คำคล้องจอง
คำคล้องจอง เป็นคำที่ใช้พูดกันมานานแล้วและยังคงใช้กันอยู่ในปัจจุบัน แม้บางคำจะให้ความหมายที่ไม่ชัดเจน เพราะมุ่งหวังให้คล้องจองกันเท่านั้น แต่ก็แสดงให้เห็นถึงความเป็นคนเจ้าบทเจ้ากลอนของคนไทย
กตัญญู รู้คุณ | รู้ถึงความดีที่ผู้อื่นทำให้ |
กระโชก โฮกฮาก | พูดจากระแทกเสียงซึ่งไม่น่าฟัง |
กลับเนื้อ กลับตัว | เลิกทำความชั่วหันมาทำความดี |
กลางเก่า กลางใหม่ | ไม่เก่าแต่ก็ไม่ใหม่ |
กล้านัก มักบิ่น | กล้าเกินไปมักจะเป็นอันตราย |
กว้างใหญ่ ไพศาล | กว้างสุดลูกหูลูกตา |
ก่อกรรม ทำเข็ญ | ก่อความเดือดร้อนให้ร่ำไป |
กอดแข้ง กอดขา | ทำกริยาประจบประแจง |
ก่อร่าง สร้างตัว | ตั้งเนื้อตั้งตัวได้เป็นหลักเป็นฐาน |
กำเริบ เสิบสาน | ได้ใจ , เหิมใจ |
กำลังกิน กำลังนอน | อยู่ในวัยกินวัยนอน |
กินแกลบ กินรำ | โง่ |
กินนอก กินใน | เบียดบัง , ทุจริตต่างๆ |
กินลม กินแล้ง | ทำเหนื่อยเปล่าๆ ไม่ได้ผลตอบแทน |
กินลม ชมวิว | นั่งรถเที่ยว |
กินล้าง กินผลาญ | กินทิ้งกินขว้าง |
กินเศษ กินเลย | เบียดเบียนเอาเล็กเอาน้อย |
กินอยู่ พูวาย | กินอย่างอิ่มหนำสำราญ |
เกิดดอก ออกผล | ได้กำไรงอกเงยขึ้น |
เก็บหอม รอมริบ | เก็บรวบรวมไว้ทีละเล็กละน้อย , ประหยัด |
เกี้ยวพา ราสี | พูดเกี้ยว |
ขบเขี้ยว เคี้ยวฟัน | แสดงอาการโกรธเมื่อทำอะไรเขาไม่ได้ |
ขยัน ขันแข็ง | ทำงานอย่างแข็งขันไม่ปล่อยปละละเลย |
ขวัญหนี ดีฝ่อ | ตกใจ , ใจหาย |
ข้าเก่า เต่าเลี้ยง | คนเก่าคนแก่ |
ขาดตก บกพร่อง | ไม่ครบ , ยังไม่เรียบร้อย |
ข้ามหน้า ข้ามตา | ทำเกินล่วงล้ำอำนาจผู้อื่น |
ขายหน้า ขายตา | อะไรที่ทำให้ต้องอับอายขายหน้า |
ข้าวแดง แกงร้อน | บุญคุณ |
ข้าวยาก หมากแพง | ภาวะขาดแคลนอาหาร |
ข้าวเหลือ เกลืออิ่ม | บ้านเมืองที่บริบูรณ์ด้วยข้าวปลาอาหาร |
ข้าวใหม่ ปลามัน | อะไรที่เป็นของใหม่ก็ถือว่าดี |
ขี้ใหม่ หมาหอม | เห่อของใหม่ |
ขิงก็รา ข่าก็แรง | ต่างคนต่างไม่ยอมลดลากัน |
ขี้หด ตดหาย | กล้าหรือตกใจมาก |
ขี้หมูรา ขี้หมาแห้ง | เรื่องไม่เป็นเรื่อง |
ขุดดิน กินหญ้า | ทำงานพอเลี้ยงตัวไปวันๆ |
ขุ่นข้อง หมองใจ | ผิดใจกัน |
เข้าด้าย เข้าเข็ม | การทำอะไรที่ใกล้จะสำเร็จอยู่แล้วแต่มีอะไรมาขัดจังหวะ |
