Trôû veà Muïc Luïc [back]DONALD BARTHELME
Binh Nhì Cô Giôùi Paul Klee
ñeå maát moät chieác phi cô
giöõa Milbertshofen vaø Cambrai, thaùng Ba 1916
Vaên Phuïc chuyeån ngöõ
Paul Klee noùi:"Giôø ñaây toâi ñaõ ñöôïc chuyeån veà Khoâng Ñoaøn. Moät vieân trung só toát buïng ñaõ giuùp ñôõ cho vieäc thuyeân chuyeån naøy. OÂng aáy nghó toâi seõ coù moät töông lai khaù hôn ôû ñaây, nhieàu cô hoäi ñeå ñöôïc thaêng caáp hôn. Tröôùc heát toâi ñöôïc giao coâng taùc söûa chöõa phi cô, cuøng vôùi nhieàu coâng nhaân khaùc. Chuùng toâi ñaõ töï giôùi thieäu khoâng chæ nhö nhöõng hoaï só maø nhö nhöõng ngheä só hoäi hoa. Ñieàu naøy laøm moät vaøi ngöôøi caûm thaáy buoàn cöôøi. Chuùng toâi ñaùnh boùng caùc thaân phi cô baèng goã, chænh laïi caùc con soá cuõ vaø theâm nhöõng soá môùi baèng caùch duøng caùc khuoân soá caét saün. Roài toâi bò loâi ra khoûi nhieäm vuï sôn pheát vaø ñöôïc giao traùch nhieäm vaän taûi. Toâi ñi hoä toáng nhöõng phi cô ñöôïc göûi ñeán nhieàu caên cöù khaùc nhau ôû Ñöùc vaø ñoàng thôøi (theo choã toâi hieåu) ôû vuøng taïm chieám. Cuoäc soáng khoâng teä. Ban ñeâm toâi lang thang chôi bôøi khaép Bavaria (hay ôû vaøi nôi nhö theá) vaø ban ngaøy toâi ôû nhöõng baõi chuyeån tieáp. Luoân luoân coù baùnh mì vaø thòt doài vaø bia ôû caùc thöïc quaùn taïi caùc traïm hoaû xa. Moãi khi toâi ñeán moät thò traán ñaùng löu yù toâi coá gaéng ñi xem nhöõng hoaï phaåm ñaùng löu yù ôû ñoù, neáu thôøi giôø cho pheùp. Luoân luoân coù nhöõng söï trì hoaõn, ñoåi loä trình, nhöõng ñoaïn ñöôøng xaáu. Roài coù caû vieäc quay ngöôïc veà caên cöù. Toâi gaëp Lily khaù thöôøng. Chuùng toâi ñeán vôùi nhau trong nhöõng phoøng ôû khaùch saïn vaø ñieàu aáy raát thuù vò. Toâi chöa bao giôø laøm maát moät chieác phi cô hay thaát baïi trong vieäc chuyeån giao moät chieác ñeán ñuùng nôi quy ñònh. Chieán tranh coù veû khoâng theå chaám döùt. Walden ñaõ baùn ñöôïc saùu böùc veõ cuûa toâi."
