NUFUS SAYIMI'NIN ARKASINDAN

2 ARALIK 1997, SALI
HURRIYET GAZETESI

 

Once ailede demokrasi sart

Istanbul Kadin Kuruluslari Birligi de sadece aile reisinin mesleginin sorulmasina tepki gosterdi. Birlik Yurutme Kurulu adina Prof. Dr. Necla Arat, Nazan Moroglu ve Gulsevil Erdem yaptiklari ortak aciklamada soyle dediler: ''Herhalde kadinlarimizin meslek sahibi olarak bir iste calisabilecekleri akla gelmedi. Yillardir tum kadinlarin ve kadin kuruluslarinin 'toplumda demokrasinin on kosulu ailede demokrasidir' soylemiyle, yasalarda ve ozellikle Medeni Kanun'da kadin-erkek esitligine aykiri hukumlerde degisiklik yapilmasi isteklerini duymazdan ve gormezden gelen ulke yoneticileri, bu kez de nufus tespiti sirasinda yasanan bu ayiba yol actilar.''

 

Turkiye'nin ilk kadin vaizi Ankara Universitesi Ilahiyat Fakultesi Ogretim Uyesi Beyza Bilgin de ''Evin reisinin meslegi soruluyorsa ve bu onemliyse, kadinin da meslegi sorulmaliydi'' dedi.

Tavir kadina karsi onyargidir

DYP Genel Baskan Yardimcisi Meral Aksener de tepkisini ''Bu sayim kadina karsi Turkiye'de nasil bir onyarginin oldugunu ortaya koyuyor'' sozleriyle dile getirdi. Aksener, soyle dedi: ''Kadina karsi onyargiyi gosteren bu tavir, siyasi hayattaki kadinlarin ve derneklerin ne kadar fazla calismalari gerektigini de ortaya koyuyor. 1985 sayiminda sayim memuru olarak gorev yaptim. O zaman da kadinlara meslek sorulmuyordu. Ama Turkiye'de bir degisim yasaniyor ki basin bu konuya sahip cikiyor. Bugun artik bir duyarlilik olusmus. Hurriyet'e bu yayinindan oturu tesekkur ediyorum.''

 

RP Grup Baskanvekili Lutfu Esengun, ''Bu tamamen DIE ve YSK'nin bilecegi bir konu, ama nufus sayiminda kadinlara da meslekleri sorulsaydi daha iyi olurdu, bu bir noksanlik olarak kaldi'' degerlendirmesini yapti.

 

Turkiye Diyanet Vakfi Kadin Kollari Baskani Ayse Sucu ise Al-i Imran Suresi'nin ''Ben erkek olsun, kadin olsun ki hep birbirinizdensiniz, hicbir calisanin calismasini zayi etmeyecegim'' ayetini hatirlatarak, sunlari soyledi: ''Insan ve Allah'in kulu olarak Islam'a gore erkekle kadin arasinda herhangi bir ayrim yapilmamistir.Her ikisi de esittir.''

 

Buyuk ayiba buyuk tepki

Sehriban OGHAN / ANKARA

Nufus sayiminda, evin reisi olarak erkegin kabul edilmesine ve sadece erkegin mesleginin sorulmasina tepkiler cig gibi buyuyor.

Devlet Bakani Isilay Saygin, sayimda yapilan yanlisligi, ''Utanc verici'' olarak niteledi. Banglades gibi geri kalmis ulkelerde bile aileyi, eslerin ortak temsil ettigini ifade eden Saygin, Turkiye'de Medeni Kanun'a gore ailenin reisinin erkek oldugunu animsatti. Gunun sartlari dusunuldugunde yapilan sayimin yetersiz olduguna dikkati ceken Saygin, sunlari kaydetti:

''Bana meslegimi sormadilar. Su anda Medeni Kanun yururlukte. Onu esas alinca ailenin reisi erkek. Banglades'te bile medeni kanun degistirilerek, kadin-erkek aileyi birlikte temsil ederler yazdirilmis. Bundan utanc duymak lazim... Bugunun sartlarinda ancak boyle, ileri zamanda teknolojiyi en guzel sekilde kullanarak geregini yapacagiz.''

