AĞ NEDİR ?

       Birden çok bilgisayarın birbirine bağlı olarak kullanılmasıyla oluşturulan çalışma biçimine bilgisayar ağı (computer network) denir. Bir bilgisayar ağında çok sayıda bilgisayar yer alır. Bu bilgisayarlar yan yana duran iki bilgisayar olabileceği gibi tüm dünyaya yayılmış binlerce bilgisayar da olabilir. Ağ içindeki bilgisayarlar belli bir biçimde dizilirler. Bilgisayarlar arasında genellikle kablo ile bağlantı sağlanır. Kablo bağlantısının mümkün olmadığı durumlarda mikro dalgalar ve uydular aracılığıyla da ağ içindeki iletişim kurulur.

              Bilgisayar ağına bağlı olan bir bilgisayar diğer bilgisayarlarla bağlantı içindedir. Diğer bilgisayarlarla iletişim kurar, onların sabit diskinde yer alan verilere erişir, onların programlarından yararlanır.

  Bilgisayar Ağları Neden Geliştirilir?

         Bir ağın en önemli görevi kullanıcılar arasında iletişim sağlamaktır. Kullanıcıların birbirlerinin bilgisayarlarının kaynaklarından yararlanmalarını sağlar. Bu kaynaklar bir yazıcı, sürücü ya da sabit disk olabilir. Örneğin diğer bilgisayarın sabit diskinde duran bir veri dosyasına erişerek onu kullanmak gibi. gelişmiş bilgisayar ağları kişisel bilgisayarlar, mim ve büyük bilgisayarlardan oluşmuş değişik kapasitedeki bilgisayar sistemlerinin tümünün birden birbirine bağlanmasını sağlarlar.

       Bir ağ ortamı ile sağlanan tipik yararlar:

·Programların ve dosyaların paylaşımı

·Ağ kaynaklarının paylaşımı

·Elektronik posta

·Bir çalışma grubunun yaratılması

·Merkezi yönetim

·Güvenlik

·Kişisel bilgisayar kullanımının ekonomik olarak artırımının sağlanması

         Programların ve dosyaların paylaşılması : Bir çok programın ağ uyarlamalarının alınması o  programın ayrı ayrı alınmasından her zaman daha ekonomik olacaktır. Örneğin bir ofisteki beş ayrı bilgisayar için ayrı ayrı birer adet veri tabanı programı almak yerine ağın ana makinesine bir programı almak ve onun diğer kullanıcılar tarafından kullanılması gibi.     Ağ sayesinde kullanıcılar programların tamamında yararlandıkları gibi belli izinler ve haklar çerçevesinde diğer kullanıcıların dosyalarına da erişebilirler. Böylece diğer bir kullanıcının  hazırlamış olduğu belgelerden de yararlanırlar. Bununla beraber kullanıcılar kendi kişisel uygulamalarının yanı sıra ortak birtakım çalışmaları da ağ içinde belli bir alanda yaparlar. Örneğin ortak kullanım için bir dizinin kullanılması gibi...

          Ağ kaynaklarının paylaşılması : Ağ kaynaklarının başında ağ yazıcıları ve sabit disk gelir. Ağ içinde bulunan yazıcıları, çizicileri, sürücüleri diğer kullanıcılar da rahatlıkla kullanabilirler.

         Elektronik posta : Ağ içindeki kullanıcıların birbirlerine ya da gruplar arası mesaj, doküman göndermeleridir. Kullanıcılar kolaylıkla birbiriyle iletişimi kurabilirler. Bu arada bir posta kutusunu kullanarak birbirlerine mesaj bırakırlar.

          Bir çalışma grubunun yaratılması : Bir departman ya da bir proje grubu bir çalışma grubu olarak tanımlanabilir ve ortak bir ağı kullanabilirler. Ağlar zaten genellikle kullanıcı gruplarının yaratılmasını desteklerler.

Bir gruba dahil olan kullanıcı o grubun yararlandığı bütün kaynaklardan yararlanır. Grup üyeleri birbirlerine mesajlar yollayabilir ve çalışma planlarını yaparlar.

         Merkezi yönetim : Bir firmada çok sayıda bilgisayarın sadece bir kullanıcı tarafından denetlenmesi herkesin kendi başına çalışması anlamına gelir. Kullanıcılar farklı uygulamaları kullanabilirler. Böylece firma içindeki bütünlük azalır. Bir ağ sayesinde gerçekleştirilen bütünleşme firma içinde tutarlı bir uyumu sağlar. Bu merkezi yönetim firma içinde güvenliği de kolaylıkla sağlar. Yedekleme v.b. hizmet işleri yine ağ içinde daha kolay yapılır.