Caûnh Saùt Maät noùi:
"Chuùng toâi coù nhöõng bí maät. Chuùng toâi coù nhieàu bí maät. Chuùng toâi theøm khaùt taát caû nhöõng bí maät. Chuùng toâi khoâng coù nhöõng bí maät cuûa baïn vaø ñoù chính laø ñieàu chuùng toâi ñang theo ñuoåi, nhöõng bí maät cuûa baïn. Bí maät ñaàu tieân cuûa chuùng toâi laø nôi chuùng toâi hieän höõu. Khoâng ai bieát. Bí maät thöù hai cuûa chuùng toâi laø chuùng toâi coù bao nhieâu ngöôøi. Khoâng ai bieát. Coù-maët-khaép-moïi-nôi laø muïc ñích cuûa chuùng toâi. Chuùng toâi ngay caû khoâng caàn phaûi thöïc söï coù-maët-khaép-moïi-nôi. Lyù thuyeát veà söï coù-maët-khaép-moïi-nôi laø ñaõ ñuû. Cuøng vôùi söï coù-maët-khaép-moïi-nôi, luoân luoân ñi song song vôùi nhau khaêng khít, laø söï hieåu-bieát-heát-moïi-vieäc. Vaø cuøng vôùi söï coù-maët-khaép-moïi-nôi vaø söï hieåu-bieát-heát-moïi-vieäc, luoân luoân ñi song song vôùi nhau khaêng khít, laø söï sôû-höõu-taát-caû-quyeàn-naêng. Chuùng toâi laø moät ñieäu luaân vuõ boä ba. Tuy nhieân phong khí cuûa chuùng toâi laø moät noãi buoàn man maùc. Coù moät tieáng thôû daøi bí maät maø chuùng toâi thôû daøi, moät caùch bí maät. Chuùng toâi khao khaùt ñöôïc bieát ñeán, ñöôïc coâng nhaän, ngay caû ñöôïc ngöôõng moä. Sôû-höõu-taát-caû-quyeàn-naêng maø khoâng ai bieát ñeán thì ñeå laøm gì? Tuy nhieân ñoù laø moät bí maät, noãi saàu muoän aáy. Ngay baây giôø chuùng toâi ñang coù maët ôû khaép moïi nôi. Moät trong nhöõng nôi chuùng toâi coù maët laø ôû ñaây vaø ñang theo doõi Binh Nhì Cô Giôùi Klee, keû ñang hoä toáng ba chieác phi cô quyù giaù, B.F.W. 3054/16-17-18, vôùi caùc moùn phuï tuøng, baèng xe löûa töø Milbertshofen ñeán Cambrai. Baïn muoán bieát Binh Nhì Cô Giôùi Klee ñang laøm gì ngay luùc naøy, trong toa haønh lyù? Y ñang ñoïc moät taäp truyeän ngaén Trung Hoa. Y ñaõ thaùo giaøy boát. Hai baøn chaân y duoãi ra caùch loø söôûi cuûa toa haønh lyù hai möôi saùu phaân."
Paul Klee noùi:
"Nhöõng truyeän ngaén Trung Hoa naøy thì nheï nhaøng vaø ñaùng yeâu. Toâi khoâng caùch naøo bieát baûn dòch coù chính xaùc hay khoâng. Lily seõ gaëp toâi taïi phoøng nguû troï vaøo Chuû Nhaät, neáu toâi trôû veà ñuùng heïn. Ñòa ñieåm chuyeån giao laø Phi Ñoäi Taùc Chieán Soá Naêm. Töø saùng ñeán giôø toâi chöa coù gì ñeå aên. Naêm mieáng thòt söôøn muoái maø toâi nhaän cuøng vôùi khoaûn coâng taùc phí luùc rôøi caên cöù toâi ñaõ aên heát. Daãu sao, saùng nay moät coâ Hoàng Thaäp Töï coù caëp maét laùc ñaõ cho toâi chuùt caø-pheâ raát ngon. Baây giôø chuùng toâi ñang tieán vaøo Hohenbudberg."
Caûnh Saùt Maät noùi:
"Binh Nhì Cô Giôùi Klee ñaõ vaøo thöïc quaùn cuûa traïm hoaû xa. Y ñang thöôûng thöùc moät böõa aên tröa thònh soaïn. Chuùng toâi seõ theo y ñeán ñoù."
