Trôû veà Muïc Luïc [back]GHI CHEÙP DOÏC ÑÖÔØNG VAÊN
Baûo Traâm
Nhöõng thaùng cuoái naêm 2000, sinh hoaït vaên ngheä cuûa ngöôøi Vieät ôû UÙc thaät laø nhoän nhòp vaø soâi noåi. Bieán coá keùo daøi vaø ña dieän nhaát laø chöông trình ñaïi hoäi Being Part of the Landscape ñaùnh daáu 25 naêm ñònh cö cuûa ngöôøi Vieät taïi UÙc. Ñaïi hoäi keùo daøi suoát thaùng 11, trong ñoù, tieát muïc chuû ñieåm laø cuoäc trieån laõm ngheä thuaät taïo hình meänh danh VIEÄT, do Coäng Ñoàng Ngöôøi Vieät Töï Do taïi NSW toå chöùc taïi Casula Powerhouse Arts Centre töø ngaøy 3 ñeán ngaøy 26 thaùng 11/2000, vôùi söï hoã trôï veà taøi chính, nhaân löïc vaø phöông tieän cuûa NSW Ministry for the Arts, Casula Powerhouse Arts Centre, Historic Houses Trust of NSW, Bankstown City Council vaø Migration Heritage Centre. Ñaây laø laàn ñaàu tieân ngöôøi Vieät ôû UÙc coù moät cuoäc trieån laõm vôùi quy moâ nhö vaäy, trong ñoù, taùc phaåm cuûa hôn 25 ngheä só ñöôïc Casula Powerhouse Arts Centre tuyeån choïn vaø giôùi thieäu ñeán khaùn giaû UÙc ñöông ñaïi. Trong soá caùc ngheä só coù taùc phaåm tröng baøy, ngoaøi nhöõng khuoân maët ñaõ thaønh danh suoát nhieàu thaäp nieân nhö nhieáp aûnh gia Nguyeãn Cao Ñaøm, vaø caùc hoaï só Leâ Thaønh Nhôn vaø Leâ Vaên Taøi, coøn coù caùc khuoân maët ñang noåi danh trong giôùi ngheä thuaät UÙc vaø quoác teá nhö Hoà Tieát (nhieáp aûnh), Myõ Leä Thi, Ñaëng Caroline, Mai Long (hoäi hoaï), vaø nhieàu khuoân maët taøi ba khaùc. Taùc phaåm cuûa caùc ngheä só tham döï cuoäc trieån laõm ñöôïc in trang troïng trong cuoán vöïng taäp VIET: Celebrating 25 years of Vietnamese settlement in Australia.
Beân caïnh cuoäc trieån laõm naøy laø nhöõng buoåi trình dieãn ca vuõ nhaïc, noåi baät nhaát laø leã hoäi Vietnamese Australian Festival vaøo ngaøy thöù Baûy 25/11/2000, taïi Museum of Sydney, vôùi söï tham gia cuûa haàu heát nhöõng caù nhaân vaø taäp theå ngheä só ca vuõ nhaïc ôû Sydney, tröôùc nhieàu ngaøn khaùn giaû ña vaên hoaù.
Ñoàng thôøi, coù moät loaït nhöõng cuoäc hoäi thaûo veà caùc ñeà taøi: hoäi hoaï (do hoaï só Leâ Vaên Ngoïc ñieàu khieån), baùo chí (do nhaø baùo Löu Daân ñieàu khieån), kòch ngheä (do ngheä só Ngoïc Haân ñieàu khieån), vaên chöông (do nhaø pheâ bình Nguyeãn Höng Quoác ñieàu khieån), vaø aâm nhaïc (do nhaïc só Hoaøng Ngoïc-Tuaán ñieàu khieån). Cuoäc hoäi thaûo vaên chöông (ngaøy 26/11) dieãn ra raát soâi noåi vaø haøo höùng, vôùi gaàn 150 khaùn giaû, quanh caùc tham luaän cuûa Nguyeãn Höng Quoác ("Toång quan veà vaên hoïc haûi ngoaïi sau naêm 1975"), Leä Haèng ("Kinh nghieäm vieát vaên ôû trong vaø ngoaøi nöôùc"), Chim Haûi ("Laøm thô ôû ngoaøi nöôùc"), Nguyeãn Hoaøng Vaên ("Vaên hoïc vaø moät soá vaán ñeà vaên hoaù"), vaø Hoaøng Ngoïc-Tuaán ("Vaên hoïc Vieät Nam tröôùc xu höôùng hoaøn caàu hoaù").