BUYUK FIRSAT KACTI

 

CHP Grup Baskanvekili Oya Arasli durumu ''fevkalade uzucu'' sozleriyle nitelerken, boylece kadina iliskin cok yararli bilgiler saglayacak bir firsatin kacirildigini soyledi. Arasli, meslek sahibi kadinin toplumdaki yerine onem vermeyen anlayisi siddetle protesto ettigini vurguladi.

DYP Edirne Milletvekili Umran Akkan, ''Maalesef dunku nufus sayiminda kadinlar yok kabul edilmislerdir'' dedi. Akkan, parlamentoda duzenledigi basin toplantisinda, boyle bir nufus sayiminin son olmasini dileyerek, diger 13 kadin parlamenter gibi kendisinin de ''milletvekili'' olarak yazilamadigini soyledi. ''Kadini hâlâ (kocasinin hanimi) olarak algilayan bu zihniyeti kiniyor ve protesto ediyorum'' diyen Akkan, ''Ozenle hazirlandigi soylenen nufus sayiminda kadinlarin unutulmus olmasi cok dusundurucudur'' diye konustu.

Kadinlarin meslegini kadin mudur sordurtmamis

Suleyman DEMIRKAN / ANKARA

Devlet Istatistik Enstitusu (DIE), 'Hane halki reisinin meslegi' sorusu ile kadin-erkek ayrimi yapmadiklarini, 30 Kasim'da 'nufus sayimi' degil, 'nufus tespiti' calismasi oldugunu bildirdi. DIE Baskani M. Siddik Ensari, nufus tespitinde 'Hane halki reisinin meslegi' sorusunun, bir kadin olan DIE Baskan Yardimcisi Dr. Suhendan Ekni'nin istegi ve israriyla konuldugunu belirtti. Meslekle ilgili sorunun forma son anda girmesini saglayan Ekni, ''Hane Halki Reisi tanimi, uluslararasi standart bir tanimdir. Verilen yanitlar fazlasiyla bizi amacimiza ulastiracaktir'' diye konustu. Ekni, ''Hane Halki Reisi, hane halkinda karar mercii kimse odur. Erkek de, kadin da olabilir. Bizim hane halki tanimimiz, Medeni Kanun'da yer alan tanimin bir yansimasi degildir'' diye konustu.

DIE Baskani Ensari: Butun kadinlardan ozur dilerim...

 

DIE Baskani Siddik Ensari, sayim formlarinda, kadinlarin meslekleriyle ilgili sorunun olmamasinin ayrimcilik olarak degerlendirilmesi uzerine kadinlardan ozur diledi. Ensari, ''Bayanlar alinmislar. Butun sahislara soracak olsak zaman kaybi olacakti. Yer bakimindan buyuk yer tutacak, degerlendirme suresini asacakti. Boyle ayrimciliga, cok uzuldum, ciddi bir calisma yapiyoruz. Turkiye'de, DIE'nin uc baskan yardimcisinin ikisi, daire baskanlarinin yarisi bayandir. Her zaman saygimiz var bayanlara karsi'' dedi. Ensari, kadinlar olmayinca eksik olmuyor mu sorusu uzerine ise ''Kadinlardan da aile reisi olan var. Bu tamamlayici bir calisma olacakti. Ama ayrimcilik olarak algilandiysa, butun kadinlardan kurumum adina ozur diliyorum'' diye konustu.