       Güvenlik :Ağ yazılımlarında izinsiz kullanıcıların erişimlerim engelleyen güvenlik özellikleri bulunur. Bunun dışında ağ içinde yapılan bütün çalışmalar izlenebilir ve zaman, erişebilecek dizinler vb. bakımından sınırlanabilir.

  Yine bu şekilde ağ yönetmem bir iş istasyonunu belli bir saatte ya da belli bir dizinde çalışması için kısıtlayabilir.

         Kişisel bilgisayar kullanımının ekonomik olarak artırımının sağlanması : Bu olanak bir ağ ortamında yeterli özelliklere sahip bir ana makineye daha az özellikle ve bu nedenle daha ucuz olarak bilgisayar edilmesini sağlar.

         Bir Ağın Bileşenleri     :

         Bir ağ (network) belli yazılım ve donanım parçalarından (bileşenlerinden) oluşur.

Bu temel parçalar şunlardır:

·Ağ işletim sistemi yazılımı

·Hizmet birimi (Ana makine)

·İş istasyonu

·Ağ arabirim kartı

·Kablolama sistemi

·Paylaşılan kaynaklar ve çevre birimleri

         Ağ işletim sistemi yazılımı ağın işletimim sağlayan özel bir yazılımdır. Ağın yönetimim, iletişimim, kaynakların kullanımını sağlayan bu yazılım genellikle büyük firmaların ürünü olan gelişmiş ürünlerdir. Novell Netware, yaygın kabul görmüş bir ağ işletim sistemi yazılımıdır. Bunun dışında başka ağ yazılımları da vardır:

  ·Novell Netware

·Microsoft LAN Manager

·Banyan Vines

·ArtiSoft LANtastic

      Ağ işletim sisteminin temel görevi ağ kaynaklarının kullanımının sağlanmasıdır. Ağ kaynaklarının yanı sıra ağın güvenliği ve denetimimde sağlayan ağ işletim sistemlerinin çok sayıda özellikleri vardır. Çünkü ağ ile birlikte kullanıcıların yapabildikleri artar ve sistemin denetimi güçleşir.

        Hizmet birimi (ana makine / server), ağ işletim sistemim işleten bilgisayardır. İş istasyonları hizmet birimine bağlanarak ağa dahil olurlar. Ağın denetimim, yazdırma vb. temel işlemleri hizmet birimi sağlar.

        İş istasyonu (workstation), hizmet birimine ve dolayısıyla ağa bağlı olan bir bilgisayar, iş istasyonu (workstation) ya da düğüm (node) olarak adlandırılır. İş istasyonları genellikle DOS işletim sistemi ile çalışan kişisel bilgisayarlardır. İş istasyonlarının kendi sabit diski olabileceği gibi disksiz de olabilir. Disksiz iş istasyonları, ağ arabirimi kartlarında yer alan özel bir öz-yükleme (boot) programı ile hizmet birimine bağlanırlar.

        Ağ arabirim kartı (Network Interface Card), ağa bağlı olan her bilgisayarın bir karta gereksinimi vardır. Bu kart sayesinde iş istasyonu ağa dahil olur. Kablolama sistemi üzerinden hizmet birimine erişir. Ağ kartları genellikle sonradan eklenirler. Kartlar ağ tipine uyum sağlamak zorundadırlar.

        Kablolama sistemi, ağ içinde ana makine ile iş istasyonlarını birbirine bağlar. Kablo çeşitleri şunlardır:

·Eş eksenli kablo (coaxial)

·Burgulu çift kablo

·Fiber optik kablo

        Fiber kablolar ışığı iletme özelliğine sahip cam liflerden oluşurlar. Çok hafif, ince ve hızlı olmaları onların üstünlüğüdür.

        Bunun dışında kablosuz da ağ işletimi de gerçekleştirilebilir. Bu iletişim biçiminde kızıl ötesi ışıklar ve radyo frekansı kullanılır. Bu teknolojinin kullanılması için belli kısıtlamalar vardır. Bunlar iki bilgisayarın birbirim görmesi ve uzaklıktır.