Beân caïnh ñaïi hoäi aáy, coøn coù nhöõng sinh hoaït ngheä thuaät soâi noåi khaùc. Veà saân khaáu, coù vôû kòch hình theå The Monkey Mother coâng dieãn taïi Pact Theatre vaø Fairfield School of Arts suoát töø ngaøy 18/10 ñeán 5/11. Thaønh phaàn ngheä só tham döï goàm coù: Taï Duy Bình (kòch taùc gia kieâm ñaïo dieãn), Bruce Keller (trôï lyù ñaïo dieãn), Hoaøng Ngoïc-Tuaán (khuùc taùc gia), caùc dieãn vieân Myõ Linh, Natalie Hankinson, Ñoã Khoa vaø Hoaøng Ngoïc-Tuaán, cuøng caùc chuyeân vieân thieát keá saân khaáu vaø aùnh saùng noåi danh Pierre Thibaudeau vaø Richard Montgomery. Vôû naøy ñaõ ñöôïc coâng dieãn laàn ñaàu vaøo naêm 1998, vaø laàn naøy caùch daøn döïng ñöôïc thay ñoåi hoaøn toaøn veà moïi phöông dieän. Vôû kòch ñöôïc taøi trôï bôûi Australia Council for the Arts, University of Sydney vaø University of Wollongong. Ñaëc bieät, caùc phöông dieän khaùc nhau cuûa tieán trình daøn döïng vôû kòch hình theå ñaày tính thöû nghieäm naøy ñaõ ñöôïc quan saùt vaø ñang ñöôïc ñuùc keát thaønh hai luaän aùn master cuûa hai nghieân cöùu sinh thuoäc ñaïi hoïc Sydney vaø Wollongong. Caùc ñeâm dieãn ñöôïc nhieàu pheâ bình gia UÙc ngôïi khen nhieät lieät. Ñöôïc bieát, kòch baûn "The Monkey Mother" ñaõ ñöôïc in trong taäp Three Plays by Asian Australians do Don Batchelor bieân taäp (Playlab Press & Queensland University of Technology, 2000). Moät kòch baûn khaùc cuûa Taï Duy Bình, "Conversations with Charlie", cuõng ñöôïc in trong Diaspora: Negotiating Asian-Australia do Helen Gilbert, Tseen Khoo and Jacqueline Lo bieân taäp (University of Queensland Press, 2000).
Cuøng luùc aáy, vôû kòch Ñaõ Muoän Roài cuûa Leâ Chaâu Quyø (moät vôû thoaïi kòch hoaøn toaøn noùi tieáng Vieät, goàm toaøn dieãn vieân goác Vieät, do CÑNVTD/NSW ñieàu hôïp thöïc hieän vôùi söï taøi trôï cuûa NSW Ministry for the Arts) cuõng ñaït nhöõng thaønh coâng toát ñeïp treân caùc saân khaáu phoå thoâng ôû Sydney vaø Melbourne.
