ระบบภูมิคุ้มกัน

This Page

Related Topic

Interesting Web

เชิญติชม เสนอแนะ สอบถามครับ

ระบบภูมิคุ้มกัน - Immune System

Last Update : 13/02/43

แบ่งเป็น 2 ประเภทคือ

ภูมิคุ้มกันแบบไม่เฉพาะเจาะจงที่มีโดยธรรมชาติ ( Native immunity หรือ Natural resistance )

ไม่จำเป็นที่ต้องถูกกระตุ้นเป็นพิเศษ มีกำลังทำลายไม่สูง ป้องกันได้กับจุลชีพที่ไม่มีอันตรายมากนัก และกำจัดจุลชีพได้ในบริมาณหนึ่ง เปลี่ยนแปลงไปตามอายุ พันธุกรรม ระดับฮอร์โมน และสภาวะทางโภชนาการของแต่ละคน แบ่งย่อยตามกลไกการทำงานได้ดังนี้

1.การป้องกันทางกายวิภาค ( Anatomical barrier ) ด่านที่สำคัญคือ

ผิวหนัง เชื้อจะถูกกั้นให้อยู่บริเวณด้านนอกของร่างกายบริเวณผิวหนัง ถ้าอยู่เช่นนั้นไปเรื่อย เชื้อก็จะตาย เพราะอยู่ในสภาพที่แห้งขาดความชุ่มชื้น การหลุดลอกออกของผิวหนัง จะช่วยกำจัดเชื้อที่เกาะอยู่ออกไป

เยื่อบุผิว ( Mucous Membrane ) จะมีเยื่อเมือกช่วยดักจับจุลินทรีย์ไว้ และลำเลียงต่อขึ้นไปทางหลอดลม หรือโพรงจมูก โดยอาศัยการทำงานของขนเล็ก ( Cilia ) บริเวณทางเดินหายใจ ทำงานคล้ายไม้กวาด ทำให้เชื้อมีการเคลื่อนที่ไปในทางเดียวกันในอัตราความเร็วประมาณ 10-20 มม./นาที ต่อมาจะเกิดอาการไอจาม หรือขับเป็นเสมหะ ทำให้เชื้อหลุดออกไป หรือไม่ก็ถูกกลืนลงไปกระเพาะอาหาร และขับออกกับอุจจาระ

การปัสสาวะ ความแรงของการปัสสาวะสามารถเป็นตัวผลักดันเชื้อโรคออกไปได้ ดังนั้นผู้ที่อั้นปัสสาวะเป็นประจำ ทานน้ำน้อย ต่อมลูกหมากโต ท่อปัสสาวะตีบคด เป็นสาเหตุให้ปัสสาวะไม่พุ่ง ทำให้ติดเชื้อง่ายขึ้น

2.สารเคมีในร่างกาย ( Chemical Factor )

สารที่ขับออกมาจากต่อมไขมัน ได้แก่ Lactic acid, Caproic acid, Caprylic acid มีฤทธิ์ต่อต้านแบคทีเรีย กรดไขมันบางชนิดป้องกันเชื้อราได้ ( ยกเว้นเชื้อราและแบคทีเรียบางชนิด ที่กรดไขมันบางชนิดช่วยกระตุ้นการเจริญเติบโตของเชื้อ )

ความเป็นกรดในช่องคลอด ทำให้ไม่เหมาะต่อการเจริญเติบโตของเชื้อจุลินทรีย์ที่เป็นโทษ แต่เหมาะกับจุลินทรีย์ที่มีประโยชน์

ความเป็นกรด - ด่าง ของช่องปาก และกระเพาะอาหาร กล่าวคือ น้ำลายมีฤทธิ์เป็นด่าง และกรดในกระเพาะอาหาร จะช่วยกรองเชื้อจุลินทรีย์ได้ส่วนหนึ่ง

Normal Flora หมายถึง เชื้อจุลินทรีย์ที่อาศัยอยู่กับร่างกายตามปกติซึ่งไม่ก่อโรค จะช่วยควบคุมปริมาณซึ่งกันและกันไม่ให้มีการเจริญของเชื้อใดมากเกินไป
ดังนั้นเมื่อพูดถึงแง่นี้ การที่ใช้ผลิตภัณฑ์ที่มียาฆ่าเชื้อเป็นประจำ ไม่ว่าจะเป็นในรูปสบู่ แชมพู แป้ง หรือน้ำยาฆ่าเชื้อ ( ซึ่งมีโฆษณาในสื่อต่างๆเป็นประจำ ) จะรบกวนการปกป้องโดยธรรมชาติ เนื่องจาก Normal Flora จะถูกฆ่าไปด้วย เพิ่มความเสี่ยงในการติดเชื้อที่ผิวหนัง

3.การสะกดกลืนกิน ( Phagocytosis ) โดย เม็ดเลือดขาว จะทำหน้าที่จับเชื้อจุลินทรีย์กิน เมื่อกินจนเต็มที่แล้วก็จะย่อยสลายตัวเองและเชื้อจุลินทรีย์ให้ตายไปพร้อมๆกันกลายเป็นหนอง

4.ระบบคอมพลีเมนต์ ( Complement System ) เป็นระบบที่ซับซ้อนมาก เป็นกลุ่มของสารโปรตีนในน้ำเลือดมากกว่า 20 ชนิด มีผลทำให้เซลล์ตาย แตกสลาย

5.อินเตอร์เฟอรอน ( Interferon ) เป็นกลุ่มของโปรตีนเช่นเดียวกัน มีความสำคัญในการขัดขวางการแบ่งตัวของไวรัส จัดเป็นสารที่มีอนาคตทางการแพทย์มากในการรักษาโรคติดเชื้อไวรัส และมะเร็ง แต่ยังต้องค้นคว้าอีกนาน เพื่อลดผลข้างเคียงในการนำมาใช้ทางยา

ภูมิคุ้มกันแบบเฉพาะเจาะจง ( Specific Acquired Immunity )

มีอำนาจทำลายสูง และเฉพาะเจาะจงกับเชื้อจุลินทรีย์แต่ละชนิด ตัวอย่างที่เห็นได้ชัดเจนคือ การฉีดวัคซีน ซึ่งจะมีวัคซีนของแต่ละโรค วัคซีนจะไปกระตุ้นให้เกิดการสร้าง Antibody ต่อโรคนั้นๆ และจะถูกจดจำไปตลอดชีวิต เมื่อร่างกายได้รับเชื้อชนิดนั้นๆอีก Antibody จะถูกสร้างขึ้นมาอย่างมากมายเพื่อทำลายเชื้อจุลินทรีย์ชนิดนั้นอย่างรวดเร็ว

การเกิดภูมิคุ้มกันชนิดนี้ อาศัยเซลล์เม็ดเลือดขาวที่เรียกว่า Lymphocyte

Antibody ที่ถูกสร้างขึ้นจะมีความเฉพาะเจาะจงมากต่อเชื้อจุลินทรีย์นั้นๆ ซึ่งสารที่กระตุ้นให้เกิดการสร้าง Antibody เรียกว่า แอนตี้เจน ( Antigen )

โรคที่เกี่ยวข้องกับ ระบบภูมิคุ้มกัน

โรคภูมิต้านทานเนื้อเยื่อตนเอง ( Autoimmune disease ) มีโรคประเภทนี้มากมาย แต่ที่เป็นที่รู้จักกันมากคือ
SLE ( Systemic Lupus Erythematosus
Rheumatoid arthritis
Psoriasis
โรคภูมิแพ้
ภาวะบกพร่องของภูมิต้านทาน ( Immunodeficiency Disease )