        Paylaşılan kaynaklar ve çevre birimleri hizmet birimine bağlı olan ve diğer kullanıcıların hizmetinde olan kaynakları gösterir. Bunlar başta yazıcı, sabit disk, çizici, CD-sürücü vb. dir.

        Ağ İşletim Sisteminin Özellikleri:            Bir ağ işletim sistemi, tek bir kişisel bilgisayarın işletimim sağlayan işletim sistemine göre çok daha üstün özelliklere ve yeteneklere sahiptir.

Bunların başlıcaları şunlardır:

  Dosya ve dizin hizmetleri

       Ağ içinde çok sayıda kullanıcı bir hizmet birimindeki dosyalara ve programlara ulaşmak ister. Ağ işletim sistemi bu paylaşımı denetler.

  Hata Toleransı

       Ağ  işletim  sistemi,  sistemde  oluşabilecek  arızalara  karşı  ağı korumalıdır. Netware işletim sistemi SFT (System Fault Tolerance) özelliği ile ağın güvenli çalışmasını sağlar.

  Disk Ön Belleği

       Disk ön belleği sistemin ana belleği ile sabit diskimin kullanımını artıran bir özelliktir. Disk ön belleği sabit diskten okunmuş bilgileri biriktirir ve onlara bir daha gereksinim duyulduğunda sabit diskten erişim yapmadan ön bellekten kullanır.

  Kayıt Koruma

       Kayıt koruma özelliği kullanıcını veri tabanındaki bilgilerin herhangi bir arızaya ya da bozulmaya karşı korunmasıdır. TTS (Transaction Tracking System) olarak adlandırılan bu sistemde işlem (transaction) kayıtlardaki bir değişikliği ifade eder.

  Güvenlik

       Ağ ortamında da kullanıcılar genellikle bilgilerim bir başka makinemin (genellikle hizmet biriminin) sabit diskinde saklarlar. Bu durumda kullanıcılar bu bilgilerin güvenliğinden kendi sabit diskindekilere göre daha fazla kaygı duyarlar.

Çok sayıda kullanıcının çok sayıda dosya ve dizinle uğraşması nedeniyle ağ işletim sisteminin en büyük görevlerinden birisi dosya ve dizin sisteminin güvenliğinin sağlanmasıdır.

         Netware işletim sistemi gelişmiş ve çok güvenli bir koruma ve şifreleme sistemine sahiptir. Şifreler düzenlenebileceği gibi bilgilerin kilitlenmesi ya da kullanımlarının değişik biçimlerde kısıtlanması söz konusudur.

  Kaynak Paylaşımı

       Ağ ortamında bir yazıcı, yedekleme teyibi, diskler vb. aygıtlar birer kaynak olarak adlandırılırlar. Ağ iş1etim sistemin bu kaynakları ağın içindeki bütün kullanıcılara paylaştırarak ortak kullanımlarını sağlarlar.

  Uzak Erişim

       Ağlar içinde uzak iş istasyonlarına bağlanmak gerekir.  Ağ işletim sistemleri çevrim-içi ve çevrim dışı uzak istasyon bağlantısını desteklerler.

Köprü (Bridges)

       Köprüler bir  ağın diğer bir ağ ile iletişim kurmasını sağlarlar. Netware işletim sistemi köprünün kolayca tesis edilmesini sağlar.

  GeçitIer (Gateways)

       Geçitler ağın farklı iletişim protokollerine sahip ağlarla bağlanmasını sağlar. Örneğin     bir geçit,  Netware ağının  IBM  sistemine bağlanabilmesini sağlar. Kullanıcı geçit üzerinden o sisteme bağlanır ve kaynaklarını kullanır.

  Ağın Yerleşimi

       Bir ağın Yerleşimi kablolama sistemine ve makinelerin birbiriyle iletişim biçimine göre düzenler. Ağ içindeki bilgisayarların fiziksel düzenine ağın yerleşimi (topology) denir. Ancak ağın içinde yer alacak bir makinemin ağın düzenine uyum sağlamadan önce ağın içindeki sinyal alışverişine uyum sağlaması gerekir.

  Yerleşim (Topology)

       Yerleşim, ağın içindeki makinelerin birbirine nasıl bağlandıklarını açıklar. Fiziksel yerleşim ve iletişimi biçimim ağın yerleşim düzenine göre diğer bir değişle kablolama sisteminin haritasıdır. Kablolama doğrusal olabileceği gibi daire biçiminde bir halka biçiminde de olabilir.  Ayrıca yıldız biçiminde de yerleşimler vardır. Bu yerleşim biçiminde bir merkezden kablolar uçlara uzanır.  