Veà hoäi hoaï, coøn coù hai cuoäc trieån laõm ñaùng löu yù. Moät laø, cuoäc trieån laõm Primavera 2000 (töø 2/9 ñeán 19/11) do Museum of Contemporary Arts toå chöùc, vaø khai maïc baèng buoåi trình dieãn ñoäc taáu taây ban caàm cuûa Hoaøng Ngoïc-Tuaán. Trong cuoäc trieån laõm, beân caïnh caùc taùc phaåm cuûa 8 ngheä só quoác teá, coù taùc phaåm Broken Vietnamese cuûa ngheä só trang thieát Haïnh Ngoâ ñöôïc giôùi thieäu trang troïng vaø ñaùnh giaù raát cao. Hai laø, cuoäc trieån laõm The Three Sisters taïi Whitlam Library (töø 9 ñeán 26/10) vaø taïi Toaø Quoác Hoäi NSW (töø 27/10 ñeán 10/11). Ñaây laø cuoäc trieån laõm caùc taùc phaåm cuûa ba ngheä só Myõ Leä Thi, La Thaûo Nhi vaø Mai Long. Phong caùch môùi meû vaø nhöõng ñeà taøi taùo baïo cuûa hoï ñaõ gaây neân söï chuù yù ñaëc bieät vaø laøm noåi leân moät cuoäc tranh caõi gay gaét trong chính giôùi tieåu bang NSW. Caû hai cuoäc trieån laõm ñeàu laø moät phaàn cuûa ñaïi hoäi ngheä thuaät Carnivale 2000.
Veà ñieän aûnh, ñaïo dieãn kieâm dieãn vieân Ñoã Khoa vöøa hoaøn taát cuoán phim Delivery Day do ñaøi truyeàn hình quoác gia SBS taøi trôï vaø thöïc hieän quay vôùi söï tham gia cuûa nhieàu dieãn vieân goác Vieät. Chi tieát veà cuoán phim seõ ñöôïc töôøng trình treân Vieät soá tôùi.
Veà vaên chöông, hai nhaø thô Döông Xuaân vaø Hoaøng Ngoïc-Tuaán ñöôïc môøi tham döï hoäi nghò Valueing Our World Poetic Heritage do World Congress of Poets toå chöùc vaøo ngaøy 7 vaø 8/10/2000 taïi NSW Writers' Centre, Rozelle, Sydney, döôùi söï chuû toaï cuûa Giaùo Sö Elizabeth Webby. Trong hoäi nghò, baøi thô "Recognizing Racism" cuûa Döông Xuaân ñöôïc nhaø thô David Morris ñoïc, vaø baøi thô "Genesis" cuûa Hoaøng Ngoïc-Tuaán ñöôïc chính taùc giaû ñoïc vaø ñeäm taây ban caàm. Ñöôïc bieát hoäi nghò naøy laø böôùc chuaån bò cho ñaïi hoäi XXI World Congress of Poets vôùi ñeà taøi "Poetry for World Peace in the New Millennium" seõ ñöôïc toå chöùc taïi Sydney töø ngaøy 7 ñeán 11/10/2001.
Trong hai thaùng cuoái naêm, chuùng ta coøn ñöôïc theâm nhöõng tin vui khaùc. Ngaøy 6/10, dòch giaû Toân Thaát Quyønh Du ñöôïc trao giaûi "The SBS/Dinny O'Hearn Prize for Literary Translation" cho baûn dòch The Crystal Messenger töø taùc phaåm Thieân Söù cuûa Phaïm Thò Hoaøi. Ñaây laø moät giaûi thöôûng caáp ba naêm moät laàn, daønh cho taùc phaåm dòch thuaät xuaát saéc nhaát, trong soá caùc giaûi thöôûng cuûa Victorian Premier's Literary Awards. Hoäi ñoàng giaùm khaûo cuûa giaûi thöôûng ñaõ nhieät lieät taùn thöôûng taùc phaåm Thieân Söù cuûa Phaïm Thò Hoaøi, xem ñoù laø moät taùc phaåm "ñaày tính ñoäc saùng", "coù chieàu saâu ñoäc ñaùo", "vaên phong ñeïp ñeõ", "loái quan saùt tinh teá", vaø "laø moät böùc tranh hieám coù veà ñôøi soáng Vieät Nam ñöông ñaïi ñöôïc phoâ baøy ôû nguyeân daïng cuûa noù, vôùi ñaày nhieät naêng vaø tính khoâi haøi."