 

MILLIYET

Kadin yok sayildi

Nufus sayiminda kadinlarin mesleginin sorulmamasina, kadin kuruluslari, parlementer ve yazarlarin buyuk tepki gosterdi

HEPiMiZi evlere hapseden nufus sayiminda, erkeklerin meslegi soruldu, ancak kadinlarinki sorulmadi. Bunun uzerine kadinlar, calisma yasamindaki yerlerinin bir istatistik olarak bile deger kazanmamasini kabullenemeyip ayaga kalkti. Kadin kuruluslari, kadin parlamenterler, yazarlar tepkilerini dile getirirken kadinlarin isyani bitmek bilmiyor.
DYP Edirne Milletvekili Umran Akkan, sayim soru formunda mesleklerine yer verilmemesi nedeniyle kadinlarin "yok" sayildigini belirterek, "Cagdas gecinip, cagdas olmanin en onemli unsuru olan kadin haklarini gozardi edenlerden, kadini yok sayanlardan hakkimizi arayacagiz" dedi.
Nufus sayimi nedeniyle sokaga cikma yasagini "ilkellik" olarak niteleyen Akkan sunlari soyledi:
"En carpici ornek olarak benim oturdugum Meclis lojmanlarinda, sokagimda oturanlar milletvekili olarak yazildigi halde benim milletvekili olarak yazilmam mumkun olmamistir. Bu durumda bu sayimda 13 kadin milletvekili yazilamamistir. Kadini hala `kocasinin hanimi' olarak algilayan bu zihniyeti kiniyor ve protesto ediyorum."
Gazeteci - Yazar Duygu Asena da tepkisini soyle dile getirdi:
"inanilir gibi degil. Bugune kadar `Kadin hareketlerinin gerekliligiyle alay edenler utansin. iste ciplak gercek ortada. Bu kadar zamandir, Kadin Sorunlari Genel Mudurlugu, kadin kursuleri, kadin kutuphaneleri var. Devlete bir adim attirmak mumkun olamamis demek ki."
istanbul Kadin Kuruluslari Birligi Yurutme Kurulu adina Prof. Necla Arat, Avukat Nazan Moroglu ve Gulsevil Erdem imzasiyla yapilan aciklamada ise "Kadinlarimizin meslek sahibi olarak bir iste calisabilecekleri hic akla gelmedi" denilerek su gorusler savunuldu:
"Kadinlarin ve kadin kuruluslarinin yasalarda ve ozellikle Medeni Kanun'da kadin - erkek esitligine aykiri hukumlerde degisiklik yapilmasi isteklerini duymazdan ve gormezden gelen ulke yoneticileri bu kez de nufus tespitinde yasanan ayiba yol acti. Turk kadinina yapilan bu ve bunun gibi haksizliklar ve ayiplar artik kadinlarin insan haklarina aykiri boyutta oldugundan, Kadindan Sorumlu Devlet Bakanligi'nin mutlaka insan Haklarindan Sorumlu Devlet Bakanligi'yla isbirligi yapmasi ve bir esit haklar komisyonunun kurulmasi kacinilmaz olmustur."
Turk Universiteli Kadinlar Dernegi Genel Baskani Tuten Ang da su degerlendirmeyi yapti:
"DiE Baskani Siddik Ensari'nin uygulamasinda somutlasan kadinin hala ikinci sinif vatandas olarak gorulme anlayisini cagdisi bir anlayis olarak siddetle kiniyoruz. Kadinin toplumdaki yerini yok sayan bir uygulamanin nedenini zamandan paradan ve kagittan tasarruf edilmesine baglamak ise son derece tutarsiz bir aciklamadir. Ayrica Turkiye'nin profilinin cikartilma sansi da bu yanlis tasarrufa feda edilmistir."
Hulya Kocyigit ise sunlari soyledi:
"Bu cok acik bir ilanla hala kadin ve erkegi esit gormemenin ve aile reisi olarak sadece erkeklerin anilmasinin bir sonucudur. Bir tarafin ustunlugu ele alinarak aile kurulmaz. Calisan kadinlarin oranini asagi yukari tahmin ediyoruz ama hazir eve kapanmisken, boyle de bir firsat yakalanmisken bu sayi daha dogru bir sekilde tesbit edilebilirdi. Ulkemizin gelismesi acisindan da bu cok onemliydi. Sadece biz kadinlar rencide edilmedik, bir de buyuk bir sans yitirildi buna cok uzuluyorum."
 