Doğrusal Yerleşim

       Doğrusal yerleşimde bir doğrusal hat üzerinde iş istasyonları ve hizmet birimi yer alır. Yaygın kullanılan ethernet yerel bilgisayar ağı buna bir örnektir.

         Ethernet ağları doğrusal bir yapıyı kullanır. Bu ağda CSMA/CD iletişim yöntemi uygulanır.

  Ağın Büyüklükleri

       Ağlar değişik boyutlarda olabilirler. Bir yazıcıya bağlı bir bilgisayar sistemim ağ olarak tanımlamak olanaksızdır.

         Ancak çok sayıda bilgisayar, paylaşılan kaynaklar hizmetler  ve güvenlik bir ağ olarak tanımlanabilir.

  Yerel Bilgisayar Ağları (Local Area Network)

       Beş on iş istasyonunun bulunduğu ve genellikle aynı bina inçinde ve bir organizasyona ait alt küçük ağlardır. Yaygın kullanılan ağ biçimidir.

  Bağlı Ağlar (Interconnected Networks)

       İki ya da daha çok ağın bir araya gelerek oluşturduğu küçük ağlardır. Bunlar da genellikle bir organizasyon içinde bulunurlar.  Bağlı ağlardaki amaç geniş ağların küçük ağlara bölünmesiyle etkinliğin artırılmasıdır.

  Novell Netware'in Tarihi

       Novell firması 1983 yılında kurulmuştur. Firmanın amacı Kişisel Bilgisayarlar (Personal Computer) arasındaki ağlar için yazılım ürünleri geliştirmektir. Novell’in önerdiği ağ birçok sistemi; küçük bir yerel ağdan büyük bir bilgisayar ağına kadar da hertürlü yerleşim düzenini desteklemektedir.

          Novell'in özellikle kişisel bilgisayarlar arasındaki ağlara yönelik çalışma yapmasının bir nedenide de aynı yıllarda IBM XT ve DOS 2.0  pazara sürülmüş olmasıdır.

         Novell, orjinal olarak  Motorola işlemcisi üzerinde çalışmak üzere geliştirildi. Ancak daha sonra Novellin stratejileri. aslında tek kullanıcı için geliştirilmiş olan 8088 Intel mikro işlemicilerinde de çalışması sağlanarak gelecekte daha yaygın olmayı amaçlıyordu.

          Novell, kullanıcıya DOS ortamını kullanırken kolayca Netware ağ ortamına geçecek biçimde bir arabirim sağlayarak, Netware'in kişisel bilgisayarlarla kurulabilecek Yerel Bilgisayar Ağlarına yaygın olaral kurulmasını sağIadı.

Bu arada donanım teknolojisi de hızla ilerlemekte idi. Pazara daha hızlı ve çok-görevliliğe izin veren 80286 ve 80386 mikro işlemcileri sürüldü. Netware 80286 daha hızlı ve verimli çalışmaya başlamıştır. Büyük gelişme 1989 yılında oldu. 1989 yılında Novell firması Netware 386 işletim sistemim pazara sürdü. Netware 386. 80386 mikro işlemcisinin bütün özeIliklerinden yararlanıyordu.

        l990’lı yıllarda Netware ağı dünyada en yaygın kullanılan ağı haline geldi. Bu ağın arkasındaki teknik özelliklere (mimari) Netware Open systems (Netware Açık Sistemleri) denilmekteydi.

               Netware'in açık sistem olması. Netware endüstri standardı olmuş iletişim  protokollerim   olan  TCP/IP  (Transmission  Control Protocol/Internet Protocol) ve OSI (Open System Interconnection) desteklemesi sayesinde gerçekleştirilmektedir.

                                                                 NETWARE İŞLETİM SİSTEMİ

       Netware bir firmadaki bilgi işlem gereksinimlerini etkin biçimde gerçekleştirmek için  geIiştirilmiş bir ağ yönetim sistemidir. Netware, mevcut donanım ve yazılımdan maksimum yararIanarak  farklı ortamlarda bilgisayar ağının kurulmasını ve kullanılmasını sağlar.

            Netware 386, 80386 ve 80486 mikro işlemcilerinin özelliklerinden maksimum  yararIanmak  üzere  geliştirimiştir.  Netware’in bu uyarlamasının performansı önceki uyarlamalarına göre iki-üç kat artmıştır.