Ngaøy 7/11, Australia Council for the Arts trao taëng New Work Grant cho caùc nhaø vaên Hoaøng Ngoïc-Tuaán vaø Buøi Minh. Trong naêm 2001, Buøi Minh seõ thöïc hieän moät taùc phaåm phi hö caáu (non-fiction), vaø Hoaøng Ngoïc-Tuaán seõ hoaøn taát moät taùc phaåm hö caáu coù nhan ñeà (T)hö caáu. Ñöôïc bieát, vaøo naêm 1999, moät soá caây buùt goác Vieät khaùc cuõng ñaõ ñöôïc New Work Grant, ñoù laø: Uyeân Nguyeân (ñeå thöïc hieän taäp thô Tuïng Ca Xanh Cho Löûa), Döông Xuaân (taäp thô Refugee Refugees, see the East Timorese?), vaø Hoaø Phaïm (taäp truyeän Vixen).
Ngaøy 30/11, chuùng toâi laïi ñöôïc tin Hoaøng Ngoïc-Tuaán, phuï taù chuû buùt Vieät, vôùi luaän vaên "Silence: Heidegger's Answer to the Question of Being", ñaõ ñoaït giaûi nhaát cuoäc tranh taøi luaän vaên trieát hoïc Bindeman Essay Prize 2000 do The Australian Society of Contemporary Philosophy toå chöùc. Ñaây laø moät cuoäc tranh taøi coù söï tham döï cuûa nhöõng caây buùt töø nhieàu quoác gia. Saùu caây buùùt vaøo voøng chung keát laø: Lauro Alfonso (Bæ), Barry Baum (Hoaø Lan), Anthony Cartigan (AÙi Nhó Lan), John McMurray (coäng hoaø Togo), Linda Sarrault (Phaùp), vaø Hoaøng Ngoïc-Tuaán (UÙc). Cuoäc trao giaûi thöôûng seõ ñöôïc toå chöùc vaøo ngaøy Chuû Nhaät 14/1/2001 taïi ñaïi hoïc Sydney, nhaân ñaïi hoäi thöôøng nieân cuûa Australian Society of Contemporary Philosophy.
Nhaân ñaây, Vieät xin göûi lôøi chuùc möøng ñeán caùc taùc giaû vaø dòch giaû ñöôïc giaûi thöôûng.
ÔÛ treân, toaøn laø tin vui. Coøn döôùi ñaây laø hai tin buoàn chung cho giôùi vaên hoïc:
Nhaø vaên Hoaøng Lieân qua ñôøi taïi Hoa Kyø vaøo ngaøy 23.11.2000, thoï 78 tuoåi. Teân thaät Nguyeãn Vaên Ñaõi, sinh naêm 1923, Hoaøng Lieân laø taùc giaû taäp thô Tónh toaï, taäp buùt kyù Giöõa hai chaân trôøi, taäp truyeän ngaén Ñieân, vaø noåi tieáng nhaát laø taäp hoài kyù AÙnh saùng vaø Boùng toái, moät trong vaøi taäp hoài kyù veà cuoäc soáng trong lao tuø coäng saûn coù giaù trò vaên hoïc cao nhaát ôû haûi ngoaïi.
Nhaø thô Cao Ñoâng Khaùnh töø traàn ngaøy 12.12.2000, thoï 59 tuoåi, taïi tieåu bang Texas, Hoa Kyø. Thô Cao Ñoâng Khaùnh thöôøng ñöôïc ñaêng taûi treân caùc taïp chí Vaên vaø Vaên Hoïc. OÂng coù hai taäp thô: Lòch söû tình yeâu (1981) vaø Löûa ñoát ngoaøi giôùi haïn (1996).
Taïp chí Vieät xin chaân thaønh chia buoàn cuøng gia ñình nhaø vaên Hoaøng Lieân (ñaëc bieät vôùi nhaø vaên Nguyeãn Quyù Ñöùc) vaø nhaø thô Cao Ñoâng Khaùnh vaø nguyeän caàu linh hoàn hai ngöôøi quaù coá ñöôïc yeân nghæ nôi mieàn cöïc laïc.