เข้านอก ออกใน | สนิทสนมกับเจ้าของบ้านเป็นพิเศษ จนสามารถเข้าไปถึงข้างในได้ตลอดเวลา |
เข้าผู้ เข้าคน | ติดต่อกับคนอื่นๆได้ |
เข้าพระ เข้านาง | แสดงบทในการเกี้ยวพาราสี |
เข้ารก เข้าพง | พูดหรือทำไม่ถูกต้องเพราะขาดความชำนาญ |
คงเส้น คงวา | เสมอต้นเสมอปลาย |
คนละไม้ คนละมือ | ต่างคนต่างช่วยกันทำ |
คนดี ผีคุ้ม | คนทำดีย่อมไม่มีภัย |
คอขาด บาดตาย | ร้ายแรงถึงอาจต้องสูญเสียชีวิตได้ |
คลุกคลี ตีโมง | อยู่ใกล้ชิดสนิมสนมกัน |
คู่สร้าง คู่สม | ผัวเมียที่เคยทำบุญร่วมกันมา |
ค่อยเป็น ค่อยไป | ดำเนินไปช้าๆ |
คู่เรียง เคียงหมอน | ผู้ที่เป็นผัวเมียกัน |
เคราะห์หาม ยามร้าย | เคราะห์ร้าย |
เคียงบ่า เคียงไหล่ | ไปไหนมาไหนด้วยกันเสมอ |
ง่วงเหงา หาวนอน | มีอาการอยากนอนเป็นปกติ |
งอก่อ งอขิง | กลัวจนตัวงอ |
งอมือ งอตีน | ไม่ทำอะไร |
ง่อยเปลี้ย เสียขา | มีร่างกายพิการเดินไม่ไหว |
เงินถุง เงินถัง | ร่ำรวย , มีเงินมาก |
โง่เง่า เต่าตุ่น | โง่ที่สุด |
จงรัก ภักดี | ผูกใจรักด้วยความเคารพหรือรู้คุณเป็นอย่างยิ่ง |
จองหอง พองขน | เย่อหยิ่งลบหลู่ผู้มีพระคุณ |
จับต้น ชนปลาย | ลำดับเรื่อง |
จับแพะ ชนแกะ | ทำอย่างขอไปที |
จับไม่ได้ ไล่ไม่ทัน | แก้ตัวเก่ง |
จับให้มั่น คั้นให้ตาย | หาหลักฐานให้แก้ตัวไม่หลุด |
จุดหมาย ปลายทาง | จุดที่ต้องพยายามไปให้ถึง |
เจ็บไข้ ได้ป่วย | ไม่สบาย |
เจ็บช้ำ น้ำใจ | เจ็บใจ , สะเทือนใจ |
เจ้ากี้ เจ้าการ | ผู้ชอบทำธุระให้คนอื่นโดยไม่ต้องขอร้อง |
เจ้าขุน มูลนาย | ผู้บังคับบัญชา , เจ้านาย |
เจ้าชู้ ประตูดิน | เจ้าชู้เกี้ยวไม่เลือกหน้า |
เจ้าบท เจ้ากลอน | ผู้มีความชำนาญในการพูดถ้อยคำคล้องจอง |
เจ้าบุญ นายคุณ | ผู้มีพระคุณ |
เจ้ายศ เจ้าอย่าง | คนที่ไว้ตัวไว้ยศ |
เจ้าเล่ห์ เจ้ากล | มีเล่ห์กลมากมาย |
ใจไม้ ไส้ระกำ | ไม่มีเมตตากรุณาหรือเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่แก่ใคร |
ฉลาด ปราดเปรื่อง | มีสติปัญญาดีและเฉียบแหลม |
ฉกชิง วิ่งราว | แย่งชิงทรัพย์ |
ฉับพลัน ทันด่วน | โดยเร็ว |
ฉูดฉาด บาดตา | สีฉูดฉาดเห็นได้ชัดกว่าปกติ , สีจ้าบาดตา |
ชอบมา พากล | ชอบกล |
ชั่วนา ตาปี | ตลอดปี |
ชั่วเจ็ดที ดีเจ็ดหน | มีชั่วบ้างดีบ้างผลัดกันไป |