         Netware işIetim sistemi C dili ile yazılmıştır. Bu özelliği ile Netware yazılımı taşınabilir (portabic) bir programdır.  Birçok işletim sitemini destekler. Bunlar DOS,UNIX,OS/2 işietim sisteılıieridir.

  Uyarlamaları

       Netware işletim sisteiminin ilk uyarlamaları ELS Netware I veII dir. Daha sonra Advanced Netware ve Netware 386 uyarlamaları pazara sürülmüştür.

Günümüzde yaygın olarak kullanılan ve pazarda mevcut olan Netware işletim sistemi uyarlamaları şunlardır:

  ·Netware Lite

·Netware v2.2

·Netware v3.11 ve 3.12

·Nenşare v4.01

·Netwam v2.2

  Netware Lite

       Netware Lite yerel bilgisayar herhangi bir hizmet birimine bağlı iş istasyonIarı biçiminde oluşturuImuş ağlardan değildir. Bu tür ağlara eş düzeyli ağlar denir.  Ağ içinde yer alan bilgisayarlar eşit koşullar altında birbirlerine bağlanarak veri alışverişi yaparlar.

  Netware v2.2

       Genellikle küçük işletmeler için geliştirilmiş kolay kullanımı olan bir ağ işIetim sistemidir. Netwarc 2.2 uyarlaması daha önceki Netware uyarlamaları olan ELS Netware Levels I ve II, Advanced Netware ve SFT Netware uyarlamalarını tek bir Netware uyarlaması olarak geliştirilmiştir. Diğer uyarlamalara göre dahia gelişmiştir.

  Netware v3.11

       Netware 3.11 tüm özellikleriyle 32-bitlik bir ağ işletim sistemidir. Masaüstü bütün ortamları destekler. Bunlar: DOS, Windows, OS/2, UNIX ve Macintosh'tır.

Netware 3.11 uyarlaması merkezi bir ağ yönetimini destekler. Bu uyarlama kuruluşIarın öIçeğine tam uyum sağlayabilmek için 20, 100 ve 250 kullanıcılı olarak pazara sunulmustur.

  Netware v4.01

     Netware v4.0 uyarlaması özellikle birden çok hizmet birimine sahip ve geniş bir alana yayılımış büyük bir ağı destekler. Netware v4.0 1993 yılında pazara çıkmış en yeni uyarlamadır.

     Netware v4.0 önceki uyarlamalara göre daha gelişmiş bir işletim sistemidir. Bu uyarlama ile yardımcı programlar ve komutlar daha basitleştirilmiş ve sayıca azaltılmıştır. Ayrıca Windows ve OS/2 ortanımı desteklemek için grafik kullanıcı arabirimine sahip yardımcı programlara sahip oImuştur. Güvenlik ve yönetim olanakları artırılmıştır.

  Novell DOS 7.0

       Novell DOS 7.0, pazara yeni sürülmüş bir DOS işletim sistemidir. Bu DOS işletim sisteminin özel1iği Netware Lite. LANtastic ya da Windows for Workgroups gibi eş düzeyli bir ağa olan gereksimini ortadan kaldırmasıdır. Yani Novell DOS 7.0 birden çok bilgisayarı kolayca birbirine bağlayacak bir ağ yazılımdır. Bu özelliğinin yanısıra DOS 6.0 özelliklerine sahip bir DOS işletim sistemidir. Ayrıca aynı anda bir çok programı çalıştırabilen çok görevlilik özelliğine de sahiptir. Kullanıcı gereksinimlerine göre bir kullanıcılı ya da çok kullanıcılı olarak kullanılır.

        Novell DOS 7.0 işletim sistemi çok sayıda yardımcı programa sahiptir. Bunlar yedekleme, virüs ve sıkıştırma özelliklerine sahiptir.  Novell DOS 7.0 işletim sistemi standard ağ donanımının üzerine kolayca kurulur.

  Açık Protokol Teknolojisi

       Novell Netware işletim sisteminin açık protokol teknolojisi, ağ üzerinde çok sayıda iletişim protokolünün kullanımını sağlar. Bu olanak sayesinde Netware bilgisayar ağı başka bilgisayar ağlarına da kolayca bağlanabilmektedir.

Ayrıca, yine bu özellik Netware ağının ISO (International Standard Organization) tarafından geliştirilen OSI (OpenSystem

       Interconnection) modeline uyum göstermesini sağlamaktadır.