Paul Klee noùi:
"Baây giôø toâi böôùc ra khoûi thöïc quaùn cuûa traïm hoaû xa vaø ñi boä doïc theo caùc toa ñeå ñeán toa traàn maø phi cô cuûa toâi (toâi xem chuùng nhö phi cô cuûa toâi) ñang ñöôïc chôû treân ñoù. Ngaïc nhieân vaø hoaûng hoát, toâi phaùt hieän raèng moät chieác ñaõ bò maát. Tröôùc ñaây coù ba chieác, ñöôïc coät dính vaøo toa traàn vaø phuû baèng taám baït. Baây giôø toâi thaáy vôùi con maét hoaï só nhaø ngheà raèng thay vì ba khoái phuû baït treân toa traàn chæ coøn coù hai. Nôi chieác thöù ba ñaõ naèm chæ coù moät ñoáng vaûi baït vaø giaây thöøng ñaõ thaùo loûng. Toâi voäi nhìn quanh xem coù ai ñaõ löu yù ñeán söï bieán maát cuûa chieác phi cô thöù ba hay khoâng."
Caûnh Saùt Maät noùi:
"Chuùng toâi ñaõ löu yù ñeán ñieàu ñoù. Con maét caûnh saùt nhaø ngheà cuûa chuùng toâi ñaõ löu yù ñeán söï kieän raèng nôi tröôùc ñoù ba chieác phi cô ñaõ naèm, ñöôïc coät dính vaøo toa traàn vaø phuû baèng taám baït, giôø ñaây chæ coøn coù hai. Ruûi thay chuùng toâi ñaõ ôû trong thöïc quaùn cuûa traïm hoaû xa, aên tröa, ngay trong thôøi gian vieäc thaùo gôõ xaûy ra, do ñoù chuùng toâi khoâng theå xaùc quyeát noù ñaõ ñi veà nôi naøo hay ai ñaõ thaùo gôõ noù. Coù ñieàu gì ñoù chuùng toâi khoâng roõ. Thöïc laø heát söùc khoù chòu. Chuùng toâi quan saùt caån thaän Binh Nhì Cô Giôùi Klee ñeå bieát chaéc y seõ laøm gì trong tình traïng khaån caáp naøy. Chuùng toâi thaáy y ñang laáy töø aùo khoaùc ra moät cuoán soå vaø caây buùt chì. Chuùng toâi thaáy y baét ñaàu, theo yù chuùng toâi laø raát ñuùng taùc phong coâng vuï, vieát vaøo cuoán soå taát caû chi tieát cuûa söï vieäc."
Paul Klee noùi:
"Hình daïng cuûa taám baït ruõ xuoáng, döôùi ñoù chieác phi cô tröôùc kia ñaõ naèm, cuøng vôùi ñoáng daây thöøng thaùo loûng -- taám baït taïo hình nhöõng ngoïn ñoài vaø thung luõng, nhöõng neáp gaáp ñaày caùm doã, nhöõng sôïi daây thöøng bieåu loä yeáu tính cuûa söï buoâng tuoàng, sa ngaõ -- thaät laø khoâng keàm ñöôïc. Toâi veõ phaùc thaûo chöøng möôøi hay möôøi laêm phuùt, ñaàu oùc cöù lôûn vôûn töï hoûi mình coù theå traùnh khoûi phieàn phöùc khoâng, vì chieác phi cô maát tích. Khi toâi ñeán Phi Ñoäi Taùc Chieán Soá Naêm vôùi ít hôn soá phi cô lieät keâ trong chöùng thö, lieäu coù nhaân vaät chöùc traùch naøo ñoù noåi giaän khoâng? Coù gaøo vaøo maët toâi khoâng? Toâi ñaõ veõ xong böùc phaùc thaûo. Baây giôø toâi seõ hoûi nhieàu coâng nhaân hoaû xa vaø nhaân vieân nhaø ga xem hoï coù thaáy ai chôû chieác phi cô ñi maát khoâng. Neáu hoï baûo khoâng, toâi seõ heát söùc böïc mình. Toâi seõ ñaù vaøo toa traàn cho ñôõ töùc."
Caûnh Saùt Maät noùi:
"Böïc quaù neân y baét ñaàu ñaù vaøo toa traàn."