ชื่อเสียง เรียงนาม | ชื่อ นามสกุล |
แช่งชัก หักกระดูก | แช่งด่า , มุ่งให้ร้ายผู้อื่นได้รับอันตรายอย่างร้ายแรง |
ซักไซ้ ไล่เลียง | ไต่ถามไล่เลียงให้ถี่ถ้วน |
ซัดเซ พเนจร | เที่ยวไปไม่เป็นตำแหน่งแห่งที่ |
ดีดสี ตีเป่า | เล่นดนตรีได้หลายอย่าง |
ดูหมิ่น ถิ่นแคลน | ดูถูกเหยียดหยามทำให้อับอาย , แสดงอาการเป็นเชิงดูถูกว่ามีฐานะต่ำต้อย |
ได้ที ขี่แพะไล่ | ซ้ำเติมเมื่อผู้อื่นเพลี่ยงพล้ำ |
ตกลง ปลงใจ | ตัดสินใจที่จะร่วมมือหรือร่วมชีวิตด้วย |
ตกล่อง ปล่องชิ้น | ตัดสินใจที่จะร่วมมือหรือร่วมชีวิตด้วย |
ต้นสาย ปลายเหตุ | ความเป็นมาของเรื่อง |
ตลก โปกฮา | อาการที่พูดชวนให้ขบขัน |
ตลอด ปลอดโปร่ง | ปลอดภัย , แจ่มใส , ไม่ติดขัด |
ตลอด รอดฝั่ง | ถึงจุดหมายปลายทาง , พ้นอันตราย , ผ่านอุปสรรคมาได้ |
ต้อนรับ ขับสู้ | ต้อนรับอย่างแข็งขัน |
ตัดญาติ ขาดมิตร | ตัดขาดจากกัน |
ตัวตาย ตัวแทน | ผู้ที่รับช่วงงานติดต่อกันไปไม่ขาดตอน |
ตาลุก ตาชัน | มองทำตาเบิกกว้าง เพราะอยากได้สิ่งของที่ต้องการ |
ตามลม ตามแล้ง | ตามยถากรรม |
ตายฝัง ยังเลี้ยง | เลี้ยงดูตามบุญตามกรรม |
ติดต้อย ห้อยตาม | เดินตามไปติดๆ |
ติดสอย ห้อยตาม | ติดตามไปรับใช้ |
ตัวสั่น งันงก | กลัวมาก |
เต้นแร้ง เต้นกา | แสดงอาการกระโดดโลดเต้น |
ถอนต้น ก่นราก | ทำลายให้ถึงต้นตอ |
ถอนราก ถอนโคน | ทำลายให้สิ้นเสี้ยนหนาม |
ถึงพริก ถึงขิง | รุนแรง หรือเผ็ดร้อน |
ท้องยุ้ง พุงกระสอบ | คนกินจุ |
ทะลุ ปรุโปร่ง | เข้าใจโดยแจ่มแจ้ง |
ท่าดี ทีเหลว | มีท่าทางดี แต่ทำอะไรไม่ได้เรื่อง |
ทุกเมื่อ เชื่อวัน | ตลอดเวลาไม่ว่างเว้น |
นกมีหู หนูมีปีก | พูดกลับกลอก |
นอกลู่ นอกทาง | ทำผิดแบบแผนหรือคำสั่ง |
นั่งกิน นอนกิน | ร่ำรวย , อย่างสุขสบาย |
นุ่งลม ห่มฟ้า | เปลือยกาย |
นายว่า ขี้ข้าพลอย | พลอยพูดผสมโรงติเตียนผู้อื่นตามนายไปด้วย |
น้ำไหล ไฟดับ | พูดเร็ว พูดคล่อง |
น้ำใส ใจจริง | จริงใจ ไม่มีเคลือบแฝง |
เนื้อเต่า ยำเต่า | นำเอาทรัพย์สินส่วนที่เป็นกำไรหรือดอกเบี้ยกลับไปลงทุนต่ออีกโดยไม่ต้องใช้ทุนเดิม |
บนบาน ศาลกล่าว | ขอร้องให้สิ่งศักดิ์สิทธิ์ช่วยเหลือ |
บ้านนอก ขอกนา บ้านนอก คอกนา | เรียกคนที่เป็นชาวไร่ชาวนาอยู่นอกกรุง |