OSI modeli değişik firmaların yazılımlarının ve donanımlarının kullanıldığı ağların oluşmasını sağlayan protokolleri içerir.

OSI modeli belli alanlarda bağımsızlık prensiplerine sahiptir.

Bunlar:

  Ortamdan Bağımsızlık

       Bu özelliği ile Novell Netware farklı firmaların ürettiği ağ arabirim kartlarını kullanır.Bütün vuşzun tizerinde ağ arabirim kartı Netware tarafından kulanılabilmektedir.

  Taşıma Protokolü Bağımsızlığı

       Taşıma (aktarma) protokolü ağ içinde iki istasyon arasında bilgi birimlerinin (bilgi paketleri) taşınmasının kurallarını tanımlar. Novell'in taşıma protokolünün adı IPX (Internetwork Packet Exchange) dir. Ancak bununla birlikte diğer ağlarla olan tümleşmede diğer taşıma protokollerininde kullanımı söz konusudur.Bunlar:

·Apple Computers AppleTalk

·IBM firmasının SNA (System Network Architecture)’si

·Endüstri  standardı  olan  TCP/IP  (Transmission  Control Protocol /internet Protocol)

·OSI (Open System Interconnection) protokolleri NoveIl Netware aynı ağ arabirim kartı  üzerinde birden çok iletişim protokolünün kullanılmasını sağlar

  Client-Server Protokol Bağımsızlığı

       Müşteri-Hizmetçi ya da Alıcı-verici protokolü kuralları bir iş istasyonunun hizmet biriminden bir isteği olduğu zaman hizmet biriminin onu yerine getirmesidir.

       Böylece işlemler daha hızlı biçimde yapılmış olacaktır.

  Netware Hizmetleri

       Netware hizmetleri Netware açık sisteminin özünü oluşturur.  Bu hizmetler, dosya işIemIerini, yazdırma işlemlerini güvenlik işlemlerini vb. içerir.

  Dosyalama ve Yazdırma Hizmetleri

       Netware’in dosyalama sistemi çok sayıda kullanıcının Netware’in hizmet birimi makinesindeki paylaşılabilir dosyalara erişmesini sağlar. Alıcı olarak kullanılan iş istasyonları DOS. OS/2 ya Macintosh

işletim sistemlerini kulanan iş istasyonu olabilir.

         Netware işletim sistemi farklı disklerde de bulunabilen çok büyük bir disk alanını bir birim (volume / cilt) olarak kullamr. Netware güvenlik özellikleriyle sabit disk alanlarını çiftleyerek sistem güvenliğini artırır.

        Netwar'in yazdırma hizmetleri iş istasyonlarının kendi yazıcılarını ya da hizmet biriminin yazıcılarını kullanmalarını sağlar.

  İletişim Hizmetleri

       Netware, ağ kullanıcılarına bir dizi iletişim hizmetleri de sunar. Bu özellikler genellikle Sisteme eklenebilen özelliktedirler.

  Veritabanı Hizmetleri

       Netware ağ içinde veritabanını sağlayacak olanakları kullanıcılara ve profesyonlere sunar. Netware’in Bitrieve adlı bir kayıt yönetim Sistemi programı, indeksli kayıtların kullanılmasını sağlar.

  Yönetim Hizmetleri

       Yönetim hizmetleri kullanıcıların ağların içinde hizmet veren ana makinelere ulaşmasını sağlar. Netware mevcut ağ ya da bağlanabilen alt ağlar içindeki bütün ana makinelerin kullanıcıların ve kaynakların kayıtlarını tutar.

Netware'in diğer ağlarla bütünleşmesi sonucunda çıkan geniş alanlara yayılmış ağlar ve kullanıcıların çalışmalarının denetiminde Netware şu güvenlik önlemlerini alır:

Şifreleme : Birçok işlemlerde kullanıcıdan şifre sorulması

Adlandırma: Kullanıcının ağa girmesi durumunda kendisine bir tanıtım numarasının verilmesi.

Yetkilendirme: Kullanıcıya verileri kullanmak için  belli yetkilerin (hakların) verilmesi.

Açık Sistemler

       Bilgisayar sistemleri, üçüncü parti yazılımların geliştirilmesini ve kullanımını sağlamak için açık sistem olmalıdır. Novell, Netware açık sistem anlayışıyla Netware ağı üzerinde uygulama geliştirilmesini destekler.

