การจัดการศึกษาตามอัธยาศัยเป็นการเสนอโอกาสและทางเลือกเพื่อกรศึกษาหาความรู้ด้วยตนเองให้แก่ประชาชนทั่วไป
ได้รับการศึกษา เพื่อเพิ่มเติมความรู้ให้ทันต่อการเปลี่ยนแปลงของโลกก่อให้เกิดโลกทัศน์ที่กว้างขวางสามารถ
ใช้เป็นข้อมูลในการปรับปรุงชีวิตให้ก้าวหน้าและดำรงตนให้อยู่ในสังคมได้อย่างเป็นสุข การศึกษาตาม
อัธยาศัยเกิดขึ้นตามวิถีชีวิตให้ก้าวหน้าและดำรงตนอยู่ในสังคมได้อย่างเป็นสุข การศึกษาตามอัธยาศัยเกิดขึ้น
ตามวิถีชีวิตที่เป็นการเรียนรู้จากประสบการณ์ จากการทำงาน จากบุคคล จากครอบครัว จากสื่อ จากชุมชน และจากแหล่งความรู้ซึ่งสามารถเรียนได้ตลอดเวลาและเกิดขึ้นในทุกช่วงวัยตลอดชีวิต

1. การจัดรายการวิทยุและโทรทัศน์เพื่อการศึกษา เป็นการจัดการศึกษาโดยนำเนื้อหาบทเรียนตามหลักสูตร
ของกระทรวงศึกษาธิการมาจัดทำบทเรียนทางวิทยุและโทรทัศน์เพื่อช่วยสอนโดยตรงในบางวิชาและ
ช่วยสอนเสริมในบางวิชา เพื่อให้แนวทางและเสนอแนะเทคนิคการสอนใหม่ ๆ แก่ครูเพื่อนำประสบการณ์
จากโลกภายนอกมาสู่ผู้เรียนให้เกิดความคิดสร้างสรรค์ และทำให้การเรียนการสอนมีชีวิตชีวายิ่งขึ้น
2. การจัดนิทรรศการทั้งประจำที่และเคลื่อนที่ มีลักษณะการจัดดังนี้
การจัดนิทรรศการประจำที่เป็นการจัดกิจกรรมการศึกษาเพื่อให้เห็นกระบวนการของเนื้อหาที่อยู่ในความสนใจ
ให้ประชาชนได้ศึกษาเรียนรู้ด้วยตนเองซึ่งอาจประกอบด้วยของจริง สิ่งของจำลอง ภาพถ่าย แผนภูมิ
การจัดนิทรรศการเคลื่อนที่ เป็นกิจกรรมที่นำสื่อทางการศึกษารูปแบบต่าง ๆ ตามความเหมาะสมของเนื้อหา
และกลุ่มเป้าหมาย โดยมีหน่วยปฎิบัติที่จัดกิจกรรมดังกล่าวคือศูนย์วิทยาศาสตร์เพื่อการศึกษา ศูนย์วิทยาศาสตร์
จังหวัด อุทยานวิทยาศาสตร์พระจอมเกล้า ณ หว้ากอ จ.ประจวบคีรีขันธ์ห้องสมุดประชาชนจังหวัด และอำเภอ
3. การฝึกอบรม เป็นการจัดการศึกษาที่มุ่งพัฒนาทักษะความรู้ความสามารถให้แก่ผู้รับการอบรมเพื่อนำความรู้
ไปใช้ในการพัฒนาตนเอง อาชีพและคุณภาพชีวิตให้ดียิ่งขึ้น เช่น การอบรมเพิ่มทักษะในการพูดภาษาต่างประเทศ การอบรมเทคนิคการบริการ
4. การบริการสื่อทั้งสื่อเอกสารและสื่ออิเล็กทรอนิกส์เป็นการจัดบริการหนังสือและสื่ออิเล็กทรอนิกส์ โดยมุ่งส่งเสริมให้ผู้ใช้บริการเกิดกระบวนการเรียนรู้ในลักษณะของการศึกษาด้วยตนเอง ซึ่งสามารถนำความรู้นั้น
ไปใช้ประโยชน์ ในการดำรงชีวิต และการประกอบอาชีพ โดยมีหน่วยงานปฎิบัติงาน ได้แก่ ศูนย์การศึกษาทางไกลไทยคม ห้องสมุดประชาชนจังหวัดและอำเภอ ศูนย์การเรียน ศูนย์วิทยาศาสตร์เพื่อการศึกษา
5. การศึกษาดูงานเป็นการจัดการศึกษาที่มุ่งเน้นให้ได้ไปศึกษาจากของจริงจากการปฎิบัติจริง จากสถานการณ์จำลองเพื่อ
ให้เกิดการเรียนรู้ ด้วยประสบการณ์ตรงที่ได้เห็นและสัมผัสด้วยตนเอง
6. การจัดกิจกรรมเพื่อส่งเสริมการเรียนรู้และการพัฒนาด้านต่าง ๆ เป็นการจัดกิจกรรมเพื่อเสริมความรู้และพัฒนาของ
ผู้เรียนในด้านการแข่งขันกีฬา การจัดนันทนาการในชุมชน การจัดกิจกรรมส่งเสริมศิลปวัฒนธรรม อันได้แก่
การแห่เทียนเข้าพรรษา การลอยกระทง การจัดกิจกรรมค่าย โดยมีหน่วยปฎิบัติงาน คือ ศูนย์การศึกษานอกโรงเรียนจังหวัด ศูนย์การศึกษานอกโรงเรียนกรุงเทพมหานคร ศูนย์บริการการศึกษานอกโรงเรียนอำเภอ ฯลฯ
7. การจัดทำสื่อเผยแพร่ทางหอกระจายข่าวเป็นการให้ข้อมูลข่าวสารที่สำคัญและจำเป็นเกี่ยวกับเหตุการณ์บ้านเมืองและ
สาระความรู้ต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับชีวิตความเป็นอยู่การพัฒนาชุมชน จุดเน้นและนโยบายของทางราชการ
โดยศูนย์การศึกษานอกโรงเรียนภาค ศูนย์การศึกษานอกโรงเรียนจังหวัด รวบรวมเนื้อหาจัดทำเนื้อหาเป็นเอกสารการอ่าน หรือบันทึกเทป เพื่อนำไปเผยแพร่ทางหอกระจายข่าวและศูนย์การเรียน

ศูนย์การเรียนชุมชน ที่อ่านหนังสือประจำหมู่บ้าน

การจัดการศึกษาตามอัธยาศัย