütünlenmesini sağlayan bir tekniktir. Her birinin, tüme varım(chunking
up) yoluyla daha üst mantıksal düzeylere geçmesi sağlanır. Her birinin
sınırlarının ötesine geçilir. Daha üst bir niyet ya da amaca ve bütünlüğe
ulaşılır.
96.Pattern Interrupt (Kalıp Kurmak) Bir insanın ruh halini değiştirmek.
Birdenbire oalbilir.BKZ.Break State.
97.Perceptual Position (Algısal Duruş Almak) : Belirli ve özel bir durumdaki
bakış açımızı gösterir. Birinci Duruş kendi bakış açımızdır. İkinci Duruş
genellikle başka birisinin bakış açısıdır. Üçüncü Duruş ‘dışsal gözlemcinin’
bakış açısıdır. Yukarıdan bakış ya da Meta Duruş’a benzer.
98.Personal Edit : Bkz. Self Edit
99.Phobia (Fobi) : Geçmişteki bazı kişiler ya da olaylarla ilgili güçlü,
içeriden gözlemlenen (associated),istenmeyen bir korku tepkisidir.
100.Phonological Ambiguity (Fonolojik Anlam Belirsizliği) : İki sözcük aynı sesi
verdiğinde ve anlamları farklı olduğunda ortaya çıkar. (to see/sea)
101.Physiology of Excellence (Mükemmellik Fizyolojisi) : Başkalarında görüp
modellediğiniz mükemmelliği, kendinizde uygulamanız ve başkalarının da
yararlanmasını sağlamanız.
102.Post-Hypnotic Suggestion (Hipnoz Sonrası Telkini) : Transa girdikten bir
süre sonra harekete geçen ve işlemeye başlayan bir hipnotik telkin.
103.Precision Model (Kesinlik Modeli) : John Grinder tarafından Meta Model’den
geliştirilen ve daha fazla anlayış sağlayan beşli bir seridir.
104.Predicates (Yüklemler) : Temsil Sistemlerinin bir bölümünü oluşturan
sözcükler ve deyimlerdir. (Özellikle fiiller, zarflar ve sıfatlar)
105.Preferred Rep System (Tercih Edilen Temsil Sistemi) : Kişinin düşünce ve
deneyimlerini organize ederken sık olarak kullandığı temsil sistemidir.
Genellikle bunu kullanırız ve bize kolay gelir.
106.Presuppositions (Önvarsayımlar) : Danışanın kendi dünya modelini
desteklediği kabullerdir. Önvarsayımlar danışanın inanç sistemleri için zorunlu
olarak doğru kabul edilen şeylerdir ve danışan için anlamları vardır.
107.Primary Rep System (Öncelik Taşıyan Temsil Sistemi) : İçsel süreçlerimizi
dışsal olarak nasıl temsil ettiğimizle ilgilidir. Çoğu insan bir temsil
sistemini favori olarak benimser ve iletişimlerinde bunu kullanır.
108.Presuppositions Of NLP (NLP’nin Önvarsayımları): Zorunlu olarak doğru
olamayan,kabul edilen ve kolayca kullanılabilen varsayımlarır. Kabul edilip
uygulandıklarında düşünce biçimimizi değiştirirler ve sonuçları geliştirirler.
109.Projection (Yansıtmak) : Bir kişinin düşüncelerinin ya da duygularının
nedeninin başka insanlar ya da başka bir Dünya Modeli oldğunu düşünmesidir.
110.Punctuation Ambiguity (Noktalamayla İlgili Anlam Belirsizliği ) : Bir
cümlede noktalamanın yanlış yere yapılmasıyla ya da iki cümlenin tek cümle
haline getirilmesiyle oluşan anlam belirsizliğidir.
111.Quotes (Alıntı Gibi Göstermek) : Mesajınızı sanki bir başkasından almış gibi
gösterdiğiniz bir dil kalıbıdır.
112.Rapport (Uyum) : Bilinçdışı düzeyde sorumluluk taşıma sürecidir. Güven ve
anlayış ortamı yaratma becerisidir.
113.Reference System (Referans Sistemi) : Bilgiyi nasıl organize ettiğimizle ve
bildiğimizi nasıl bildiğimizle ilgilidir.
114.Referential İndex Shift (Referans İndeks Değişimi) : Referans sistemini
modellemek istediğiniz birisini bulursunuz. Onun düşünme biçimini ya da
kaynaklarını modellemek için dünya modeline girer, bakış açılarını not
alırsınız.Sürecin bütün bölümlerini, düşüncelerinin ve-veya eylemlerinin
sonuçlarını not alırsınız. Aynı zamanda bir cümlenin referans
indeksinde(öznesinde) bir değişiklik yapmak ve bilinç düzeyinde aşırı yükleme
yaratmak anlamına da gelir.