บ้านเคยอยู่ อู่เคยนอน | สถานที่ที่เคยอยู่อาศัยมาก่อน |
บุกป่า ฝ่าดง | พยายามต่อสู้อุปสรรคต่างๆ |
บุญทำ กรรมแต่ง | บุญหรือบาปที่ทำไว้ในชาติก่อนเป็นผลถึงชาตินี้ |
บุญมา วาสนาส่ง | เมื่อมีบุญ อำนาจวาสนาก็มาเอง |
บุญหนัก ศักดิ์ใหญ่ | มีฐานันดรศักดิ์สูงและอำนาจวาสนายิ่งใหญ่ |
เบี้ยน้อย หอยน้อย | มีเงินน้อย , มีเงินไม่มาก |
เบี้ยบ้าย รายทาง | เงินที่ต้องใช้จ่ายหรือเสียไปเรื่อยๆ เป็นระยะๆ ในขณะทำธุรกิจ จนสำเร็จ |
แบ่งสัน ปันส่วน | แบ่งให้ตามสัดส่วนที่ควรได้ |
ประดิษฐ์ คิดค้น | คิดทำขึ้นมาเป็นคนแรก |
ปล่อยนก ปล่อยกา | ปล่อยให้เป็นอิสระ |
ปล่อยปละ ละเลย | ไม่เอาใจใส่ ทอดทิ้ง |
ปล้ำผีลุก ปลุกผีนั่ง | พยายามทำให้มีเรื่องมีราวขึ้นมาให้ได้ |
ปวดเศียร เวียนเกล้า | เดือดร้อนรำคาญใจ เพราะมีเรื่องยุ่งยากมากจนแก้ไม่ไหว |
ปากเปราะ เราะร้าย | ชอบพูดจาชวนหาเรื่องไม่เลือกหน้า |
ปากว่า ตาขยิบ | ปากกับใจไม่ตรงกัน |
เป็นกอบ เป็นกำ | เป็นชิ้นเป็นอัน , เป็นก้อนใหญ่ , ทำประโยชน์ได้ดี |
เป็นตัว เป็นตน | เป็นหลักฐานปรากฏชัด |
เป็นเนื้อ เป็นหนัง | เป็นชิ้นเป็นอัน , เป็นกอบเป็นกำ |
เป็นปี่ เป็นขลุ่ย | เข้ากันได้ดี , ถูกคอกัน |
เป็นล่ำ เป็นสัน | เป็นหลักฐานมั่นคง , เป็นชิ้นเป็นอัน |
เป็นหู เป็นตา | ช่วยสดับตรับฟังและดูแลรักษาแทน |
ปีกกล้า ขาแข็ง | พึ่งตัวเองได้ |
ผ่อนสั้น ผ่อนยาว | ประนีประนอมกัน , อะลุ้มอล่วยกัน , ผ่อนผันสั้นยาว |
ผ่อนหนัก เป็นเบา | ลดความรุนแรง , ลดหย่อนลง |
ผัดวัน ประกันพรุ่ง | ขอเลื่อนเวลาออกไปครั้งแล้วครั้งเล่า |
ผ่าเหล่า ผ่ากอ | ผิดจากพวกพ้องเผ่าพันธุ์ |
ผิดพ้อง หมองใจ | ขุ่นเคืองใจ |
ผีซ้ำ ด้ำพลอย | ถูกซ้ำเติมเมื่อพลาดพลั้งหรือเมื่อเคราะห์ร้าย |
ฝังรก ฝังราก | ตั้งถิ่นฐานประจำ |
ฝนสั่งฟ้า ปลาสั่งหนอง | สั่งเสียเป็นครั้งสุดท้าย |
ฝากเนื้อ ฝากตัว | มอบตัวอยู่ในความดูแลหรืออุปการะของผู้อื่น |
ฝากผี ฝากไข้ | มอบตัวในความดูแลจนตาย |
พระอิฐ พระปูน | นิ่งเฉย , วางเฉยไม่เดือดร้อน |
พลอยฟ้า พลอยฝน | ไม่ได้มีส่วนเกี่ยวข้องก็เป็นตามไปด้วย |
พ่อแง่ แม่งอน | ต่างฝ่ายต่างไม่ยอมกัน |
พ่อแจ้ แม่อู | พันธุ์ทาง , ต่างพันธุ์กัน |
มีเฟื้อง มีสลึง | มีเงินเล็กน้อย |