Netware'in  bu  konudaki   özelliklerinin  başında  Netware'in programcılara kendi özelliklerinden yararlanmasını sağlaması gelir. API (Application Programming Interfaces) olarak adlandırılan bu hizmetlerden programcılar kendi yazdıkları programlarla yararlanırlar. Novell bunları kitaplar halinde kullanıcılara sunar.

       Bununla  birlikte  Netware  ağı  birçok  protokolü.  destekler. Profesyonellerin uygulamalarını farklı ortamlara taşıyabilmesi için gerekli dökümantasyonu ve bilgileri verir.

  NetWare Lite

       Küçük bir işIetme ya da grup için geIiştiriImiş bir ağ sistemidir. Yirmibeş kullanıcıya kadar yazıcıları, bilgileri ve  programları payIaşmak isteyen herkes bu ağı kurabilir. Kolay kurulur ve kolay bir kullanıma sahiptir. Ağa yeni iş istasyonları eklemek kolaydır.

         Netware Lite yerel bilgisayar herhangi bir hizmet birimine (ağı ana makineye) başIı iş istasyonları biçiminde oluşturulmuş ağlardan değidir.Bu tür ağlara  peer-to-peer (eş düzeyli)   ağlar denir.

         Netware Lite iki ya da daha çok bilgisayar arasında veri ve program alış-verişini gerçekleştirmek için kullanılabilecek en basit yazılımlardan birisidir.

         Netwarr Lite yardımcı birimleriyle beraber bir program paketi olarak kullanıcıya verilir. Kullanıcıların  kendilerini bilgisayarları arasında kolayca ağ ortamını gerçekleştirmeleri amaçlanmıştır.

         Netware Lite ve benzeri bu tür ağlar başta kolay kurulur ve kullanılırlar.  Kullanıcıların  bir  grup  oluşturması  durumunda birbirlerinin  bilgisayarında  bilgilerden ve  yazıcılardan  ortak yararlanmayı sağlarlar.  Bu tür ağlarda herhangi bir hizmet birimine gereksinim duyulmaz.  Bütün bilgisayarla birbirlerine bağlıdır ve birbirlerinin kaynaklarından yararlanırlar.

  Ağın Kurulması

       Netware Lite Yerel Bilgisayar Ağının kuruluşu için belli bir donanımı ve yazılım vardır. Ondan sonra belli işlemlerin sırayla yapılmasıyla ağın kurulması gerçekleşir.

  Yazılım Seti

      Novell Netware Lite yazılım seti (program paketi), kitapları, disketle ve donanım birimleriyle birlikte kullanıcıya bir paket olarak verilir.Kullanıcı, dökümanları okuyarak ağı kurabilir. Netware Lite yazılım seti kurulması ve kullanımı kolay biçimde geliştirilmiş bir yazılımdır.

  Donanım Birimleri

       Donanım birimleri mevcut biIgisayar donanımının yanısıra ağın tesisini sağlayacak ek donanım birimleri anlamındadır.

  Bu ekler şunIardır:

  ·Her iş istasyonu için bir ağ arabirim kartı (network interface card).

·Kablolar bağlayıcıIar ve sonlandırıcılar.

·Dokümantasyon

  Ağın Elemanlarını Bir Araya Getirmek

       NetWare Lite'in kitabi kuruIuş için temel işIemIeri kullanıcıya şekillerle anlatır. Bu işlemlerin başında ağın kurulması için temel elemanların bir araya getirilmesi gerekir.

         Bu işlemler şunIarı kapsar:

·En az iki bilgisayar (birinin sabit diski olması gerekiyor). Bu makine sayısı yimribeşe kadar yükselebilir.

·NetWare Lite özellikle bellek artırımına gerek duymaz. Minimum 640 Kilobayt bellek yeterlidir.

·DOS işIetim sistemi (3.x 4.x. 5.x. 6.x ya da DRDOS 6.0)

·Her makine için NetWare Lite yazılımı  ve dokümantasyonu.

·Her makine işin bir ağ arabirim kartı.

·Kablo, bağlayıcılar ve sonlandırıcılar.

·Aygıt Sürücüsü (makineyle ağ arabirim kartının iletişimini sağlayan program

  Ağın (network) Donanımının Kurulması

       İki ya da daha çok bilgisayar arasında ağın oluşturulabilmesi için önce donanım olarak minimum gereksinimler yerine getirilir.