115.Reframing (Yeniden Çerçevelemek) : Bir sorunun doğasında değişiklik yaparak
veya yapısını değiştirerek veya bir cümlenin bağlamını değiştirerek ona başka
bir anlam vermektir.
116.Representation (Temsil) : Zihindeki bir düşüncedir. Görsel, İşitsel,
Dokunsal,Kokusal,Tatsal ve İşitsel Dijital (Kendinle Konuşma) kanallarıyla
bağlantılı olabilir.
117.Represantational System (Temsil Sistemi) : Duyusal bilgiyi kodlama ve
dünyamızı deneyimleme şeklimizdir.
118.Resources (Kaynaklar): Kendi içinizde değişim gerçekleştirebileceğiniz ya da
bir hedefinize erişmenizi sağlayabilecek kaynaklarınızdır. Belirli Ruh
Hallerini, özel bir fizyolojinin adapte edilmiş olmasını, yeni stratejileri,
inançları, değerleri, tutumları ve özel davranışları içerebilir.
119.Resourceful State (Kaynak Dolu Ruh Hali): Bir kişinin her an kullanmaya
hazır,olumlu ve yardımsever duygulara ve stratejilere sahip olması ve bunların
davranışlarına yansıması halidir. Başarılı bir sonucu belirtir.
120.Search Anchor (Araştırma Çapası) : Bir sorunun ya da konunun kaynağını
belirlemek için kullanılır.
121.Secondary Gain (İkinci Dereceden Kazanç) : Danışanın var olan sorununda bir
değişiklik olmadığı ve dışsal bir kaynak kullanılmadığı halde elde ettiği bir
kazançtır.
122.Second Position (İkinci Duruş) : Algısal duruşlarla ilgilidir. Genellikle
başka birisinin bakış açısından bakmayı ifade eder.
123.Self Edit (Kendinin Editörü Olmak) : Kendi kişisel kaynaklarına ulaşıp bir
değişim gerçekleştirmek.
124.Self Inventory (Kendini Araştırmak): Duyusal temelli bir içsel
araştırma,inceleme.
125.Sensory Acuity (Duyusal Keskinlik) : Karşımızdaki insanın fizyolojisini
gözlemleyerek onun bilinçli ve bilinçdışı tepkilerine dikkat edebilme ve fark
edebilme becerisidir.
126.Sensory Based Description (Duyusal Temelli Betimleme) : Bir insanın dışsal
davranışlarını, hiçbir değerlendirme ya da varsayım katmadan sadece fizyolojik
özelliklerinden hareketle betimlemek.
127.State (Ruh Hali)(Bazen Durum) : Bizim içsel duygusal koşullarımızla
ilgilidir. NLP’de biz,Ruh halinin sonuçları belirlediğine inanırız. Dolayısıyla
mükemmel bir halde olmaya dikkat ederiz. NLP’de bizim içsel temsillerimiz artı
Ruh halimiz ve fizyolojimiz davranışlarımızdaki sonuçları yaratır.
128.Strategy (Strateji) : Özel, tekrarlanabilir ve çapalanabilir, içsel ve
dışsal temsiller dizisidir. Belirli bir sonucun oluşmasına yol açar.
129.Submodalities (Alt Sistemler) : Her temsil sisteminin bir parçasını
oluşturan ince farklılıklar ve ayrıntılardır.
Görsel,İşitsel,Dokunsal,Kokusal,Tatsal ve İşitsel Dijital Sistemlerinin alt
gruplarıdır. Deneyimlerimizin kodlarını çözer ve ona anlam kazandırırlar.
130.Surface Structure (Yüzeysel Yapı) : Dilbilim ile ilgili bir terimdir.
İletişimimizin konuşma düzeyinin organizasyonuyla ilgilidir. Genellikle derin
yapıdan bütünüyle ayrılınır. Silme,Genelleme, Çarpıtma yoluyla Derin yapıdan
uzaklaşırız.
131.Synaesthesia (Sinestezi): Sistemler arasındaki iki adımlı bir stratejidir.
Birisi genellikle farkındalık dışında kalmak üzere iki adımın birbiriyle
bağlanmasıdır.
132.Syntactic Ambiguity (Sözdizimsel Anlam Belirsizliği) : Cümledeki söz
dizimine bakarak belirli bir sözcüğün anlamını belirlemenin olanaksız olduğu
durumdur.