มือถือสาก ปากถือศีล | ทำชั่วแต่มักแสดงว่าเป็นคนมีศีลธรรม |
แม่รี แม่แรด | ทำเจ้าหน้าเจ้าตา , เจ้ากี้เจ้าการ |
มุ่งมาด ปรารถนา | คาดหมายไว้ |
มุ่งร้าย หมายขวัญ | คิดปองร้าย |
ไม้หลัก ปักเลน | โลเล , ไม่แน่นอน |
ยกยอ ปอปั้น | ยกย่องเกินจริง , ยกให้ , มอบให้ |
ยับยั้ง ชั่งใจ | คิดรอบคอบก่อนทำ |
ยุแยง ตะแคงรั่ว | ยุให้ทั้งสองฝ่ายแตกกัน |
ยุให้รำ ตำให้รั่ว | ยุให้แตกกัน , ยุให้ผิดใจกัน |
ยากเจ็ดที ดีเจ็ดหน | คนย่อมมีโชคดีกับโชคร้าย |
ยากเย็น เข็ญใจ | ยากมาก |
ยิ้มแย้ม แจ่มใส | มีความสุขมาก |
ยิงนก ตกปลา | ไปพักผ่อน |
ยื่นหมู ยื่นแมว | ส่งสิ่งของแลกเปลี่ยนกัน |
ร่มไม้ ชายคา | ที่พึ่งพาอาศัย |
ร่วมเรียง เคียงหมอน | อยู่กินฉันผัวเมีย , แต่งงานกัน |
รวบหัว รวบหาง | รวบรัดให้เสร็จโดยเร็ว |
ร้อยเอ็ด เจ็ดย่านน้ำ | ทั่วทุกแห่งหน |
ริษยา อาฆาต | เห็นเขาได้ดีแล้วทนไม่ไหว |
รีดนา ทาเร้น | ขูดรีดเอาทรัพย์สินจนอีกฝ่ายหนึ่งยากแค้น |
รู้จัก มักคุ้น | คุ้นเคยกัน |
รู้เช่น เห็นชาติ | รู้กำพืด , รู้นิสัยใจคอ |
รู้มาก ยากนาน | รู้มากเกินไปทำให้ยุ่งยากใจ |
รู้เห็น เป็นใจ | รู้เหตุการณ์และร่วมใจด้วย |
ลดรา วาศอก | ผ่อนปรน , เพลาลง |
ลดหย่อน ผ่อนปรน | ผ่อนให้เบาลง , ทุเลา |
ล้มลุก คลุกคลาน | ซวนเซ , ตั้งตัวไม่ติด , ไม่มั่นคง |
ล้มหมอน นอนเสื่อ | ป่วยจนต้องนอนพักรักษาตัว |
ลับลม คมใน | ความลับที่รู้กันเฉพาะสองคน |
ลูกท่าน หลานเธอ | ลูกหลานผู้มีอำนาจ |
เลือกที่รัก มักที่ชัง | ลำเอียง |
เลือดเนื้อ เชื้อไข | ลูกหลาน |
โลภโม โทสัน | อยากได้มากๆ |
วัดวา อาราม | วัด |
ว่านอน สอนง่าย | อยู่ในโอวาท |
ไว้เนื้อ เชื่อใจ | ไว้วางใจ , เชื่อใจ |
สกุล รุนชาติ | ตระกูลผู้ดี |
สมัคร พรรคพวก | ผู้เต็มใจเข้าพวกด้วย |
สามวันดี สี่วันไข้ | เจ็บออดๆ แอดๆ อยู่เสมอ |
สมบูรณ์ พูนสุข | บริบูรณ์ด้วยทรัพย์สมบัติและคุณสมบัติ |
สิ้นไร้ ไม้ตอก | ยากไร้ ขัดสนถึงที่สุด |
สืบสาว ราวเรื่อง | ค้นคว้าให้ได้เรื่อง |
สุกเอา เผากิน | ทำลวกๆ ให้เสร็จๆไป |
สุดท้าย ปลายโต่ง | ปลายสุด , สุดโต่ง |
สุดสวาท ขาดใจ | ยอดรัก |
สุดหล้า ฟ้าเขียว | ไกลที่สุด , ไกลพ้นโลกถึงฟ้าเขียว |