 

14 saat bosuna hapsolduk

PAZAR gunu halki 14 saat suresince evine hapseden sayim, ozellikle istatistiki acidan amacina ulasmadi. Devlet istatistik Enstitusu sayimda Turkiye'deki nufusu tespit etmenin yanisira nufusun sosyo - ekonomik profilini ortaya koymayi amacliyordu.
Bu nedenle DiE tarafindan vatandaslara, nufus bilgisinin yanisira, sosyal ve ekonomik durumlarina iliskin bilgileri saptayacak 60 civarinda soru hazirlanmisti. Ancak bu sorular buyuk cogunluga sorulmadi. Sayim gorevlileri, sokaga cikma yasaginin sona erdigi 19.00'a dogru, yetistirememek kaygisiyla sadece nufus bilgilerini almakla yetindiler.

Mesleksiz kadin!

Sayimda kadinlarin mesleginin sorulmamasi bir bakima mesleksiz varsayilmasi bir baska ciddiyetsizlikti. Oysa, Turkiye'de calisan kadinlarin toplam kadin nufusuna orani bircok gelismis ulkeden daha onde bulunuyor.
The Economist'in bu haftaki sayisinda yayinlanan tablo, cesitli ulkelerlerde ekonomik hayata aktif olarak katilan kadinlarin (15 - 64 yas arasinda) oraninin tum kadinlara oranini gosteriyor.
Cin, yuzde 56 ile kadin isgucunun en yuksek oldugu ulke. Tabloda 13'uncu sirada yeralan Turkiye, calisan kadinlarin, kadin nufusuna orani yuzde 38 oraninda.

3 ARALIK 1997, CARSAMBA
 

Kadin sorunlari Meclis'te
HURRIYET

Pazar gunku sayimda kadinlara meslek sorulmamasinin yarattigi tapkiler, kadin sorunlarini yine Meclis gundemine tasidi. CHP'nin kadin milletvekilleri Oya Arasli ile Birgen Keles'in hazirladigi arastirma onergesine CHP'den 19 erkek milletvekili de imza atti. Arastirma onergesinde, kadinlara ''ikinci sinif vatandas'' muamelesi yapildigi belirtilerek, ''Pekcok ekonomik ve sosyal etken kadinlarimizin yasamin cesitli alanlarina katilmasini engellemekte, kadinlarimiz ikinci sinif vatandasliga itilmekte, basta siddet olmak uzere pekcok onur kirici davranisla yuzyuze gelmektedir'' denildi. Onergede, kadin-erkek esitliginin tam olarak saglanabilmesi icin gerekli onlemleri arastirmak uzere Meclis Arastirma Komisyonu kurulmasi istendi.

 