Paul Klee noùi:
"Toâi nhìn leân baàu trôøi, xem thöû coù chieác phi cô cuûa toâi treân ñoù khoâng. Treân baàu trôøi coù phi cô thuoäc nhieàu loaïi, nhöng khoâng chieác naøo thuoäc loaïi toâi ñang tìm kieám."
Caûnh Saùt Maät noùi:
"Binh Nhì Cô Giôùi Klee ñang tìm kieám treân baàu trôøi -- moät böôùc truy ttaàm heát söùc hôïp lyù, theo yù chuùng toâi. Chuùng toâi, Caûnh Saùt Maät, cuõng raø khaép baàu trôøi Hohenbudberg, vôùi maét chuùng toâi. Nhöng chaúng tìm thaáy gì. Chuùng toâi ñang baøn caõi vôùi nhau xem chuùng toâi coù neân vaøo thöïc quaùn cuûa traïm hoaû xa vaø baét ñaàu thaûo baûn baùo caùo sô khôûi, ñeå chuyeån leân caùc cô quan ñaàu naõo, hay khoâng. Ñieåm raéc roái, ñoái vôùi baûn baùo caùo sô khôûi, laø chuùng toâi khoâng coù caâu traû lôøi cho caâu hoûi 'Chieác phi cô ôû ñaâu?' Khaû naêng laøm hoûng caùi lyù thuyeát veà söï hieåu-bieát-heát-moïi-vieäc, cuõng nhö laøm hoûng chính söï nghieäp cuûa chuùng toâi, khieán chuùng toâi phaûi gaït boû ñieåm naøy ra khoûi baûn baùo caùo sô khôûi. Nhöng neáu ñieåm naøy bò gaït boû, lieäu coù nhaân vaät chöùc traùch naøo ñoù ôû Cô Quan Maät Vuï Trung Öông nhaän ra söï thieáu soùt naøy khoâng? Coù noåi giaän khoâng? Coù gaøo vaøo maët chuùng toâi khoâng? Söï thieáu soùt khoâng ñöôïc khen thöôûng ôû Cô Quan Trung Öông. Trong luùc naøy, chuùng toâi quyeát ñònh taïm thôøi cöù theo doõi theâm nhöõng haønh ñoäng cuûa Binh Nhì Cô Giôùi Klee."
Paul Klee noùi:
"Toâi, keû chöa bao giôø ñeå maát moät chieác phi cô, ñaõ ñeå maát moät chieác phi cô. Chieác phi cô ñöôïc kyù giao cho toâi. Giaù thaønh cuûa chieác phi cô, neáu noù ñöôïc khoâng tìm ra, seõ bò tröø vaøo khoaûn tieàn löông cuûa toâi, voán ñaõ ít oûi. Ngay caû neáu Walden baùn ñöôïc moät traêm böùc, moät ngaøn böùc tranh, toâi cuõng seõ khoâng coù ñuû tieàn ñeå traû cho chieác phi cô khoán naïn naøy. Lieäu toâi, trong luùc xe löûa coøn döøng ôû nhöõng traïm trong vuøng Hohenbudberg, coù theå cheá taïo moät chieác phi cô môùi hay ngay caû moät moâ hình giaû cuûa chieác phi cô, khoâng coù baát cöù vaät lieäu naøo hay ngay caû baát cöù kieán thöùc chuyeân moân naøo veà vieäc cheá taïo phi cô? Tình theá thaät ñaùng nöïc cöôøi. Do ñoù, toâi seõ vaän duïng Lyù Trí. Lyù Trí seõ giaûi quyeát. Toâi seõ laøm giaû caùi chöùng thö. Vôùi kyõ naêng hoaï só cuûa toâi, thöù kyõ naêng noùi cho cuøng cuõng khoâng khaùc laém vôùi kyõ naêng maïo hoaù, toâi seõ thay ñoåi chöùng thö ñeå phuø hôïp vôùi söï chuyeån giao hai chieác phi cô, B.F.W. 3054/16 vaø 17, ñeán Phi Ñoäi Taùc Chieán Soá Naêm. Toâi seõ giaáu taám baït vaø môù daây thöøng trong moät toa taøu boû troáng -- chính laø toa naøy, maø caên cöù theo caùc nhaõn chöõ thì seõ ñöôïc ñöa ñeán Essigny-le-Petit. Baây giôø toâi seõ ñi quanh phoá vaø xem thöû coù tieäm baùn soâ-coâ-la naøo khoâng. Toâi theøm soâ-coâ-la."