สู้รบ ตบมือ | ต่อสู้ , ทะเลาะวิวาท |
เสียกำ ซ้ำกอบ | เสียน้อยแล้วยังต้องเสียอีก |
ใส่ถ้อย ร้อยความ | พูดหาเหตุหาเรื่อง , ใส่ความ |
หน่อเนื้อ เชื้อไข | ลูกหลานเหลนที่สืบสายโลหิต |
หนักไม่เอา เบาไม่สู้ | เกียจคร้านต่อการงานทุกชนิด |
หัวแก้ว หัวแหวน | เป็นที่รักใคร่เอ็นดูมาก |
หัวมังกุ ท้ายมังกร | ไม่เข้ากัน , ไม่กลมกลืนกัน , มีหลายอย่างปนเปกันจนหมดงาม |
หัวไม่วาง หางไม่เว้น | ใช้งานจนไม่ได้ว่างเว้น |
หน้าใหญ่ ใจโต | ใจกว้างเหลือเกิน |
หน้าสิ่ว หน้าขวาน | อยู่ในภาวะที่มีอันตราย |
หมอบราบ คาบแก้ว | ยอมตามโดยไม่ขัดขืน , ยอมแพ้โดยดี |
หมายมั่น ปั้นมือ | มุ่งมั่นจะเอาหรือเป็นให้ได้ |
หมูไป ไก่มา | แลกเปลี่ยนซึ่งกันและกัน |
หัวหก ก้นขวิด | เอาทุกท่าโดยไม่มีความหมาย |
หายหก ตกหล่น | ตกเรี่ยราดเสียหาย |
หุนหัน พลันแล่น | ด่วนทำสิ่งหนึ่งสิ่งใดไปด้วยความโกรธ |
หูดับ ตับไหม้ | ลักษณะเสียงที่ดังมากจนกลบเสียงอื่น |
หูป่า ตาเถื่อน | รู้ไม่ทันเหตุการณ์ |
หูหนา ตาเล่อ | ชื่อโรคเรื้อน |
เหลือบ่า กว่าแรง | เกินความสามารถที่จะทำได้ |
อดตาหลับ ขับตานอน | สู้ทนอดนอน |
อดอยาก ปากแห้ง | ไม่มีอะไรจะกิน |
ออกลิง ออกค่าง | ทำกิริยาซุกซนอย่างลิงอย่างค่าง |
ออกหน้า ออกตา | แสดงให้ปรากฏเปิดเผย |
อ่อนน้อม ถ่อมตน | มีกิริยาวาจาอ่อนน้อม |
อ่อนอก อ่อนใจ | เหนื่อยใจ , ระอาใจ , ท้อใจ |
อยู่ยง คงกระพัน | ทนทานต่อศัสตราวุธ |
อยู่เย็น เป็นสุข | อยู่สุขสบาย |
อัดอั้น ตันใจ | จนปัญญา , จนใจ |
อาฆาต มาดร้าย | พยาบาทอย่างรุนแรง |
อารี อารอบ | มีใจเผื่อแผ่ทั่วไป |
อิ่มหนำ สำราญ | ได้รับการเลี้ยงดูอย่างเต็มที่ |
อิ่มหมี พีมัน | ได้รับการเลี้ยงดูอย่างเต็มที่ |
อิ่มอก อิ่มใจ | ปลื้มใจ , สบายใจ , ภูมิใจ |
อีลุ่ย ฉุยแฉก | ฟุ่มเฟือย , สุรุ่ยสุร่าย , ไม่เป็นชิ้นเป็นอัน |
อีโหน่ อีเหน่ | เรื่องราวที่เกิดขึ้น |
เอาอก เอาใจ | คอยปฏิบัติให้ถูกใจ |
เอาบุญ เอาคุณ | หวังให้เขาตอบแทนบุญคุณ |
เอาจริง เอาจัง | ตั้งใจทำอย่างจริงจัง |
เอาการ เอางาน | ตั้งใจทำงานด้วยความขยัน |
เออออ ห่อหมก | พลอยเห็นตามไปด้วย |
เอะอะ มะเทิ่ง | ส่งเสียงดัง , เอ็ดตะโรโดยไม่เกรงใจผู้อื่น |
โอนอ่อน ผ่อนตาม | ยอมทำตาม |