133.Third Position (Üçüncü Duruş) : Algısal duruşlarla bağlantılıdır. Üçüncü
Duruş ya da Meta Duruş dışarıdan gözlemleyen gözlemcinin ya da yukarıdan bakışın
bakış açısıdır
134.Through Time (Zaman Yoluyla) : ‘Zaman Yoluyla’ durumundaki insanlar
hatıralarını soldan sağa yada sağdan sola doğru kaydederler. Dolayısıyla zaman
onların önlerindedir, sürekli, ve kesintisizdir.
135.Time Code (Zaman Kodu) : Bu yolla hatıralarımızı Geçmiş,Şimdi ve Gelecek
içine kaydederiz.
136.Time Line (Zaman Çizgisi) : Her kişinin zaman çizgisi metaforik olarak
geçmiş, şimdi ve gelecekle ilgili hatıraların kayıtlarını birleştiren çizgidir.
137.Trace Anchor (İz Sürme Çapası) : Bkz. Search Anchor
138.Trance (Trans) :Herhangi bir değiştirilmiş ruh hali
139.Transderivational Search (Trans Yönelimli Araştırma) : Hipnozda Göz Erişim
İpuçlarının bir parçasıdır. Bir bilgi elde etmek için Temsil Sistemlerinin
birkaçından ya da hepsinden birden bakmaktır.
140.Transformation (Dönüşüm) : Derin yapıyı Yüzeysel yapıya bağlayan bir
köklerine inme serisidir.
141.Trigger (Tetikleyici) : Bir davranışı ya da tepkiyi harekete geçiren dışsal
olay ya da içsel inanç.
142.Triple Description : Bkz. Perceptual Positions.
143.Unconcscious (Bilinçdışı ya da Bilinçaltı) : Zihninizin bilincinde
olmadığınız bölümü .
144.Unconcsious Mind : Bilinçdışı Zihin.
145.Universal (Evrensel) : Varsayım olduğu bilinen bir deneyim.
146.Universal Quantifiers (Genelleyici Sözcükler) : Referans İndeksleri (öznesi)
olmayan genelleyici sözcüklerdir. Hepsi,her,hiçbir zaman vs.
147.Uptime (Dışa Odaklanmış Dikkat Hali) : Bütün duyusal girdilerin dışa
odaklandığı içe yönelecek dikkatin kalmadığı durumdur.
148.Utilisation (Paylaşmak) : Bir insanın gerçekliğine ayak uydurmaktır. Duyusal
deneyimde ne hissettiklerini, ne işittiklerini, ne gördüklerini paylaşmaktır.
Bu, basit betimlemeyle yapılır.
149.Values (Değerler) : Sizin için neyin önemli olduğunu belirten yüksek düzeyli
genellemelerdir. NLP’de bazen kriter olarak da adlandırılır.
150.Visual (V) (Görsel-G) : Görme duyusuyla ilgili temsil sistemidir. İçsel ya
da dışsal olabilir.
151.Visual Squash (Görsel Sıkıştırma ) : Bilinçdışı düzeyinde ayrı parçaların
bütünlenmesini sağlayan bir NLP Tekniğidir. Her birinin tüme varım yoluyla daha
üst mantıksal düzeylere geçmesi sağlanır.Her birinin sınırlarının ötesine
geçilir. Daha üst seviyede bir bütünlüğe ulaşılır. Son dönemlerde Parts
Integration olarak adlandırılmaktadır.
152.Well Formadness Conditions (İyi Biçimlenmiş Koşullar) : Daha ulaşılabilir
sonuçları ya da hedefleri belirlememizi sağlarlar çünkü dil, belirli kurallara
uymaktadır.
Bireysel Uygulamalar
NLP
uygulamaları kişisel gelişim amaçlı olup kişilerde davranış ve duygu düzeyinde
değişiklikler yaratmak ve bilinçaltını yeniden programlamak üzere bire bir NLP
Uzmanları tarafından yapılır. Tedavi amaçlı değil, kişisel gelişim amaçlıdır.
Motivasyon,
karar verme ve iletişim becerilerinin geliştirilmesi,
Ruh halini control etmeyi öğrenmek
Kendini TanımakHer tür davranış değişimi,
İstemediğimiz davranışlardan kurtulma,
Mevcut olmayan davranışların kazanılması,
Genellemesiz ve stressiz bir yaşam,
Self-motivasyon,
Yeme alışkanlıklarının değiştirilmesi,
Kilo almadan sigara alışkanlığından kurtulma,
Moral gerektiren tüm durumlar,
İç çatışmaların yok edilmesi ve iç barışın sağlanması,
Hayır diyebilmeyi öğrenme.