Caûnh Saùt Maät noùi:
"Baây giôø chuùng toâi nhìn thaáy Binh Nhì Cô Giôùi Klee ñang giaáu taám baït vaø môù daây thöøng duøng ñeå goùi chieác phi cô luùc tröôùc vaøo moät toa taøu troáng theo loä trình Essigny-le-Petit. Tröôùc ñoù chuùng toâi ñaõ nhìn thaáy y laøm giaû chöùng thö vôùi kyõ naêng hoïa só khieán noù khoâng gioáng vôùi ñoà giaû chuùt naøo. Chuùng toâi taùn thöôûng haønh ñoäng naøy cuûa Binh Nhì Cô Giôùi Klee. Caùi nghòch lyù maø chuùng toâi phaûi ñoái ñaàu trong vaán ñeà laøm baùo caùo sô khôûi nhôø ñoù ñöôïc giaûi quyeát heát söùc thoaû ñaùng. Chuùng toâi haõnh dieän vôùi Binh Nhì Cô Giôùi Klee vaø veà thaùi ñoä döùt khoaùt ñaày nam tính cuûa y khi chaïm traùn vôùi söï khuûng hoaûng. Chuùng toâi tieân ñoaùn söï nghieäp y seõ thaêng tieán daøi laâu. Chuùng toâi muoán oâm chaàm laáy y nhö moät ñoàng chí vaø moät ngöôøi anh em nhöng ruûi thay chuùng toâi khoâng theå oâm chaàm ñöôïc. Chuùng toâi bí maät, chuùng toâi hieän höõu trong boùng toái, nieàm hoan laïc cuûa caùi oâm chaàm mang tình ñoàng chí/tình huynh ñeä laø moät trong nhöõng nieàm hoan laïc chuùng toâi khoâng ñöôïc höôûng, trong nhieäm vuï teä haïi cuûa chuùng toâi."
Paul Klee noùi:
"Chuùng toâi ñeán Cambrai. Nhöõng chieác phi cô ñöôïc giôõ xuoáng, moãi chieác saùu ngöôøi khieâng. Coâng vieäc tieán haønh nhanh choùng. Khoâng ai tra vaán toâi veà caùi chöùng thö bò thay ñoåi. Thôøi tieát trong saùng. Sau böõa aên tröa toâi seõ leân ñöôøng ñeå baét ñaàu haønh trình ngöôïc veà caên cöù. Giaáy nghæ pheùp vaø giaáy thoâng haønh ñaõ saün saøng, nhöng coøn phaûi chôø vieân trung uùy ñeán kyù. Toâi haøi loøng chôø ñôïi trong caên phoøng ngaên naép vaø aám aùp. Böùc veõ toâi thöïc hieän veà taám baït ruõ xuoáng vôùi môù daây thöøng quaû laø ñeïp. Toâi aên moät mieáng soâ-coâ-la. Toâi hoái tieác veà chieác phi cô bò maát, nhöng khoâng nhieàu laém. Chieán tranh chæ laø taïm thôøi. Nhöng nhöõng böùc tranh vaø soâ-coâ-la laø vónh vieãn."
Dòch töø Forty Stories (New York: The Putnam Publishing Group, 1987), 80-84.