Esine saygisiz erkek nasil demokrat olur?
MILLIYET

Musa'nin teybi

MUSA Agacik, pazar gunu yapilan nufus sayiminda kadinlara mesleklerinin sorulmamasi nedeniyle Kadin Arastirmalari Dernegi (KADER) Baskani Profesor Necla Arat ve sinama sanatcisi Hulya Kocyigit'e sordu:
- Hocam, sayimda sizi `yok' sayan DiE Baskani Siddik Ensari'ye diyeceginiz?
- Bizim daha once, `Medeni Kanun'un kadin - erkek esitligi'ni kapsayacak bicimde yeniden duzenlenmesi icin buyuk cabamiz oldu. Bir takim cevreler bizi, `Kadinlar simdi reisligi de ele alirlar' diye kucumsediler.
- Cumhurbaskani Demirel ile RP Lideri Erbakan'in eslerini konusturmamasi peki?
- Neden erkek ailenin reisi ve konusmaya tek yetkili olsun? Ben cok uzuldum. Cumhurbaskani esini konusturtmadi. Erbakan ise esini, kizlarini cikartmadi.
- Cumhurbaskani'nin burada topluma ornek olmasi gerekmez mi?
- Cumhurbaskani ve siyasi parti liderlerinin boyle bir olayda model olarak davranmalari gerekir. Cunku halk onlari izliyor, gordukleri ornege gore hareket ediyorlar. Eger bastan bir is yanlis yapiliyorsa, diger insanlarin bu yanlisi yapmalari artik dogal hale geliyor. isler burada bastan bozuk gidiyor ne yazik ki..
- Bu antidemokratik ve antilaik tutuma tepkiniz ne olacak?
- Biz istanbul kadin kuruluslari olarak, demokrasinin yerlesmesi icin, erkekleri esitlik noktasinda egitmek turunden kampanyalar acacagiz.
* * *
- Hulya Hanim, Erbakan'in ailesini sayim memurlarindan saklamasinin sizce anlami?
- Tek kelimeyle komik.
- Cumhurbaskani Demirel'in esi Nazmiye Hanim'a soz hakki tanimamasi, demokrasiye ters degil mi?
- Ters tabii ki. Ama bir cok seyde guzel ornekler yansitiyor. Onun icin daha hosgorulu bakiyorum Cumhurbaskanimiza.
- Esiniz, size soz hakki tanimasaydi, hosunuza gider miydi acaba?
- Hayir, asla gitmezdi. Ben Turkiye'de her zaman kadin - erkek esitligini savundum.
- Turkiye, esitligi ailede saglayamadigindan mi demokratiklesemiyor acaba?
- O kadar guzel bir noktasini soyledin ki Musa... Daha evinin icinde esine soz hakki tanimayan bir erkek, nasil demokratik bir adam olabilir zaten?

ZAMAN
HODRI MEYDAN - SULAYMEN UNAL /HASAN SUTAY
3 ARALIK

Kadin

Sayim gunu, kadinlara meslek sorulmamasi, bazilarinin agirina gitmis. Eger artistlik yapmiyorlar ve kadin meselesine egilmek istiyorlarsa kendilerine yardimci olalim. Cunku gercekten sikintida olan kadinlar var. Beyazit meydaninda bir aydan fazla suredir, yagmurda yagista bekleyen ve sadece okumak isteyen basortulu universite ogrencileri haklarini alamazken, kadin haklarini savunanlar, galiba kis kis guluyordu!

CENTER>

DIE'den kadinlara arastirmali ozur

HURRIYET
4 Aralik 1997, Persembe
Hurriyet'in kamuoyuna duyurdugu, nufus tespitinde kadinlara mesleklerinin sorulmamasina tepkiler giderek artarken, ANAP Mugla Milletvekili Lale Aytaman ile DTP Izmir Milletvekili Ayseli Goksoy, tepkilerini bir kez de Devlet Istatistik Enstitusu'nu ziyaret ederek dile getirdiler. DIE Baskani Siddik Ensari, kurumun yuzde 60-70'inin kadin yoneticilerden olustugunu kaydederken, iki milletvekilini de tum kadin personeliyle birlikte karsiladi. Nufus tespitinde kadinlara mesleklerinin sorulmamasini hata olarak kabul etmedigini belirten Ensari, en kisa zamanda 'kadin arastirmasi' yapacaklarini acikladi. Ensari, ''Bu nufus sayimi degil, nufus tespitidir. Turkiye'de ne kadar meslek oldugunu tespit icin hane reisine meslegi sorulmustur. Kadinlarin ayrimi soz konusu degildir'' dedi. Aytaman tepkisini, ''13 trilyon harcanan calismada kadinin adinin olmasini isterdik'' sozleriyle dile getirirken, istatistiksel yaklasimin siyasi ve sosyal beklentilerle ters dustugunu soyledi. Goksoy da calismanin, kadinlarla ilgili her seyin Meclis'te askiya alindigi bir donemde yapilmasi uzerine tepkinin buyudugunu belirtti.