       Yapılacak  ilk  iş  ağ  arabirim  (network  kartları)  kartlarının bilgisayarlara takılmasıdır. Bu işlem için  bir uzmandan yardım alınabileceği gibi kullanıcı kendisi de takabilir.

         Kartlar bilgisayarın ana kartı (mainboard) üzerine takılır ve vida ile sabitlenir. Bu işlem için bilgisayarın içi açılmalıdır.Daha  sonraki  işlem  bağlayıcıların  (connectors)  ve  kabloların düzenlenmesi gerekir. En son yapılacak işIem ise ağı oluşturan kablo hattının başına ve sonuna sonlandırıcıların takılmasıdır.

          Bağlayıcılar (T bağlayıcıları) kablonun ağ arabirim kartlarına takılmasını sağlarlar. Bu sayede iki bilgisayarın kablo ile birbirine bağlanması sağlanır.

        Ağ arabirim kartlarıyla ağın kullanımını sağlayacak bir de sürücü programlar vardır. Bunlarda disketlerle ağ arabirim kartıyla birlikte verilir.

  Yazılım KuruIuşunun Planlanması

       Netware Lite Yerel Bilgisayar Ağının kurulmasında önce ağın nasıl çalışacağının planlanması gerekir. Ağ içinde hangi makineler yer alacak, kimler kimlerin sabit diskine erişebilecek ya da kimler hangi yazıcıları kullanacak gibi temel işletimin prensiplerinin ortaya çıkması  gereklidir.

         Bir ağ yazılımı, ağ üzerindeki bilgisayarlar arasında yazıcıların ve bilgilerin paylaşımını sağlar. Örneğin, ağda yeralan makinelerden birindeki bilgilere diğer bilgisayarın kullanıcısı ulaşabilir. Yine aynı şekilde bir bilgisayara bağlı olan yazıcıya diğer bilgisayarın kullanıcısı da ulaşabilir.  İşte bütün bu kullanım olanaklarının düzenlenmesi işlemine Netware Lite ağının kuruIuşunun planlanması denir.

         Bir hizmet birimi (Server) yazıcılarını ve bilgi/veri dizinlerni iş istasyonlarıyla (client) paylaşan bir bilgisayardır. Bu başlamda bir iş istasyonu alıcı (client) olarak adlandırılır. Bir alıcı (client), hizmet biriminin sabit diskindeki dizinlerini ve yazıcılarını kullanabilir. Bununla birlikte alıcı makineler, kendi dizinlerini ve yazıcılarını diğer makinalarla (alıcı ya da ana makine) paylaşrnazlar.

       Netware Lite ağında makineler, hem ana makine (server) hem de alıcı (client) olabilirler. Bu durumda olan makineler birbirlerinin bilgi dizinlerini ve yazıcılarını kullanabilirler.

         Netware Lite ağı kurulurken hangi bilgisayarın alıcı (client), hangi bilgisayarın hizmet birimi (server) ya da hem hizmet birimi hem alıcı makine (server ve client) olmasına karar verilebilir.

         Sonuç olarak bir iş istasyonun hangi programları ve bilgilerin ve yazıcı gibi aygıtları kullanacağı kararı verildikten sonra o makinemn alıcı, ana makine ya da ikisi birden yapması sağlanır.

         Ana makineler yazıcılarını ve diskinde yer alan bilgilerini diğer iş istasyonlarının (alıcı)  hizmetine sunarlar. Ancak ana makinelerde alıcıların bilgi dizinlerine ulaşamazlar. Bu nedenle de ikisi birden (ana makine ve alici) olarak düzenlenirler.

  Yazıcı

       Bir yazıcı ağ yazıcısı olarak kullanacaksa yazıcıya ağ ortamında bir ad verilmelidir. Buna ağ yazıcısı yaratma adı verilir. Ömeğin yazıcının adı LASER ya da CIKIS-l olabilir.

         Ağ yazıcısını kullanmak için bir alıcı makine belli bir işi ağ üzerinden yazıcıya gönderir. Bu işleme bir çıkışın (port) yönlendirilmesi (capture) denir.

Bir bilgi dizininin (directory) ağ dizini olabilmesi için de o dizine bir ağ adı verilir. Bu işleme de "ağ dizini yaratmak" denir.  Ömeğin. C:\DATA\YAZISMA dizinine MEKTUP adı verilerek o dizin bir ağ dizini olarak yaratılır.